'In deze uren wordt het
lot van Europa beslist'
Feiten &Meningen
DINSDAG 14 JULI 1992
2
Eva Braun had
geheime minnaar
LONDEN AP
Hitiers partner Eva Braun had
een geheime minnaar. Dat heeft
de Britse krant Mail on Sunday
gemeld. Volgens het blad wordt
Eva Brauns verhouding met lui
tenant-generaal Otto Herman
Fegelein beschreven in een
brief van Brauns beste vriendin.
Fegelein werd op 28 april 1945
door een SS-vuurpeloton geëxe
cuteerd, nadat hij het Derde
Rijk was aan het instorten
Hitiers bunker was ontvlucht.
De volgende dag trouwden Hit-
Ier en Eva Braun. Op 30 april
pleegden beiden zelfmoord in
Berlijn.
Volgens de Britse krant blijkt uit
het ongepubliceerde materiaal
„hoe Eva, verwaarloosd door de
aseksuele Hitier, haar toevlucht
zocht in de armen van Fege
lein". Hiders secretaresse Chris-
ta Schroder wist daarvan. In
haar begin jaren tachtig ver
schenen biografie zwijgt ze er
over, maar de Duitse historicus
Anton Joachimsthaler heeft nu
de beschikking over haar papie
ren. Hij vond een brief uit mei
1963 van Eva Brauns beste
vriendin, Marianne Schon-
mann, aan Christa Schröder. De
krant citeert: „Als ik geweten
had wat ik in gang zette toen ik
hem aan E.B. voorstelde! Ik had
niet vermoed dat ze zo op el
kaar zouden vallen."
barstte in het Lagerhuis een
donderend applaus los. Het is
duidelijk hoe belangrijk vrede
voor de Engelsen is. De Filhrer
ontmoet Mussolini in Kufstein
(Oostenrijk, red.) om een over
zicht te geven van het hele pro
bleem, zodat ze tijdens de be
sprekingen één lijn kunnen
trekken. Dan komen Daladier
en Chamberlain in München
aan. De beslissende besprekin
gen beginnen. Tegen de avond
is de situatie duidelijk. Er wordt
een poging gedaan om tot over
eenstemming te komen op de
volgende basis: bezetting (van
Sudetenland, red.) vanaf 1 okto
ber en wel door het leger, niet
door de politie. We hebben
dus alles wat binnen de moge
lijkheden lag."
Herbewapenen
„Het woord 'vrede' ligt op ie
ders lip", schrijft de Duitse pro-
pagandachef op 30 september
in zijn dagboek. „Het prestige
van Duitsland is enorm geste
gen. Nu zijn we weer een we
reldmacht. Vanaf dit moment
luidt het devies: herbewapenen,
herbewapenen, herbewapenen.
„De Führer heeft een uitvoerig
gesprek met Chamberlain. We
gaan een officiële vriendschaps
verklaring afleggen waarin bei
de naties de wens te kennen ge
ven elkaar nooit de oorlog te
verklaren en geschillen door
middel van overleg op te lossen.
Betekent dat dat de koloniale
kwestie als eerste zal worden
aangesneden? We zullen er ze
ker niet lang mee wachten."
De volgende dag, 1 oktober
„Triomftocht naar de Rijkskan
selarij (in Berlijn, red.). Hon
derdduizenden groeten de
Führer. De Führer stapt her
haaldelijk met ons het balkon
op, de mensen zijn door het
dolle heen. De laatste ontmoe
ting met Chamberlain was erg
dramatisch hij wilde ontwa
pening, met name wat betreft
onze bommenwerpers, omdat
we er zo veel meer van hebben
dan de Engelsen. De Führer
weigerde. Voorlopig is iedereen
opgelucht dat er geen oorlog is.
Chamberlain wilde de beroem
de Anglo-Duitse verklaring om
niet met lege handen thuis te
komen. De Führer wilde hem
dit niet ontnemen, maar hij ge
looft niet echt dat er eerlijk naar
zal worden gehandeld. Toen de
verklaring werd geschreven,
wist niemand of de Tsjechen er
mee akkoord zouden gaan. Het
was een uitstekende manier om
de handen van Londen te bin
den", zo lezen we in The Sun
day Times.
