alles zelf
Escobar regisseert
SE BI JSC A
Frelimo-veteranen voelen
zich in de steek gelaten
Onduidelijkheid troef bij puntenrijbewijs
Hnppf p; 1 iaj
Weiger-yuppies vangen
voortaan bot bij Defensie
Feiten ^Meningen
I.OOO'OOO.OOO.oo
DONDERDAG 13 AUGUSTUS 1992
2
In Medellin maken muren nog geen gevangenis
Toen Pablo Escobar zichzelf vorige maand uit zijn gevan
genis bevrijdde, kon hij bijna net zo gemakkelijk naar
buiten lopen als hij naar binnen was gegaan. Met behulp
van 3 miljoen gulden 'aanmoedigingsgeld' dat hij on
der zijn bewakers verdeelde, wandelde de drugsbaron sa
men met negen van zijn handlangers naar de bananen
plantages die rond de gevangenis liggen.
PABLO EMILIO ESCOBAR GAVIRIA
SOLICITADO POR LA JÜSTICïA
L GO&EttNO WACIONAtI
MIL MILLONES DE PESOS
LLAME YA
2 77 50 1?
SF GARANTtZA ABSOLUIA HESfcRVA SOBRF I A
IDENTtDAD DF OUIEN OFOCCE LA INHJKMAClON
Het aanplakbiljet waarmee de regering twee miljoen gulden uitlooft
voor de gouden tip die leidt tot de arrestatie van Escobar. foto
TOM JANSSEN
BOGOTA THE INDEPENDENT
Het succes van de ontsnap
ping kwam nauwelijks als een
verrassing. De gevangenis was
gebouwd op aanwijzing van
Escobar zelf en op zijn eigen
land. De bewakers waren door
Escobar persoonlijk uitgekozen
en het complex was voorzien
van telefoons, fax-apparatuur
en radio-zenders om ervoor te
zorgen dat zijn cocaïnehandel
gladjes bleef verlopen. Escobar
had de bouw van zijn eigen ge
vangenis al jaren van te voren
gepland en had elf boerderijen
in de omgeving opgekocht om
er zeker van te zijn dat hij in ge
val van een plotseling vertrek al
leen zijn eigen pachters op zijn
weg zou vinden.
Het stalen netwerk dat hij
over de uit luxe bungalows be
staande gevangenis had laten
aanbrengen, liet er geen twijfel
over bestaan dat het complex in
feite was gebouwd om Escobar
te beschermen tegen zijn vijan
den - het rivaliserende Cali-kar-
tel en agenten van de Ameri
kaanse narcotica-brigade. Toen
de Colombiaanse regering be
sloot geen drugshandelaren
meer uit te leveren, gaf Escobar
zich over.
Escobar, die ervan wordt ver
dacht opdracht te hebben gege
ven tot honderden moorden
bleef zijn drugsimperium vanuit
de gevangenis runnen. De pa
rallelle economie van Colombia
- de import van coca, de ver
werking tot cocaïne en de ex
port naar de Verenigde Staten
en Europa - ging onverminderd
voort. Voor Escobar betekende
dat een jaarinkomen van 28
miljard gulden.
Escobars gevangenis in de
weelderige heuvels buiten Me
dellin ligt dicht bij zijn geboor
teplaats Rionegro, waar hij eind
jaren veertig werd geboren als
zoon van een boer en een on
derwijzeres. Escobar keerde het
plattelandsleven al snel de rug
toe. In de weekeinden liftte hij
vaak naar Medellin, waar hij
zich vergaapte aan de limousi
nes en villa's in de rijkere wijken
van de stad. Al snel kreeg hij
een lumineus idee. Samen met
een groepje vrienden stal hij de
mooiste grafstenen van plaatse
lijke begraafplaatsen, verwijder
de de inscripties en verkocht de
stenen met 100 procent winst
aan particulieren.
De volgende logische stap
was het stelen en verkopen van
dure auto's. Maar tijdens een
bezoek eind jaren zestig aan fa
milieleden die in de Verenigde
Staten werkten, besefte Escobar
waar het grote geld te halen viel.
Weer thuis liet hij er geen gras
over groeien. Hij huurde vracht
wagens om coca-pasta uit Peru
en Ecuador het land binnen te
smokkelen.
