De onverwoestbare spaarpotten van de oorlog Dick Zandstra uit Leiderdorp
Het Gesprek van de Zomerdag
TJ
OMERWAAN
De gekleurde voelspriet van een hippie
S9M3
Tiplijn
Profronde Noordwijk definitief van de baan
WOENSDAG 8 JUL11992
13
Moeten de 'Nederlandse' hunkers op de monumentenlijst
DE ERGERNIS VAN...
Vijfendertig jaar moeten wach
ten en dan, opeens, zijn we
weer kwajongens. In een grom
mende Suzuki-jeep, samen met
bosopzichter Peter van Deur-
sen, hobbelen we door het on
gerepte, voor gewone stervelin
gen verboden, duingebied van
de Wassenaarseslag. Op weg
naar resten van de beruchte At-
lantikwall: tankversperringen,
muren van gewapend beton,
bunkers en ondergrondse gan
genstelsels. Nu er in de pers zo
veel opschudding is rond de
Berlijnse bunker van Hitler, die
het stadsbestuur aldaar op de
monumentenlijst wil plaatsen,
kunnen we met een gerust jour
nalistiek hart op pad. Want -
staan ónze bunkers eigenlijk al
op de monumentenlijst?
In een idyllische omgeving,
straaltje fijn wit zand op een
verloren ijspapiertje kunt horen,
doorsnijdt een met korstmos
begroeide verdedigingswal het
landschap. Een bouwwerk dat
wel iets weg heeft van de Chine
se Muur. „Ze hebben de boven
kant van die muur destijds niet
plat gemaakt maar golvend",
zegt Van Deur sen. „Ze waren
bang dat de mensen er op zou
den gaan fietsen. Vandaar."
In de verte zijn een paar bun
kers te zien waarvan de. ingang
wit gekalkt is. Wapenopslag
plaatsen van de marine, volgens
Van Deursen. „Ze liggen vol
met verouderde wapens, knot
sen van torpedo's en zo. Ik heb
me laten vertellen dat die din
gen worden verkocht aan het
buitenland. Als ze er niet de
prijs voor krijgen die ze vragen,
worden ze soms cadeau gedaan
aan de Derde Wereldlanden. Er
is hier ook een bunker in de
buurt die gebruikt werd door de
Ursulakliniek. Op lange schap
pen deinden daar menselijke
hersens in potten met sterk wa-
ter. Maar op een gegeven ogen
blik hebben ze de boel wegge
haald. Je staat nog versteld van
de ruimte in die bunkers. De in-
Bosopzichter Peter van Deursen in een nog toegankelijke bunker in de Wassenaarse duinen.
gangen zijn destijds volgestort
met zand, maar als je even
graaft ben je zo binnen."
Volgens de Wassenaarse wet
houder Van Rij is het idee om
enkele van deze bunkers op de
monumentenlijst te plaatsen
„het onderzoeken waard." In
Katwijk wil de gemeentelijke
monumentencommissie de
bunker op het zogenaamde
Koepelduin tot monument ver
klaren. Ingenieur J. van Brakel,
lid van deze commissie, vindt
dat een legitiem streven. „Duits
oorlogstuig? Ja. Maar wel door
Katwijkers gebouwd.
We stappen weer in de jeep.
Van Deursen trekt op. De ban
den laten een ruggegraat van
sporen na. Bij een duinenrij
waaronder zich een vijftienhon
derd meter lang gangenstelsel
bevindt, houden we stil. De
meeste toegangen tot dit gan
genstelsel zijn enkele jaren gele
den door werklozen dichtge
metseld. Vleermuizen houden 's
winters in dit complex hun win
terslaap en daarbij kunnen ze
geen pottekijkers gebruiken.
Terwijl we over het prikkeldraad
klauteren naar de enige deur
die toegang geeft tot het gan
genstelsel, vertelt Van Deursen
dat het hangslot ervan een dag
of wat geleden door onbeken
den is doorgezaagd. „Levensge
vaarlijk om hier in te gaan.
Want als je de weg niet kent,
bestaat het gevaar dat je er
nooit meer uitkomt. En horen
doen ze je hier niet, want er zit
op sommige plaatsen achter
meter zand boven je. Een porto
foon of zo is hier waardeloos."
Het is opmerkelijk koel in de
gangen. Door een opening aan
Ze heeft het gevoel dat iedereen
naar haar kijkt. Vooral omdat
dat ding helemaal verkeerd zit.
Het lijkt wel een grote voel
spriet. Maar er is niemand die
er ifets van zegt. Bij de groente
boer niet en bij de kiosk ook
niet. Om op te vallen moet je
blijkbaar iets'gekkers doen.
