Arafat wil direct
gesprek met Rabin
Vaccin verlengt leven
tiuidkankerpatiënten
Tudjman verwacht verkiezingswinst in Kroatië
Buitenland
Wortel, de oranje drug
Emotionele begrafenis in Israël
Serviërs dreigen Bosnische moslims
Rotterdam-Zwarte Zee
'KGB delfde onderspit
tegen westerse spionnen'
Vance optimistisch na
missie in Zuid-Afrika
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1992
5
Agtncf France Pre»e ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Cemeenschappeli|lte Persdienst
Ind* The Independent IPS Inter Press Service RTR* Reuter
Bisschop moet piano in VS laten
londen De anglicaanse bisschop Marshall mag zijn piano niet
uit de Verenigde Staten mee naar Engeland nemen omdat de
toetsen van ivoor zijn. Volgens de Amerikaanse douane is de uit
voer van ivoor in strijd met de wetten ter bescherming van de
olifant. „Zij vroegen mij waar de olifant was neergeschoten
waarvan het ivoor van de toetsen is," zo schrijft Marshall in de
anglicaanse Church Times. Nadat hij op het absurde van deze
vraag had gewezen, zeiden de douane-ambtenaren dat hij dan
maar geen piano met ivoren toetsen had moeten kopen.
Wit-Rusland wijst Poolse priesters uit
warschau Wit-Rusland zal 29 Poolse priesters uitwijzen als zij
niet binnen twee weken 'vrijwillig' het land hebben verlaten. Zij
worden ervan beschuldigd het land te willen 'poloniseren'.
Daarmee bezwijkt de regering voor de druk van de Russisch-Or-
thodoxe Kerk, die de katholieke priesters er al eerder van be
schuldigde politieke agenten te zijn. Van de elf miljoen inwoners
van Wit-Rusland zijn er ongeveer twee miljoen rooms-katholiek.
Moskou: Honecker ging vrijwillig
moskou De Russische regering heeft gisteren nog eens her
haald dat Erich Honecker vrijwillig is vertrokken uit de Chileense
ambassade in Moskou. Zijn Advocaat heeft gezegd de voormali
ge DDR-leider onder dwang op het vliegtuig is gezet. Volgens re
geringswoordvoerder Jastrzjembsky „heeft Honecker niets on
dernomen waaruit zou hebben kunnen blijken dat hij niet vrij
willig het terrein van de Chileense ambassade wilde verlaten
zoals de Chilenen hem verzocht hadden. We waren tevreden en
blij verrast dat de hele gang van zaken op
verlopen en Erich Honecker wijsheid aan
Ruim 15.000 bosbranden in Rusland
moskou Aanhoudende droogte heeft deze zomer in Rusland al
tot meer dan 15.000 bosbranden geleid. Iedere dag komen er
300 tot 400 nieuwe branden bij, zo heeft het hoofd bosbeheer
van het Russische ministerie van milieu, Viktor Sergijenko, giste
ren verklaard. De 15.626 branden hebben al meer dan 829.000
hectare bos, steppe en veengebied in vlammen gezet. De vuur
zeeën naderen de steden St. Petersburg, Novgorod en het in het
oosten van Rusland gelegen Magadan. In deze laatste plaats
wordt mogelijk de noodtoestand afgekondigd. In delen van Si
berië hebben de autoriteiten de strijd tegen de branden opgege
ven. De weersvoorspellingen bieden weinig hoop. Voor de ko
mende dagen wordt geen regen van betekenis verwacht.
Psychiaters melden wortelverslaafden
Een 40-jarige Tsjech begon
wortels te eten toen hij stopte
met sigaretten roken. Binnen
de kortste keren at hij vijf bos
sen per dag. Een 38-jarige ver
pleegster die dagelijks maar
liefst tien winterpenen consu
meerde, hamsterde voorraden
voor de winter voor het geval
ze die dan niet meer zou kun
nen krijgen.
