Bedrijven moeten
tijdig informeren
Estland boekt succes met geldhervorming
Afrikaanse 'modelstaat' Ghana staat op tweesprong
jriraKSf
Economie
KLM vaker naar Japan
Nederlandse man Treuhand
Kwartaalwinst Sony
en Pioneer fiks lager
Bescheiden winst Nedlloyd
DONDERDAG 20 AUGUSTUS 1992
7
SAS uit rode cijfers
Stockholm» De Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS is
in de eerste helft van dit jaar uit de rode cijfers gekomen. Er was
een winst van 502 miljoen Zweedse kroon (155 miljoen gulden)
tegen een verlies van 1,02 miljard kroon vorig jaar.
'Oude auto's terug naar dealer'
bonn» Duitsland wil autofabrikanten ertoe verplichten oude wa
gens terug te nemen als die rijp zijn voor de sloop. Automobilis
ten moeten hun oude wagens kosteloos kunnen inleveren bij de
dealer. Bij auto's van buitenlandse makelij wordt de importeur
verantwoordelijk. Milieuminister Töpfer wil de autoindustrie be
wuster maken van de noodzaak materialen te gebruiken die
milieuvriendelijk zijn of kunnen worden hergebruikt.
RDM knapt Canadese kanonnen op
Rotterdam De Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM)
gaat dertig Ml09-houwitsers van het Canadese leger reviseren.
Met de opdracht is een bedrag gemoeid van rond de twintig mil
joen gulden. Volgens een woordvoerder van de RDM is het werk
op 120.000 manuren geraamd.
Mannesmann ziet winst fors dalen
düsseldorf Het Duitse machinebouwconcern Mannesmann
heeft zijn winst in de eerste helft van dit jaar zien wegsmelten. In
vergelijking met de eerste zes maanden van vorig jaar daalde de
winst met 27 procent tot 165 miljoen mark.
Economisch blok zuidelijk Afrika
windhoek Tien landen in zuidelijk AfrikaAngola, Botswana,
Lesotho, Malawi, Mozambique, Namibia, Swaziland, Tanzania,
Zambia en Zimbabwe hebben een verdrag ondertekend voor
de vorming van een economische gemeenschap. Zuid-Afrika, de
grootste economische macht in het gebied, zal naar verwachting
toetreden zodra er een democratische regering is geïnstalleerd.
Saudi's stellen order Ballast Nedam uit
den haag Bouwgigant Ballast Nedam dreigt een grote order in
Saudi-Arabië mis te lopen. De Saudi's hebben de opdracht voor
de aanleg van een militair vliegveld waarvan de Nederlandse
bouwgigant de leiding zou krijgen plotseling voor onbepaalde
tijd uitgesteld.
De KLM krijgt meer mogelijkhe
den om op Japan te vliegen.
Met ingang van de zomer 1993
mag de maatschappij het aantal
verbindingen tussen Schiphol
en Japanse bestemmingen op
voeren naar zeven keer per
week. Een jaar later komen daar
nog eens vier vluchten op Osa
ka bij en dat aantal wordt in
1995 uitgebreid tot vijf. Boven
dien mag de KLM zelf bepalen
of er vracht, passagiers danwel
een combinatie van beide
wordt vervoerd. Verder mag de
KLM ook gebruik maken van de
kortere Siberiëroute.
Dat is deze week afgesproken
tijdens overleg in Tokyo tussen
de Japanse en Nederlandse
overheid. Niet alleen de KLM
krijgt extra rechten, ook Japan
rotterdam gpd
Tran sportconcem N edlloyd
heeft in de eerste helft van dit
jaar een nettowinst van slechts
één miljoen gulden behaald.
Belangrijkste oorzaak voor het
resultaat noemt Nedlloyd de te
genvallende economische groei
en de scherpere concurrentie.
Voor het hele jaar verwacht de
raad van bestuur een „beschei
den positief' resultaat.
