Pionieren rond Schiphol
ZATERDAG
r
eindredactie: willem schrama
ZATERDAG 11 JUL11992
vormgeving: fred van gelderen
marco kroes ruud vogelesang
Met zijn bedrijf'Chipshol Forward' bezit Jan Pootzo'n
zeshonderd hectare grond rond Schiphol. Hij is hoofdrol
speler in hetgroeispel rond de luchthaven. Zoon Peter
noemt hem 'een pionier met visionaire trekjes'. Senior
vindt zichzelf 'gebiedsontwikkelaar'. Als Poots plannen
doorgaan, wonen en werken er op zijn grond straks tien
duizenden mensen. Tussen heel veel groen.
Nog te realiseren:
'Chipshol'-parken.
Ruime, knappe ge
bouwen, auto's
onder de grond,
een monorail en
overal dominant
groen, foto pr
■1aapsluis
hipshol Forward NV zetelt in het
j Hoofddorpse kantorenpark Beu-
kenhorst-West. Een glimmend,
vierkant gebouw met overal blik voor de
deur. Jan Poot is er niet blij mee en stelt
zuchtend vast dat het allemaal haaks staat op
zijn ideeën over hoe een kantorengebied er
uit moet zien. Tegenover de minpunten van
Beukenhorst (volgepropt, matige architec
tuur, overal auto's en te weinig groen) plaatst
hij de pluspunten van zijn nog te realiseren
Chipshol-parken: ruim, knappe gebouwen,
auto's onder de grond, een monorail en
overal dominant groen. Over een tijdje is het
leed geleden. Dan verhuist zijn bedrijf naar
een gebouw vlakbij de luchthaven. Door Poot
cum suis ontwikkeld voor de KLM, maar
groot genoeg om ook Chipshol Forward te"
herbergen.
Op de vraag naar de herkomst van de won
derlijke naam Chipshol Forward zegt senior:
„Chips associeer je met high-tech. Met ver
nieuwing. Met computers, banken, dienst
verlening. Dat zijn de sectoren die wij pri
mair op onze grond rond Schiphol willen
hebben. Vandaar dat Chipshol." Een bedrijf
dat in de jaren tachtig kalmpjes begon met
het opkopen van grond rond de luchthaven.
Poot wist het toen al zeker: Schiphol zal ex
plosief (moeten) groeien. Hij had zich heel
wat kennis van luchthavens elders in de we
reld eigen gemaakt. Laconiek: „Ik kende een
Jumbo-captain, die vaak op Atlanta in de VS
vloog. Maak voor mij nou eens een inventari
satie van die luchthaven, zei ik. Maak foto's,
praat er met de mensen en documenteer je.
Heeft-ie prima gedaan. In 1965 had het voor
Amerikaanse begrippen kleine Atlanta één
miljoen inwoners en stond de luchthaven
wereldwijd op nummer 35. Maar sinds 1985
op nummer 2. Tegenwoordig verwerken ze er
vijftig miljoen reizigers* per jaar. Chicago
staat met zestig miljoen op nummer 1, maar
wordt ingehaald door Atlanta dat naar zeven
tig miljoen gaat. Het is dus niet het noodlot
van een kleinere stad om nooit iets groots te
kunnen bereiken. Met die gedachte in het
achterhoofd ben ik rond Schiphol aan de slag
gegaan."
Doorzetter
Een opvallende loopbaan. Na zijn studie eco
nomie, geschiedenis en sociologie wordt Jan
Poot in 1948 ambtenaar bij de,provincie
Zuid-Holland. Hij schopt het er tot hoofd van
het bureau woningzaken bij de Planologische
Dienst. In 1960 stapt hij op.' Poot tracht zijn
dan al grote huizenkennis te verzilveren en
begint vanuit zijn slaapkamer met Eurowo
ningen. De ambtenaar wordt projectontwik
kelaar. Zeven jaar na de start is hij Neder
lands grootste. Als hij er begin jaren zeventig
een punt achter zet, heeft zijn bedrijf 23.000
woningen gerealiseerd. Waaronder het pro
ject Parkstad Leusden waarop Poot nog
steeds apetrots is. Reden: opvallende archi
tectuur, overal groen en de auto op de ach
tergrond. Na de verkoop van Eurowoningen
stapt Poot met een nieuw bedrijf (Eurohome)
onder meer in de ontwikkeling van het Fran
se skidorp Valmorel. Later doet hij het over
aan een van zijn geldschieters, de verzeke-
ringsmaatschappij Centraal Beheer.
