'Een vrouw is voor mij geen vakantie'
DE
Nieuwe geschillencommissie voor waterrecreant
Het Gesprek van de Zomerdag
TIJD
Van
TOEN
MAANDAG 3 AUGUSTUS 1992
8
DOOR DE OLYMPISCHE BRIL VAN...
Frank Teeuwisse uit Leider
dorp
Overdag mist hij maar heel wei
nig van de spelen. In het Leidse
filiaal van verhuurbedrijf Skala
spetteren zonder ophouden van
zo'n 18 tv-toestellen zwemmers
de bezoeker tegemoet. Filiaal
houder Frank Teeuwisse (34)
heeft het gedurende de Spelen
niet bepaald druk met het ver
huren van tv's.
„Het lijkt erop dat de Olympi
sche Spelen inderdaad bij het
grote publiek niet leeft", zegt
hij. „Bij de Europese kampioen
schappen voetbal had ik geen
apparaat meer in voorraad. Wa
ren het vooral studenten die de
zaak plat liepen voor een toe
stel. Maar nu heb ik ze nog
volop."
Nu is de zomer voor Skala altijd
een rustige tijd. Zelfs naar de
koelkast is geen i
dige vraag. „We hadden dus wel
rekening gehouden met een ge
ringere omzet. Maar dat er zo'n
verschil zou zijn met het EK, dat
hadden we niet verwacht. We
hebben tenslotte wel nog een
Olympische etalage gemaakt en
hebben een speciale actie lo
pen. Maar de mensen lijken er
niet in geïnteresseerd."
Wel merkt hij dat mensen veel
van hun tweede televisietoestel
gebruik maken. „Bellen zij aan
het eind van de dag op dat hun
reserve-tv kapot is. Dat moet
dan die dag nog een ander toe
stelletje gereed staan. Normaal
is daar helemaal geen haast bij.
Nu krijgen we te horen: 'Laat
me niet zitten. Anders ben ik
vanavond verplicht de hele
avond naar die rotsport te kij
ken'. Mensen kijken dus wel
naar de spelen, maar maken
daar geen spektakel van. Het
leeft dus voor geen meter."
VRIJE TIJD
Vakantie
De Leidse Vrijwilligerscentrale en
het project Tieners Actief zijn tot
maandag 17 augustus op vakan
tie.
Tienerkamp
Club-buurthuis Mirt-Honken or
ganiseert voor jongeren tussen
12 en 16 jaar van 8 tot en met
15 augustus een tienerkamp in
het Noordbrabantse Rijen. Het
kamp staat in het teken van film.
Opgave bij Anda van Bohemen
(071-762772) of Trees Claassen
(02522-20486).
Ouderenwerk
De stichting ouderenwerk heeft
vanwege de grote vraag haar pe*
dicuredienst uitgebreid: Met in
gang van 3 augustus kunnen ou
deren elke maandagmiddag te
recht in buurthuis Cornel is Jop-
pensz aan de Oppenheimstraat
6a. Op woensdag en donderdag
houdt de pedicure spreekuur in
verzorgingshuis Lorenthof. In
lichtingen tel. 121512.
LVC
Het LVC heeft het cursuspro
gramma samengevat in een fol
der die vanaf heden verkrijgbaar
is aan de Breestraat 66 of telefo
nisch: 146449. Inschrijven voor
de cursus is mogelijk tot 4 sep
tember. Op 14 september gaan
n start.
Groenoord
In het buurthuis Groenoord is
een overzicht verkrijgbaar van de
cursussen die vanaf september
worden aangeboden. Het buurt
huis aan de Pasteurstraat 23 is
bereikbaar via tel. 217222.
Letterkunde
De centrale bibliotheek begint in
oktober een cursus moderne Ne
derlandse letterkunde na 1945.
In de eerste vijf lessen wordt een
overzicht gegeven van de ontwik
kelingen in de Nederlandse lite
ratuur na de oorlog in perioden.
De zesde les wordt besteed aan
poëzie. Daarna wordt in overleg
met de cursisten bepaald waar
aan extra aandacht wordt be
steed. In totaal zijn er twaalf les
sen van twee uur. De kosten be
dragen 210 gulden. Informatie
en aanmelding bij het inlichtin
genbureau van de centrale bi
bliotheek aan de Nieuwstraat.
