Emotionele kunst in Gemeentemuseum
'Engelse cultuur is claustrofobisch'
Cultuur&Kunst
STIEL zoekt materiaal
voor tentoonstelling
Expositie Vallotton
in Van Gogh Museum
Fotowedstrijd Rijksmuseum voor Volkenkunde
Concert
oude
muziek
DINSDAG 4 AUGUSTUS 1992
REDACTIE CEES V
RUYGROK (CHEF)
Fissesjki in Hooglandse Kerk
leiden Een van de meest vooraanstaande organisten in het hui
dige Rusland, Alexander Fissesjki, geeft op uitnodiging van K&O
op vrijdag 7 augustus een orgelconcert in de Hooglandse Kerk te
Leiden. Fissesjki gaf al concerten in vrijwel alle oosteuropese
landen, een aantal westeuropese landen en hij trad, met groot
succes, op in de Verenigde Staten en Canada. Het concert begint
om 20.15 uur. Toegangskaarten zijn verkrijgbaar bij het UIT-bu-
reau van K&O aan de Oude Vest 45 en op de concertavond in de
Hooglandse Kerk, vanaf 19.30 uur.
'Portret' Zuidafrikaanse drummer
Amsterdam De Zuidafrikaanse jazz-drummer Louis Moholo (52)
staat centraal in een programma op 14 en 15 augustus in het
Bimhuis in Amsterdam. In dit 'portret' is hij te beluisteren in be
proefde en in nieuwe combinaties, waaraan musici in de actuele
jazz-stijlen meewerken.. De aanvang is 21.00 uur. Op 28 en 29
augustus zijn 'Canaille', 'Four Of A Kind One' en 'Canaille And
All That Jazz' in het Bimhuis.
Nijverheid en kunst. Dat is de
titel van een tentoonstelling die
van 20 november tot en met 20
december wordt gehouden in
de tentoonstellingszaal van het
Gemeente Archief Leiden
(GAL). De tentoonstelling, geor
ganiseerd ter gelegenheid van
de lustrumviering van de Stich
ting Industrieel Erfgoed Leiden
(STIEL), gaat over de visie van
beeldende kunstenaars op tech
niek en bedrijf (1800-1940), in
Leiden en omgeving en de
mensen die daarbij betrokken
Fabrieksgebouwen, machi
nes, produkten, foto's en teke
ningen en andere vormen van
beeldende kunst met als onder
werp techniek zijn pas sinds
kort onderwerp van kunsthisto
risch onderzoek. Ook de musea
schenken de laatste jaren meer
aandacht aan dit industrieel erf
goed. Volgens de Stichting In
dustrieel Erfgoed Leiden be
staan er nog veel vooroordelen
en voorbehouden tegenover de
ze 'gewone' onderwerpen in de
kunst. Het zijn deze vooroorde
len en voorbehouden waarop
STIEL stuit in haar streven om
waardevolle bouwkundige mo
numenten van bedrijf en tech
niek in de Leidse binnenstad
voor sloop en verval te behoe
den. De historische fabrieksge
bouwen van Hartevelt aan de
Langegracht behoren volgens
de stichting evengoed tot het
culturele erfgoed als de Leidse
hofjes.
In het verleden hebben kun
stenaars, vooral fotografen, veel
belangstelling gehad voor be
drijf en techniek. Het lustrum
dat STIEL dit jaar viert is aanlei
ding om de in de directie omge
ving van Leiden ontstane kunst
samen te brengen en aan het
publiek te tonen.
Op de tentoonstelling zal on
der meer een groot doek te zien
zijn van Herman Heyenbrock
met daarop Leidse fabrieksar
beidsters aan het werk. Van
Heyenbrock wordt ook een
vroege impressie getoond van
een steenfabriek in Leiderdorp.