Wortels kunnen dus versla
vend zijn, constateren de Tsje
chische psychiaters Ludek en
Karei Cerny in het augustus
nummer van de British Jour
nal of Addiction. Ze verhalen
over drie patiënten die letter
lijk oranje zagen van het wor
teleten en alle symptomen van
drugsverslaving vertoonden.
Ludek Cerny: „Het ontwen
ningssyndroom is zo sterk dat
de verslaafde elke wortel grijpt
die hij kan krijgen en die opeet
op plaatsen waar het sociaal
niet geaccepteerd is." De
Tsjechen vermoeden dat wor
telen een verslavende stof be
vat, al hebben ze geen idee
welke dat kan zijn.
De Brtise psychiater Price
van de Yale universiteit meldt
in hetzelfde nummer dat ook
hij wortelverslaafden heeft be
handeld. Maar dat waren men
sen die aan anorexia leden en
wortels aten in plaats van
voedsel met een hoog caler-
oriegehalte. Zijn collega Johns
gelooft eerder in een gedrags
stoornis dan in een echte ver
slaving. „Ik ben er niet voor
om een waarschuwing op wor
tels te plakken", aldus Johns.
Jerusalem Aliza Dadi, de vrouw van politieman Pinhas Dadi die gisteren overleed nadat hij door een
jeugdige Palestijn was neergestoken, kan evenals haar zonen haar tranen niet bedwingen bij diens begra
fenis. Dadi werd gisteren begraven. foto reuter david Silverman
'Keuze voor Rabin was stem voor vrede
Yasser Arafat is bereid om met de nieuwe Israëlische pre
mier Yitzhak Rabin over vrede te praten. De PLO-voorzit-
ter heeft dat gisteren gezegd in een interview met de Is
raëlische kwaliteitskrant HaAretz. „Ik ben bereid. Is hij
ertoe bereid?", aldus Arafat.
Jeruzalem Rtr-ap-gpd lestijnen. Israël weigert dit on
derwerp te bespreken omdat
het vreest zo de deur open te
zetten voor een terugkeer van
alle Palestijnen die ooit binnen
zijn grenzen hebben gewoond.
Arafat probeerde wat weg te ne
men van die angst. „Het pro
bleem moet op tafel komen,
maar in Noord-Afrika en in Eu
ropa wonen veel Palestijnen
heel comfortabel. Zullen die te
rug willen komen?", aldus
Arafat.
Later deze maand, op 24 au
gustus, begint de zesde ronde
van het vredesoverleg voor het
Midden-Oosten in Washington.
De VS en Rusland hebben giste
ren respectievelijk Israël en Li
banon daarvoor officieel uitge
nodigd. Morgen buigt het Israë-
Het was het eerste interview
sinds tien jaar met Arafat in een
Israëlische krant. In het gesprek
stelt Arafat dat de Israëli's met
hun keuze voor Rabin „een
stem op de vrede" hebben uit
gebracht. Tegelijkertijd bekriti
seert hij Rabin omdat deze de
politiek van 'indirecte onder
handelingen' voortzet in plaats
van rechtstreekse gesprekken
met de PLO. „Als je de voor
naamste organisatie negeert,
wordt er niets geregeld. Dat is
zoiets als een aspirientje geven
aan een kankerpatiënt," aldus
Arafat.
De PLO-voorzitter breekt
eveneens een lans voor het
„recht op terugkeer" van de Pa-
lische kabinet zich over de uit
nodiging, maar verwacht wordt
dat Israël komt. Libanon. Syrië.
Jordanië en de PLO besloten vo
rige week in Damascus al deel
te nemen aan de nieuwe ronde.
Het Israëlische kabinet neemt
morgen een besluit.
Twee weken eerder, op 10 en
11 augustus, is Rabin de gast
van president Bush in Kenne-
bunkport. Dan wordt een be
sluit verwacht over de Ameri
kaanse kredietgaranties ter
waarde van tien milja-d dollar.
Bush heeft Rabins voorganger
Shamir de garanties onthouden
als straf voor de bouw van ne
derzettingen in bezet gebied.
