Kodak voor het eerst naar Firato
Vrije tijd
Even naar de
vijver kijken
C
Leuk boekje
over
tuinvijvers
'Gelampekapte' waxinelichtjes
Silk of nylon: wereld van verschil
9
TUIN
oms krijg ik de indruk dat het be-
zit van een vijver alleen maar
V .r kommer en kwel is. Niet bij mij
thuis hoor, maar als ik zo mijn oor te luiste
ren leg. Zure regen, te veel algen, planten
die kwijnen, vissen die doodgaan, reigers
die komen vissen en ga zo maar door. Mijn
idee is dat er te veel wordt geknutseld en te
veel van alles wordt gekocht in tuincentra,
die geld verdienen aan de meest uiteen-
lopoende middeltjes.
Om te beginnen: vissen iri de vijver zijn van
belang. Ze houden de muggelarven in be
dwang. Maar vissen in een normale vijver
hebben geen voer nodig. Die vinden hun
kostje wel. Voeren we wel, dan blijft een
deel van het voer ongebruikt en verontrei
nigt het water.
Te veel vissen zorgen overigens altijd voor
te veel voeding. Vissen zijn net mensen: ze
eten en ze hebben ontlasting. Die ontlas
ting is gemakkelijk opneembaar voedsel en
daar zijn draadalgen dol op. Die groeien en
bloeien in voedselrijk water, zorgen er voor
dar het water groener dan groen wordt,
geen straaltje zonlicht doorlaat en onze ge
koesterde vijverplanten een langzame dood
sterven. Dus zo min mogelijk vissen in een
kleine vijver voorkomt veel ellende.
Tweede probleem: de zure vijver. Het wa
ter wordt dus langzaam maar zeker zuur
der. Er zijn talloze kostbare middeltjes om
dat teniet te doen, maar vroeger en ook nu,
deden en doen we dat simpelweg met een
schepje landbouwkalk. Is die niet in klein-
verpakking te koop, dan gewone kalk van
de drogist. Met behulp van Ph-papiertjes
kunnen we vaststellen of de Ph (zuurgraad)
lager is dan 6,5. Dan doen we iets kalk in
het water en de volgende dag kijken we
weer. We gaan net zolang door met kalk
toevoegen tot we rond de 6,5 zitten. Een
voudig toch.
Derde probleem: de reeds genoemde groe
ne draadalgen, die we heel eenvoudig alle
twee dagen met een schepje er uitvissen en
dan in de border gooien, want ze vormen
een prima meststof. Er zijn ook liefhebbers
die een stokje in de vijver steken en al
draaiend de algen er uithalen, meer werk
maar ook heel goed.
Tja en dan de reiger. Ik had er ook een en
mijn kinderen zeiden opgewekt: een reiger
is toch veel mooier dan een paar vissen.
Maar de harde praktijk is dat de reiger de
vissen vangt en dus waren op een gegeven
moment de vissen en de reiger weg. Nu
span ik grof groen gaas over de vijver zodra
de reiger wordt gesignaleerd. Ook is er de
mogelijkheid om op een hoogte van onge
veer 20 cm draad rond de vijver te spannen,
naar men zegt schrikt dat de mooie, grote
vogel ook af.
LEZERSVRAAG
Komt er bij u al tuinierend of wandelend
in de natuur een vraag op? Greet Buchner
zal proberen voor u het antwoord te vin
den. De vraag kunt u opsturen naar Dami-
ate Dagbladen, Postbus 507,2003 AP
Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NEN.
Wereldwijde introductie foto-cd zegen voor Philips
De fotofirma Kodak neemt
voor het eerst deel aan de
Firato, die van 14 tot 20
september in de Amster
damse RAI wordt gehou
den. Kodak heeft daar 300
vierkante meter gehuurd
om de foto-cd, bekendheid
te geven. Dat dit juist op de
Firato gebeurt komt omdat
het om een nieuwe, elek
tronische manier van
beeldoverdracht gaat, die
heel dicht tegen videotoe
passingen aan ligt.
HUGO VAN DER HEEM
De foto-cd, of eigenlijk photo-
CD, ontwikkelde Kodak in sa
menwerking met Philips. Hij
vergroot de mogelijkheden van
het cd-medium sterk. En deze
multinationale opsteker kan
Philips goed gebruiken. Op die
zelfde RAI komen de Eindhove-
naren met een complete familie
van cd-produkten, waarvan de
cd-interactief of cd-i de over
treffende trap is.
Toen de cd werd uitgevonden
beschouwde men het 12 cm
grote zilveren plaatje als een
doorbraak op geluidsgebied.
