Schip Zwarte Zeevloot
wijkt uit naar Oekraïne
Top in Madrid wordt geen familiereünie
Buitenland
Oudste Ottomaan mag eindelijk naar huis
British Airways vindt in
USAir nieuwe partner
Deng probeert Zhao
te rehabiliteren
Pools mijnwerkersprotest
Mubarak neemt uitnodiging aan
WOENSDAG 22 JUL11992
Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
sche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
The Independent IPS Inter Press Servic
Jeltsin en Snegur sluiten vredesakkoord Moldova
De betrekkingen tussen Rusland en Oekraïne worden da
nig op de proef gesteld door muiterij op een van de sche
pen van de Zwarte Zeevloot. De bemanning zette giste
ren, onder voorwendsel van een trainingsvaart, koers van
de thuishaven op de Krim naar Odessa in Oekraïne. Bui
tengaats werd de Oekraïnse vlag gehesen.
moskou hans geleunse
correspondent
Het schip werd meteen achter
volgd door vliegtuigen en on
derzeebootjagers van de Zwar-
te-Zeevloot. Niettemin bereikte
het Odessa en ging daar voor
anker. Volgens persbureau Irar-
Tass heeft de bemanning in
meerderheid de eed van trouw
aan Oekraïne afgelegd.
Enkele maanden terug liepen
de spanningen tussen Oekraïne
en Rusland hoog op nadat een
vliegtuigsquadron naar Rusland
deserteerde. Het Oekraïnse mi
nisterie van defensie voorkwam
toen een conflict door snel met
een afkeurende verklaring over
de handelwijze van de beman
ning te komen.
Gisteravond werd in Odessa
nog over het lot van schip en
bemanning onderhandeld. Ver
moedelijk zal het incident ertoe
leiden dat er nu vaart wordt ge
zet achter de vastgelopen Rus-
sisch-Oekraïnse onderhandelin
gen over verdeling van de Zwar
te Zeevloot. Sinds de presiden
ten Jeltsin en Kravtsjoek vorige
maand een akkoord sloten over
de verdeling van de vloot van
ruim 300 schepen, liggen de be
sprekingen vrijwel stil. Beide re
publieken eisen de belangrijkste
strategische marine-eenheid
van de voormalige Sovjet-strij-
krachten op.
Jeltsin dronk gisteren in het
Kremlim champagne met zijn
Moldovaanse collega Snegur,
om te vieren dat ze met Igor
Smirnov, de leider van de op
standige Dnjestr-provincie in
Moldova, tot een vredesover
eenkomst zijn gekomen. Die
moet een eind maken aan de
gevechten in deze regio, die
sinds maart al 500 slachtoffers
hebben geëist.
Alle drie de partijen gaan ak
koord met het sturen van een
vredesmacht naar Trans-Dnje-
strië. Wanneer dat precies ge
beurt is nog niet duidelijk, maar
wel dat Rusland, Moldova en
'rebellen-troepen' uit het gebied
zelf deel zullen uitmaken van de
macht.
De Slavische meerderheid in
Trans-Dnjestrië vreest dat Mol
dova zich in de toekomst zal
aansluiten bij Roemenië. De
overeenkomst van gisteren stelt
dat, wanneer dit het geval zal
zijn, de Dnjestr-bevolking via
een referendum over de eigen
toekomst mag beslissen.
Erg solide lijkt de overeen
komst overigens niet. Tot dus
ver is elk bestand in Moldova
binnen enkele uren geschon
den.
THE INDEPENDENT
De man die in een andere tijd en wereld
de Ottomaanse Sultan Orhan II zou zijn
geweest, heeft zijn eerste Turkse paspoort
gekregen, 68 jaar nadat hij met enkele tien
duizenden guldens op zak was verbannen.
Mechmed Orhan Osmanoglu is geboren
in het oude Constantinopel, nu Istanbul.
Nu woont hij in een kleine flat in Nice na
een carrière als scheepsbouwer in Brazilië,
taxichauffeur in Bayrut en Damascus, ver
zorger van een begraafplaats en bediende
van koning Zog van Albanië.
Volgens Murat Bardakci, verslaggever van
de Turkse krant Hurriyeten auteur van een
boek, De Laatste Ottomanen, heeft de lange,
eenzame man zijn paspoort in mei gekre
gen. „Wij hebben veel telefoontjes gekregen
van mensen die vinden dat er voor hem
moet worden gezorgd. Het probleem is dat
hij 83 is, bijna blind en waarschijnlijk niet
meer is staat terug te komen", aldus Bar
dakci.