Het Hoogheemraadschap Rijn
land heeft een aquarel in
bruikleen gegeven met een af
beelding van de bouw van de
buitensluis in Katwijk. Verder
zijn er tekeningen en ander
werk van verschillende Leidse
kunstenaars te zien.
Bij de voorbereiding van de
tentoonstelling zijn de organisa
toren op een onbekende maar
indrukwekkende serie foto's ge
stuit over het bedrijf en wonen,
omstreeks de eeuwwisseling,
van de Leidse familie Sijthof.
STIEL zou graag nog meer on
bekend werk uit particulier be
zit willen tonen en roept daar
om het publiek op om kunst
werken die het bedrijf en tech
niek tot onderwerp hebben aan
de stichting in bruikleen te ge
ven voor de duur van de ten
toonstelling.
In het Van Gogh Museum in
Amsterdam wordt van 28 au
gustus t/m 1 november een
overzichtstentoonstelling ge
houden van het werk van de
Zwitserse post-expressionist
Félix Vallotton (1865-1925).
De expositie omvat ongeveer
honderd schilderijen en vijftig
werken op papier (tekeningen
en grafiek). Het is voor het eerst
dat zo n omvangrijk overzicht
van Vallottons oeuvre buiten
zijn geboorteland Zwitserland is
Félix Vallotton exposeerde
voor het eerst in 1885 in Parijs.
Zijn roem bij het grote publiek
kwam in 1891 toen hij begon
met zwart-wlt houtsneden.
Daarna stroomden de opdrach
ten binnen en werkte hij voor
vrijwel elk toonaangevend blad
in die tijd. Vooral zijn medewer
king aan het tijdschrift La Revue
Blanche was voor hem belang
rijk. Hij leerde er Edouard Vuil-
lard en Pierre Bonnard kennen
die met onder andere Paul Sé-
rusier en Maurice Denis in 1889
de groep Nabis vormden.
Symbolisme
De Nabis (Hebreeuws voor pro
feet) richtten zich aanvankelijk*
op het symbolisme. In 1892 trad
Vallotton zelf toe tot de Nabis
en vanaf dat moment exposeer
de hij geregeld met hen. In die
tijd schilderde hij voornamelijk
portretten van zijn vrienden en
Hoogtepunt in Vallotons gra
fische werk is de serie 'lntimi-
tés' uit 1899 waar 'Le menson-
ge' (De leugen) deel van uit
maakt. Deze, haast literiare,
houtsneden hebben als thema
de onmogelijkheid van de ware
liefde en de verstrikkingen van
een buitenechtelijke verhou-
ding.
Na 1900 verslapten de con
tacten met de Nabis en de artis
tieke aspiraties van de groepsle
den groeiden sterk uiteen. On
danks het succes van zijn hout
sneden verschoof Vallotton zijn
aandacht meer naar de schil
derkunst en nam hij een onder
werp uit zijn academietijd weer
op, namelijk het vrouwelijk
naakt. Ook landschappen en
grote mythologische scènes wa
ren onderwerpen in zijn werk
uit die tijd.
Impopulair
De waardeling voor Vallottons
werk werd plotseling onderbro
ken door de Eerste-Wereldoor-
log. Zijn succes in Duitsland en
Oostenrijk maakte hem in
Frankrijk impopulair, terwijl
zijn satirische prenten tegen het
Duitse militarisme tot gevolg
hadden dat na de oorlog zijn
werk in Duitsland nauwelijks
meer werd verkocht. Geldzor
gen, een slechte gezondheid en
een groeiende mensenschuw
heid isoleerden hem van zijn
vrienden, aldus het Van Gogh
Museum.