Rabin heeft een afremming
van de nederzettingen bouw in
het vooruitzicht gesteld, maar
de kloof tussen het Amerikaan
se en het Israëlische standpunt
is nog steeds groot. In de ko
mende paar jaar wil Rabin in de
bezette gebieden nog ruim
10.000 nieuwe wooneenheden
bouwen.
Belgrado afp-Rtrdar nabij Sarajevo bedienden zijn gisteen be
schieting gewond geraakt. Twee van hen zijn er
zeer ernstig aan toe. De Oekrainers raakten ge
wond nadat Bosnische troepen gedurende de
nacht kanonnen en mortieren hadden opgesteld
op 30 meter van hun radarpost en weigerden die
te verplaatsen. De Bosnische batterijen openden
tegen het middaguur vanaf de stelling het vuur,
wat voor de Oekrainers fataal Servisch tegenvuur;
uitlokte.
Bonne maakte gisteren bekend dat de rond
5000 Bosniërs die dit weekeinde naar Duitsland
zouden komen, nog even moeten wachten. Ba
den-Württemberg, dat reeds talrijke vluchtelin
gen heeft opgenomen, wil eerst de opvang van
Bosniërs regelen die daar op dit moment al ver
blijven, voordat de deelstaat nieuwe vluchtelin
gen onderdak wil verlenen. Ook Sachsen ver
klaarde problemen te hebben en pas vanaf 10 au
gustus nieuwe vluchtelingen te kunnen ontvan
gen.
De Servische leider in Bosnië, Radovan Karadzic,
heeft gisteren de moslims gewaarschuwd dat zij
bij een akkoord over de verdeling van de repu
bliek tussen wal en schip vallen als ze blijven wei
geren te onderhandelen.
Als om Karadzic' waarschuwing kracht bij te
zetten zaaiden nieuwe bombardementen van
Servische extremisten terreur in de Bosnische
hoofdstad Sarajevo. Elf mensen werden gedood
bij mortierbeschietingen en door sluipschutters.
Karadzic uitte zijn dreigement na terugkeer van
het overleg over Bosnië uit Londen, waar moslim
vertegenwoordigers weigerden te onderhandelen
met de Serviërs. Karadzic eist een deel op van de
Kroatische kust aan de Adriatische Zee. Hij zei dat
het achterland van de Servische republiek in Bos
nië-Hercegovina een opening naar zee nodig
heeft.
Vijf Oekrainse VN-soIdaten die een artilleriera-
Belgische Rijkswacht gaat sollicitanten testen op AIDS-virus
brussel anp
De Belgische Rijkswacht gaat vanaf volgen
de maande sollicitanten testen op AIDS.
Wie besmet is met het HIV-virus, de zoge
heten seropositieven, wordt niet aangeno
men, zo heeft minister Tobback van bin
nenlandse zaken gisteren besloten.
De HIV-test maakt deel uit van
hele
reeks nieuwe selectienormen voor de Rijks
wacht. Volgens de socialistische minister
heeft het weinig zin om seropositieven aan
te nemen omdat die na een paar jaar mis
schien hun werk al niet meer kunnen doen
als ze daadwerkelijk AIDS krijgen.
Tobback verdedigt de maatregel door er
op te wijzen dat de test alleen geldt voor de
Rijkswacht, waar soms zware fysieke in
spanningen moeten worden geleverd. Hij
wijst erop dat mensen met tbc of astma ook
uit de Rijkswacht worden geweerd.
De Belgische Liga voor de Mensenrech
ten is verbijsterd over het besluit. Volgens
de bond is het lang niet zeker dat seroposi
tieven ook daadwerkelijk AIDS krijgen. Bo
vendien zet het besluit de deur open voor
soortgelijke testen in het bedrijfsleven.