In 1976 vond de politie bijna
20 kilo cocaïne in een reserve
band. Escobar werd gearres
teerd en veroordeeld. Vergele
ken met zijn latere operaties
was dit nog maar kinderspel.
Wel hanteerde hij al het motto
plomo o plata (lood of zilver,
wat zoveel betekent als kies
voor mijn smeergeld of mijn ko
gels). De dossiers over dit geval
zijn inmiddels op raadselachti
ge wijze verdwenen, Escobar
kwam na drie maanden al weer
vrij en twee van de politieagen
ten die hem hadden gearres
teerd, werden later vermoord.
In het begin van de jaren
tachtig ging Escobar samenwer
ken met de Ochoa-familie uit
Medellin en de smokkelaar
Gonzalo Rodriguez Gacha. In
plaats van de kleine 'cocaïne-
keukentjes' richtte dit nieuwe,
machtige drugskartel grote
kampen op in de Colombiaanse
provincie Caqueta.
De samenwerking met de Co
lombiaanse guerrillabewegin
gen M-19 en FARC kwam min
of meer toevallig tot stand.
Toen de dochter van een lid van
de Ochoa-familie door guerril
la's werd ontvoerd, richtte het
kartel een doodseskader op, ge
naamd MAS (Dood aan Ont
voerders). Iedereen die ervan
werd verdacht banden te heb
ben met de verzetsbewegingen
werd de keel doorgesneden. De
guerrillastrijders kozen eieren
voor hun geld: ze lieten het
meisje vrij en sloten een over
eenkomst met het kartel. De
FARC-strijders werden ingezet
bij de bewaking van de labora
toria. En toen M-19-verzetsstrij-
ders in november 1985 het Pa
leis van justitie in Bogota bezet
ten, een aanval waarbij twaalf
rechters van het Hooggerechts
hof werden gedood, evenals
ruim honderd anderen, was het
duidelijk dat het kartel hier ach
ter zat. De rechters waren na
melijk bijeengekomen om zich
uit te spreken over de grootste
angst van de drugsbaronnen:
het al dan niet uitleveren van
kartelleden aan de Verenigde
Staten.
Binnen korte tijd werd Esco
bar miljardair. Hij bezat 200 ap
partementen in Miami, meer
dere hotels in Venezuela, een
luchtvloot en een wereldwijd
netwerk van bankrekeningen.
Op een van zijn ranches in Co
lombia hield hij twee Indiase
olifanten, vier giraffen, nijlpaar
den en zeldzame vogels. Boven
de poort prijkte en klein propel
lervliegtuigje, waarmee hij zijn
allereerste lading cocaïne naar
de Verenigde Staten zou heb
ben getransporteerd. En vlak
daarbij stond zijn grote trots:
een met kogels doorzeefde
Amerikaanse sedan. Volgens
Escobar was het de auto waarin
Bonnie en Clyde door de FBI
kapot waren geschoten. Dit al
les werd bewaakt door lijfwach
ten in mortierbunkers.
Toch leefde Escobar vrij
openlijk. Hij pompte een groot
deel van zijn inkomen terug in
Medellin, dat hij veranderde in
een stad met luxe winkelcentra,
uitstekende restaurants en goe
de wegen. Vergeleken met
Bogota was Medellin een para
dijs. Escobar bouwde huizen
voor de armen, gaf hun voetbal
velden, straatverlichting en iets
wat niemand hun ooit had ge
geven, ook de regering in het
verre Bogota niet, het gevoel dat
iemand om hen gaf. Escobar,
oftewel 'Don Pablo' of 'Papa',
werd (en wordt nog steeds) be
schouwd als een heilige. „Voor
ons is hij een man van God", al
dus een inwoner van Medellin.
,,De campagne tegen hem is
onrechtvaardig. Wanneer een
hond wordt overreden, krijgt
Don Pablo de schuld."
Inmiddels heeft Escobar aan
geboden weer naar zijn gevan
genis terug te keren, maar pre
sident Gaviria is vooralsnog niet
bereid tot het sluiten van nieu
we 'deals'. De regering van Co
lombia heeft onlangs ruim twee
miljoen gulden uitgeloofd voor
de gouden tip die leidt tot de ar
restatie van Pablo Escobar.
VERTALING MARGREET HESLINGA
BOANE ACCADOGA CHILEDI
Armando Mchamu zit tegen de
muur van zijn lemen hut bij het
Centrum voor Oud-Strijders
Centro dosAmigos Combatents).
