Brennan: beduusd van succes zi:uyrop
Circa 30 meubelen van Gerrit Rietveld gerestaureerd
'In Rusland geen geld
om fontein aan te zetten'
Expositie Hockney
Cultuur&Kunst
jWOENSDAG 22 JUL11992
Film 'Streetcar' in LVC
leiden Marlon Brando en Vivien Leigh spelen de hoofdrollen in
'A streetcar named desire', naar het toneelstuk van Tenessee
i Williams. Brando is de dierlijke Stanley Kowalski, Leigh zijn
smachtende, neurotische schoonzus Blanche Dubois. Hun huis
vesting is een deprimerend krot in New Orleans. De film is don
derdag 23 en vrijdag 24 juli te zien in het filmhuis LVC aan de
Breestraat, aanvang 20.45 uur.
'Ode aan het licht'
den haag Van 25 juli tot en met 3 september is in de Pulchri
I Studio in Den Haag de expositie 'Ode aan het licht' te bezichti-
gen. Er is werk te zien van Marek Sulek (Polen), Yvonne Mos-
j tard, Manuel Saiz (Spanje), Giuseppe Penone (Italië), Lydia
Schouten, Kazuo Katase (Japan) en Henk Visch.
Expositie botanische boeken
amsterdam De universiteitsbibliotheek van Amsterdam en de
Hortus Botanicus Plantage stellen van 24 juli tot 11 september
een collectie rijk geïllustreerde botanische boeken en planten uit
de 17de en 18de eeuwse Hortus ten toon. Deze dubbel-expositie
maakt deel uit van een uniek samenwerkingsverband tussen vijf
Amsterdamse musea onder de titel 'Kunst en rariteitenverzame
lingen in Amsterdam'.
De tentoonstellingszaal is open van maandag tot en met vrijdag
van 11.00 tot 16.00 uur. De Hortus is maandag tot en met vrijdag
open van 9.00 tot 17.00 uur, in het weekeinde van 11.00 tot 17.00
uur.
Friezen lezen weinig Friese boeken
Leeuwarden De voorkeur van volwassen Friezen voor een Frie
stalig boek is klein en blijft stabiel. Dat blijkt uit een onderzoek
naar het bevorderen van het lezen van Friese boeken. Het on-
j derzoek is in opdracht van de provincie Friesland uitgevoerd,
j Het blijkt dat 29 procent van alle Friezen boven de twintig jaar
drie Friese boeken per jaar leest; 35 procent van deze groep Frie
zen leest nooit een boek in de eigen taal. Vrouwen en ouderen
lezen over het algemeen de meeste Friese boeken.
Rotterdam Het Rotterdamse museum Boymans-van Beuningen
laat van 26 juli tot 4 oktober het grafische werk zien van de Engelse
kunstenaar David Hockney. Ruim zestig prenten en twintig foto's uit
de periode 1960-1980 tonen niet alleen zijn goede beheersing van
de grafische technieken, ze geven ook een beeld van de wijze waar
op Hockney varieert op een beperkt aantal thema's. In 1970 had
Boymans de eerste overzichtstentoonstelling van David Hockney in
ons land. Afgebeeld: 'De kunstenaar en zijn model', grafiek van da-
vid Hockney (1973/1974). foto museum boymans van beunincen
Jeugd Orkest
in Barcelona
amsterdam
Het Nationaal Jeugd Orkest
(NJO) verzorgt 25 juli in Bar
celona in het 'Holland Hou
se' bij de feestelijke opening
van de Olympische Spelen
1992 een bijzonder concert,
onder leiding van dirigent
Roberto Benzi.
Op het programma staan
'Harold in Italië' met als so
list de-^kviolist Jürgen Kus-
smaul, en 'Concert voor Or
kest' van Bartók. Tijdens de
jaarlijkse buitenland-tournee
worden ook concerten gege
ven in Brussel en Valencia,
en op het Festival Classique
Junior de Haute-Provence.
De tournee wordt 1 augus
tus afgesloten in het Amster
damse Concertgebouw.
Zangeres van Clannad Opnamen voor
film Oeroeg
De bescheidenheid past
haar als een sjofele jas.
Maire Brennan, de zange
res van Clannad, schikt
zich met charme in het
aangewaaide succes. Dat
zij nu ook solo tot onge
dachte hoogten stijgt,
brengt haar eerder in verle
genheid. Je kunt momen
teel in Ierland de radio niet
aanzetten, schijnt het, of je
hoort Die Stem. Dit keer:
solo. „Het album wordt zo
vaak gedraaid dat ik er be
duusd van word."
utrecht ton de jong
De miljoenenverkopen van
Clannad, het Ierse familiebe
drijf, hebben haar plezier aller
minst bedorven. Succes op ei
gen benen is toch van een an
dere orde: „Ik was al blij met
het album op zich, ik vond het
geslaagd, maar ik had nooit ge
dacht dat ik er dit mee zou kun
nen bereiken."
