'Avifauna wordt nooit
meer zoals het was
'Al geven ze een ton, ik ga niet naar Joegoslavië'
'Sfeer is belangrijker
dan uitzicht op zee'
'Voldoende vrijwilligers'
Het Gesprek van de Zomerdag
Wezenhulp
Joegoslavië
weer hervat
Vakantieleed
of
vakantiepret
Toekomst van
gebouw onzeker
ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1992
Volgens Just Klaassen van de WDM zijn er nu nog voldoende
vrijwilligers. ,,Die stroom wordt met name gevoed door de re
cente beelden. Maar als het gevaarlijker wordt, en dat wordt het
absoluut, dan zal dat aantal waarschijnlijk drastisch teruglopen.
Dan komt de vraag aan de orde of er louter beroepsmilitairen
gestuurd moeten worden of dat er begonnen moet worden met
onvrijwillige uitzending." Klaassen onderzoekt intussen de mo
gelijkheden die de Nederlandse regering heeft om soldaten ver
plicht naar Joegoslavië te sturen. „Het is een juridisch steekspel,
maar het lijkt erop dat het vrij gemakkelijk is om verplichting
aan de jongens op te leggen, op grond van hetzelfde artikel
waarin wordt gesproken over vrijwillige uitzending. Ik houd
mijn hart vast als dat gaat gebeuren."
De Leidse anesthesist dr. V.S.
Rejger kan weer opgelucht
ademhalen. Ten minste, als je
daarvan kan spreken wanneer
je vaderland onder een niets
ontziende burgeroorlog gebukt
gaat. Maar een heel klein lichtje
in duisternis is dat zijn hulpor
ganisatie weer geld mag sturen
naar wezen in het voormalige
Joegoslavië.
Rejger riep vorig jaar novem
ber samen met een paar andere
landgenoten die in Nederland
wonen, de Stichting Humanitai
re Hulp Oorlogslachtoffers Joe
goslavië in het leven. Dat was
vlak nadat de vijandelijkheden
tussen Kroaten en Serviërs de
eerste slachtoffers hadden ge-
eist. De stichting moet kinderen
die een of beide ouders missen
financieel ondersteunen.
Dat ging lang goed, tot de
Verenigde Naties in mei dit jaar
besloot tot een boycot van Ser
vië. Dat betekende dat ook het
tegoed dat de stichting bij de
bank had. werd geblokkeerd.
Geen dubbeltje kwam er meer
bij de wezen terecht. „Dat was
voor ons een ramp", zegt Rej
ger. „Die kinderen, en natuur
lijk de voogden, rekenden op
dat maandelijkse bedrag. De
nood stijgt in dat land met de
maand."
Rejger nam toen onmiddellijk
contact op met het ministerie
van buitenlandse zaken voor
opheldering. Tegelijkertijd on
dernam hij een poging om de
blokkade ongedaan te maken.
Aanvankelijk tevergeefs. „De
resolutie betreft een economi
sche boycot. En het geld dat wij
naar Belgrado sturen beschou
wen wij als humanitaire hulp. Ik
heb collega's in die stad die op
treden als contactpersonen en
zij zorgen ervoor dat het geld bij
die tehuizen terecht komt. Maar
het ministerie toonde zich eerst
niet bepaald gevoelig voor deze
argumentatie."
Later is Rejger met de docu
menten direct naar de Verenig
de Naties gestapt om daar iets
gedaan te krijgen. Met hulp van
het ministerie is nu toch goed
keuring gekomen van de VN.
„Zij hebben nu opdracht gege
ven om de rekening te deblok
keren, zoals dat in goed Neder
lands schijnt te heten. We kun
nen nu voorlopig tot een bedrag
van 6000 Duitse mark overma
ken. Dat is weer een begin." al
dus Rejger die er nog eens op
wijst dat de geldelijke steun
voor kinderen van alle bevol
kingsgroepen zijn bestemd
„Wij maken geen politieke keu-
Het aantal kinderen die op
deze manier worden geholpen
is nu gestegen tot 200. Elke
maand gaat er een bedrag van
zo n 50 mark per kind naar Joe
goslavië.
Voor informatie over het adop
teren van kinderen in Joego
slavië' kunt u schrijven naar
Stichting Humanistische Hulp
Oorlogslachtoffers Joegoslavië,
Prof. Meyerslaan 44, 2285 HC
Rijswijk.