Hij is boos, verbitterd, teleurge
steld. Net als andere Mo«;ambi-
quaanse oorlogsveteranen die
voor het Mo^ambiquaans Be
vrijdingsfront (Frelimo) streden,
voelt hij zich in de steek gela-
De oorlogsveteranen zijn on
dergebracht in negen opvang
centra. Hun kritiek is dat de
Frelimo-regering niet meer naar
ze omkijkt.
Oorlogsveteraan Mchamu vocht
tijdens de onafhankelijkheids
oorlog van 1964 tot 1974 tegen
de Portugese koloniale macht.
Maar na de onafhankelijkheids
strijd kreeg Frelimo te maken
met een binnenlandse verzets
beweging, Renamo. Begin jaren
tachtig werd Mqcambique on
dergedompeld in een burger
oorlog, die tot nu toe aan een
miljoen mensen het leven heeft
gekost. Vorige week sloten Freli
mo en Renamo een voorlopig
vredesakkoord.
Mchamu werd in 1984 net als
10.000 andere strijders gedemo
biliseerd. Hij werd samen met
160 andere ex-soldaten en hun
families ondergebracht in het
Centro dosAmigos. Het centrum
is gevestigd op het terrein van
een boerderij die na de onaf
hankelijkheid door de voormali
ge Portugese eigenaar werd
achtergelaten.
„Frelimo heeft ons aan ons lot
overgelaten", zegt Mchamu. „Is
dit nu alles waarvoor wij tien
jaar in de jungle hebben ge
vochten", vraagt hij zich ver
twijfeld af. Als ik zo om me heen
kijk, denk ik 'welke misdaad
heb ik begaan? Was het een
misdaad om tegen de Portuge
zen te vechten."
Mchamu's klacht is dat de rege
ring niets doet voor het cen
trum en de bewoners. Toen het
opvangcentrum werd geopend,
beloofde de regering 'alle hulp'.
Op de boerderij werden citrus
vruchten en groente verbouwd,
er liepen kippen, varkens en
geiten. In het topjaar 1984 pro
duceerden de veteranen 14.000
dozen citrusvruchten die naar
het voormalige Oost-Duitsland
werden geëxporteerd.
Maar met de huidige droogte,
die heel zuidelijk Afrika treft, is
de produktie nihil. Om te over
leven zijn de bewoners van het
opvangcentrum afhankelijk van
de oogst van de kleine grondjes
die de families zelf in beheer
hebben en bewerken. De plant
jes worden er met de hand be
goten. Mchamu krijgt van de re
gering een maandelijkse uitke
ring van 30.000 meticais (28
gulden). Het minimumloon in
Mozambique bedraagt 40.000
meticais (35 gulden) wat voor
een familie met vijf kinderen bij
lange na niet genoeg is om van
te eten. „We vochten en gaven
het beste van ons leven voor
Frelimo", zegt Mchamu. „Maar
nu wil er niets meer over horen.
Ik wil een simpel, rustig leven.
Ik ben gebruikt, maar ik laat me
niet nog eens gebruiken. Nooit
DEN HAAG
Het ministerie van defensie
heeft de zogeheten 'weiger-
yuppies' definitief de pas afge
sneden. „De jarenlange rek-
trek- traineer- methode werkt
nu niet meer. Weiger-yuppen
kunnen nu geen kant meer
op", zo oordeelt woordvoer
ster Kanbier van het Leidse Ju
risten Collectief, dat tot voor
enige tijd adverteerde dat wei-
geraars-in-spe bij haar terecht
kunnen. Volgens Kanbier trekt
Defensie aan het langste eind
in een poging oneigenlijk ge
bruik van de wet gewetensbe
zwaarden tegen te gaan.
Tot nu probeerden volgens
een schatting van Defensie
ongeveer 1400 jongens per
jaar aan de dienstplicht te ont
snappen door steeds opnieuw
bezwaarprocedures aan te
spannen. Ze worden weiger-
yuppies genoemd omdat de
kosten van juridische bijstand
al snel oplopen tot tegen de
3000 gulden. Het Haags Juris
ten College werd er ooit spe
ciaal voor opgezet en is hier
voor nog steeds het belang
rijkste bureau.