leiden
Een fotowedstrijd, een demonstratie gamelan, een proeve van de
Indonesische keuken en dialezingen en een beoordeling van mee
gebrachte oosterse voorwerpen staan op 19 september de bezoeker
van het Rijksmuseum voor Volkenkunde te wachten. Op die dag
organiseren de 'Vrienden van het museum' een dag vol evenemen
ten. De fotowedstrijd, waarbij drie prijzen zijn te winnen, behelst
foto's die in het Verre Oosten zijn gemaakt. Volgens de organisatie
gaat het niet om gewone vakantiekiekjes, maar moeten de foto's
iets met land- en volkenkunde te maken hebben. De foto's moeten
op formaat 30 x 40 centimeter, geplakt op wit karton en voorzien
van naam, adres en telefoonnummer van de maker, worden ingele
verd bij 'Vrienden van het Rijksmuseum voor Volkenkunde', p/a
Rijksmuseum voor Volkenkunde, Postbus 212, 2300 AE Leiden wor
den ingeleverd. De sluitingstermijn voor inzending is 7 september.
Een jury bestaande uit fotograaf Henk de Graaf, galeriehoudster Ir
ma Roefs-de Wit en Annemie Ruygrok, kunstredactrice van deze
krant, zal de foto's beoordelen. Alle foto's, ook die van de de niet-
prijswinnaars, zullen in het museum worden tentoongesteld.
utrecht *gpp
De bezoekers van het ko
mende Holland Festival Ou
de Muziek 1992 zullen er te
vergeefs in het programma
boek naar op zoek gaan: con
certen met muziek gecom
poneerd door Latijns-Ameri
kaanse componisten uit de
16e, 17e en 18e eeuw. Merk
waardig genoeg vormt het
herdenkingjaar van de ont
dekking van Amerika door
Columbus voor het Utrecht
se festival geen programma-
thema. Wel het land van ver
trek van de beroemde (en
van oorsprong Italiaanse)
ontdekkingsreiziger, Spanje.
Het muziekgezelschap The
Columbus Consort uit Am
sterdam vult deze leemte in
zekere zin op. Kerkmuziek
van volslagen onbekende La-
tijns-Amerikaansee meesters
- Manuel de Sumaya, Anto
nio de Salazar, Fernando
Franco, Manuel Blasco,
Gaspar Fernando, Sebastian
Duron, Antonio Rodrigues de
Mata, Francisco Lopez Capil-
las en Francisco Vidales -
staat op het programma van
twee concerten waarmee
The Columbus Consort op
tournee gaat (6 augustus in
de Lutherse Kerk in Utrecht).
Het karakter van deze ou
de Latijns-Amerikaanse mu
ziek wortelt hecht in de
Spaanse en Portugese mu
ziekcultuur. Geen wonder,
want de eerste componisten
waren afkomstig van het Ibe
risch schiereiland. Het bij
zondere is echter dat veel
componisten al betrekkelijk
snel elementen van au
tochtone, indiaanse volks
muziek in hun composities
verwerkten. Hierdoor ont
stond, vooral in de 17e eeuw,
een muziektype dat een vol
strekt eigen karakter kreeg.
Het Holland Festival Oude
Muziek overweegt oude La
tijns-Amerikaanse muziek
volgend jaar als programma-
thema op te nemen.
Gilbert en George: de minst humoristische kunstenaars
Door de voordeur bij The House of Love
„Wij zijn de minst humo
ristische mensen die je je
maar kunt voorstellen. Hu
mor is een egoïstische ei
genschap; daar komt niets
goeds of moois uit voort.
Wij zijn ronduit ongeluk
kig." Als mensen dat zeg
gen ligt het voor de hand
hen serieus te nemen.
Maar als het kunstenaars
duo Gilbert en George zo'n
uitspraak doet is een zeke
re twijfel onvermijdelijk.
utrecht hans lut2
Gilbert en George ('nee, geen
achternamen please') zien er al
25 jaar uit als een karikatuur
van de Engelsman: altijd strak
in het (streepjes- of ruitjes-)pak,
de haren - voorzover nog aan
wezig - in ijzig strakke schei
ding, bedachtzaam sprekend en
zich nog bedachtzamer bewe
gend. Hun aanwezigheid wekt
de lachlust op.