MOSKOU Rtr-AFP
los angeles ap
Injecties met radioactief behan
delde huidkankercellen kunnen
het leven van mensen met een
uitgezaaid melanoom, de mees
te dodelijke vorm van huidkan
ker, aanzienlijk verlengen. De
experimentele behandeling
wordt momenteel toegepast in
het John Wayne kankerinstituut
in Los Angeles, genoemd naar
de twee jaar geleden aan kanker
overleden western-acteur.
De behandeling met radio
activiteit zorgt ervoor dat de
melanoomcellen zich niet ver
menigvuldigen in het lichaam.
Het 'vaccin' wordt tijdens een
aantal jaren met steeds langer
wordende tussenpozen inge
spoten om de aanmaak van
kankerdodende antistoffen en
witte bloedcellen te stimuleren,
zonder dat zich bijwerkingen
voordoen zoals bij chemo-the-
rapie en bestraling. Aan de eer
ste injecties is ook het vaccin te
gen tuberculose toegevoegd,
wat het afweersysteem verder
stimuleert.
Leider Donald Morton van
het onderzoek zei dat de levens
verwachting van patiënten met
een vergevorderd melanoom na
de behandeling toenam van 7,3
maanden tot 23 maanden.
Daarnaast bleek een kwart van
de patiënten na vijf jaar nog in
leven tegen 6 procent zonder
behandeling. Het zal volgens
hem overigens nog vijf tot tien
jaar duren voordat er op de
Amerikaanse markt een door de
regering goedgekeurd mela-
noomvaccin voorhanden is.
Melanoom, dat in een vroeg
tijdig stadium via een operatie
zeer goed te is behandelen,
komt in de Verenigde Staten en
ook Nederland steeds meer
voor. De toename wordt gewe
ten aan overmatig zonnebaden
en het dunner worden van de
ozonlaag, waardoor meer kan
kerverwekkend ultra-violet licht
de aarde bereikt.
beilngries» Na 71 jaar graven en bouwen is gisteren in het Duitse Beilngries een directe waterverbinding
tussen Rotterdam en de Zwarte Zee voltooid met de opening van een 171 kilometer lang kanaal tussen de
Main en de Donau. Het is overigens wel bijna 3500 kilometer varen van de Maasstad naar de Zwarte Zee.
foto reuter ludwic hubel
KGB-topman Sjebarsjin erkent nederlaag
„Zeer veel geld, een enorm
werkterrein, een enorme ener
gie Dat moet resultaten ople-
De Sovjetspion hulde zich in
stilzwijgen over de Britse gehei
me dienst MI-5, die de KGB een
aantal van zijn beste dubbel
spionnen heeft opgeleverd. Ge
orge Blake, Kim Philby, Guy
Burgess en Donald Maclean le
verden de Sovjets in de jaren '50
en '60 kostbare informatie over
Britse en westerse veiligheidsza-
De voormalige Sovjetunie heeft
de 'geheime oorlog' tegen het
Westen verloren. Met name de
inlichtingendiensten van de
Bondsrepubliek, Frankrijk en de
Verenigde Staten bleken de
KGB steeds weer te slim af, zo
heeft het laatste hoofd buiten
land van de KGB Sjebarsjin ge
zegd in een vraaggesprek met
het dagblad Komsomolskaya
Pravda.
„De geheime oorlog was een
onderdeel van de Koude Oor
log. Onze zijde heeft die oorlog
verloren", aldus de 56-jarige
Sjebarsjin, die werd ontslagen
na de augustuscoup tegen Gor-
batsjov. Op de vraag welke ge
heime dienst de SU tijdens de
Koude Oorlog het meeste vrees
de, zei hij de beide Duitse dien
sten „erg hoog in te schatten".
Dat zijn de Sectie 1 van de niet
meer bestaande Oostduitse in
lichtingendienst en de West-
duitse BND (Bundesnachrich-
tendienst). Sjebarsjin was te
vens lovend over de Fransen, de
Israëlische Mossad en de Irake
se inlichtingendienst. De Ame
rikaanse CIA verdient volgens
hem een speciale vermelding.
ken.