Financieel zit de Wassenaarse zakenman
allang in aangenaam vaarwater, maar dat
weerhoudt hem er niet van in 1985 wederom
de koers te verleggen. De dan 60-jarige Poot
koopt zijn eerste hectaren grond rond Schip
hol. Het laatste grote avontuur neemt een
aanvang. Poot: „Ik heb in mijn zakenleven
twee keer een zaak verkocht en ben daarna
een tijdje gestopt. Dat beviel niet. Ik zat me
thuis voortdurend te verbazen over het feit
dat zo weinig mensen zien welke kanten je
allemaal op kunt. Afwachten hè, daar zijn we
in Nederland goed in. Maar mij ligt het niet.
Dus toen ik zag waar het met Schiphol naar
toe gaat, ben ik weer begonnen."
De Schiphol-directie mikt binnen Europa
op een vierde plaats. Poot denkt daar anders
over: „Ik vind die vierde plaats veel te defen-
sief. We moeten proberen bovenaan te ko-
men. Nummer 1!" Maar, voegt de gebieds-
I ontwikkelaar daar aan toe, vertel de mensen
en dan vooral de omwonenden duide
lijk waar het op staat. „Laat zien wat er ge
beurt bij dertig miljoen passagiers per jaar.
En bij zeventig miljoen. Geef tekst en uitleg,
schets de consequenties en leg een afgerond
eindplaatje op tafel. Dat is beter en eerlijker
dan een voldongen-feitenpolitiek. Met voor-
de-gek-houderij schiet nierpand iets op." Op
de vraag of hij de naar de NS vertrokken
Schiphol-topman Den Besten daar van wenst
komt een dag dat ook de overheid en Schip
hol in zullen zien dat aan een Nieuw Zwa
nenburg niet langer valt te ontkomen. Senior: j
„Dus wees dan verstandig en speel nu vast i
open kaart."
Stelregel
Jan Poot kent 's werelds grootste luchthavens
met uitzondering van die in Osaka en
Singapore goed tot zeer goed. Hij gaf er
z'n ogen en oren uitgebreid de kost. Verge
leek de cijfertjes. Bracht de zwakke en sterke
kanten in kaart. En denkt te weten hoe ze
zich zullen ontwikkelen. Voor Schiphol geldt
in zijn optiek maar één stelregel: „Wie niet
meedoet, wordt of blijft slapend arm." An
ders gezegd: groeien, groeien en nog eens
groeien. Daarom heeft de man. die zeven jaar
geleden met Chipshol Forward de eerste lan
derijen verwierf, nu ongeveer zeshonderd
hectare in handen. Hij zegt daar mooie din
gen op te (gaan) doen. Mooier dan wat er nu
rond Schiphol is en wordt gedaan. Poot kijkt
vanuit zijn Beukenhorst-blokje mistroostig
naar buiten; bouwkranen trekken het ene na
het andere voorspelbare gebouw omhoog.
„Het blijft nog steeds bij aanbreien. Straks
werken hier in de directe nabijheid 45.000
mensen. Laten we nou eens heel optimis
tisch zijn en er van uitgaan dat zo'n twintig
procent met het openbaar vervoer komt. Dan
pakken er toch altijd nog 36.000 de auto.
Waarom? Omdat dat openbaar vervoer niet
goed genoeg is. Ik geef u op een briefje: het
loopt met die 36.000 auto's hopeloos vast. De
infrastructuur is er niet op berekend."
Beleid
Tijd voor een ritje, oppert Poot die graag
praat, maar nog veel liever iets laat zien. De
brede BMW van zoon Peter verlaat Beuken
horst, koerst richting luchthaven en' draait
even later een uitgestrekte vlakte op. Overal
brede wegen en sloten, maar nog weinig ge
bouwen. Poot doceert vanaf de achterbank:
„Eerst een goede infrastructuur, dan pas de
kantoren. De kost gaat voor de baat uit. Laat
je bussen naar nieuwe kantorengebieden rij
den, dan zijn die in het begin bijna leeg en
leg je er dik geld op toe. Maar zo'n investe
ring moet je er voor over hebben om de zaak
op orde te krijgen. Want er komt een dag dat
die bus toch zo gek nog niet blijkt en popu
lairder wordt. Laat je het vervoer op z'n be
loop. dan stapt de overgrote meerderheid in
de auto en ben je veel duurder uit."