De ene keer zit de enige
ster die het hotel heeft
in de badkamerspiegel,
zoals de Leidse band
Rubberen Robbie ooit
zong. De andere keer
kom je op een vakantie
in een uithoek van Thai
land je buurman tegen.
Of je wordt mee uit ge
vraagd door Julio Iglesi-
as. Gebeurtenissen die
een vakantie onvergete
lijk maken, in vele op
zichten.
Wij willen weten wel
ke bizarre, vrolijke en
nare avonturen onze le
zers op hun reizen deze
zomer meemaken. Ook
zijn wij geïnteresseerd
in toepasselijke foto's.
Schroom niet te schrij
ven of te bellen naar
'Het Gesprek van de Zo
merdag', Postbus 54,
2300 AB Leiden, tel: 071
- 161440.
Naar Lassie keken ze niet meer
toen de televisieserie werd her
haald. En Pippi Langkous hoe
ven ze ook nooit meer te zien.
De boeken over de Olijke Twee-
- ling zijn voorgoed gesloten, er
wordt nooit meer om twee uur
's nachts een patatje gekocht bij
het Hollandse Patathuis in Bla-
nes, Costa Brava, Spanje. Er zijn
immers van die dingen die al
leen maar mooi waren en nooit
meer mooi zullen zijn. Een her
haling kan de prachtigste herin
neringen voorgoed uit het ge
heugen wissen.
Daarom hadden ze misschien
nooit meer terug moeten gaan
naar dat eldorado van de jeugd
in een uithoek van Alphen aan
den Rijn. Vogelpark Avifauna.
Een bezoek was vroeger een
feest, vergelijkbaar met een ver
jaardag of een schoolreisje. Bij
de ingang stond een fotograaf
klaar, opdat zij nooit zouden
vergeten welke kleren ze droe
gen als het weer zo ver was. De
lievelingskleren, natuurlijk.
Er waren beesten, veel vogels,
wat paarden, maar vooral ook
apen. Kleine, grappige aapjes,
die voorstellingen zonder pau
zes verzorgden. En dan was er
die enorme speeltuin, met veel
klimrekken, scooters die vanzelf
reden en vooral ook lachspie
gels. Grote, rare lachspiegels,
die eveneens voorstellingen
zonder pauzes verzorgden.
Het is dik twintig jaar later als
ze weer voor de poort staan. Ze
zijn inmiddels twee ongetrouw
de tantes, die twee nichtjes en
een neefje trakteren op een
dagje uit. Er staat een fotograaf
bij de ingang, maar die is er be
paald niet om de bezoekers te
vereeuwigen. Een bruidspaar
heeft gekozen voor een fotore
portage in het vogelpark.
De ongetrouwde tantes vin
den dat de speeltuin en de vo
gels nog wel even kunnen
wachten. Eerst is het tijd voor
een kopje koffie in het parkres
taurant, waar het te donker is,
waar de tafels te recht staan, de
kleedjes te stijf zijn en de asbak
ken te vol. Waar het jonge be
dienend personeel maar niet
kan onthouden wie welke tafels
voor zijn rekening moet nemen.
En zo kan het gebeuren dat het
ongelooflijk lang duurt voordat
het zogenaamde gezinnetje, de
ongetrouwde tantes met het
neefje en de nichtjes, kan beta
len.
Na zoiets vreselijks moet het
bewonderen van de vogels nog
maar even worden uitgesteld.
De speeltuin wacht al te lang.
De klimrekken, wippen en
schommels kunnen zo worden
bestormd. Maar voor de echt
leuke attracties, zoals de graaf
machines, het spookhuis, de ra
ce-auto's en de botsautootjes
op de weg en in het water, is
een speciale attractie-armband
nodig. Voor zeven gulden vijftig
wordt het plastic bandje om de
pols van een kind geklonken.
Dat was vroeger niet.
Een echt eng spookhuis krijg
je niet voor dat bedrag. Het kar
retje maakt vreemde, onver
wachte, scherpe bochten en de
inzittende ziet geen hand voor
de ogen. „Het is alleen maar
donker", constateert de 10-jari-
ge Lizette nuchter. Maar de tan
tes zijn pas echt ontnuchterd als
ze ontdekken dat de lachspie
gels er niet meer zijn. Nergens
Wat je nooit hebt gehad kun
je ook niet missen, dus de
nichtjes en het neefjes klagen
niet over het gemis aan lach
spiegels. De speeltuin is al leuk
genoeg. Maar een wandeling
langs de vogelkooien staat ook
op het programma, en kan er
onder geen beding vanaf. De 6-
jarige Bryan kijkt zijn ogen uit.