Positief noemt Nedlloyd het
dat het exploitatieresultaat van
het concern in de plus is geko
men. Zonder de boekwinsten
den haag Dr. J.M. Goudswaard,
tot 1983 vice-voorzitter van de
Raad van Bestuur van Unilever, Is
benoemd tot vertegenwoordiger
van de Treuhand in Nederland.
Goudszwaard moet namens de
Treuhand, de organisatie die de
privatisering van voormalige
Oostdultse staatsbedrijven regelt
in Nederland de boer op met grote
lappen grond, bedrijven, kastelen
en kloosters in de vroegere DDR.
Tot nu toe heeft de Treuhand
42 Oostdultse bedrijven In Neder
land aan de man gebracht che
miebedrijven, machinefabrieken,
een pluimveeslachterij en een pia-
nofabriek. Na de aanvankelijke te
rughoudendheid heeft Nederland
zich ontpopt tot een van de groot
ste investeerders In het oosten
van Duitsland. De meeste belang
stelling bestaat voor de landbouw
en de voedingsmiddelenindustrie.
De nieuwe Nederlandse eigenaren
hebben gezamenlijk een miljard
mark aan investeringen toegezegd
en 6.000 arbeidsplaatsen gega
randeerd. Op dit moment voert de
Treuhand gesprekken over de ver
koop van nog eens dertig bedrij
ven aan Nederlandse onderne
mingen.
Goudswaard is de negende ver
tegenwoordiger van de Treuhand
in net buitenland. Hij werd giste
ren in Den Haag benoemd door
Treuhand-voorzitter Birgit Breuel.
FOTO ANP KOEN SUYK
Amsterdamse effectenbeurs eist opheldering van Fokker
De Amsterdamse effectenbeurs gaat op de beurs geno
teerde bedrijven waarschuwen dat zij geen informatie
mogen achterhouden die voor aandeelhouders van be
lang kan zijn. De aanleiding is dat zowel vliegtuigbouwer
Fokker als ingenieursbureau Fugro-McClelland in op
spraak zijn geraakt omdat zij koersgevoelige informatie
te laat naar buiten zouden hebben gebracht. Beide be
drijven moeten het beursbestuur deze week opheldering
verschaffen.
plichting zijn de bedrijven aan
gegaan bij het aanvragen van
een beursnotering.
De beurs hoopt dat de circu
laire problemen als met Fokker
en Fugro voorkomt. „We geven
nog eens aan wat de procedures
rond mogelijk koersgevoelige
informatie zijn. We begrijpen
ook wel dat het niet altijd even
amsterdam gpd
Volgens woordvoerder Hoede-
makers zal de beurs na de zo
mer een circulaire verspreiden
waarin beursgenoteerde onder
nemingen nog eens worden ge
wezen op de verplichting koers
gevoelige informatie zo spoedig
mogelijk te melden. Die ver
gemakkelijk is, maar een bedrijf
heeft de plicht alle aandeelhou
ders goed en tijdig te informe
ren. Daar moeten ze niet te licht
over denken", aldus Hoedema-
kers.
Het aanscherpen van de regel
over de informatievoorziening
wordt niet overwogen. Nu is de
bepaling nogal vaag, doordat
onduidelijk blijft wat precies
'koersgevoelige informatie' is,
en wat 'zo spoedig mogelijk' in
houdt. Ook bij Fokker en Fugro-
McClelland speelde die ondui
delijkheid.
De beurs heeft diverse moge
lijkheden om genoteerde bedrij
ven te stTaffen, variërend van
een officiële berisping tot het
uit de notering nemen van een
fonds.
tokyo krf-anp
De geconsolideerde nettowinst
van net Japanse elektronicacon
cern Sony is in het eerste kwar
taal van het op 1 april begonnen
boekjaar met 36 procent ge
daald tot 14,9 miljard yen, dat is
omgerekend 195 miljoen gul
den. De omzet groeide met 4,2
procent tot ƒ11,8 miljard, zo
maakte het concern gisteren
bekend.