Dementen
Een aantal organisaties voor
geestelijke gezondsheidszorg in
Leiden organiseert gespreksgroe
pen voor familieleden van de
menterenden. De bedoeling is er
varingen uit te wisselen en oplos
singen te zoeken. Deelname kost
25 gulden en het programma
wordt in overleg met de geïnte
resseerden vastgesteld. De vol
gende gespreksgroep gaat in sep
tember van start en opgave kan
bij bij de Stichting Ouderenwerk
tel. 123744.
Vrijwilligers
Stichting Ouderenwerk zoekt vrij-
wi 11 igers voor het eettafel project
in de Rondedans. Wié wil helpen
met het serveren van warme
maaltijden voor ouderen kan con
tact opnemen met Ank Vreeburg:
tel. 233210.
AGENDA
MAANDAG 3 AUGUSTUS
Katwijk
Strandschaken bij strandpaviljoen 't
Centrum, aanvang 19.30 uur.
Noordwijkerhout
Open Dart Kampioenschappen van
Noordwijkerhout in Café De Smederij,
aanvang 20.00 uur.
Toeristenmarkt in het centrum (Prin-
cestraat - Voorstraat - Andreasplein),
van 14.00 tot 21.00 uur.
Sporten voor mensen met CARA olv
een fysiotherapeut in sportzaal Boors-
ma, Zwanenburg 61, van 15.30 tot
16.30 uur.
4e Open Avond van de KNZHRM in
het Boothuis op de Rijnmond, van
Sjoelen bij Speeltuinvereniging Ste
venshof, C. van Bruggepad 2, aan
vang 20 00 uur.
Open Noordwijkse Tenniskampioen
schappen, T.C. Casino, Oude Zeeweg,
wedstrijden vanaf 9.00iiur.
Wandelen met de boswachter, Duin-
datnse Slag, vertrek 10,00 uur.
Toeristische Zomermarkt in het
Hoofdstraat Koopcentrum, van 10.00
tot 22.00 uur.
Historische rondwandeling in Noord-
Wijk Binnen, start bij het Raadhuis,
Voorstraat, om 19.30 uur.
Nationale boxershort champs, Bow
ling Rest. Noordwijk, aanvang 20.00
Nee, die onfortuinlijke schipper die
75.000 gulden sleepkosten voor zijn
huurbootje moet betalen, die kan bij
hen niet aankloppen. De Geschillen
commissie Waterrecreatie beperkt zich
tot het behandelen van conflicten tus
sen consumenten en bij voorbeeld
jachtwerven. Voor als er problemen
zijn over een uitgevoerde reparatie of
rond de aanschaf van een nieuwe boot.
„Het grote voordeel van deze nieuwe
commissie is dat de consument weet
waar hij terecht kan in geval van klach
ten. Bovendien hoeft hij minder scherp
op de kleine lettertjes van een contract
te letten. Dat hebben wij al voor hem
gedaan." Directeur mr. C. Last van de
Stichting Geschillencommissies voor
Consumentenzaken heeft er sinds kort
een nieuw werkterrein bij: de water
sport.
De nieuwe commissie komt voort uit
de oude van de ANWB/Hiswa, die niet
erkend werd door de overheid. „Op
zich werd daar prima gewerkt. Maar
het in stand houden van verschillende
verschillende consu
mentengroepen, is erg onhandig. Van
daar dat het Rijk erop aanstuurt com
missies onder te brengen bij onze
stichting, zodat er slechts één weg is
die een consument met klachten hoeft
te bewandelen. Om diezelfde reden is
de geschillencommissie Auto verhuisd
van de ANWB/Bovag naar ons", aldus
Last.
De commissie voor waterrecreanten
bestaat uit een onafhankelijk voorzitter
en twee gewone leden. Laatstgenoem
den zijn, omwille van de vereiste des
kundigheid, afkomstig van de Hiswa
en de ANWB/Consumentenbond. Dit
drietal behandelt conflicten op vijf ge
bieden: de huur van ligplaatsen, de
huur van boten, de aankoop van nieu
we schepen, reparatie en onderhoud
van schepen en activiteiten van jacht
makelaars. Vanaf 1993 komt hier de
verkoop van tweedehands schepen bij.
Zodra een geschil ontstaat over bij
voorbeeld de reparatie van een teak
dek, kan de consument tegen beta
ling van 150 gulden bij de commis
sie aankloppen. Deze onderzoekt of de
scheepstimmerwerf in kwestie lid is
van de Hiswa, want die organisatie
staat garant voor naleving van het bin
dende advies. De consument op zijn
beurt zal ook garanties moeten bieden
dat hij de nog niet betaalde rekening
voldoet zodra de commissie hem in
het ongelijk stelt. Daartoe moet hij het
bedrag dat de reparatie moet kosten in
een depot storten.