„Wat een rare voeten", roept hij
uit als hij oog in oog staat met
een uitheemse eend met brede
zwemvliezen. Paarden zijn er
ook nog steeds. „Heeft hij de
waterpokken", vraagt Bryan als
hij de kleine blaasjes ziet op de
Bryan, Lizette en Charlotte klagen er niet over dat er geen lachspiegels zijn. De speeltuin van Avifauna is al leuk genoeg. foto peter veenstra
lichtroze neus van het dier. De
toekans zijn apart, de flamin-
zijn mooi, maar de apen,
ir zijn de apen? De apen zijn
nog even naar de speeltuin?",
vragen zij verschillende keren.
Charlotte (7) doet bij de uitgang
nog een laatste poging: „Gaan
we nog héél eventjes naar de
speeltuin?"
Een bezoek aan Avifauna is
voor de nichtjes en het neefje
een feest. Een feest dat ze nog
wel een keer willen meemaken.
Dat mag, dat kan, maar het
moet wel snel. En daarna moe
ten ze het vogelpark voorgoed
de rug toekeren. Dan mogen ze
r nooit meer in. Zeker r
en jaar of twintig.
Mark-Jan Westerlaken (19) uit
Alphen aan den Rijn. Hij heeft
zich aangemeld als kortver-
band vrijwilliger bij het Korps
Mariniers. Dat wil zeggen dat
hij na een proeftijd van twaalf
maanden voor maximaal acht
jaar kan tekenen en zich uit
eindelijk bij de Koninklijke
Marine kan aansluiten.
„Als ze het me vragen, dan ga
ik. In begin straks aan mijn op
leiding, die duurt vijf maanden.
In die twintig weken zal me die
vraag wel worden voorgelegd.
Natuurlijk denk ik er goed over
na, maar je gaat niet voor niets
bij de mariniers. Je weet van te
voren dat je dan kan worden in
gezet bij oorlogshandelingen.
Als de Verenigde Naties samen
besluiten iets voor de vrede in
Joegoslavië te doen, vind ik dat
Nederland ook een steentje
moet bijdragen en dan wil ik
daar wel aan meehelpen. Maar
het kan militairen nooit worden
verplicht om aan zo'n uitzen
ding deel te nemen. Zeker
dienstplichtigen niet. Die zou
den er eigenlijk helemaal niet
heen moeten, vind ik."
Alex Sladek (19) uit Leiden.
Hij zit sinds vier maanden in
dienst en is gelegerd in de
Haagse Fredrikkazerne.
„Als ze mij zouden vragen mee
te gaan naar Joegoslavië weet ik
nog niet wat ik zou doen. Ik heb
daar nog niet echt over nage
dacht omdat daarvoor nog geen
aanleiding was. Als militair in
grijpen echt nodig is, moet het
wel gebeuren vind ik. En dan
moet Nederland ook mensen
sturen. Inmiddels is het daar in
Joegoslavië totale chaos. Al die
snipers (sluipschutters), daar
moet wat aan worden gedaan.
Maar als er Nederlandse militai
ren naar Joegoslavië worden ge
stuurd, dan moet dat wel op
vrijwillige basis gaan, of het nu
beroepsmilitairen zijn of dienst
plichtigen.
Edwin van Hofstee (20) uit
Boskoop. Hij is hofmeester
(bediening van het restaurant)
in de Prins Willem Alexander
kazerne in Gouda. Hij moet
nog acht maanden uitdienen.
„Nee, ik zou niet gaan. Al geven
ze me honderdduizend gulden,
het is mij veel te link daar en de
puinhoop wordt met de dag
groter. Ik denk wel dat Neder
land mee moet doen aan even
tuele militaire acties. Ze maken
deel uit van de NAVO en als an
dere NAVO-landen deelnemen
kan Nederland niet achterblij
ven. Verplicht mensen uitzen
den kan absoluut niet. Er zijn
mensen bij die getrouwd zijn of
een vriendin hebben, die kun je
niet onvrijwillig een oorlog in
sturen. Maar als het echt uit de
hand loopt, ben ik bang dat ze
wel mensen gaan aanwijzen.