De Chipshol-formule, vult Peter Poot aan.
ziet er als volgt uit: 17 procent bebouwing en
maar liefst 57 procent openbaar groen plus
water. En altijd parkeren onder in plaats van
naast de kantoren. En om die auto op een
grote afstand te houden bepleit Chipshol be
halve het gebruik van bus en trein ook de
aanleg van wat de 'Taxi 2000' wordt ge
noemd. Een monorail die de werkers naar al
le uithoeken van de kantorenparken trans
porteert.
De BMW stopt bij het nog in aanbouw
zijnde KLM-kantoor. Poot wijst op het 'on
derscheidend vermogen' van het gebouw.
Geen glimgevel, geen obligaat gegoochel met
vormen, maar warm ogende natuursteen en
ronde balkons. Met zijn 68 jaar stuift senior
over een ladder naarboven om vervolgens in
draf het trappenhuis af te werken. Op vijf-
hoog houdt hij in, loopt naar buiten en wijst
op twee rijen grote bomen langs een van de
brede toegangswegen. Het zijn er vele tien
tallen. Kosten drieduizend gulden per stuk.
Poot liet ze vast planten. Want: „Dan ziet het
er hier straks tenminste meteen mooi groen
uit en zit je niet jarenlang met van die jonge,
zieltogende aanplant." Aan het eind van de
twee rijen van Pool nemen door de gemeente
Haarlemmermeer neergezette jonkies het ie-
lig over. Jonge aanplant. Kosten: 250 gulden
per stuk.
Doorgaan
Mijn vader, zegt Peter Poot, is iemand die za
ken van de grond trekt. Een daadkrachtige
pionier met visie. Junior noemt zichzelf meer
een consoliderend type. Goed in geldzaken
en minder geneigd tot voorop lopen. Senior
mag wat hem betreft nog een tijdje blijven:
„Hij is goed in het samenbrengen van men
sen en doet dat heel geloofwaardig. Dus laat
hem maar lekker doorgaan." F.n vader góót
door. Jan Pooi: ..Ik vergelijk het altijd met ski
en. Dat blijf ik doen totdat ik een been breek
Of het gevoel krijg dat dat wel eens zou kun
nen gebeuren. Maar ik heb nooit wat gebro
ken. En ik voel ook nog niets."
Ontwikkelaar Poot:
'Bewoners als
aandeelhouders
Chipshol Forward NV telt zeven werkne
mers en noemt zichzelf een gebiedsont-
wikkelings- en beleggingsmaatschappij
die uitsluitend actief is rond Schiphol.
Daarbij wordt gebruik gemaakt van wat
president-directeur Jan Poot 'onze net
werken' noemt. Anders gezegd: het per
project inschakelen van danlcrij hun
doorgaans uitstekende relaties zeer
bruikbare deskundigen en contactperso-
Vorig jaar kwam het beleggingsresultaat
uit op 21,6 miljoen gulden 1990:17,5
miljoen gulden). In de raad van commis
sarissen zit onder anderen oud-KLM-top-
man Orlandini. Van de aandelen is ruw
weg tweederde deel in handen van de fa
milie Poot. Dat belang zal, zegt presi
dent-directeur Jan Poot, worden terugge
bracht tot eenderde deel. Onlangs vond
een emissie plaats die de positie van
Chipshol Forward NV verder moet ver
sterken: de uitgifte van 50.000 aandelen
een prijs van 2000 gulden per stuk.
Volgens Peter Poot zal de koers
over drie tot vier jaar op mini
maal 3500 gulden liggen.
Chipshol prefereert de uitgifte
van aandelen boven het aan
trekken van vreemd vermo
gen. Peter Poot: „Met die uit
gifte geef je weliswaar een deel
van de winst weg aan de aan
deelhouders, maar het bedrijf
wordt er stabieler van. Je voor
komt dat er, zoals nu bij voor
beeld met Philips gebeurt,
voortdurend schommelingen
optreden die de zaak versto-
Peter Poot: 'Het zal niet allemaal
van een leien dakje gaan...'