Het bedrijfsresultaat vermin
derde met 37 procent tot ƒ483
miljoen, vooral als gevolg van
investeringen en een groei van
de uitgaven voor onderzoek en
ontwikkeling. Sony schrijft de
winstdaling verder toe aan de
malaise op de internationale
markt voor consumentenelek
tronica. Het concern wist des
ondanks de omzet in de Vere
nigde Staten te vergroten met
14,9 procent.
Sony handhaaft de voorspel
ling dat de nettowinst over het
gehele boekjaar met 42 procent
zal dalen tot ƒ917 miljoen. De
winst in het afgelopen boekjaar
(ruim 120 miljard yen) was te
danken aan de buitenlandse ac
tiviteiten. De Japanse tak van
het concern leed voor het eerst
in de historie een verlies. Dat
bedroeg ƒ269 miljoen.
Ook concurrent Pioneer
moest in het eerste kwartaal een
flinke winstdaling incasseren.
Het nettoresultaat daalde met
30 procent tot ƒ64 miljoen. De
omzet nam met 2,3 procent toe
tot ƒ1,9 miljard, zo maakte het
bedrijf gisteren bekend.
Door de zwakte van de Japan
se economie verminderde de
omzet in eigen land met 7,3
procent. Vooral de verkoop van
geluidsapparatuur, karaoke-
machines en elektronica voor
de automobielindustie had te
lijden. In het buitenland wist
Pioneer een omzetgroei te ver
wezenlijken van 9,1 procent on
danks het ongunstige economi
sche klimaat en de koersstijging
van de yen tegenover de dollar.
Werkloosheid
blijft dalen
den haag gpd
De werkloosheid in Nederland
blijft dalen. In de afgelopen drie
maanden telde Nederland
25.000 werklozen minder dan in
dezelfde periode vorig iaar. Het
werkloosheidscijfer bedraagt nu
278.000. Dat zijn er achtduizend
minder dan een maand gele
den.
Dit blijkt uit een steekproef
van het Centraal Bureau voor
de Statistiek (CBS). In de cijfers
is geen rekening gehouden met
seizoensinvloeden, zoals het feit
dat er 's zomers meer werk
voorhanden is dan 's winters.
Volgens het CBS profiteren
vooral vrouwen van de voort
gaande daling van de werkloos
heid.
Het onderzoek van het CBS is
gebaseerd op registraties van de
arbeidsbureaus en op de en
quête beroepsbevolking die het
CBS zelf houdt. Omdat het een
steekproef betreft, mogen er
volgens het CBS alleen conclu
sies worden verbonden aan de
trend. Die gaat duidelijk verder
omlaag.
accra karl maier
Airlines (JAL) breidt volgend
jaar zomer het aantal vluchten
van drie tot vijf uit. En de Ja
panse maatschappijen krijgen
het recht in 1994 en '95 nog
eens vijf extra vluchten aan de
bestaande diensten toe te voe
gen.
JAL is van plan Schiphol te
gebruiken als uitvalsbasis voor
vluchten met andere Europese
steden. Bij die vluchten wordt
samenwerking overwogen met
de KLM of andere maatschap
pijen.
De KLM is tevreden. Al jaren
wordt gepleit voor meer moge
lijkheden op de belangrijke Ja
panse markt. Voor de uitvoering
van de extra vlucht in 1993 zal
de KLM de bestaande samen
werking met Nippon Cargo Air
lines uitbreiden.
op verkochte activiteiten mee te
rekenen bleef een plus van drie
miljoen gulden over. Vorig jaar
was er nog sprake van een ex
ploitatieverlies van 70 miljoen
gulden en werd de winst van
145 miljoen gulden vrijwel ge
heel veroorzaakt door boek
winsten.