Dan doet het er niet zo veel toe
wat wij ervan vinden denk ik."
Moet de Nederlandse militair gedwongen worden naar Joegoslavië te gaan? foto holvast
De Vereniging van Dienstplich
tige Militairen (VVDMJ legde
aan zojuist aangetreden dienst
plichtige militairen in kazernes
in Den Bosch, Vught en Oir-
schot de volgende vier vragen
voor. Ben je voor militair ingrij
pen in het voormalige Joegosla
vië? Ben je voor Nederlandse
deelname hieraan? Zou je je
vrijwillig aanmelden voor een
eventuele uitzending? Vind je
dat het verplicht kan worden
gesteld om mee te gaan?
Het Gesprek van de Zomerdag
stelde de vragen van de WDM
aan enkele militairen uit de re
gio. Hieronder de reacties.
Reumakliniek Sole Mio blijft op topniveau draaien
NOORDWU K/LEIDEN
MONICA WESSELING
„Afbraak en de boel laten ver
sloffen? Geen denken aan. De
verhuizing van een kliniek vergt
heel veel. Daar moet je met een
overmaat aan kwaliteit aan be
ginnen. De komende drie jaar
zetten we hier alles op alles om
perfect te draaien." Professor A.
Cats, hoofd van de reumakli
niek Sole Mio laat er geen twij
fel over bestaan. Tot de verhui
zing van de kliniek naar Leiden,
begin 1995, zal er in de huidige
kliniek in Noordwijk alleen
maar worden 'opgebouwd en
niet afgebroken'. „Elke dag op
nieuw proberen we het onder
ste uit de kan te halen en dat
blijft zo. De zorg moet tot het
laatst toe prima zijn."
Begin 1995 verhuist de reu
makliniek Sole Mio naar de hui
dige gebouw van heelkunde van
het Academisch Ziekenhuis in
Leiden. Het AZL en Sole Mio
hebben hiertoe een verklaring
- ondertekend en ook de minister
van volksgezondheid D'Ancona
gaat in haar plannen uit van sa
mengaan vaft de twee. Het
wachten is alleen nog op officië
le toestemming van de ziekte
kostenverzekeraars. AZL en Sole
Mio werken nu al heel nauw sa
men: ze delen specialisten en
de reumatologen van het AZL
lopen stage in Sole Mio.
De manier van werken in Sole
Mio is uniek, maakt Cats duide
lijk. „De behandeling van reu
mapatiënten is méér dan het
oplappen van wat kapotte ge
wrichten. Het gaat er om men
sen ook geestelijk weerbaar te
maken en hen te helpen thuis
weer door te gaan. Zorg zonder
betuttelen, zorg als verder-op-
weg-helpen." De meeste Sole
Mio-patiënten worden voor een
paar weken opgenomen.
Als Cats een rondgang maakt
door zijn kliniek wordt eens te
meer duidelijk wat in zijn visie
'echte zorg' betekent. De 18-ja
rige Fran<;oise uit Breda is in de
vakantie opgenomen met een
fikse opleving van reuma. Cats
bekijkt de knieën van het meis
je, maar besteedt de meeste tijd
aan het inpraten van rnoed.
„Een leuke baan en een fijn ge
zin zijn voor jou heus ook weg
gelegd. Je kan zo veel."
Ook een 69-jarige Hillegom-
mer, voor de veertiende keer in
Sole Mio. krijgt de aandacht die
hij nodig heeft. De man heeft
een paar fikse tegenslagen te
verduren gehad en zegt met ge
broken stem „Ik wil niet weg uit
Sole Mio. Het is hier net een fa
milie. De verpleegsters geven je
steeds weer moed om door te
gaan. Sole Mio moet open blij-
De reumakliniek mag dan op
het AZL-terrein komen, Cats is
ervan overtuigd dat de typische
Sole Mio-sfeer gewoon mee ver
huist naar Leiden. Het meren
deel van het personeel zal naar
verwachting meegaan en dat
zijn toch degenen die de sfeer
bepalen. „Tja, het zeezicht ra
ken we kwijt. De achterkant van
het Leidse station is een stuk
minder fraai. Maar misschien
lukt het ons wel om ook in Lei
den een eigen terrasje te ma
ken", mijmert het hoofd.