Sjebarsjin beklemtoonde dat
de KGB in 1989 geen rol heeft
gespeeld bij de Oosteuropese
machtswisselingen „Dat berust
op een misverstand. De KGB is
daar nooit betrokken bij ge
weest". In tegenstelling tot wat
velen dachten steunde de KGB
volgens Sjebarsjin het hervor
mingsbeleid van Gorbatsjov.
„De KGB werkte op basis van
macht en stond op het stand
punt dal macht een aantrekke
lijk gezicht diende te hebben.
De desillusie kwam later aldus
Sjebarsjin. De KGB-leiding, met
name het toenmalige hoofd
Vladimir Krjoetsjkov, speelde
toen een sleutelrol bij de augus
tuscoup.
zagreb runa hellinga
correspondent
Je kunt in Osijek geen stap doen of je
trapt op de Kroatische Nationale Partij
(HNS). Bijna iedere stoeptegel is be
schilderd met het merktekentje van
deze liberale partij. De HNS is promi
nent aanwezig in de Oostkroatische fr-
ontstad, heel wat prominenter dan de
regerende JCroatische Democratische
Gemeenschap (HDZ).
Betrouwbare opiniepeilingen zijn er
niet. Maar de liberale HNS geldt als de
belangrijkste en eigenlijk als enige seri
euze concurrent van de HDZ bij de
parlementaire en presidentiële verkie
zingen die morgen worden gehouden.
De regeringspartij zelf doet die concur
rentie wat meesmuilend af. „We halen
net als de vorige keer de meerderheid
van zetels in het parlement, de Sabor",
zegt Drago Krpina, HDZ-parlementari-
er en lid van het dagelijks bestuur, zelf
verzekerd.
Maar kwade tongen beweren d,at het
geen toeval is dat de verkiezingen wor
den gehouden op een moment dat de
oorlog nog aan de gang is en delen van
JCroatië door Serviërs zijn bezet, waar
door stemmen daar onmogelijk is. De
HDZ, die twee jaar geleden dankzij het
districtenstelsel met slechts 43 procent
van de stemmen meer dan de helft van
de zetels in het parlement kreeg, ver
liest volgens verschillende peilingen
snel aan populariteit.
De Kroaten zijn teleurgesteld. Militair
is de oorlog tot nu niet succesvol verlo
pen. De Serviërs hebben een groot deel
van wat ze wilden in handen. Econo
misch is het land er miserabel aan toe.
Die onvrede keert zich tegen de rege
ringspartij. En daarom, aldus de oppo
sitie, heeft president Franjo Tudjman
er alle belang bij dat de Kroaten naar
de stembus gaan voor zijn partij te im
populair wordt.
„Verkiezingen werken niet als je tot.
één dag van tevoren niet eens weet
hoeveel kiezers er zijn", stelt Zarko
Puhovski, hoogleraar politieke filosofie
in Zagreb.
Krpina noemt dat onzin. Uit de opinie
peilingen blijkt namelijk ook dat Tudj
man vrijwel zeker herkozen wordt, al
zal de kandidate van de HNS, de eco
nome Savka Dabcevic-Kucar, ook hoog
scoren. „Wij hebben zonder moeite
80.000 handtekeningen opgehaald
voor zijn kandidaatstelling". Hoeveel
handtekeningen andere partijen voor
hun kandidaten hebben opgehaald, is
niet bekend. Die cijfers zijn door de
Nationale kiescommissie nooit vrijge
geven.
De verkiezingen zijn volgens Krpina
nodig, omdat het de huidige parle
mentariërs ontbreekt aan professiona
liteit. „Ze worden niet betaald. Ze doen
het naast hun normale baan en heb
ben weinig tijd om zich voor te berei
den. De kwaliteit van de discussies met
de regering is laag. Maar vanaf nu
wordt het een echte baan", zegt hij.