Het bescheiden resultaat is
volgens voorzitter Rootliep van
de raad van bestuur naar ver
wachting. „We zijn er nog lang
niet. Rome en Keulen zijn ook
niet op een dag gebouwd," zei
hij gisteren bij de presentatie
van de cijfers.
the independent
Miracle Mirage (Wonderlijk Fa
ta Morgana) is een van die
plaatsen in het centrum van de
Ghanese hoofdstad Accra, waar
hooggehakte paren de hele, he
te nacht door dansen op rap,
funk en de rythmische high life-
muziek die het handelsmerk is
van Afrika. Samen met een
groot aantal openluchtcafé's en
goedgevulde winkels symbolise
ren chique clubs als Miracle Mi-
rage de ontstijging van de eco
nomie aan de bijna-crash van
tien jaar geleden.
Op vele manieren is de dra
matische draai die de Ghanese
economie heeft genomen op
zichzelf een miracle mirage, te
voorschijn getoverd met zo'n
zeven miljard gulden aan bui
tenlandse hulp en leningen en
geleid door een militaire rege
ring die in staat was pijnlijke
beslissingen te nemen zonder
zich zorgen te hoeven maken
over de publieke opinie. Wes
terse krediteuren zijn van me
ning dat de rest van Afrika op
dezelfde manier in de begroting
zou moeten snijden en vrije
handel zou moeten toestaan als
de elf jaar oude regering van
luchtmacht-luitenant JeiTy
Rawlings. „Wij hebben een win
naar nodig in Afrika en we ho
pen allemaal dat dat Ghana is",
aldus een westerse diplomaat.
Toch is dit land met een be
volking van 15 miljoen mensen
er tot nu toe niet in geslaagd
een stimulans te geven aan een
vitaal element dat het land kan
helpen in eigen behoefte te
voorzien: de particuliere sector.
Zelfs Rawlings scherpste criti
ci erkennen echter dat zijn re
gering grote vooruitgang heeft
geboekt met de liberalisatie van
de buitenlandse valutamarkt,
het snijden in overheidsuitga
ven en het bevorderen van de
vrije handel. Havens en vele we
gen zijn herbouwd, plattelands
gebieden hebben electriciteit
gekregen, boeren krijgen betere
prijzen, de inflatie is gedaald tot
11 procent per jaar en Ghana is
bij met de afbetalingen van de
buitenlandse schuld van bijna
zeven miljard gulden.
„Deze regering heeft de moed
gehad een economisch herstel
programma in te zetten en dat
ook helemaal uit te voeren", al
dus Nana Akufo-Addo, topme-
dewerker van de belangrijkste
conservatieve oppositionele
macht, de Nieuwe Patriottische
Partij. „Het strekt deze regering
tot eer dat ze een stevige basis
heeft gelegd voor de toekomst
van het land en van het regeren
een serieuze zaak heeft ge
maakt."
Maar terwijl het leger zich op
maakt om na presidentsverkie
zingen in november en parle
mentsverkiezingen in december
een maand later de macht over
te dragen aan een burgerrege
ring, is het economisch élan van
Ghana op een kruispunt aange
land. Het land is voor het groot
ste deel van de inkomsten aan
buitenlandse valuta nog steeds
afhankelijk van traditionele ex
porten, zoals goud en cacao. Af
gezien van de mijnsector wor
den er nauwelijks nieuwe inves
teringen gedaan, noch door
Ghana, noch door het buiten
land.
„Waar het in het economisch
programma aan ontbreekt, is de
particuliere sector. De overheid
doet weinig om die te stimule
ren", aldus William Adda, secre
taris van Rawlings Voorlopige
Nationale Verdedigingsraad en
voorzitter van de Staatscom
missie Ondernemingen. De me
ning van Adda, die opmerkelijk
openhartig is gegeven zijn hoge
functie, wordt gedeeld door
Ghanese zakenlieden, westerse
economen en binnenskamers
door medewerkers van de We
reldbank, die Ghana prijzen als
model voor Afrika.