Orhan is de oudste van de ongeveer hon
derd nog levende en voor het merendeel
verarmde afstammelingen van de 700 jaar
oude Ottomaanse sultanfamilie. Die af
stammelingen zijn, nadat zij in 1924 door
de jonge Turkse republiek van Kemal Ata-
türk waren verbannen, uitgezworven over
de wereld. Een aantal van hen woont weer
in het stamland, Turkije. Orhan wil zich nu
bij hen voegen.
,Ach, de familie van de sultan, het zijn
museumstukken", merkt een Turk op. In
Turkije wordt al lang niet meer terugver
langd naar het Ottomaanse rijk.
Loekjanov in Pravda:
'Gorbatsjov
wist van coup,
maar deed niks'
MOSKOU AFP-tnd
Sovjet-president Michail
Gorbatsjov was op de hoog
te van plannen om een
putsch te plegen, maar hij
heeft niets gedaan om de
coup van vorig jaar augus
tus te voorkomen. Dat zegt
Anatoli Loekjanov, destijds
voorzitter van het Sovjet-
parlement, in een interview
met de Pravda dat gisteren
is gepubliceerd.
De vroegere communisti
sche partijkrant zocht Loek
janov op in de gevangenis,
waar hij zijn berechting af
wacht. De voormalige ver
trouweling van Gorbatsjov
wordt ervan verdacht het
brein achter de staatsgreep
te zijn. Daarom werd al kort
na de mislukte coup gespe
culeerd op betrokkenheid
van Gorbatsjov zelf. Loekja
nov bevestigt dat vermoe
den.
„Kunnen we spreken van
een komplot wanneer de or
ganisatoren van deze actie
de president van te voren op
de hoogte hebben gesteld en
deze niets heeft onderno
men om deze te verhinde
ren", vraagt Loekjanov zich
af.
Een leraar geschiedenis
beklaagde zich gisteren voor
de rechtbank in Moskou
over dat hem het werken
onmogelijk wordt gemaakt
omdat hij communist is.
Oleg Sjenkarev uit Brjansk
(220 km ten zuidwesten van
Moskou) zei dat tijdens de
hoorzitting over het verbod
op de Communistische Par
tij van de Sovjetunie.
LONDEN-AMSTELVEEN Rtr-ANP
British Airways neemt voor 750
miljoen dollar (1,3 miljard gul
den) een belang van 21 procent
in het stemgerechtigde kapitaal
van USAir, de op drie na groot
ste Amerikaanse luchtvaart
maatschappij. Dat hebben de
maatschappijen gisteren be
kend gemaakt, na langdurige
onderhandelingen over samen
werking.
BA en USAir stichten een 'in
tegratiecommissie', die onder
leiding komt te staan van hun
bestuursvoorzitters en die tot
taak krijgt de doelstellingen en
de dienstregelingen te bepalen
en toezicht uit te oefenen op de
samenwerking. De activiteiten
van de twee maatschappijen
worden stap voor stap in elkaar
geschoven.
Voor de KLM moet de mede
deling een bittere pil zijn na de
langdurige en uiteindelijk mis
lukte onderhandelingen over
samenwerking met British Air
ways. KLM bezit een econo
misch belang van 20 procent
bezit in een andere Amerikaan
se luchtvaartonderneming, Nor
thwest Airlines. Dit belang en
het Amerikaanse beleid van het
open luchtruim bieden de KLM
kansen op de luchtvaartmarkt
in de Verenigde Staten. Met BA
samen zouden de mogelijkhe
den nog groter zijn geworden.
Een woordvoerster van de
KLM wilde niet inhoudelijk in
gaan op de nieuwe samenwer
king. Volgens haar past deze in
de visie dat in de luchtvaart gro
te internationale allianties met
Amerikaanse maatschappijen
nodig zijn.
„Deze alliantie baant de weg
naar een wereldomspannende
luchtvaartgroep, die superieure
dienstverlening biedt, betere
waar voor de klanten en op de
langere termijn verbetering van
het rendementaldus be
stuursvoorzitter Lord King van
BA.
Celstraf voor medewerker Chinese ex-partijleider
Deng Xiaoping probeert nog
altijd de vroegere Chinese par
tijleider Zhao Ziyang te rehabi
literen. Die conclusie trekken
China-deskundigen uit de ver
oordeling van Bao Tong, de
rechterhand van Zhao, wegens
zijn rol bij demonstraties op
het Plein van de Hemelse Vre
de in 1989.