De verkiezingen zijn ook een antwoord
op de groeiende internationale kritiek
op de regering in Zagreb. Dan gaat het
om de behandeling van minderheden,
de manipulatie van de media en het
dwarsbomen van politieke tegenstan
ders. De liberale HNS heeft bijvoor
beeld problemen gehad om de beno
digde 10.000 handtekeningen voor
haar presidentskandidate Savka Dab
cevic-Kucar, bijeen te krijgen. Tot drie
keer toe zijn de propagandastalletjes
van de partij vernield en partijleden
worden regelmatig telefonisch be
dreigd.
Andere partijen hebben soortgelijke
klachten. De voorzitter van de nieuwe
Sociaal-Democratische Unie, de
econoom Branko Horvat, heeft zich
zelfs als presidentskandidaat terugge
trokken nadat een van de partijactivis
ten bedreigd was.
De Unie, die gesteund wordt door de
oud-premier van het voormalige Joe
goslavië, Ante Markovic, is de enige
links georiënteerde partij in Kroatië. De
meeste andere partijen zijn onder in
vloed van de oorlog naar het grauwe
midden of naar rechts opgeschoven en
hebben hun kritiek op de HDZ inge
slikt om de eenheid niet in gevaar te
brengen. „Geen van hen durft zich te
gen het nationalisme af te zetten. We
vullen een vacüum op", zegt Horvat.
Hij noemt de manipulatie van de me
dia een van de grootste problemen
voor de oppositie. Volgens een onder
zoek dat de HNS in juni liet doen, had
de staatstelevisie in een periode van 12
dagen 150 minuten ruimte voorde re
gerende HDZ en 16,66 minuten voor
alle andere partijen samen. Ook kriti
sche kranten wordt het leven zuur ge
maakt.
De liberale partij HNS bekritiseert het
Tudjman-bewind omdat het veel te
veel macht naar zich heeft toegetrok
ken. Op allerlei posities zijn HDZ-leden
geplaatst en alle beslissingen in Kroatië
worden centraal in Zagreb genomen.
„De centralisatie gaat zelfs verder dan
vroeger onder het communisme", al
dus Maren Filipovic, „Wij streven juist
naar een gedecentraliseerd bestuur.
Ook Serviërs moeten een regionale re
gering kunnen krijgen in die gebieden
waar ze in de meerderheid zijn. In Bel
gië kennen ze zo'n systeem toch ook.
Dat zou veel meer recht doen aan de
grote regionale en etnische verschillen
in Kroatië."
ANC maakt zich op voor massale staking
JOHANNESBURG AP
VN-gezant Cyrus Vance is opti
mistisch over de hervatting van
de onderhandelingen over een
nieuwe grondwet. „De leiders
aan beide zijden hebben gezegd
dat ze terug willen naar de con
ferentietafel. Zij hopen dat dat
gauw kan worden verwezen
lijkt," aldus de voormalige Ame
rikaanse minister van buiten
landse zaken gisteren aan het
einde van een tiendaagse mis-
De Verenigde Naties stuurden
Vance naar Zuid-Afrika nadat
het ANC de onderhandelingen
had stopgezet uit protest tegen
het escalerende politieke ge
weld in de zwarte woonoorden.
Volgende week maandag en
dinsdag organiseert de aan het
ANC verbonden vakbond Cosa-
tu een massale staking tegen
het politieke geweld. Volgens
het ANC heeft Nelson Mandela
van grote bedrijven de toezeg
ging gekregen dat er geen sta
kers ontslagen worden. Het
ANC hield de bedrijven ano
niem, maar zei dat ze «Bemaal
het recht van de arbeiders er
kenden „om mee te doen aan
de campagne voor vrede en de
mocratie". De meeste bedrijven
volgen een beleid van „geen
werk, geen loon, geen represail
les". De regering herhaalde gis
teren dat de staking de span
ningen in de zwarte woonoor
den alleen maar vergroot. Voor
aanstaande zakenlieden zeiden
dat de economie, die toch al te
rugloopt door de nu drie jaar
durende recessie, niet nog eens
een klap kan verdragen.