Waarna Goebbels zijn aanteke
ningen van die eerste oktober
1938 besluit met een simpel
slotakkoord over Sudetenland:
„Om 14.00 uur begint de bezet
ting door Duitse troepen. Wat
een dag!"
De Britse pers maakt er al weken herrie
over. In Moskouse archieven waren dag
boeken gevonden van nazi-propaganda-
minister Joseph Goebbels en het weekblad
The Sunday Times wilde daaruit publice
ren. Het kabaal ontstond vooral over het
feit dat historicus David Irving de selectie
en bewerking van de te publiceren frag
menten zou verzorgen. Irving is zeer om
streden, omdat hij behoort tot de 'revisio
nisten'. Die ontkennen dat zes miljoen jo
den door de nazi's zijn omgebracht en dat
er gaskamers zijn geweest. Irving zei der
gelijke dingen nog vorige week. Toch zette
The Sunday Times door. Zondag wijdde de
krant bijna vier pagina's aan de Goebbels-
dagboeken. Norman Stone, hoogleraar ge
schiedenis in Oxford, typeert de dagboe
ken als „het laatste echt belangrijke docu
ment, dat nog uit het Derde Rijk kon op
duiken". Wel vraagt hij zich af of Goebbels
de waarheid misschien met opzet heeft
verdraaid, omdat hij immers van de leu
gen zijn professie had gemaakt. „Ik heb
geen volledig vertrouwen in wat ik lees",
aldus Stone. Onderstaand een overzicht
van wat Goebbels meldt over de Sudeten-
crisis, de opmaat voor de Tweede Wereld
oorlog.
Britse wil tot vrede offert Sudetenland aan Duitse dreiging met geweld
Tot 1918 werden de Sudeten-Duitsers net als de Tsjechen
en de Slowaken vanuit Wenen geregeerd door het
Habsburgse vorstenhuis. Daarna kwamen de Duitsers in
Sudetenland met de Slowaken en de Tsjechen in het
nieuwe Tsjechoslowaakse staatsverband terecht. Nadat
Hitier begin 1938 Oostenrijk via de Anschluss aan zijn rijk
had toegevoegd, viel zijn oog op Tsjecho-Slowakije. Hij
wilde, op een Slowaakse rompstaat na, het hele buurland
opslokken. Hitier voelde daarom niets voor een volks
stemming om uit te maken welke delen Tsjechisch zou
den blijven en welke Duits zouden worden. Frankrijk en
Groot-Brittannië waren er vooral op uit de vrede in Euro
pa te bewaren. De nazi's wilden desnoods een wereld
oorlog ontketenen, als ze hun zin maar zouden krijgen.
HAARLEM RONALD FRISART
M.M.V. MARGREET HESLINGA
„De Britse krant The Times op
pert dat Praag Sudetenland
moet afstaan en een referen
dum moet houden. Het is dui
delijk dat de Britten zichzelf
met de rug tegen de muur heb
ben gezet. Maar zelfs met deze
positie nemen we geen genoe
gen. We willen Praag hebben",
noteert nazi-minister Goebbels
volgens The Sunday Times op 8
september 1938 in zijn dag
boek.
Londen wil geen geweld, zo
blijkt als Goebbels twee dagen
later schrijft: „Henderson (Brits
ambassadeur in Berlijn, red.)
heeft opdracht gekregen de
Führer mee te delen dat Londen
militaire actie tegen Praag 'niet
zal toestaan'. Maar Londen
lijkt te bluffen. We moeten af
wachten hoe het zal gaan." En
na een lang gesprek met de
Britse premier Neville Cham
berlain en diens minister van
buitenlandse zaken, Lord Hali
fax, concludeert Goebbels: „De
Engelsen geven niets om Praag.
Maar Frankrijk zal zich ge
dwongen zien in te grijpen als
zijn nationale trots in het ge
ding komt. En dan kan Enge
land niet aan de kant blijven
staan."