JURRIAAN GELDERMANS
's avonds één keer de kerkklok
ken geluid.
De naleving van al deze bepa
lingen liet in de praktijk veel te
wensen over. Het stadsbestuur
moest regelmatig hard optreden
om naleving af te dwingen.
Geen hoed of krans van stro aan
een besmet huis, werd bestraft
met een boete van 2000 stenen.
Bij wanbetaling volgde verban
ning. Bij te vroege terugkeer
werd de rechterhand afgehakt.
Het niet dragen van een witte
roede werd beboet met 3000
stenen. De aanvoer van boter
uit een besmet huis in Rijnland:
4000 stenen boete. Enkele voor
beelden, die opnieuw de nood
van het stadsbestuur illustreren.
Verpleging
Verliep de isolatie van de lijders
aan de pestziekte problema
tisch, ook de verpleging van de
patiënten gaf grote zorgen. Al
vroeg streefde het stadsbestuur
er dan ook naar om de zieken
samen te brengen in een aparte
verpleeginrichting.
In 1458 kreeg Leiden een afzon
derlijk pesthuis als onderdeel
van het Sint Catharinagasthuis.
In 1526 werd het buiten de
stadswallen gelegen klooster
Lopsen als pesthuis in gebruik
genomen. In 1662 werd een
nieuw en groot pesthuis ge
bouwd buiten de stad. In later
tijd o.a. gebruikt als Legermuse-
Voor de financiering van dit ste
nen complex werd o.a. een soci
aal aansprekende methode ge
bruikt. In 1665 werd bepaald,
dat rijken die tijdens een epide
mie de stad waren ontvlucht,
slechts terug mochten komen
na betaling van een bijdrage
aan het pesthuis.
De ingebruikname van dit nieu
we pesthuis was wat aan de late
kant. Aan het einde van de ze
ventiende eeuw werd de ziekte
steeds verder terug gedrongen.
Voor bewoners en bestuurders
een nachtmerrie minder.
Vakantieliefdes, bestaan ze nog?
Of is dat iets uit de oude doos?
Zeker niet. Half Nederland ver
laat ook nu nog de vakantie
plaats met een gebroken hart.
Maar vaak is het thuis weer snel
gedaan met de liefde. En den
ken we heel ons leven terug aan
die aardige vissersjongen in dat
Griekse haventje of aan dat
meisje met wie we door een
wrang geurend citroenbomen-
laantje hebben gelopen. Bijna
iedereen heeft wel eens een va
kantieliefde gehad. Dat blijkt uit
een kleine steekproef in Leiden
en omgeving.
Annemiek R. uit Leiden, nu een
goed uitziende veertiger, heeft
ooit tijdens een schoolreisje een
Franse jongen ontmoet op wie
ze dolverliefd werd. „We logeer
den met de klas in een kost
school die leeg stond tijdens de
zomer. Het was in de buurt van
Parijs. De jongen hij heette
Michel stond in de keuken.
Hij bediende ons aan tafel. Het
eten was daar niet te hachelen,
het stokbrood was zo oud als de
kont van Sinterklaas, maar de
jongen die het eten klaarmaakte
was erg leuk. Hoe de kennisma
king tot stand kwam? Gewoon
wat kletsen. Maar het was alle
maal niet zo hevig. We hebben
na de vakantie nog wel geschre
ven, maar daarna is het verwa
terd."
Willem K. is tijdens een vakan
tie in Zeeland wel eens hotelde-
botel geworden van een „Haag
se chick. Ze kon nog geen twee
woorden schrijven, maar ik ging
er wel voor. Het is niks gewor
den. Er was daar ook nog een
meisje die we 'De meesteres
van het zwembad' noemden. Ze
droeg op de duikplank altijd
zo'n streng en glimmend zwart
badpak. Een ongenaakbaar
meisje was dat. Mooi wel."
Wouter van S. (34) herinnert
zich nog een vlam uit 1974. Hij
was op vakantie in België, in de
grotten van Remouchamps. „Ik
Klagen over de be
moeizucht van de
overheid is in onze
tijd een geliefde bezigheid.
Toch is het een illusie om te
veronderstellen dat het in ande
re tijden plezieriger was om on
derdaan te zijn.
Natuurlijk, de overheid was
vroeger meestal terughouden
der. Meestal, maar lang niet al
tijd. De bemoeienis van het
Leidse stadsbestuur met de
pestziekte was niet alleen groot,
maar ook onoverzichtelijk gede
tailleerd. In de loop van een
aantal eeuwen stelden de vroe
de vaderen een groot aantal
voorschriften vast en vaardig
den een groot aantal ver- en ge
boden uit.