Dat bleek juist. Het publiek
omarmde de nieuwe (geluid-
)drager binnen de korste keren.
Twee zaken waren wezenlijk
nieuw bij de cd. Allereerst de
contactloze laser-aftasting,
waardoor absoluut geen slijtage
meer optreedt. En dan de fabu
leuze techniek van optekenen:
de i
wil
Wie een vijver
maken komt voor allerlei vragen
te staan. Met welke materialen
doe je dat, welke vorm kies je,
hoe groot of hoe klein, op welke
plek situeer je de vijver het best,
wat zet je er aan beplanting en
aan zwemmende bevolking in,
hoe houd je de vijver door de
jaren heen gezond?
Een handzame gids is de pas
verschenen en opgewaardeerde
herdruk van het boekje 'Tuinvij
vers, aanleg, inrichting, onder
houd' van de Engelse auteur
David Papworth, in een prima
Nederlandse vertaling door Piet
Landsman bij de Zuid-Holland
se Uitgeversmij. Voor 14,90 in
de boekhandel te koop.
In een beknopt bestek van 60
pagina's worden praktisch alle
aspecten die bij het maken van
een waterpartij in de tuin aan
de orde komen op begrijpelijke
wijze behandeld. Bovendien is
het boekje zeer royaal en geheel
in kleur geïllustreerd. Met name
de aandacht die aan de levende
have is besteed (zoals diverse
exotische vissoorten) is bepa
lend voor de praktische waarde
van deze uitgave.
Overigens krijgen ook techni
sche kwesties (fonteinen en ver
lichting met veilige stroomvoor
ziening) voldoende aandacht.
Objectieve, inspirerende infor
matie voor relatief weinig geld.
Maar cd heeft veel meer mo
gelijkheden. Op de Firato, zul
len die aan het publiek worden
getoond. En de Kodak-photo-
CD is daarvan een van de leuk
ste mogelijkheden. Het is als het
ware een elektronisch fotoal
bum, dat men op het tv-scherm
bekijken kan. Daar is dan wel
een nieuwe cd-speler voor no
dig, die zowel geluids-cd's als
de foto-cd afkan spelen.
Gouden schijf
De nieuwe disc onderscheidt
zich uiterlijk door een gouden
kleur. Cd's zijn zilver, dat wil
zeggen: zij ontlenen hun 'zilver
glans' aan aluminium. Bij de in
dustrie was al eerder afgespro
ken dat compact discs met
beeld goudkleurig zouden zijn.
Hetzelfde geldt voor beeldpla
ten en cdv's, compact-disc-vi-
deo's, met een deel muziek en
een deel videobeeld.
Kodak's nieuwe cd bevat in
plaats van videobeelden, foto's.
Of beter nog dia's, want gepro
jecteerd op de tv lijken ze daar
het meest op. Op elke foto-cd
kunnen er ongeveer 100 worden
geschreven. Dat wil zeggen, via
de fotohandel kun je er honderd
op laten overzetten van 35-
mm-film (kleinbeeld). Dat is de
inhoud van vier 24-kleinbeeld-
films of drie normale 36-opna-
mefilms (met weglating van wat
mislukte beelden). Of het een
negatief- of diafilm is maakt
niet uit.
Bij de fotohandel kunt u nog
steeds gewone (chemische) af
drukken bestellen, glanzend of
mat, maar de 'afdrukken' op cd
komen er als nieuwe mogelijk
heid bij. Daardoor ontstaat een
nieuwe manier van kijken: naar
'dia's' op het tv-scherm. In de
beginperiode zal het maken van
die extra honderd afdrukken
wel 150,- extra kosten, onge
veer 1,00 per afdruk en bijna
vijftig gulden voor de foto-cd.
De 'afspeel'mogelijkheden via
de foto-cd-speler zijn geweldig
groot. Men kan hem gewoon als
diaprojector alle 100 beelden la
ten tonen met een vaste wissel-
tijd. Bij dia's haalt men de
slechtste beelden er uit, bij het
'afdrukken' op cd kan dat na
tuurlijk ook. Maar als men ach
teraf van mening is dat sommi
ge opnamen toch minder ge
slaagd zijn, dan kan men de cd-
speler opdracht geven om die
foto's bij het vertonen over te
slaan.