Grote ogen, zachte stem. Bab
belt honderduit. Ze is een zusje
van Enya, ook al zo succesvol.
„Het had, vond ik, geen zin om
een solo-Clannad album of een
Enya-achtig album te maken.
Enya doet wat ze doet, en dat
doet ze goed. Het was me wel
gelukt, hoor, ik had wel een
goede imititatie kunnen doen,
maar dat zou met mijn stem en
een paar synthesizers erg mak
kelijk zijn geweest. En een extra
Clannad-album had ook weinig
zin. We zitten met Clannad nota
bene zelf al weer in de opna
men van een volgend album."
Het solo-album, simpelweg
'Maire' geheten (spreek uit:
Moya), is aldus een verkenning
van stijlen geworden. Afrikaan
se, Indiase en Oosteuropese in
vloeden vermengen zich met de
oud-Ierse taal, het Gaelic. Een
muzikale rondreis met dat
prachtvolle stemgeluid voor
al bekend van 'Harry's theme'
en het duet 'In a lifetime', met
U2's Bono als gids.
„Ja, die stem. Ik heb het al va
ker gezegd en ik zeg het nog een
keer: ik vind haar heus niet zo
bijzonder, hoor. Het is een
combinatie van stem en adem-
techniek, die ik geleerd heb te
gebruiken. Het verbaast me dat
mensen dat geluid zo speciaal
vinden. Okee, ik kan natuurlijk
De filmopnamen voor 'Oeroeg',
naar de debuutroman van Hella
Haasse, zitten er op. Alles is ge
filmd en ingeblikt. Dat meldt
producent Added Film Interna
tionals in Muiden. De film
wordt begin 1993 in de biosco
pen verwacht.
Oeroeg is een voor Neder
landse begrippen grote produk-
tie van ruim acht miljoen gul
den, vergaard in Nederland,
Indonesië, Duitsland en België.
In 50 draaidagen werd 39.000
meter film gemaakt op Java. De
filmlokaties waren onder meer
Jakarta (Batavia) en Bogor (Bui
tenzorg).
Aan de verfilming van het uit
1948 stammende verhaal van
Oeroeg en Johan, een Indische
en een Nederlandse jongen die
vrienden zijn maar tijdens de
strijd om de onafhankelijkheid
tegenover elkaar komen te
staan, werkten 80 acteurs en
2000 figuranten mee.
zingen, maar ik kan er niet alles
mee. Ik heb geen reusachtige,
krachtige stem. Het geluid is
niet 'groot', niet krachtig: ik kan
er bijvoorbeeld geen rocksongs
mee doen. Het resultaat is ge
woon anders. Soms schaam ik
me er zelfs een beetje voor, om
welke reden dan ook. Ik ben nu
eenmaal geen Annie Lennox, of
Mariah Carey. Dat zijn pas grote
stemmen. Daar ben ik maar een
kleintje bij."
Showorkest
De appel viel niet ver van de
boom. Vader Brennan had een
showorkest, bracht de Glen Mil
ler- en de Nat King Cole-com-
posities over de vloer, en van
moeders kant (moeder was mu
zieklerares) was er vooral de Ier
se traditie. De dichtstbijzijnde
muziekhandel was twee, drie
uur rijden van Gweedore, Do
negal, dus liet vader de bladmu
ziek per post toesturen. De kin
deren luisterden naar zenders
als Radio Luxemburg en Radio
Caroline: zo ontstond dé uitge
lezen voedingsbodem voor een
carrière in muziek.
„Ik studeerde ook voor mu
zieklerares", vertelt ze, „maar
sinds '75 zijn we met Clannad
op professionele basis bezig.
Tegenwoordig hebben we in
Ierland aardig wat krediet, maar
in die tijd werd er nog om ons
gelachen. De mensen dachten
niet dat we een schijn van kans
maakten, met die combinatie
van Gaelic en hedendaagse mu
ziek, maar we beschikken over
honderden oude songs die we
naar eigen inzicht kunnen be
werken. Het was net een grote
deur die we open gooiden.
Daarnaast zijn we ook nooit
bang geweest om te experimen
teren."
De traditie wil dat de overle
vering de oude Ierse liederen
jong houdt. Iemand die een lied
aan de volgende generatie over
draagt, zal eerst vertellen waar
het zijn oorsprong vindt. Dan
zal hij de tekst verklaren, iets
over de melodie vertellen, en tot
slot zeggen: Zing het nu zelf.