Een deel van het probleem
lijkt Rawlings zelf te zijn. Nadat
hij met een staatsgreep in 1981
aan de macht was gekomen,
richtte hij zich, in een poging
eerdere militaire regimes voor
bij te streven, op particuliere
ondernemers als werktuigen
van de corruptie. Hoewel hij
sindsdien zijn anti-kapitalisti
sche retoriek wat heeft gema
tigd en het Internationale Mo
netaire Fonds heeft omarmd,
blijven investeerders, zowel uit
binnen- als buitenland, voor
zichtig.
De privatisering van bijna 200
staatsbedrijven, die nog steeds
goed zijn voor naar schatting 60
procent van de formele econo
mie van Ghana, is een teleur
stelling geworden. Het pro
gramma wordt langzaam uitge
voerd, aldus Adda, voornamelijk
omdat ambtenaren, en niet za
kenlieden, daarvoor verant
woordelijk zijn. De banksector
blijft voor het grootste deel in
handen van de staat en er is een
tekort aan geld om aan nieuwe
bedrijven te lenen.
„Ondernemers worden nog
steeds beschouwd alsof ze tot
de criminele klasse behoren",
zegt Adda, „en het verwerven
van rijkdom is verdacht". Om
die reden zijn veel potentiële
Ghanese investeerders terugge
keerd naar de handel, een altijd
in ere gehouden traditie in
West-Afrika. De beslissing van
de regering om de handel te li
beraliseren heeft gezorgd voor
snelle winsten van de impor
teurs. „Mensen doen geen in
vesteringen op de lange ter
mijn", aldus Adda. „Zij investe
ren liever in speculatie.
Vandaag de dag importeert
Ghana een breed scala aan goe
deren, zoals textiel, vis en rijst,
die het land gemakkelijk zelf
zou kunnen produceren. Adam
Kaleem, plaatsvervangend se
cretaris voor de landbouw in de
noordelijke regio, zegt dat boe
ren niet kunnen concurreren
met de goedkope rijstimporten
uit Vietnam en andere Aziati
sche landen. „Hun initiatief
wordt gesmoord", zegt hij. Over
het geheel genomen overtreft
de invoer de uitvoer met min
stens 500 miljoen gulden per
jaar.
Tot nu toe hebben de wester
se krediteuren, waaronder het
Internationale Monetaire
Fonds, de tekorten helpen dich
ten met grote sommen geld.
Maar dat kan geen vervanging
zijn voor banenscheppende in
vesteringen en er komt een mo
ment dat de hulp zal beginnen
op te drogen.
vertaling luutje niemantsverdrift
haarlem» hans jacobs
Estland heeft deze week een
pluim gekregen van het Inter
nationale Monetaire Fonds
(IMF) voor de manier waarop
de kleine Baltische republiek is
overgeschakeld op een eigen
munteenheid. Volgens IMF-
topman Michel Camdessus
komt het land nu in aanmer
king voor een lening van bijna
zeventig miljoen gulden ter on
dersteuning van de economi
sche hervormingen.
Estland was op 20 juni de eer
ste voormalige Sovjet-republiek
die de roebel afzwoer. Het land
introduceerde toen zijn eigen
munteenheid, de kroon. Inmid
dels hebben ook enkele andere
landen van de voormalige Sov
jetunie de roebel afgeschaft en
een eigen munt in omloop ge
bracht, maar de koers daarvan
zit nog steeds vast aan de roe
bel. Bovendien kunnen die va
luta alleen tegen roebels wor
den gewisseld.
Eesti Pank staat trots op de
nieuwe bankbiljetten, die al in
1990 werden besteld. Eerst bij
de US Banknote Company,
maar die firma had geen haast.