Uitvergroten
Nog leuker is het dat men som
mige foto's kan uitvergroten en
er slechts een deel van kan ver
tonen. In tegenstelling tot som
mige bestaande elektronische
systemen, die alleen liggende
beelden aankunnen, kan men
met het Kodak-systeem wel
staande foto's op de (tv verto
nen. Alle uitsneden die men be
paalt, foto's die men weglaat en
de volgorde waarin de beelden
vertoond worden, kan de foto-
cd-speler onthouden. Daarmee
is een foto-cd-sessie een ideale
manier om een presentatie te
houden. Men bereidt de beeld
wisselingen en uitvergrotingen
en overvloeiers thuis voor en
met publiek er bij kan er niets
meer misgaan.
Daarvoor is wel weer een
nieuwe cd-speler nodig. Een die
de photo-CD-norm kent en een
videoaansluiting heeft, richting
tv. Zowel Kodak als Philips bie
den in september op de Fira
to zulke apparaten aan die
de maximale geluidskwaliteit
bieden (gewone cd's afspelen)
en daarnaast foto's op tv.
De eenvoudigste speler kost
ƒ850,-. Voor een complete (ge-
luids)cd-machine, maar niet
met al die trucjes met uitvergro
ten en het onthouden van
beeldvolgorde moet men dui
zend gulden neertellen. Een cd-
wisselaar, met plaats voor 500
foto's (vijf cd's) kost 1200,-.
Hij is eveneens te gebruiken
voor het afspelen van eindeloos
veel muzieknummers.
Philips patent
Kodak, die de cd-spelers bij Phi
lips laat maken, heeft voor de
uitvergrotingen, afspeelvolgor-
de en weglaten van foto's een
Philips-patent gebruikt. Het zat
al langer op de bestaande ge
luidsmachines en werd FTS, fa
vourite track selection ge
noemd: het bepalen van de juis-
den ver
toond.
FOTO
te volgorde, of het
overslaan van mu
zieknummers op cd.
Ten slotte kan de
cd worden gebruikt
bij de moderne ma
nier van vervaardi
gen van drukwerk:
desk top publishing.
Foto's van cd kun
nen zo worden in
gelezen en in een
krant of tijdschrift
worden gebruikt. De
foto-cd levert kant
en klare beelden ge
schikt voor de com
puter.
De introductie
van het systeem ge
schiedt wereldwijd
in september. Bij
Kodak en Philips
denkt men dat de
foto-qd zeker vijftig
jaar, mogelijk lan
ger, stabiel blijft.
Hartje zomer, mooi weer: tijd om 's avonds nog lek
ker lang buiten te zitten. Daar hoort een sfeervolle,
levende verlichting bij. Kaarsen of fakkels zijn be
kend, nieuw zijn de lampekapjes van folie en stof
(zie foto). Verder zijn er wat (oude) wijnglazen bij
nodig en in elk daarvan dient een waxinelichtje als
lichtbron.
Neem eerst de maat van het glas. De diameter
van het kapje moet overeenstemmen met de bo
venkant van het glas. Aan de hand daarvan maak je
een uitslag op ware grootte op papier. Hiermee
controleer je de maat. Verwijder dan de papierlaag
van de lampekapfolie en plak er een decoratief stof
je op. Teken met behulp van de uitslag het patroon
na op karton en knip het uit. Teken met een zacht
potlood de mal na op de met stof beplakte folie en
knip ook deze uit.
Plak nu met een stuk dubbelzijdig plakband of
met knutsellijm het kapje in elkaar. Lijm langs de
boven- en onderkant van het kapje met knutsellijm
(bij voorbeeld Bison-Col) een bijpassend sierband-
je. Kleine rafeltjes worden daardoor meteen wegge
werkt. Zet het kapje eventueel vast aan de rand van
het glas (met dubbelzijdige plakband), plaats het
waxinelichtje er in: het lampje is klaar.
Een uitgebreide instructie is te vinden in Hobby-
Handig (nr. 43) dat in alle goed gesorteerde boeken-
en hobbywinkels te koop is.
Meer informatie: telefoon 04125-2331
VISSPORT
Als er één onderdeel van de henge-
luitrusting de laatste decennia een
ingrijpende wijziging heeft onder
gaan dan zijn het wel de vislijnen. In
de jaren vijftig waren de Nederland
se hengelaars vrijwel geheel aange
wezen op het toen alom geprezen
'kinkvrije silk'. Vooral ten opzichte
van de lijnen vervaardigd van ka
toen, hennep en linnen betekenden
ze een enorme vooruitgang. In die
tijd werd de snoek nog belaagd met
geteerd touw van respectabele dikte
met als onderlijn een kleine metalen
ketting bestaande uit met elkaar ver
bonden schalmen. Over subtiel vis
sen gesproken...