„Dat is een goede zaak",
meent Maire, „want ieder heeft
zo zijn eigen interpretatie en
dat draagt bij tot het behoud
van de muziek. Zo kan het ge
beuren dat van één lied ver
schillende versies ontstaan.
Zo'n lied heeft dan door alle
hoeken van Ierland 'gereisd'."
Ze ziet het zelf niet als een
plicht, om via de muziek van
Clannad het oud-Iers te laten
voortbestaan, maar noemt die
taak wel 'belangrijk': „Tien,
twaalf jaar geleden was het Gae
lic nog een verplicht vak op de
Ierse scholen. De mensen had
den er toen een enorme hekel
aan. Nu is dat niet meer zo,
misschien ook een beetje door
ons toedoen. Men is er zelfs
weer een beetje trots op."
Op haar solo-album vertolkt
Maire Brennan twee nummers
in Gaelic: 'Oró' (een ode aan
haar baby, Aisling) en 'Land of
youth' ('Tir na nóor) Voor niet-
Ierse stervelingen is er geen
touw aan vast te knopen, maar
daar kan ze goed mee leven:
„Gaelic is erg melodieus, it
sings along by itself. Dat men
het niet altijd begrijpt, is niet zo
erg. Als je tegenwoordig naar
die moderne muziek luistert,
versta je dan soms alles wat ze
zingen?"
Denk dus niet lang na, wan
neer je in Gweedore bent. Vader
Brennan bezit er sinds jaar en
dag een pub met een bühne,
Leo's Tavem, waar jan en alle
man zijn muzikale kunsten mag
brengen. De kinderen Brennan
wierpen er na schooltijd
als jonge artiesten hun schroom
af en zijn hun leerschool sedert
dien trouw gebleven. Af en toe
springen ze nog samen op het
plankier. Dan staat zo maar Ire
land's finest tussen de gordij
nen. „Het is een populaire
tent", weet Maire. En ze tappen
er nog bier óók.
De jongens worden gespeeld
door respectievelijk Martin
Schwab en Rik Launspach. Ver
der werkten onder anderen
Jeroen Krabbé, Peter Faber en
Josée Ruiter mee. De regie was
in handen van Hans Hylkema,
de camera werd gehanteerd
door Félix-winnaar Walther van
den Ende. Jean van de Velde
schreef het scenario.
Ierland volgt Clannadzangeres Maire Brennan trouw op haar nieuwe wegen.
UTRECHT ANP
Ongeveer dertig meubelen van de Ne
derlandse architect en vormgever Ger
rit Rietveld (1888-1964), die deel uit
maken van de collectie van het Cen
traal Museum in Utrecht, worden door
Jurjen Creman geconserveerd en ge
restaureerd. Dit gebeurt ter gelegen
heid van een grote overzichtstentoon
stelling met werk van Rietveld, die van
af 28 november tot en met 21 februari
1993 in het Centraal Museum is te
zien. Na februari reist de tentoonstel
ling naar het Centre Pompidou in Pa
rijs en het Guggenheim Museum in
New York.
De restauratie is volgens Creman no
dig, omdat de meubelen „constructief
niet sterk in elkaar zitten." Bij zijn
werkzaamheden ziet Creman zich voor
een dilemma geplaatst. Moet hij het
voorwerk slechts conserveren, en als
document met alle bijbehorende scha
des behouden, of moet hij het daad
werkelijk restaureren zodat het min of
meer in de oorspronkelijke staat wordt
teruggebracht? Tot nog toe staat het
behoud van de meubelen in de huidige
staat voorop. Bij de restauratie van de
moderne meubelen (design) is nog
geen sprake van een algemene norm
die kan worden gehanteerd, zo meldt
het museum.
Tegelijkertijd met de restauratie
wordt de opbouw en de samenstelling
van de verflagen op een aantal vroege
meubels van Rietveld onderzocht.
Daarvoor zijn in samenwerking met
een laboratorium kleine verfmonsters
genomen. Op basis van het onder
zoeksresultaat kan onder meer duide
lijk worden wat voor reinigingsmidde
len gebruikt moeten worden voor de
verschillende verflagen
Het onderzoek naar de opbouw en
de samenstelling van de verflagen,
wordt gecombineerd met een bron
nenonderzoek. Bij het Centraal Muse
um is sinds enige jaren het Rietveld
Schroder Archief in beheer, waarin ori
ginele tekeningen van Rietveld be
waard zijn Sommige tekeningen geven
duidelijk aan welke materialen en
technieken Rietveld gebruikte.
De gegevens uit dit bronnenonder
zoek kunnen samen met het onder
zoek naar de verflagen meer duidelijk
heid geven over de originaliteit van be
paalde voorwerpen. Het blijft echter
mogelijk dat Rietveld bij de uiteindelij
ke fabricage is afgeweken van zijn te
keningen.