Op 14 september vraagt Cham
berlain een ontmoeting met
Hitier. Goebbels noemt dat
„een grote sensatie" en ver
volgt: „Die (ontmoeting) moet
onmiddellijk plaatsvinden, om
de vrede te bewaren. Een ont
wikkeling die niemand had
kunnen verwachten. De gewiek
ste Engelsen kijken vooruit. Ze
zijn bezig voor zichzelf een mo
reel alibi op te bouwen. En
daarmee kunnen ze ons de
schuld van de oorlog in de
schoenen schuiven, als het tot
een oorlog komt wel te ver
staan."
Wanhoop
Volgens het Britse weekblad
noemt Goebbels Chamberlains
bezoek aan Hitier opnieuw een
sensatie. „Tevredenheid in Lon
den en Parijs, wanhoop in
Praag. In Londen en Parijs
wordt steeds meer gesproken
over een referendum. (De Duit
se nazi-leider in Sudetenland)
Henlein publiceert een procla
matie. Duitsers en Tsjechen
kunnen niet langer samen le
ven. Dit zogenaamde Tsjecho-
Slowakije begint uiteen te vallen
En dat was waar het alle
maal om was begonnen."
„(De Duitse persattaché)
Randolph houdt me op de
hoogte van de sfeer in Londen,
die volgens hem catastrofaal is.
Maar hij is een bange broek
schijter en moet worden ver
vangen. In deze luttele uren
wordt het lot van Europa beslist.
Moge God goed voor ons zijn!"
„In Tsjecho verloopt de revolu
tie volgens plan", gaat Goebbels
verder. „Banken en levensmid
delenwinkels worden bestormd.
In radiouitzendingen gaan we
hier uitgebreid op In. De paniek
groeit ieder uur. Grote ner
vositeit in alle hoofdsteden. De
Hitler-Chamberlain-ontmoe-
ting hangt als een alpine hoge-
drukgebied boven Europa. De
kwestie van oorlog of vrede
hangt er in wezen van af."
Goebbels zit 15 september in
Berlijn en noteert dat vanuit
Hitiers buitenverblijf in het
Beierse Obersalzberg deze ver
klaring wordt ontvangen: 'Er
heeft een open uitwisseling van
standpunten plaatsgevonden.
Chamberlain vliegt terug naar
Londen voor overleg met zijn
collega's. Binnen enkele dagen
zal een volgende ontmoeting
plaatsvinden'.
„We hebben tijd gewonnen. En
dat is het belangrijkste. Even
uitrusten", aldus de nazi-minis
ter.
Op 16 september 1938 schrijft
hij de Verenigde Staten weinig
op hebben met het Derde Rijk:
„Amerika is bijna geheel anti-
Duits. Dit is het werk van de jo
den. Hiertegen valt weinig te
doen, zelfs niet door er veel geld
tegenaan te gooien. Voor de
Amerikanen is het van groot be
lang hoe Engeland reageert."
Ijskoude Engelsman
De volgende dag, 17 september,
krijgt Goebbels volgens The
Sunday Times een telefoontje
dat hij zich bij Hitler in Beieren
moet vervoegen. Over zijn bele
venissen in het zuiden merkt hij
op: „De Führer is in opperbeste
stemming. Ik lunch met hem en
hij licht me direct in over de si
tuatie: de ontmoeting met
Chamberlain was erg hartelijk
maar ook erg dramatisch.
Chamberlain is een ijskoude
Engelsman. Hij zei dat de Duit
sers en de Tsjechen niet langer
samen konden leven. Hij wil
zijn ministers en Parijs overtui
gen van het nut van een refe
rendum. Maar een dergelijke
oplossing is niet helemaal wat
we willen", om dan te conclu
deren: ,,ln het slechtste geval le
vert het ons een veel sterkere
militaire positie op. Londen is
nog het bangst voor een wereld
oorlog. De Führer heeft in niet
mis te verstane termen ver
klaard dat hij hier niet voor zou
terugschrikken, mocht het no
dig zijn." Het hoge woord is er
uit. Al in 1938 was Hitier bereid
tot oorlog. Dat althans was de
voorstelling van zaken zoals
Hitier en Goebbels die gaven.