Onlangs kreeg ik van een abonnee
het uit 1947 daterende boekje
'Handleiding voor den hengelaar'
ten geschenke waarin nog in zeer lo
vende termen wordt gesproken over
de Japanse Li-Wu-lijnen die niet al
leen in 11 verschillende dikten ver
krijgbaar waren, maar bovendien
volgens de schrijver H. Slijper in wa
ter niet opzwellen en als zeer soepel
en elastisch worden beschreven.
Vandaag de dag zouden we lachen
om die kwalificaties want datzelfde
'soepele' silk zou met geen moge
lijkheid op de spoel van een werp-
molen te draaien zijn in verband
met zijn weerbarstige structuur.
Elasticiteit is dus een zeer rekbaar
begrip en is in de loop der jaren dui
delijk geëvolueerd.
Werd er zo'n 40 jaar geleden over
een zeer dunne lijn gesproken als
men het had over een dikte van 20-
of 22-honderdste millimeter, tegen
woordig worden er in de concours
visserij al lijnen gebruikt met een
dikte van 10- of 8-honderdste terwijl
er zelfs al met 6-honderdste wordt
gevist.
Nu moet u niet alles geloven wat de
fabrikanten op hun spoelen en ver
pakkingen vermelden. Dat hebben
testen met micrometers in de loop
der tijd wel uitgewezen. In de hevige
concurrentiestrijd die er op dit ter
rein bestaat tussen Fransen, Duit
sers, Amerikanen en Japanners
neemt men wel eens zijn toevlucht
tot een 'leugentje om bestwil' Of de
lijn blijkt toch een paar honderdste
dikker dan wordt beweerd of de
trekkracht van de lijn wordt met een
extra kilootje verhoogd.
Vooral bij de goedkopere lijnen, de
zogenaamde b-keus, die nogal eens
op spoelen van 1000 meter worden
aangeboden, blijkt de lijndikte soms
sterk te variëren. Zo heeft elke waar
zijn prijs.
Hoewel er tientallen verschillende
merken op de markt zijn kunnen we
de vislijn onderscheiden in nylon
monofilament, een zogenaamde en-
keldraadse lijn of de gevlochten lijn
waarbij een aantal draden van bij
voorbeeld dacron in elkaar gedraaid
zijn. De laatste soort is doorgaans
wat soepeler en wordt dan ook
meestal als onderlijn gebruikt. Maar
ook wel op een reel.
Het meest gebruikte nylon kan weer
worden onderverdeeld in twee klas
sen: de normale soepele lijn en de
'extra-sterk-'of'extra-strong'-uit-
voering. De laatste heeft een wat
grotere trekkracht, is wat stugger en
heeft een geringere rek, zodat daar
mee vooral bij het vissen op grotere
afstanden de haak beter gezet kan
worden. Nadeel van deze lijn is dat
het na het vangen van bij voorbeeld
een zware karper al snel kinkt en
lussen vertoont, en dat de lijn sneller
beschadigt. Ook is het iets minder
knoopvast dan de soepele uitvoe
ring.
Die knoopvastheid is overigens een
belangrijk facet. Want je kunt nog
zo'n sterke lijn op de hengel zetten
als de lijn niet knoopvast is kan het
gebeuren dat de haak losschiet. Een
paar jaar geleden kreeg ik van een
importeur eens een nieuwe lijn toe
gestuurd om uit te testen. Qua sterk
te viel er niets op aan te merken,
maar een haak er goed op vastzetten
was onmogelijk. Na een paar keer
aas verversen kon het gebeuren dat
je de haak zo los in de hand hield.
Het is trouwens toch zaak de kwali
teit van een lijn goed in de gaten te
houden. Laat de laatste meters voor
afgaand aan een visdag tussen uw
vingers doorglijden. Merkt u ook
maar enige oneffenheid of een lichte
beschadiging op, neem dan geen ri
sico en verwijder een paar meter
lijn.
Komt dat zeer regelmatig voor, in
specteer dan of de ogen van uw
werphengel of de lijnrol van uw mo
len niet beschadigd zijn. Dat kan
met een oude nylonkous. Vertoont
de kous hapers als u haar door de
ringen haalt Iaat deze dan snel ver
vangen door nieuwe.
Dat geldt ook voor de lijn die wit
poeder afgeeft. Dat poeder is het
'uitzweten' van de weekmaker in het
nylon en betekent dat de lijn zijn
rekkracht aan het verliezen is. Zet
ook uw lood steeds voorzichtig op
de lijn, want ook daarmee kunt u de
lijn gemakkelijk beschadigen. En be
vochtig de lijn met wat speekcel
voordat u de knopen aanfekt.