En wie hun tentoonstelling
'The Cosmological Pictures' in
het Haagse Gemeentemuseum
ziet kan zich niet aan de indruk
onttrekken, dat de felgekleurde
foto-montages met een zekere
relativerende humor zijn ge
maakt. Maar Gilbert en George
hebben bloedserieuze bedoelin
gen, zeggen ze zelf. „Wij laten
zien wat (jonge) mensen bezig
houdt: het milieu, (homo)sexu-
aliteit, liefde, vervuiling, een
zaamheid. Iedereen herkent dat
ook in onze kunstwerken. En
dat is precies wat we willen."
Herkenbare emoties dus.
Herkenbare beelden ook, vol
met symbolen van de roman
tiek: kerkhoven, lege wijngla-
Briljant. Het is voor Guy Chad-
wick bijna een stopwoordje ge
worden. Briljant. Ook zijn nieu
we album is briljant, zegt hij
zelf. Nooit eerder heeft hij zo
graag naar zichzelf geluisterd.
In tegenstelling tot de velen, die
The House of Love nu al een
paar jaar als Engelands beste gi
taarband kwalificeren. Jubelen
de recensie op tafel. Vijf sterren
voor het nieuwe (vierde) album
van The House of Love, 'Babe
Rainbow'. Chadwick weet hoe
laat het is: „Om eerlijk te zijn,
dié journalist is een fan geweest
vanaf het moment dat we be
gonnen."
Dat de opnamen voor de
tweede keer tot het vertrek van
een gitarist leidden (Simon Wal
ker werd vervangen door Simon
Mawby, ex-Woodentops),
neemt de scribent op de koop
toe. En waarom? „Because this
album is brilliant."
Hij heeft nu eenmaal het
imago van de eigenzinnige,
Chadwick. Eerder nam gitarist
Terry Bickers al de benen. „Een
band draait om muziek, niet om
vriendschap", analyseert Chad
wick, droogjes.
The House of Love geldt als
een gerespecteerde grootheid in
de Engelse popmuziek. Guy
Chadwick introduceerde bijna
zes jaar geleden een nieuw ge
luid, een typische gitaarsound,
met veel akkoorden, enigszins
lijzige zang en aparte koortjes.
Intense muziek, vond men.
Chadwick bleek bovendien een
vaardig songwriter. Dat is het
verschil met die talloze Engelse
gitaarbandjes, die sindsdien
proberen het geluid van The
House of Love te kopiëren.
Cult
Chadwick schaart de onafhan
kelijke bandjes in een cult-sce-
ne, waar hij zelf niet langer deel
van uit maakt. The House of Lo
ve is in Frankrijk populairder
dan aan het thuisfront, consta
teert hij. De cult-status defini
tief voorbij. In Duitsland wer
den destijds de eerste verkoop-
succesjes op het vasteland ge
zen, angstige blikken, arcadi
sche landschappen, bijtende
tanden, likkende lippen. Ver
sterkt door de kleuren: bloed
rood, onheilszwanger paars,
gallig groen. En op alle collages
staan ze zelf. Soms als waarne
mers, maar meestal als deelge
noot van wat zich in het beeld
afspeelt. Het gaat hier dan ook,
zoals museum-directeur Rudi
Fuchs het formuleert, om 'de vi
sies en visioenen' van Gilbert en
George. Visioenen, waarin - dat
moet gezegd - sentimentaliteit
een belangrijke rol speelt. Maar
het tweetal kan daar niet mee
zitten: 'Dit is wat de mensen
diep in zichzelf zoeken en ook
kunnen vinden. En is dit niet de
The Cosmological Pictures,
31 juli t/m 13 september;
Haags Gemeentemuseum.
Open: di t/m zo. 11-17 uur;
maandag gesloten.
wen, doceert de heer Chadwick:
„Zelfbescherming, een vleugje
arrogantie, die dingen heb je
hard nodig om in deze business
te overleven. Zeker als je iets af
wijkends doet, zoals wij."