Een andere hoge nazi, Albert
Speer, heeft na de oorlog ver
klaard dat het Derde Rijk in
1938 nog niet klaar was voor
een grootscheeps conflict.
Blijkbaar helpt net dreigen met
oorlog wel bij het breken van de
Franse en Britse weerstand,
want op 19 september ver
trouwt Goebbels zijn dagboek
toe: „De beslissing is genomen
ineens stort het oppositie
front in. Parijs en Londen zijn
het eens over de overgave van
Duits gebied (dus Sudetenland
aan Duitsland, red.) zonder een
referendum. Chamberlain
wil de Führer woensdag in Go-
desberg zien. Afgesproken!
Praag is nog steeds brutaal en
onverzettelijk. Maar dat komt
alleen omdat ze niets weten
Ratten
„Nu begint de zenuwoorlog aan
beide kanten. De ratten ver
laten het zinkende schip. Een
totale omslag van de Parijse en
Londense pers. Iedereen in
Praag is woest. We blijven uit al
le macht duwen. Alles dat wan
kelt moet worden omgeduwd.
(DeTsjechoslowaakse premier)
Benes staat alleen. Een tragiko
misch beeld. We horen (kenne
lijk via afgeluisterde telefoonlij
nen, red.) gesprekken tussen
hem en zijn gezant in Londen,
(Jan) Masaryk. Hij zegt alleen
maar stilletjes: ja, ia. We hou
den voet bij stuk. De Führer ar
ceert de kaart al. Hij wil Cham
berlain onvoorwaardelijke eisen
ze harde tegenstand ontmoe
ten.
,,'s Avonds wordt het allemaal
duidelijker. Engeland wil niet
dat de Duitse troepen opruk
ken. In Londen en Parijs slaat
de paniek toe. Onze mobilisatie
gaat onverminderd door en is
nu zichtbaar voor de hele we
reld. De mensen denken dat het
een provocatie is. In Praag kij
ken ze met angst toe. Iedereen
gelooft dat een invasie op han
den is.
„De Führer blijft uiterst kalm en
ontspannen. Chamberlain
komt om zes uur voor een
laatste ontmoeting, die bijna
drie uur duurt. De Führer over
handigt hem zijn memoran
dum. Over een aantal punten
wordt verbeten strijd geleverd.
Het gaat zó ver, dat Chamber
lain zich plotseling verheft om
te vertrekken, alsof hij zijn
plicht heeft gedaan en verder
onderhandelen geen enkele zin
heeft. Spannende minuten ver
strijken."
Arme idioten
Goebbels vervolgt: „De Führer
stemt in met een kleine veran
dering in het tijdschema: het
omstreden gebied moet uiterlijk
op 1 oktober worden geëvacu
eerd. In het memorandum
spreekt hij niet langer van eisen,
maar van Voorstellen. Verder is
er niets veranderd. Praag leeft
nog steeds in een volslagen illu
sie. Daar geloven ze nog steeds
in Franse, Russische of zelfs En
gelse hulp. Arme idioten."
Op 28 september schrijft Goeb
bels volgens The Sunday Times:
„Chamberlain spreekt 's
avonds. Niet warm, niet koud.
Sympathie voor Praag, maar
geen harde toezeggingen. Ty
pisch Engels."
En: „Ik praat met de Führer, die
niet de minste twijfel heeft dat
er hier een goede kans ligt. Dan
komt hij met het idee van een
conferentie van de vier mo
gendheden; met Mussolini (de
Italiaanse duce, red.), Chamber
lain en Daladier in München.
Binnen het uur stemt Mussolini
toe. Dit is een hele nieuwe situ
atie. De lucht begint op te kla
ren."
„We hebben waarschijnlijk al
tijd nog de mogelijkheid het Su-
deten-Duitse gebied binnen te
trekken eri de grote oplossing
open te houden, terwijl we ons
bewapenen voor toekomstige
kansen. Dat is de grote overwin
ning die de Führer nu kan be
halen. 's Middags instemming
van Daladier en Chamberlain.