Woordvoerder Van Berkel van
het ministerie van defensie
legt uit dat de wet niet aange
past hoefde te worden: „De
minister heeft de bevoegdheid
uitstel van dienstplicht te ver
lenen, en dat gebeurde in het
verleden ook altijd als iemand
een procedure aanspande. Nu
is aan dat automatisme een
eind gemaakt".
Dit zal de eerste 25 weigeraars
in september overkomen. Ze
moeten verschijnen in een ka
zerne in Bussum. Daar mogen
ze nog één keer in beroep
gaan via een nieuwe, zeer kor
te procedure. Gedurende de
week dat die procedure loopt,
komen ze de kazerne niet uit.
Defensie kan zover gaan om
dat de jongens, zoals iedere
dienstplichtige, direct onder
krijgstucht worden gesteld.
Valt het oordeel negatief uit,
dan moeten ze onmiddellijk
hun dienstplicht vervullen.
Defensie denkt de weiger-yup-
pies van de 'echte' gewetens
bezwaarden te kunnen onder
scheiden. Van Berkel: „Bij de
weiger-yup is bijna altijd een
combinatie van factoren in het
spel. Hij rekt zo veel mogelijk
tijd en zendt bijvoorbeeld for
mulieren op de allerlaatste
dag in. Procedures worden zo
laat mogelijk in gang gezet.
Heel vaak is daarbij het Haags
Juristen College betrokken".
Verder tracht de weiger-yup te
voorkomen dat hij daadwerke
lijk als gewetensbezwaarde
wordt erkend, want dan moet
hij vervangende dienstplicht
vervullen en die is nog langer
dan de gewone dienstplicht.
Dat kan ondervangen worden
door er tijdens gesprekken
met Defensie op te wijzen dat
hij in geval van oorlog wel de
gelijk een wapen zal hanteren
- de echte gewetensbezwaarde
zal zover nooit gaan.
Defensie begon het de weiger-
yuppies anderhalfjaar geleden
al moeilijker te maken. Dat
was ook de reden voor het
Leids Juristen Collectief niet
langer op dit terrein actief te
zijn. Kanbier: „In de oude pro
cedure was ook een psycho
loog betrokken die gesprekken
voerde met weigeraars. Die
psycholoog had de bevoegd
heid iemand buitengewoon
dienstplichtig te verklaren.
Aan deze bevoegdheid is een
eind gemaakt. Wij zijn er toen
ook mee gestopt".
Behalve via een beroep op de
wet gewetensbezwaarden,
kunnen weigeraars proberen
onder de dienst uit te komen
door aan te tonen dat ze on
misbaar zijn op hun werk of
omdat ze kostwinner zijn.
Maar deze ontsnappingsrou
tes zijn niet al te zeker. Kan
bier: „Uit ervaring weten we
dat het argument kostwinner
schap geen kans maakt, als je
bijvoorbeeld tijdens de keu
ring op bepaalde onderdelen
heel goed hebt gescoord en
Defensie je juist daarom erg
graag wil hebben".
THE INDEPENDENT
Toen een Parijzenaar op de Boulevard Saint Germain
op de fiets door een rood verkeerslicht reed, werd hij
beboet en kreeg hij te horen dat hij twee van de zes
punten op zijn rijbewijs zou kwijtraken. De fietser had
zijn rijbewijs bij zich en de politieagent noteerde de ge
gevens om de zaak aan de politierechter over te dragen.
In een interview voor de radio vertelde de verongelijkte
fietser dat zijn kwelgeest dronken was geweest.
Een vrouw die vorige week op een van de zonnigste da
gen van het jaar om 11 uur 's ochtends de Al bij Parijs
verliet, werd aangehouden en te verstaan gegeven dat
ze de kans liep één punt te verliezen omdat ze de mist
lampen van haar auto aan had. Hierdoor, zo legde de
agent uit, zouden andere weggebruikers verblind kun
nen raken. Een collega haalde hem tenslotte over de
zaak te laten vallen.
Een maand geleden bracht de invoering van het permis
a points (het puntenrijbewijs) Frankrijk compleet tot
stilstand. Vrachtwagenchauffeurs blokkeerden hoofd
en snelwegen, wat aan het begin van het toeristensei
zoen tot een ongekende verkeerschaos leidde.