SPREEKUUR
Heesheid
Philip is twaalf en van
het stoere type. Dit
schooljaar gaathii
naar de brugklas van een scho
lengemeenschap en deze zomer
is gereserveerd voor plezier. Ple
zier is in zijn geval: met vriend
jes, zon en water zéér luidruch
tig in de weer zijn. Sinds een
week is het lawaai wat Philip
betreft er een beetje af want hij
is hees geworden. Zijn moeder
dacht nog even dat hij de baard
in de keel begon te krijgen,
maar het zielige gekras dat Phi
lip voortbrengt als hij iets wil
zeggen, deed haar besluiten het
spreekuur te bezoeken.
Heesheid. We kennen het wel:
de kikker in de keel, het koutje
dat "op de stembanden is gesla
gen", de grogstem na een drink
gelag, allemaal situaties waarin
onze stem het opgeeft. Normaal
gesproken wordt de toon van de
stem gemaakt door de stem
banden. De stembanden bevin
den zich in het strottehoofd, bo
ven de luchtpijp. Ze kunnen be
keken worden dooreen spiegel
tje achter in de keel tegen het
verhemelte te plaatsen, een
handeling waarbij veel mensen
gaan kokhalzen.
Als we iets zeggen of zingen,
gaan de stembanden naar el
kaar toe, en raken in trilling.
Deze trilling is de grondtoon
van de stem; de toonhoogte is
afhankelijk van de lengte van de
stembanden. Om van deze toon
woorden te maken, zijn verhe
melte, tong, tanden en lippen
nodig. Heesheid of schorheid
treedt op als de stembanden
niet meer goed tegen elkaar
aangebracht kunnen worden.
De oorzaken van heesheid zijn
legio. Bij een kind als Philip,
met zijn verhaal van veel
schreeuwen en herrie maken op
strandjes en in zwembaden, zijn
het waarschijnlijk knobbeltjes
op de stembanden die de hees
heid veroorzaken. Door
schreeuwen kan schade optre
den aan de stembanden. Ten
eerste acute schade - mensen
die hun stem hebben stukge-
schreeuwd -: de stembanden
zien er dan rood en gezwollen
uit, met soms kleine bloedinkjes
op het oppervlak. Praten is bij
acuut stemmisbruik soms hele
maal niet meer mogelijk en is
bovendien pijnlijk.
Knobbeltjes op de stembanden
treden op bij chronisch mis
bruik van de stem. Niet alleen
schreeuwers kunnen deze
knobbeltjes krijgen, maar ook
zangers die een slechte zang
techniek hebben, en mensen
die beroepshalve veel moeten
spreken zoals onderwijzers. De
knobbeltjes treden altijd op de
zelfde plaats op, namelijk die
plaats waar de stembanden bij
toongeven het hardste tegen el
kaar aankomen.
De therapie is in eerste instantie
even eenvoudig als vervelend:
mond houden. Een spreekver
bod is noodzakelijk om de
stembanden rust te geven. Phi
lips gezicht betrok toen hij dit
vonnis vernam, maar hij zal
zich toch enige tijd stil moeten
houden. Bovendien zal hij
spraaklessen bij een logopedist
moeten volgen om te voorko
men dat de knobbeltjes terug
komen als ze eenmaal verdwe
nen zijn. Zijn de knobbeltjes erg
groot, dan helpen deze maatre
gelen niet meer en moeten ze
door een keel-, neus-, oorarts
verwijderd worden.
Heesheid of schorheid bij een
kind is meestal onschuldig. Het
wordt een totaal ander verhaal
als heesheid optreedt bij een
volwassene, vooral als die vol
wassene rookt en/of drinkt.
Meestal is de oorzaak een virale
infectie die begint met een neu-
sverkoudheid, die later overgaat
in heesheid en hoesten.
Zo'n aanval van heesheid mag
niet te lang duren. Is iemand na
weken nog hees, dan is de kans
altijd aanwezig dat de heesheid
wordt veroorzaakt door een
kwaadaardig gezwel van de
stembanden.
Tumoren van het strottehoofd
waarvan de stembanden een
onderdeel vormen, zijn goed te
behandelen mits ze vroeg ont
dekt worden. Heesheid is zo'n
vroeg symptoom. Heesheid die
langer dan twee of drie weken
blijft bestaan is daarom een
goede reden om naar de dokter
te gaan, en voor de arts meestal
een reden om voor verder on
derzoek te verwijzen naar een
KNO-arts.
Mariska Koster