De betrokkenheid van de stede
lijke overheid was terecht. De
medische stand stond machte
loos. Na de besmetting stierf 50
tot 80 procent van de mensen
binnen enkele dagen. De wer
kelijke oorzaak was niet bekend.
Het besmettelijke karakter van
de ziekte was ieder duidelijk.
Ook het Leidse stadsbestuur
probeerde door isolering van de
aan pest lijdende zieken verdere
uitbreiding te voorkomen. Zon
der al te veel succes. De epide
mieën volgden elkaar in snel
tempo op. Leiden werd bij voor
beeld geteisterd door de pest in
1368, 1369,1376 en 1381.
Krans van stro
De oudste ons bekende stads
voorschriften met betrekking
tot de pest dateren uit 1508. In
de jaren daarna werden deze
stadsvoorschriften bijna jaar
lijks uitgebreid en aangepast.
Elk huis, waar een lijder aan de
pestziekte werd verpleegd,
moest goed herkenbaar zijn.
Aan de deur moest een hoed of
een krans van stro worden be
vestigd. Dit herkenningsteken
moest blijven hangen tot 6 we
ken na het herstel of het overlij
den van de patiënt.
Opvallend is dat in de meeste
bepalingen deze periode van 6
weken werd aangehouden. Met
werd ik verliefd. Ze was nogal
gezet. Dat kwam natuurlijk door
de vele rondo's en spritsen die
daar voor het grijpen lagen. Ze
was vijftien en ik werd gefasci
neerd door haar lippen. Als de
lippen mooi zijn, vergeef ik ie
mand veel. Maar goed, ik had
weinig geld in die tijd, dus veel
kon ik niet in die kantine zitten.
Die vader van haar was wat dat
betreft een harde. Daarom deed
ik er alles aan om zoveel moge
lijk prijzen in de wacht te sle
pen. Die werden in de kantine
uitgereikt en dan kon ik haar
weer even zien. Maar het is een
van mijn liefdes geweest waar ik
nooit bij heb kunnen komen.
Bij verhuizingen of zo kom ik de
bekers die ik daar heb gewon
nen nog wel eens tegen. Lege
bekers. Het metaal heeft een i
wat bittere lucht."
Wim H. (50) wordt enigszins
balsturig als hem naar zijn va
kantieliefdes wordt gevraagd.
„Vrouwen en vakantie hou
op, zeg, ik heb al genoeg narig
heid. Een vrouw is voor mij
geen vakantie."
Judith (22), als receptioniste
werkzaam bij een middelgroot
Leids bedrijf, herinnert zich een
jongen aan de Cöte d'Azur. „Ik
was daar met mijn ouders op
vakantie. Die jongen was met
een groep vrienden. Hij was een
Nederlander. We zijn aan de
praat geraakt en van het een
kwam het ander. Thuis zijn we
nog een tijdje met elkaar door
gegaan. Maar hij woonde te ver
weg. En eigenlijk komt het ook
een beetje door mijn ouders dat
het uit is gegaan. Maar ik denk
nu nooit meer aan hem, hoor.
Ja, nu, nu u het vraagt, zie ik
hem ineens weer zo voor me."
In de Breestraat lopen mevrouw
en meneer B. uit Oegstgeest te
winkelen. Mevrouw B: „Vakan
tieliefde? Kijk eens naast me:
daar staat-ie". Ze wijst op me
neer B., net als zijn echtgenote
al dik in de vijftig. „Toen ik hem
in Zeil am See leerde kennen
was hij verschrikkelijk char
mant. Aan complimentjes geen
gebrek. Wat ik me vooral herin
ner is dat hij altijd twee sigaret
ten tussen zijn lippen nam. Als-
ie ze allebei had aangestoken,
gaf-ie er eentje aan mij. Dat was
lief."
Meneer B. kijkt een beetje be
trapt. „Ja", zegt hij, „maar nu
roken we allebei allang niet
In 1458 kreeg Leiden
een afzonderlijk pest
huis als onderdeel van
het Sint Catharina-
kloosteraan de Bree
straat.
FOTO GEMEENTELIJKE
Leidse stadsbestuur was
vroeger ook bemoeizuchtig
pest besmette personen moes
ten overal en altijd een witte
roede dragen. Ook voor mensen
die besmette huizen bezochten,
gold deze bepaling. Huisgeno
ten van een overleden patiënt
mochten binnen een termijn
van 6 weken (alweer) geen pa
rochiekerken bezoeken.