De meubelmaker die sinds het aller
eerste begin bij het maken van Riet-
velds meubelen betrokken is geweest,
G. van de Groenekan, zou in sommige
gevallen uitkomst kunnen bieden.
JE BENT GOED
BIJ DE TIJD
li
MET EEN LENING
VAN DE GKB
Natuurlijk gaat u voor uw lening
naar een vertrouwd adres.
Zoals de GKB Leiden dus.
Daar maken ze uw persoonlijke
lening of doorlopend krediet -
prima in orde voor u.
Snel, zonder poespas en tegen
aantrekkelijke voorwaarden.
Kom maar langs.
Op werkdagen van 9.00 -12.30
uur en donderdagavond van
17.30- 19.30 uur.
Of bel voor informatie.
GOED VOOR
UW LENING
Gemeentelijke Kredietbank
Leiden
Breestraat 24,
Postbus 11300,2301 EH Leiden
1.071-254145
Europese paleismusea op zoek naar samenwerking
Op initiatief van directeur Vlie-
genthart van Rijksmuseum Pa
leis Het Loo wordt vandaag tot
en met vrijdag in het Apel-
doomse paleis voor het eerst
een bijeenkomst van 14 Eu
ropese paleismusea georgani
seerd. „Als mogelijk resultaat
denk ik aan samenwerkingspro
jecten, onder meer bij het uit
wisselen van bruiklenen", zegt
Vliegenthart. „In de eerste
plaats gaat het echter om een
nadere kennismaking. Ik ben
zelf ook benieuwd wat daar uit
komt."
Vliegenthart heeft de deelne
mers geselecteerd onder palei
zen met een permanente mu
seale functie. Daarbij zijn be
kende namen als het Kensing
ton Palace, Fontainebleau,
Schloss Schönbrunn en Versail
les. Het Koninklijk Paleis op de
Dam valt niet in deze categorie,
omdat daar alleen tijdelijke ex
posities worden georganiseerd.
Omringd door prachtige tui
nen zijn de paleismusea
meestal belangrijke toeristische
trekpleisters. Zo krijgt het Cha
teau de Versailles jaarlijks maar
liefst 2,5 miljoen bezoekers over
de drempel. Ook Het Loo is een
populair uitje: paleis en tuin
trekken jaarlijks 300.000 tot
350.000 belangstellenden.
„We zullen onder meer pra
ten over mogelijke oplossingen
om de bezoekersstroom beter te
regelen. Dat is een ingewikkeld
probleem omdat je niet zoals bij
grote tentoonstellingen mensen
tevoren een tijdvak kunt toewij
zen", zegt Vliegenthart. „Pu
blieksvriendelijkheid moet in
elk geval voorop blijven staan:
iedereen moet wel alles goed
kunnen zien."
Ook het probleem van de be
veiliging staat op het program
ma, al hebben paleismusea het
in dat opzicht niet extra moei
lijk. De Loo-directeur legt uit
dat de paleizen meestal in een
open ruimte staan, zodat de be
veiliging overzichtelijk is: „Dat
is een heel andere situatie dan
rond het Van Gogh Museum.
Een probleem vormen echter
wel de hoge bewakingskosten,
omdat mankracht naast techni
sche voorzieningen overal on-
ontbeerlijkblijven."
In financieel opzicht valt er
over de musea geen algemene
uitspraak te doen: „Die is heel
verschillend. Alleen Russische
paleisbeheerders hebben het nu
echt heel moeilijk. Ze hebben
zelfs geen geld meer om de fon
tein aan te zetten." De komst
van de beheerders van de palei
zen Pawlowsk en Petershof was
alleen mogelijk dank zij steun
uit Nederland.
De paleismusea willen ver
mijden dat sponsors een al te
grote vinger in de pap krijgen.
Behalve overheidssubsidies zijn
sponsorbijdragen echter wel de
gelijk nodig, een ontwikkeling
die parallel loopt met de rest
van de kunstsector. Vliegenthart
heeft bij de restauratie van het
17de eeuwse paleis van onze
stadhouder koning Willem III
veel opgestoken van zijn colle
ga's in Rusland. Op zijn beurt is
hij geraadpleegd door de res
taurateurs van het Britse Hamp
ton Court Palace: „Ze kwamen
onder meer kijken naar hoe wij
de elektrische leidingen hebben
weggewerkt." Het spreekt van
zelf dat de 14 deelnemers ook
hun ervaringen met restauraties
zullen uitwisselen omdat veel
paleizen soortgelijke problemen
kennen.
Paleis Het Loo: goed voor 300.000 tot 350.000 bezoekers per jaar foto archief