Neemt niet weg dat het cultu
rele klimaat in Engeland hem
benauwt. Vandaag ben je alles,
morgen niks. Zelf worstelt hij
nu al jaren met het beeld van de
begaafde songwriter, die met
harde hand zijn band regeert.
Een neerslachtige dictator, een
zelfgerichte vent.
bestaansreden van kunst: om
sentimenten op te roepen?'
Die behoefte om via beelden
te communiceren met zo veel
mogelijk andere mensen heeft
hun hele kunstenaarsloopbaan
bepaald. 'Kunst is van en voor
iedereen', was en is hun uit
gangspunt. Zowel in het begin,
toen ze zich manifesteerden als
'levende beelden' als later toen
ze schilderend, tekenend, foto
graferend traditioneler beelden
de middelen gebruikten. Die
behoefte aan communicatie,
aan het delen van emoties,
heeft hen ook altijd verre ge
houden van ook maar enige
zweem van abstractie. Het heeft
er mede toe geleid, dat de
rondreis van deze tentoonstel
ling door de uithoeken van Eu
ropa (na Krakow, Rome, Zürich,
Wenen, Budapest en Den Haag
volgen nog Dublin, Barcelona,
Liverpool en Stuttgart) volgens
het duo heel veel positieve reac
ties heeft opgeroepen.
Verwonderlijk is dat niet: de
'gewone' kijker kan niet anders
dan onder de indruk komen van
de monumentaliteit van de
beelden, de herkenbaarheid van
de thematiek, het verhalende
van de voorstelling. En voor de
beroepskijker zijn de beelden
een zo curieuze afwijking van
de gangbare beeldtaal, dat het
bijna een verademing is om ze
te ondergaan: veelomvattende,
zware thema's op een 'gewone'
manier aan de orde gesteld. Je
wordt er niet altijd vrolijk van,
maar ook dat past in de geest
van de makers. Want uit vrolijk
heid komt niets positief voort.
noteerd en de Verenigde Staten
lopen in toenemende mate
warm. 'Babe Rainbow' moet
voor de doorbraak zorgen.
The Stone Roses, een gitaar
band uit Manchester, wist na ja
ren van anoniem geploeter
plotseling naar de grote massa
door te breken. Dat geluid was
behoorlijk dansbaar, dansbaar
der dan The House of Love,
maar inmiddels zijn The Stone
Roses verstrikt geraakt in hun
eigen succes, lijkt het. De opvol
ger van hun succesvolle album
is er nog steeds niet. „It's so sil
ly", vindt Chadwick. „Ik denk
dat ze te veel dope gebruiken.
Maar ik kan wel begrijpen hoe
moeilijk het is om met zo'n we
reldsucces om te gaan. Na jaren
van anonimiteit waren ze plot
seling groot. Het ene moment
word je niet serieus genomen,
het volgende ben je een wereld
ster."
Zelf heeft The House of Love
die overgang van onbekendheid
naar faam overleefd. Een kwes
tie van geloof, hoop en vertrou-
„Er heerst in Engeland een
anti-muso stemming. Als je in
Engeland over muziek praat,
ben je een muso en dus verve
lend. Dat soort dingen maakt de
Engelse cultuur gewoon
claustrofobisch. Engeland kan
een briljant land zijn, maar ik
weet van mensen van het Eu
ropese vasteland die al een cul
tuurschok overhouden aan één
dag in Londen. Het is in Enge
land en Londen vooral
heel eenvoudig om te vergeten
wat er echt buiten gebeurt."
Gilbert (links) en George: „Humor is een egoïstische eigenschap; daar komt niets goeds of moois uit voort"
The House of Love: „Een band draait om muziek, niet om vriendschap."
FOTO GPD/ROLAND DE BRUIN
