Europa kan Bosniërs niet weigeren
'Duitsland heeft als
enige goed gereageerd'
Rode Kruis biedt brood, bed en bad
Feiten &Meningen
Vluchtelingenstroom ex-Joegoslavië
Nederland moet deur
openen voor Bosniërs
DINSDAG 28 JUL11992
2
WIM STEVENHAGEN
Voor de 332 Bosnische vluchtelingen aan de Sloveens-Kroatische grens moeten het
wanhopige uren zijn geweest, de uren tussen het bericht dat ze niet naar Nederland
mochten en de uiteindelijke toezegging van minister Van den Broek gisteravond dat ze
toch konden komen. Overbodige uren van wanhoop. Wat het Hoge Commissariaat
voor de Vluchtelingen Nederland binnen luttele tijd wist te berichten, hadden de amb
tenaren van buitenlandse zaken in iedere krant kunnen lezen: in het voormalige Joego
slavië is geen ruimte meer voor vluchtelingen. De regio is vol.
BUDAPEST RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT
Hoe onsmakelijk het gesol met
Bosnische vluchtelingen in
Kroatië de afgelopen dagen ook
mag overkomen, niemand kan
de 4,5 miljoen Kroaten verwij
ten dat ze hun best niet hebben
gedaan. In vier maanden tijd
zijn er zo'n 600.000 Bosniërs
Kroatië binnengekomen, één
Bevolking;
22,4 miljoen
vluchteling per 7,5 inwoners.
Ter vergelijking: in de verhou
dingen van ons eigen land zou
dat betekenen dat twee miljoen
Belgen hun toevlucht in Neder
land hadden gezocht.
Het merendeel van die vluchte
lingen is opgevangen bij gezin
nen. Toen die mogelijkheid uit
geput raakte, is de Kroatische
overheid overgegaan op leeg
staande scholen (dat kan alleen
zolang de vakantie duurt), ho
tels, sporthallen en uiteindelijk
op tentenkampen en treinwa
gons.
Iedereen is het erover eens dat
de laatste behuizingen die
naam eigenlijk niet verdienen.
Nu het zomer is, gaat het nog,
maar de winter is in het binnen
land van Kroatië vaak aanzien
lijk kouder dan in Nederland.
Maar de mogelijkheden zijn
simpelweg uitgeput, materieel
en financieel. In vrijwel ieder
dorp, in iedere stad kom je
vluchtelingen tegen. Kroatië zit
vol.
Opvang in de regio is een alge
meen erkend principe als het
om vluchtelingenkwesties gaat.
De vraag daarbij is natuurlijk al
tijd: waar begint de regio en
waar houdt die op? Op enige af
stand is het simpel daarover een
oordeel te vellen.
Vluchtelingen uit Afrika horen
in principe opgevangen te wor
den in Afrika, vluchtelingen uit
Azië in Azië. Als Hongkong
vluchtelingen uit Vietnam te
rugstuurt, wordt de Britse
kroonkolonie in de rest van de
wereld met een scheef gezicht
aangekeken. Toch ligt Hong
kong niet veel dichter bij Viet
nam dan Nederland bij Bosnië.
Dichterbij wordt het probleem
duidelijk aanzienlijk ingewikkel
der. Kroatië is 'de regio', dat is
HAARLEM «HANS JACOBS
De opvang van een groep van
332 vluchtelingen uit het door
oorlog verscheurde Bosnië-Her-
cegovina past niet in het beleid
van Nederland. Om tot die
schokkende conclusie te komen
moesten minister Van den
Broek (buitenlandse zaken) en
staatssecretaris Kosto (justitie)
enkele uren beraadslagen. Alsof
er over toelating van deze
vluchtelingen nog gepraat zou
moeten worden.
Pas na een verzoek van het Ho
ge Commissariaat voor de
Vluchtelingen van de Verenigde
Naties waren de bewindslieden
alsnog bereid een uitzondering
te maken. Uren na de aanvan
kelijke afwijzing kwam gister
middag het bericht dat de 332
Bosniërs toch zullen worden
toegelaten. Voor deze ene keer
dan.
Het voormalige Joegoslavië
staat in brand. Al meer dan een
jaar, maar aan de gevechten
komt geen einde. Ruim twee
miljoen mensen vooral vrou
wen en kinderen, de mannen
moeten achterblijven om te
vechten zijn voor het wrede
geweld op de vlucht geslagen.
Vaak gedwongen, met het mes
op de keel of het geweer op de
borst. Meestal met achterlating
van alle bezittingen en gevaar
voor eigen leven.
Na een barre tocht, vol ellende
en leed kloppen ze nu aan bij
het 'rijke' Westen. Om hulp, om
voedsel, en gewoon om weer
een dak boven hun hoofd te
krijgen. Kroatië en Hongarije
zitten al bomvol. Duitsland
heeft alleen het afgelopen week
einde al 5.000 Bosnische vluch
telingen opgenomen. Er zijn
daar al meer dan 200.000 men
sen uit het voormalige Joegosla
vië.