In 1519 werd familieleden en
vrienden verboden om een
sterfhuis binnen te gaan. Het
was zelfs verboden om je op te
houden voor de deuren en de
vensters van een huis, waarin
iemand aan de pest was overle
den.
In 1603 werd het vrouwen ver
boden bij de uitvaart van bij
voorbeeld man of kind aanwe
zig te zijn. Al in 1518 werd be
paald dat goederen uit een
sterfhuis de eerste maand na
het overlijden niet mocht wor
den vervoerd.
De Leidse overheid probeerde
in verband met de ziekte niet
alleen het leven in de stad te
controleren, maar vaardigde
ook allerlei voorschriften uit
met betrekking tot de omgeving
van de stad. Vanaf 1518 was de
aanvoer van boter, kaas en melk
uit besmette huizen uit het
Rijnland verboden. Als een Lei-
denaar iemand buiten de stad
ging verplegen, mocht hij bin
nen twee maanden niet terug
keren. Voor Leidenaars en be
woners van omringende dorpen
en gehuchten gold de bepaling
dat men geen handel mocht
drijven vanuit een besmet huis.
Zo'n 'winkel' moest voor een
periode van zes weken gesloten
worden.
Geen honden
In 1518 werd de invoer van fruit
uit het Rijnland verboden. Uit
de bepalingen blijkt dat vooral
pruimen werden gewantrouwd.
Op honden was het gemeente
bestuur helemaal niet gesteld.
In 1509 kwam de vroedschap
met de bepaling dat de bewo
ners van de stad hun honden
weg moesten doen. Er werd
zelfs aangegeven hoe dit kon
gebeuren, bij voorbeeld door de
honden weg te werpen in een
put bij de Koepoort.
De regel- en bemoeizucht van
de stedelijke overheid was in
drukwekkend, maar werd alleen
veroorzaakt door een wanhopig
streven om verdere uitbreiding
van de ziekte te voorkomen.
Het stadsbestuur werkte niet al
leen met verboden, er werden
ook maatregelen genomen om
het moreel in de stad te verbe
teren. Voor de hervorming wer
den met regelmaat processies
georganiseerd.
In 1518 werd eveneens bepaald
dat de kerkklokken niet voor el
ke dode werden geluid. Tijdens
een pestepidemie betekende
dat onophoudelijk beieren van
de kerkklokken een ernstige
aanslag op het moreel. Daarom
werden voor alle doden tegelijk
Velen verlaten de vakantieplaats i
was zestien en zij achttien.
Martha heette ze. Ik weet nog
dat in die tijd de plaat 'Sugar
Baby Love' een enorme hit was.
Martha was een beetje een stij
ve hark uit het midden des
lands. Ik viel wel op haar. We
liepen toen in die grotten en ik
dacht: nu gaat het gebeuren.
Maar niks hoor. Er hing zo'n
klam atmosfeertje daar, af en
toe biggelden er wat druppels
van die stalagtieten langs haar
blote schouders. Ik heb nu nog
een bloedhekel aan grotten."
Henk R., een wat gezette vijfti
ger die vanwege het warme
een gebroken hart.
weer een korte broek heeft aan
getrokken die kennelijk nog uit
zijn padvinderstijd dateert,
voelt zich niet erg prettig bij de
vraag. Vakantieliefde? Hij kijkt
alsof wij hem kwalijk nemen dat
hij nooit de Lotto heeft gewon
nen. Maar ineens lichten zijn
ogen op. „Ja, joh, nou weet ik
het weer. Ik was op vakantie in
Spanje, in San Sebastian. Ik zag
daar telkens een Engelse lopen
op de camping. Ze kwam uit
Bristol. Het was net een lekker
taartje met een kers erop. Alles
erop en eraan. Na een avondje
in de kantine bracht ik haar te
rug naar haar caravan en voor
de deur daar heb ik haar gepikt.
Het was nog vrij spannend,
want binnen hoorden we haar
man roepen: 'Grace, ben je
daar? Ben jij het, Grace?' 'Ik
kom zo', riep ze. 'Ik kom zo'.
Het is wat."
Paul B. werd voor het eerst ver
liefd tijdens een voetbalkamp in
Limburg. „Ik voetbalde destijds
bij SJZ in Zoeterwoude. We wa
ren in Limburg op kamp. In
Weert werden grote tenten op
gezet. In de buurt van ons kam
pement was een kantine en op
de dochter van de kantinebaas