Na beloften van de regering dat het systeem voor be
roepsrijders nog eens onder de loep zou worden geno
men en dat grondig zou worden gekeken naar de toe
passing in de praktijk, leek de affaire plotseling voorbij.
Aanklachten tegen chauffeurs die bij de protestacties
waren betroldcen, werden ingetrokken. De vrede leek
weergekeerd.
Het nieuwe systeem werd geïntroduceerd om het enor
me aantal dodelijke verkeersongevallen in Frankrijk,
dat momenteel net onder de 10.000 per jaar ligt, terug
te dringen. Hoewel de introductiedatum van 1 juli door
sommigen werd bekritiseerd omdat hiermee het toeris
me zou worden geschaad, redeneerde de regering dat
het onverantwoord zou zijn met de invoering te wach
ten tot na het zomerseizoen, een van de meest moord
dadige tijden op de Franse autowegen. Het nieuwe sys
teem was immers juist ontworpen om het Franse rijge
drag te veranderen.
Nu, een maand later, zijn de eerste resultaten binnen.
Niet goed en niet slecht. In het Indre-et-Loire district
rond Tours bijvoorbeeld zijn in de maand juli elf men
sen in het verkeer omgekomen vergeleken met negen
vorig jaar. In andere districten meldt de politie echter
een tendens naar minder dodelijke ongevallen op de
snelwegen (hoewel de meeste doden op de secundaire
wegen vallen), minder snelheidsovertredingen en min
der dronken automobilisten. Toch heerst onder de
Fransen sterk het gevoel dat de politie de nieuwe wet
vooral toepast op minder ernstige gevallen, terwijl de
zwaardere overtredingen ongestraft blijven.
„Wat hebben we aan deze wet?", vroeg een professor in
de medicijnen in een ingezonden briefin de Franse
Icrant Le Figaro. „Er is toch niemand om toezicht te
houden op de straten, wegen en paden." Hij voegde er
nog een citaat van Montesquieu aan toe: „Nutteloze
wetten verzwalcken noodzakelijke wetten en degenen
die door de mazen van het net glippen verzwakken de
wetgeving". In een andere ingezonden brief werd geop
perd dat de nieuwe regeling die stelt dat mistlampen
overdag en 's avonds andere weggebruikers kunnen
verblinden, zuiver en alleen was bedoeld om te voorko
men dat automobilisten elkaar met lichtsignalen waar
schuwen voor snelheidscontroles door de politie.
En nu bestaat de kans dat de vrachtwagenchauffeurs
opnieuw zullen gaan protesteren, hoewel waarschijnlijk
niet voor het eind van het zomerseizoen. In de afgelo
pen dagen wordt er in vrachtrijderskringen steeds meer
gesproken over nieuwe, beter door de vakbonden geco
ördineerde acties, omdat er in de weken sinds het eer
ste protest niets is veranderd. Een vaak gehoorde klacht
is dat de uren die verstrijken met het laden van de
vrachtwagens niet als werkuren worden geteld, waar
door een chauffeur na een dag van zware lichamelijke
inspanning alsnog achter het stuur moet kruipen.
En wat betreft de arme Parijse fietser: dit soort bestraf
fingen zal niet meer voorkomen. In een door meerdere
ministers ondertekend rondschrijven aan de politie
wordt duidelijk gemaakt dat de permis d points wetge
ving uitsluitend van toepassing is op overtredingen die
worden begaan door bestuurders van véhicules ter-
restres a moteur, oftewel gemotoriseerde landvoertui-
gen. Door al deze beroering is bovendien nóg een
groep naar voren getreden die niet blij is met de nieuwe
wetgeving: de politie zelf. De bij het Parijse incident be
trokken politieagent voelde zich 'te kijk gezet'. En een
woordvoerder van de politievakbond verklaarde: „Een
politieagent kan niet zeven uur achtereen op de weg
zitten, boetes uitdelen, extra toezien op de verkeersvei
ligheid wanneer de scholen uitgaan, de conciërge die in
de gang injectienaalden heeft gevonden te woord staan
en dan ook nog eens weten hoe de teksten die door het
parlement worden goedgekeurd in alledaagse taal moe
ten worden omgezet."
VERTAUNG MARGREET HESUNGA
'Weiger-yuppies' zul
len er nu ook aan
moeten geloven. Ein
deloos uitstel van mi
litaire dienstplicht is
er niet meer bij. foto
cpd roland de
bruin