Een rechtbank in Peking ver
oordeelde Bao Tong gisteren tot
zeven jaar gevangenisstraf, zo
maakte zijn familie bekend. Bao
werd in mei 1989 gearresteerd,
kort voordat het leger een einde
maakte aan de demonstraties
voor democratisering in de Chi
nese hoofdstad. Evenals Zhao
pleitte hij voor meer politieke
en economische vrijheid. Hij is
de hoogste functionaris die de
afgelopen tien jaar in China is
veroordeeld. Zijn familie mocht
niet bij het proces aanwezig
zijn.
De 59-jarige Bao kreeg vier
jaar cel voor het laten uitlekken
van staatsgeheimen. Dat vonnis
werd aangevuld met vijf jaar ge
vangenisstraf wegens zogeheten
contra-revolutionaire activitei
ten. Een rechtbankfunctionaris
gaf echter aan dat de Chinese
wet toestaat dat delen van de
straf gelijktijdig worden uitgeze
ten waardoor het uiteindelijke
vonnis op zeven jaar cel uit
kwam.
Bao schreef het merendeel
van de speeches van de toen
malige partijleider Zhao. Hij
leidde voorts een denktank bin
nen de partij die zich bezighield
met een mogelijke herstructure
ring van het bestaande politieke
systeem in China. Deze groep is
inmiddelsontbonden.
De veroordeling van Bao
Tong komt op een vreemd mo
ment. Binnen het politburo ver-
liezen de hardliners aan in-,
vloed, terwijl de Chinese leider
Deng Xiaoping heeft besloten
het beleid van economische li-
beralisering voort te zetten.
China-deskundigen menen
dat Deng het proces tegen Bao
heeft doorgezet om voor goed af
te rekenen met de geest van de
opstand op het Plein van de He
melse Vrede. Bovendien zouden
zo de mokkende hardliners in
het Politburo weer even tevre
den zijn gesteld. Deze hadden
harde maatregelen geëist tegen
Zhao, die moest aftreden we
gens zijn steun aan de studen
ten in 1989. De ex-partijleider
blijft nu buiten schot, terwijl alle
schuld wordt geschoven op
Bao.
Bliksem verlost nijlpaard uit lijden
punta gordaHet lot heeft maandag in de vorm van een blik
semschicht een einde gemaakt aan het lijden van het gepensio
neerde circusnijlpaard Garth. Het 3.000 kilo wegende dier in het
dierentehuis van Punta Gorda in Florida had het sinds afgelopen
augustus zeer moeilijk omdat onverlaten zijn broer Percy had
den doodgeschoten.
Communistische ster uit Servische vlag
Belgrado Het Servische parlement heeft gisteren besloten om
de communistische rode ster uit de rood, blauw en witte vlag
i de republiek Servië te halen. De rode ster was al verwijderd
uit de vlag van het nieuwe Joegoslavië, dat nu nog alleen uit Ser
vië en Montenegro bestaat.
Klassieke muziek
voor olifant
Het safaripark Cricket St. Tho
mas, in het westen van Enge
land, heeft de diensten van een
orkest ingehuurd om een oli
fant tot meer seksuele activi
teit te bewegen. Ravels Bolero
en andere werken hebben de
28-jarige dikhuid Sahib nog
niet voor het andere (vrouwe
lijke) geslacht kunnen interes-
Moeder haalt zoon van Duits VN-schip
wilhelmshaven De Duitse marineTieeft toegegeven aan de
wens van een moeder en haar dienstplichtige zoon toegestaan
het Duitse fregat Niedersachsen te verlaten. Het schip gaat mor
gen op weg naar de Adriatische Zee om deel te nemen aan de
daar gestationeerde NAVO-zeemacht. De 22-jarige zeeman wil
de zelf wel mee.
Mitterrand staakt eerbetoon aan Pétain
parus» De Franse president Mitterrand heeft besloten dat er
niet langer in zijn naam kransen zullen worden gelegd bij het
graf van de leider van het collaborateurs-bewind in Vichy, maar
schalk Philippe Pétain. Dit heeft de Franse joodse activist Serge
Klarsfeld gisteren verklaard. De kranslegging was omstreden we
gens de vervolging van joden in Frankrijk door het Vichy-regi-
me.
Haïtiaanse boot zinkt: tientallen doden
port-au-prince» Een met Haïtiaanse vluchtelingen beladen zeil
boot is voor de kust van Haiti gezonken, waardoor mogelijk
ruim negentig mensen zijn verdronken. Tot dusverre zijn vijftien
lichamen geborgen.