De Amerikaanse regering zette
zich in voor behoud van de Sov
jetunie en wilde het afschei-
dingsstreven van de verschillen
de Sovjet-republieken niet sti
muleren. De Estse bank klopte
daarom aan bij de Britse geld-
drukkerij Thomas de la Rue. Die
kwam begin dit jaar keurig op
tijd met het nieuwe waardepa
pier. De Amerikanen leverden
enkele maanden later.
De nieuwe biljetten, hèt sym
bool bij uitstek van de precies
een jaar geleden herwonnen
onafhankelijkheid, lijken ver
dacht veel op het Duitse munt-
papier. De Duitse munthervor
ming en het Duitse 'economi
sche wonder' van na de Tweede
Wereldoorlog zijn Estland dan
ook tot voorbeeld. Op de biljet
ten prijken Estse helden uit de
periode tussen de twee wereld
oorlogen, toen het land voor het
eerst zelfstandig was.
De Esten stonden vorige
maand in de rij voor de bank
om hun 'gehate' roebels in te le
veren. Onbeperkt omwisselen
was er echter niet bij. De geld
voorraad van de jonge republiek
is klein, de centrale bank heeft
maar 600 miljoen kroon in om
loop gebracht zo'n 80 mil
joen gulden. Niet echt veel voor
AB346174
Honderd Estse kronen.
een land met 1,6 miljoen inwo
ners. En er mocht de eerste keer
maar voor 150 kronen (in ruil
voor 1.500 roebel) worden ge
wisseld.
Die beperking dient verschil
lende doeleinden. Als er maar
weinig geld in omloop is, beper
ken de mensen automatisch
hun uitgaven. Dat dwingt de
winkeliers ertoe hun prijzen
laag te houden. De gemiddelde
illustratie der spiegel
Est verdient zo'n vier- tot vijf
honderd kronen (55 tot 65 gul
den) per maand. Een kilo brood
kost 85 Estse sent, zo'n 14 cent.
Maar een Philips mini-kleuren
televisie moet 4.170 kronen op
brengen ofwel tien maandlo
nen. Een grootbeeldtelevisie
kost 41.000 kronen en wordt
nog verkocht ook. Uit angst
voor inflatie spaart niemand.
De krap-geldpolitiek moet de
Estse economie helpen, die na
het uiteenvallen van de Sovjetu
nie op z'n gat ligt. De hele ex
portmarkt is namelijk weggeval
len. de andere republieken heb
ben immers ook geen geld om
iets te kopen. En de rest van Eu
ropa zit niet op Estse land-
bouwprodukten te wachten. Als
export niet mogelijk is, dan
moet de import maar worden
beperkt. Vandaar de hoge prij
zen voor buitenlandse luxe-arti
kelen. De weinige beschikbare
deviezen heeft het land hard
nodig om straks echt noodzake
lijke goederen te kopen, bij
voorbeeld olie. Nu wordt die
grondstof nog met Moskou ge
ruild, tegen melk.
Tegelijkertijd wil de regering
in Tallinn woekeraars en specu
lanten, die in het uiteenvallende
Sovjet-rijk hun slag hebben ge
slagen, niet belonen. Privé-reke
ningen waarop meer dan 50.000
roebel staat zijn geblokkeerd,
zakenrekeningen met meer dan
een miljoen roebel eveneens.
Eerst moet worden aangetoond
dat dat geld op legale manier is
verkregen, alvorens het voor
omwisseling in aanmerking
komt.
Daarmee voorkomt Estland
tevens dat het zijn kostbare kro
nen uitgeeft voor roebels uit de
andere voormalige Sovjet-repu
blieken. Een grote toevloed van
roebels zou de hele zorgvuldig
voorbereide operatie doen mis
lukken. Estalnd zou zijn waar
devolle kronen dan snel kwijt
raken en met een berg waarde
loze roebels opgescheept zitten.
Ghana maakt een onverwachte economische bloeiperiode door. Maar de groei is kwetsbaar, want het ontbreekt
particuliere sector, foto*
ARCHIEF