De reumakliniek blijft na de
verhuizing redelijk autonoom.
Cats: „Wij kennen niet het sys
teem van baas boven baas. We
dragen met z'n allen de verant
woordelijkheid. Iedereen zet
zich met hart en ziel in voor de
kliniek. Dat moet zo blijven en
dat kan alleen als we niet op
gaan in zo'n logge en grote or
ganisatie als het AZL is."
Een apart ziekenhuisje op het
AZL-terrein dat wel met duizen
den draadjes aan het grote zie
kenhuis vastzit. Ook dan zullen
orthopeden, maatschappelijk
werkers en laboranten van het
AZL werk verrichten in de reu
makliniek.
De nieuwe kliniek heeft slechts
dertig bedden (nu 42). „Dat is
'voldoende. Met zo'n aantal
bedden kun je een maatschap
pelijk werker, een oefen- en een
ergotherapeut aan het werk
houden, kan er fatsooenlijk on
derzoek worden gedaan en kan
iedereen die even moet worden
opgenomen, terecht."
Cats verwacht dat de opna
meduur in Leiden korter zal
zijn. „Er gaat minder tijd verlo
ren met het wachten op specia
listen die uit Leiden moeten ko
men. Bovendien is er sowieso
een ontwikkeling in de richting
van kortere opname."
Cats is, dat heeft hij nooit on
der stoelen of banken gestoken,
groot voorstander van de ver
huizing. De samenwerking met
hel A/I zal veel makkelijker
verlopen. „Bovendien wordt
door de verhuizing de behande
ling van reuma meer als een on
derdeel van het geheel gezien.
Een ziekte is geen geïsoleerd
iets, maar een deel van de
mens. Ik hoop dat ook de huis
artsen en de assistenten in op
leiding van het AZL op de kli
niek stage gaan lopen. Voor de
patiënten betekent de verhui
zing een betere bereikbaarheid.
Het zeezicht raken we kwijt, hel
eigen huisje ook. maar de typi
sche Sole-Mio-gedachte blijft
bestaan. Daar staan we voor.
Liefst medische bestemming
NOORDWU K MONICA WESSEUNG
Het is absoluut nog niet duidelijk wat er met het imposante ge
bouw van de reumakliniek Sole Mio aan de Rembrandtweg in
Noordwijk gaat gebeuren als de kliniek begin 1995 is verhuisd
naar het AZL-terrein in Leiden. Professor Cats vindt dat het ge
bouw het best kan worden gebruikt om er een nieuw tehuis voor
chronisch zieken in te huisvesten. „Maar ja, je weet het. Hier in
de Zuidduinen liggen de projectontwikkelaars op de loer."
Zo er al projectontwikkelaars zijn die een oogje hebben op het
pand. dan zullen ze eerst een robbertje moeten vechten met de
gemeente Noordwijk. Volgens het bestemmingsplan mag het
monumentale pand uitsluitend voor medische, maatschappelij
ke dan wel sociaal-culturele doeleinden worden aangewend.
Eén hotel of een andere economisch aantrekkelijke functie is
vooralsnog uitgesloten.
Eigenaar van het pand is het Praeventiefonds. Sole Mio is.
naast het kantoor van het Praeventiefonds. het enige pand dat
het fonds in eigendom heeft. Begin jaren vijftig werd duidelijk
dat reuma een volksziekte' dreigde te worden en besloot het
fonds een Instituut voor Reuma-onderzoek te stichten. Het insti
tuut is inmiddels lang en breed opgegaan in het AZL. maar het
pand bleef eigendom.
„We hebben eigenlijk nog nooit nagedacht over wat we met
het pand doen als het leeg komt", realiseert secretaris Van Deth
van het fonds zich. Op de vraag een gooi te doen naar de waarde
van het pand, moet Van Detn het antwoord schuldig blijven.
„We hebben het op de balans als pm-post genoteerd. Over de
waarde durf ik geen uitspraak te doen."
In elk geval is de staat van onderhoud op dit moment prima.
Twee jaar geleden, toen duidelijk werd dat de verhuizing nog
een aantal jaren op zich zou laten wachten, is er groot onder
houd gepleegd. De kozijnen werden vernieuwd, de gevel opge
knapt en alles van een nieuwe verflaag voorzien.