Parlement Estland neemt bevel leger over
Nieuwe premier voor Litouwen
vilnius» Het parlement van Litouwen heeft gisteren Alexandras
Abisala aangewezen als nieuwe premier. De 36-jarige natuur
kundige zal tot de parlementsverkiezingen van 25 oktober aan
blijven. Hij volgt Gediminas Vagnorius op, die vorige week een
motie van wantrouwen kreeg omdat hij geen werk zou maken
van de economische hervormingen.
Amnesty: Syrië
blijft martelen
in Syrië zijn sinds begin dit
jaar honderden mensenrech
tenactivisten en politieke te
genstanders van het bewind
vastgezet. Veel van de arres
tanten zitten vast zonder aan
klacht of vorm van proces. Ve
len van hen worden gemarteld.
Dat meldt Amnesty Internatio
nal vandaag in een rapport.
Amnesty koesterde het afge
lopen half jaar de hoop dat de
mensenrechtensituatie in Syrië
zou verbeteren. President Haf
fez, ai-Assad kondigde twee
maal een algemene amnestie
af. Hoewel 3464 gevangenen
zouden vrijkomen, zijn er vol
gens Amnesty slechts tweedui
zend vrijgelaten.
Ondanks de vrijlatingen
gaan de arrestaties en marte
lingen gewoon door. Mensen
kunnen volgens de sinds 1963
geldende noodtoestand zonder
aanklacht of vorm van proces
onbeperkt worden vastgehou
den.
De staatshoofden en regeringsleiders
van 19 Latijnsamerikaanse landen ko
men morgen en overmorgen in de
Spaanse hoofdstad Madrid bijeen om
met Spanje en Portugal te praten over
versteviging van de historische banden
en uitbreiding van de economische sa
menwerking. Vooral dat laatste zal er
voor zorgen dat de tweede Ibero-Ame-
rikaanse top niet gewoon een gezellige
familiereünie wordt. Daarvoor zijn de
tegenstellingen tussen de Latijnsameri
kaanse landen en hun voormalige moe
derlanden te groot.
Spanje ziet in de top, waaraan behalve
de Venezolaanse president Perez (huis
arrest van het parlement) en zijn Peru
viaanse collega Fujimori (te veel geweld
in eigen land), alle Latijnsamerikaanse
landen deelnemen, de versterking van
een van de hoofdpijlers van zijn buiten
landse politiek. Madrid („De Spaanse
leeuw met zijn welpen") werkt aan een
nieuwe band met de vroegere koloniën
en Brazilië, maar ondanks de historische
verbondenheid heeft deze 'transconti
nentale gemeenschap buiten het Noord-
Zuidconflict' hoge drempels l
De verschillen tussen giganten zoals Bra
zilië en de kleine Middenamerikaanse
landen zijn even moeilijk op te lossen als
de tegenstelling in belangen tussen de
EG-leden Spanje en Portugal en hun
overzeese partners en de vrees van de
Latijnsamerikanen voor bevoogding. Het
gevaar, dat de top, zoals critici spottend
zeggen, een gezellig „familiebijeen-
komstje" wordt, waar de werkelijkheid
uit het oog wordt verloren, is dan ook ge
ring.
De Centraalamerikaanse presidenten
willen van de gelegenheid gebruik ma
ken om bij de Spaanse premier Gonzalez
te protesteren tegen de beperkingen op
de bananeninvoer door de EG. Boze
woorden zijn er ook al geweest van La
tijnsamerikaanse diplomaten over het
strikte terugstuurbeleid op Spaanse
luchthavens, waar het landgenoten be
treft die niet over voldoende geld voor
hun verblijf of een retourbiljet beschik
ken. De mogelijke invoering van EG-vi-
sumplicht voor Latijns-Amerika belooft
een heet onderwerp te worden.
Voor besef van realiteit zorgt ook een
omstreden gast als de Cubaanse presi
dent Fidel Castro. Hij is de enige gast die
niet op democratische wijze aan de
macht is gekomen. „Een dinosaurus die
zijn tijd heeft gehad", zo karakteriseerde
de Portugese president Soares zijn colle
ga vorig jaar bij de eerste top in het
Mexicaanse Guadelajara.
Daarmee gaf Soares al aan dat Castro's
aanwezigheid niet door iedereen op prijs
wordt gesteld. Gastheer Spanje vindt
echter dat hij als lid van de Ibero-Ameri-
kaanse gemeenschap toch welkom is.