En Nederland? Nederland sluit
niet alleen de ogen, maar sluit
ook de gordijnen en doet de
deur op slot. Het opnemen van
vluchtelingen past niet in het
beleid. Dat is niet nieuw na
tuurlijk. In de jaren dertig wer
den joodse vluchtelingen ook
zonder omwegen naar Duits
land teruggestuurd, desnoods
met baby en al over de grens
gegooid. Beleid is beleid ten
slotte.
Hongaarse vluchtelingen ver
ging het in 1956 beter, maar dat
waren in het midden van de
Koude Oorlog dan ook arme
slachtoffers van het verfoeide
communisme. Op die sympa
thie kunnen de Bosniërs niet re
kenen. Die rare oorlog is ten
slotte hun 'eigen schuld'.
In Nederland zijn op dit mo
ment volgens schattingen van
het Rode Kruis zo'n 10.000
vluchtelingen uit het voormali
ge Joegoslavië, waarvan slechts
3500 in opvangcentra. De rest
zit legaal of illegaal bij familie of
vrienden in Nederland. Geen
aantal om van achterover te val
len. Geen reden om de deur op
slot te houden, als getallen in
deze al een rol moeten spelen.
Vrouwen, kinderen, baby's ver
hongeren aan de Sloveense
grens omdat het beschaafde
Nederland geen ruimte voor
hen wil scheppen. Het besluit
van Den Haag is te gek voor
woorden. Beschamend. Het
wordt tijd voor écht beleid:
Open de deuren en grenzen
voor de Bosniërs en Kroaten.
zeker. Servië ook, maar het is
duidelijk dat je de Bosniërs daar
niet heen kunnen sturen. Slove
nië? Dat behoort tot het voor
malige Joegoslavië, dus ligt het
voor de hand Slovenië tot regio
te verklaren. Oostenrijk, Honga
rije, Italië? Dat zijn buurlanden
van het voormalige Joegoslavië
en ze hebben bovendien histo
risch hechte banden met het
gebied. Dat zijn goede argu
menten om die landen ook tot
de regio te rekenen.
Europa
Maar Europa? Dat schijnt er
vanaf te hangen. De Europese
Gemeenschap heeft zich het af
gelopen jaar intensief met de
kwestie Joegoslavië bemoeid.
Niemand heeft er ooit aan ge
twijfeld dat dat terecht was. Een
oorlog in de regio kon je niet
ongemerkt voorbij laten gaan,
vond ook de Nederlandse mi
nister van buitenlandse zaken
Hans van den Broek in zijn
functie als EG-voorzitter en hij
vloog op en neer naar Belgrado,
naar Zagreb en naar Brioni.
Internationaal was dat volko
men aanvaard. De Verenigde
Naties bemoeiden zich wel met
de zaak, maar lieten het voeren
van vredesbesprekingen aan de
regio, dat wil zeggen Europa
over. Hooguit werd af en toe
gemopperd dat die Europeanen
er toch maar weinig van terecht
brachten.
Maar als het om de dramatische
vluchtelingenproblematiek
gaat, krimpt de regio plotseling
danig in. Dan wil niemand nog
iets met de gebeurtenissen te
maken hebben en dan zijn de
meeste Europese landen, Ne
derland voorop, 'overvol'. Er
zijn uitzonderingen, zoals Zwe
den, dat in het afgelopen jaar al
enkele tienduizenden inwoners
H uit het vroegere Joegoslavië on
derdak heeft verleend zonder
I zichzelf daarvoor uitvoerig op
1 de borst te kloppen.
Met die beperkte visie velt Ne
derland, velt Europa een oor
deel over leven en dood. Terwijl
Den Haag zich afvraagt of er
ruimte is voor 332 vrouwen,
kinderen en bejaarden, leven
tienduizenden in Kroatië onder
zeer benarde omstandigheden
en zwerven in Bosnië zelf een
miljoen mensen rond voor wie
geen uitweg is. Er kan geen twij
fel over bestaan dat de vluchte
lingen uit Bosnië echte vluchte
lingen zijn. Als Europa niet in
staat is politiek of militair iets
voor de Bosniërs te doen, dan
heeft het in ieder geval de plicht
zijn humanitaire gezicht te to-
Stichting Merhamet pleit voor opvang vluchtelingen
ROTTERDAM PETER LOUWERSE
„Minister Van den Broek en staatssecretaris Kosto
voelen zich nu door ons belazerd", zegt woord
voerder Podgorica van de stichting Merhamet in
Rotterdam. „Maar wij hebben de Bosnische
vluchtelingen niet uitgenodigd. Wij zijn er alleen
bijgesleept omdat sommige van onze leden indi
viduele contacten hebben gehad met de mensen
in debus".
In het kleine kantoortje van de stichting in Rotter
dam staat de telefoon geen ogenblik stil sinds
Merhamet in de media wordt genoemd als orga
nisatie achter de komst van 332 Bosnische vluch
telingen die vast kwamen te staan bij de grens
van Slovenië en Kroatië. „Het enige wat wij kun
nen doen, is de mensen desnoods tijdelijk opvan
gen. Maar Justitie moet uiteindelijk zorgen voor
die mensen als ze hier komen".