Jan en (zoon) Peter Poot: „Wij willen die kar best trekken." foto s united photos de boer olaf kraak
te betichten zegt Poot ijskoud: „Hij is weg. Ik
zit er nog." En na een korte stilte: „Ik sta
open voor mijn omgeving en organiseer zelf
de informatievoorziening. Dat is wat anders
dan'wachten tot de mensen boos of ge
schrokken bij je aankloppen."
Goede ervaring
Martin Straatmeijer. vice-voorzitter van de
Dorpsvereniging Badhoevedorp. heeft goede
ervaringen met Poot. Veel grond rond het bij
Schiphol gelegen dorp is eigendom van
Chipshol dat er hoogwaardige kantorenpar
ken wil realiseren. Straatmeijer: „Poot heeft
visie en is eerlijk in het aangeven van de con
sequenties van zijn plannen. Veel ontwikke
laars pleuren snel een paar gebouwen neer
en proberen die daarna met een vette winst
door te verkopen. Poot kijkt naar de lange
termijn en neemt in de beginfase genoegen
met minder rendement. Die aanpak loont,
want juist omdat hij z'n projecten verant
woord opzet zullen ze later waardevoller zijn
dan de rest. Het is stukken beter dan het vi
sieloze gepruts in Beukenhorst
Je kunt, zegt Straatmeijer op persoonlijke
titel, beter zaken doen met Poot dan met
Schiphol: „De luchthaven dendert keihard
door en laat zich niets aan ons dorp gelegen
liggen. Terwijl Poot wèl luistert, de mensen er
bij betrekt en ze zelfs zakelijk wil laten parti
ciperen. Dat steeds meer grond rond Bad
hoevedorp wordt bebouwd valt niet te voor
komen. Dus laten we dan maar proberen er
voor de bewoners het beste van te maken.
Voor Schiphol zijn we als de dood, want dat
verziekt ons leven. Maar gelukkig heeft Poot
de meeste grond in bezit. Die zou, mits op de
goede wijze bebouwd, tenminste nog als buf
fer tussen het dorp en de luchthaven kunnen
fungeren."
Het heeft er veel van weg dat het geluid
van de omwonenden van Schiphol moei
zaam wordt gehoord. Of niet mèg worden ge
hoord. Omwille van de reusachtige economi
sche belangen. De voldongen-feitenpolitiek
laat weinig ruimte voor afwijkende geluiden.
Met de verzuchting dat het voor veel omwo
nenden van de luchthaven (nog) minder zal
worden kan Poot een eind meegaan. Hij op
teert voor een radicale aanpak. Bij voorbeeld
voor het dorp Zwanenburg waar velen lijden
onder de luchtvaartellende. Poot: „Wc zullen
er voor moeten zorgen dat die mensen het
goed houden. Of weer goed krijgen. Maar ge
zien de Schiphol-groei wordt dat ontzettend
moeilijk. Kijk, een huis valt, zij het tegen ho
ge kosten, nog te isoleren. Maar een tuin nfet.
Die zijn veel Zwanenburgers nu al min of
meer kwijt. Ik kies daarom voor de aanpak
die onder meer in Atlanta is gevolgd. Daar
werden rond de luchthaven tweeduizend
huizen gesloopt en de bewoners kregen el
ders iets nieuws aangeboden. Tegen heel
gunstige voorwaardenVan de opmerking
dat zo'n ingreep voor Nederland veel te dras
tisch is wil Poot niets weten. „Bouw een
Nieuw Zwanenburg. Wij willen daar met
Chipshol Forward best instappen. Geef de
mensen een nieuw huis in een prettige om
geving en betaal hun verhuiskosten. Op de in
Zwanenburg na hun vertrek vrijkomend?
grond is het voor ons mogelijk om er weer
bedrijvenparken te realiseren. De verhuisde
bewoners kunnen daar wat ons betreft aan
deelhouder van worden", zegt senior. Zoon
Peter rondt af: „Wij willen die kar best trek
ken. Chipshol heeft honderd hectare grond
aan de westkant van de Haarlemmermeer
Daar kunnen we moeiteloos drieduizend
huizen kwijt. Bovendien bespaar je in en
rond het huidige Zwanenburg enorm veel
geld. Want met het isoleren van woningen
plus het geschuif met start- en landingsba
nen ben je toch gauw één miljard gulden
kwijt. En dat terwijl je er de problemen niet
echt mee oplost."
Het zal. zeggen vader en zoon Poot. alk-
maal niet van een leien dakje gaan. Maar er