Een vier-mogendheden bijeen
komst in München. Een enor
me prestigeslag voor ons."
Op 29 september spreekt de
Britse premier Chamberlain het
parlement in Londen toe. Goeb
bels noteert: „Chamberlains
toespraak was in de eerste
plaats een uiteenzetting van het
ontstaan van het conflict. Toen
hij aankondigde dat hij weer
naar München zou vliegen,
Hitler en Chamberlain zij aan zij tijdens de beruchte conferentie van München, waar de Brit de integriteit van Tsjecho-Slowakije opofferde aan een
vredestoestand die niet lang zou duren. Het volgende jaar brak de Tweede Wereldoorlog uit. foto anp
voorleggen." Buigen of oorlog,
is en blijft het nazi-motto.
„Zal Praag weerstand bieden?",
vraagt Goebbels zich af, om te
antwoorden: „Nee! In ieder ge
val zal onze mobilisatie onver
minderd voortgaan. Dat zal een
ontnuchterend effect hebben
op de oppositie. En dat is ook
het doel van de hele mobilisatie,
's Avonds ziet het er naar uit dat
Praag toegeeft. Ik had gelijk. De
Führer is erg gelukkig. Hij
schreeuwt zijn vreugde en tri
omf uit."
Twee dagen later, 21 septem
ber, schrijft Goebbels volgens
het Britse weekblad: „Praag
kondigt in Londen haar onvoor
waardelijke aanvaarding van de
Londense voorstellen aan. Nu
hangt het van ons af. We moe
ten zo veel mogelijk loskrijgen.
De Führer heeft zijn nieuwe
kaart van Europa al klaar. Die
zal hij in Godesberg (bij Bonn,
red.) op tafel leggen. Het spel is
al gewonnen."
En de volgende dag: „Om vier
uur s' middags begint (in Bad
Godesberg, red.) de ontmoeting
tussen de Führer en Chamber
lain. Ze duurt tot zeven uur 's
avonds. De Führer doet precies
wat hij had gezegd. Chamber
lain is nogal overdonderd door
de kaart met de demarcatielijn.
Onze mobilisatie gaat door.
Chamberlain is opgelucht dat er
in ieder geval niet op korte ter
mijn geweld zal worden ge
bruikt."
De Britse media-oorlog over de Goebbels-dagboeken is in volle gang. The Sunday Times trekt fors geld uit
voor gigantische reclameborden om voorbijgangers duidelijk te maken dat de krant over de enige échte dag
boeken beschikt. foto Rtr
Londen is bang
„De Führer rept met geen
woord over garanties voor het
miezerige overblijfsel Tsjecho.
Het belangrijkste is dat we
over de bergen komen en de
(militaire) versterkingen in onze
rug hebben." Dan hoeven er
niet onnodig veel Duitse solda
ten te sneuvelen, overweegt
Goebbels, om verder vast te
stellen: „Londen is ontzettend
bang voor geweld. Op 28
september zullen we gereed zijn
voor een militaire interventie.
Voor die tijd moet er op de een
of andere manier een oplossing
zijn gevonden. Tot nog toe
loopt alles goed. Chamberlain
wil via de telefoon overleg ple
gen met Londen, Daladier (de
Franse premier, red.) en Praag.
Daarom wordt de bijeenkomst
voor vandaag geschorst."
De volgende dag, 23 september,
komt Chamberlain aanvankelijk
niet opdagen. Goebbels: „In
plaats daarvan stuurt hij een
brief: in grote lijnen stemt hij in
met de eisen van de Führer,
maar hij zal de Tsjechen niet
voorstellen dat Duitse troepen
de geëvacueerde gebieden
moeten binnentrekken. Dat zou
naar geweld rieken. De Führer
vertelt Chamberlain dat hij geen
compromissen kan sluiten. De
Engelsen willen niet met lege
handen naar huis; maar ze spe
len nog steeds poker en zullen
ongetwijfeld toegeven wanneer