Podgorica, twintig jaar geleden vanuit Sarajevo
naar Nederland gekomen en in het dagelijks le
ven eigenaar van een restaurant in Rotterdam,
vindt dat Nederland op het gebied van de vluch
telingenopvang een voorbeeld kan nemen aan
Duitsland. „Dat is het enige land dat goed heeft
gereageerd, daar zijn vluchtelingen welkom. Mis
schien omdat veel Duitsers op vakantie gaan naar
Joegoslavië".
Duitsland heeft al 3000 Bosnische vluchtelingen
opgevangen. In Nederland heeft de hulpactie van
Merhamet nog geen cent opgeleverd. „Ik begrijp
het niet, er is in dit land altijd veel geld opgehaald
voor acties. Wij hebben al verschillende omroe
pen benaderd, maar niemand is geïnteresseerd",
zegt Podgorica. En dat terwijl de toestand van de
vluchtelingen aan de grens schrijnend is. „Die
mensen zitten daar zonder eten en drinken, da
genlang. Het zijn vooral vrouwen, kinderen en
ouderen", beschrijft Podgorica.
De Rotterdamse Bosniër vindt dat de westerse
landen hadden moeten ingrijpen in de burger
oorlog. „Waarom wordt er wel ingegrepen in Irak?
Ik begrijp niet dat West-Europa kan toelaten dat
op duizend kilometer hier vandaan zo'n bloedige
oorlog wordt uitgevochten".
In de Ernst Casimirka-
zeme in Roermond
werd gisteren hard
gewerkt om alles in
gereedheid te bren
gen voor de komst
van vluchtelingen uit
het voormalige Joe
goslavië. FOTO» ANP»
FRITS WIDDERSHOVEN
Copyright Die Zeit
DEN HAAG SANDER VAN VEEN
De telefoons staan roodgloeiend, de
directeur rent van de ene vergade
ring naar de andere en de fax spuwt
een continue stroom van berichten.
De medewerkers in het hoofdkan
toor van het Nederlandse Rode
Kruis in Den Haag werken sinds
twee weken dag en nacht om op 1
augustus de drie opvangcentra voor
de verwachte stroom vluchtelingen
uit het voormalige Joegoslavië klaar
te hebben.
„Het is een hectische tijd", beaamt
directeur Cense in zijn kantoor, „we
kregen twee weken geleden het ver
zoek van het kabinet de opvang te
regelen voor tweeduizend ex-Joego-
slaven. En dat midden in de vakan-
tietijd. Maar we redden het wel". De
leegstaande kazernes in Roermond,
Den Bosch en Zuid-Laren kunnen
volgens hem de vluchtelingen vanaf
1 augustus brood, bed en bad bie
den.
De opvang van de vluchtelingen uit
de voormalige republiek Joegoslavië
is de grootste operatie van het Ne
derlandse Rode Kruis tot nu toe. Na
het eerste overleg met overheid en
de Interim Stichting Opvang Asiel
zoekers (ISOA) werden afspraken
gemaakt hoe en waar ze moesten
worden opgevangen. Via de provin
ciebureaus van het Rode Kruis werd
een leger van vrijwilligers opge
trommeld dat de ruggegraat van de
actie vormt. „We hebben er nu vier
honderd en de hele dag bellen
mensen met de vraag of ze nog iets
voor ons kunnen doen. Het is fan
tastisch om te zien welke reacties er
uit de samenleving komen".
Per vijftien tot twintig vluchtelingen
denkt hij één vrijwilliger nodig te
hebben. Daarnaast zijn er tientallen
vrijwilligers nodig voor onder ande
re de administratie, het oplossen
van taalproblemen en de dagelijkse
leiding.
Ook de logistiek verloopt volgens
Cense voorspoedig. „Telefooncen
trales, dekens, servies, afspraken
met huisartsen uit de omgeving. Je
kunt het zo gek niet bedenken of
het moet er allemaal zijn. We heb
ben vanaf het begin gezegd dat we
geen vragen stellen, maar alleen
antwoorden geven. En dat gebeurt
ook", onderstreept Cense.
De kosten van de opvang - „ettelijke
miljoenen guldens", aldus Cense -
worden betaald door het ministerie
van WVC. Van Justitie krijgen de
vluchtelingen de status van 'ont
heemde'. Op die manier hoeven ze
niet de asielprocedure te doorlopen
en kunnen ze tijdelijk onderdak
krijgen in Nederland. De vluchtelin
gen kunnen in ieder geval tot 1 ja
nuari in Nederland blijven. In het
najaar komen overheid, Rode Kruis
en ISOA opnieuw bij elkaar om de
situatie te bespreken. Wat er na 1
januari met de 'ontheemden' gaat
gebeuren, is ook voor Cense ondui
delijk. „De vrijwilligers moeten op
een gegeven moment ook weer aan
het werk. Je kunt van hen niet ver
langen dat ze zich gedurende lange
tijd bezighouden met de opvang
van de vluchtelingen".
Op dit moment zijn er al ongeveer
10.000 Joegoslavische vluchtelingen
in Nederland, schat Cense. Rond de
3500 verblijven in asielcentra. De
rest zit legaal of illegaal bij familie of
vrienden in Nederland.