Soares zorgt door zijn vete met premier
Cavaco Silva en zijn wens een hoofdrol
te spelen, overigens ook voor de nodige
hoofdbrekens voor de gastheren. Maar
binnen het straJcke protocol is daar nu
een oplossing voor gevonden. De pre
mier mag als enige de vergadering toe
spreken.
Castro zal ongetwijfeld opnieuw de
Amerikaanse economische blokkade van
zijn land in scherpe bewoordingen ver
oordelen en benadrukken dat Cuba een
eigen koers blijft varen. Waarnemers
zeggen dat Castro zich blijkbaar sterk
voelt, nu de grondwet hem onlangs meer
bevoegdheden toekende en hem het
recht gaf de noodtoestand af te kondi
gen.
Het feit dat Castro twaalf dagen buiten
zijn land verkeert hij bezoekt na de
top de Olympische spelen en reist naar
Asturië en Galicië moet de indruk ge
ven dat de Cubaanse leider de zaken
thuis volledig onder controle heeft, on
danks grote economische problemen en
het risico van een sociale explosie.
De Cubaanse oppositie in het buitenland
heeft in elk geval al demonstraties aan
gekondigd, waaronder een grote mani
festatie vanavond in Madrid. Gisteren le
verden demonstranten in Santiago de
Compostella al slag met jonge aanhan
gers van Castro in het centrum van Ma
drid.
In Madrid werd gistermorgen een 'inter
nationaal tribunaal' gevormd, dat de Cu
baanse leider in staat van beschuldiging
zal stellen. Leden van het tribunaal zijn
onder meer de Cubaanse oppositieleider
Hubert Matos en internationale per
soonlijkheden als de Belgische senator
Francois Xavier de Donnea en Alexej
Soerkov, voorzitter van de buitenland
commissie van het Russische parlement.
Het tribunaal zal zich in oktober, na het
horen van experts, uitspreken over de
schendingen van mensenrechten in Cu
ba, de 'oorlogsmisdaden' van Castro en
diens (vermeende) rol in de internatio
nale drugshandel.
cairo» President Mubarak van Egypte (rechts op
foto) heeft een uitnodiging aanvaard van de Israëli
sche premier Rabin voor een bezoek aan Israël,
maar een datum is nog niet bepaald. De twee lei
ders ontmoeten elkaar gisteren in Cairo.
Na die eerste Israëlisch-Egyptisch topconferentie in
zes jaar zijn geen concrete resultaten bekendge
maakt, maar Israëlische functionarissen omschre
ven de sfeer van het overleg als 'bemoedigend'.
Mubarak noemde het nieuwe Israëlische nederzet-
tingenbeleid 'een stap in de juiste richting'. Vol
gens hem is er veel meer nodig, 'maar dat laten we
over aan premier Rabin'. Het al of niet verstrekken
van kredietgaranties voor de opvang van immigran
ten is, naar hij zei, een zaak van de Verenigde Sta
ten en Israël. „Ik kan me daar niet mee bemoeien".
foto reuter
Werkloosheid OESO-landen stijgt
parus De werkloosheid in de 24 lidstaten van de Organisatie
van Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESE) stijgt
dit jaar tot 7,5 procent, het hoogste niveau sinds 1983. De stij
ging heeft te maken met de wereldwijd kwakkelende economie.
In 1993 zou de werkloosheid volgens de OESO licht kunnen da
len tot 7,3 procent. De landen waar de werkloosheid het afgelo
pen jaar het snelst steeg zijn Finland (van 7,6 naar 11,3 procent),
Nieuw-Zeeland (10,3 naar 1 l,8procent) en Griekenland (8,2
naar 9,4 procent).
Warschau Duizenden mijnwerkers in de
Poolse kopermijnen zijn maandag in staking
gegaan, terwijl in achttien kolenmijnen korte
prikacties werden gehouden. Een groep van
1.500 mijnwerkers uit Silezië, in het zuiden
van Polen, trok gisteren naar Warschau, om
voor het ministerie van industrie en handel
hun protest te laten horen.
De werknemers van de kopermijnen eisen
maandelijkse loonverhogingen van 600.000
tot 1,1 miljoen zloty (76 tot 139 gulden), ter
wijl in de kolenmijnen één miljoen zloty (127
gulden) wordt geëist. De lonen van de mijn
werkers bedragen maandelijks vijfhonderd
gulden. foto epa