Nou ja, gewoon is het ook niet
echt. Haar collega's vinden het
bijvoorbeeld maar raar. „Wat is
het nou?" vraagt er een ver
baasd. „Heb je er echt vijftien
gulden voor betaald?" zegt de
ander.
Of ze het wel een klein beetje
leuk vinden, wil ze weten.
„Jaaa", klinkt het wat sloom uit
de mond van die ene collega.
De ander haalt zijn schouders
op, is nog steeds verbaasd over
de hoeveelheid geld die dat ene
kleine vlechtje heeft gekost.
Het plukje haar is een kleine re
genboog geworden. Dunne
draadjes in de kleuren rood en
zwart en groen en geel en wit
zijn om een vlechtje heenge-
draaid. Ze is er geen ander
mens door geworden. Voelt zich
niet anders, vrolijker, of
zuidamerikaans.
Maar dat komt omdat ze er
misschien eigenlijk een beetje
te oud voor is. De meesten die
zich deze middag op de Haar
lemmerstraat laten behandelen
zijn nog geen 20 jaar oud. Ook
al verzekert de Poolse invlecht-
ster dat ze mensen van alle leef
tijden op haar visstoeltje heeft
zitten.
Christine Smeltink (17) uit
Noordwijk en Joke Bakker
(eveneens 17) uit Noordwijker-
hout zaten er ook. „Een vrien
din van school had het gedaan.
Ik vond het al een hele tijd on
wijs leuk. Het heeft gewoon iets.
En toen liepen we hier vanmid
dag en toen zei ik: zullen we het
ook doen?" zegt Christine. „Ik
vind het wel apart", zegt Joke.
Het Poolse meisje pakt twee
plukken haar en draait die in el
kaar. Ze schuift de vlecht in een
stukje karton met een gaatje er
in en bindt de draden die 'het
slachtoffer' heeft uitgezocht aan
elkaar. De zes draden hangen
naast de vlecht. Steeds pakt de
Poolse een andere kleur wol en
wikkelt die met snelle bewegin
gen om het haar heen.
Sommigen dragen de gekleurde
vlecht wel een jaar, zegt ze.
Maar in de meeste gevallen
wordt het draad na een maand
of zes lelijk. Wie een maand
zelfs al te lang vindt om de ge
kleurde lok te dragen kan vra
gen of de Poolse de vlecht iets
langer maakt. Het onderste
stukje kan er dan desnoods de
afg,
knipt en dan raken de di
vanzelf los.
„In Amsterdam zie je het heel
veel", vertelt de 20-jarige Leidse
Dani. Ze staat ook te vlechten in
de Haarlemmerstraat, samen
met een Amerikaanse vriend,
Paul Miller. Hij zag de gekleur
de vlechten voor het eerst in
New York, drie jaar geleden. An
derhalf jaar geleden is hij zelf op
deze manier zijn geld gaan ver
dienen in Londen. Inmiddels
heeft hij al in flink wat Europese
landen haarbossen voorzien
van een vrolijk tintje. „Ik ben
nog nooit in een stad geweest
wa&r het niet snel populair
werd."
Hij schat dat op dit moment
zo'il tweehonderd mensen in
Europa 'hair wraps' maken. Tot
voorkort 'werkte' hij in Amster
dam, maar hij is uitgeweken
naar Leiden. Het sfeertje in de
hoofdstad, waar sommigen
slechte vlechten maken voor
veel geld, beviel hem niet meer.
Het is een nieuw verschijnsel,
maar tegelijkertijd bijna zo oud
als de wereld. De indianen in
Amerika, de mensen die woon
den in de bergen van Peru,
maakten 2000 jaar geleden al
gekleurde vlechten, weet Paul
Miller te vertellen.
Dian denkt niet dat het ver
schijnsel naar Nederland is
overgewaaid omdat de belang
stellingvoor de zuidamerikaan-
se cultuur toeneemt. Ze heeft
een heel eigen theorie. „De hip
pie-trend komt weer terug en
daar horen kleurtjes in je haar
bij. Je ziet heel veel van die fake
hippie-meisjes van een jaar of
dertien, met kleurrijke kleding
en heel veel sieraden."
Wat?? Fake hippie-meisjes van
een jaar of dertien? De voel
spriet lijkt meters langer te
groeien en nog veel lelijker te
worden. Er is gelukkig één
troost: na een wasbeurt schijnt
de vlecht wat soepeler te wor
den.
janet van puk»
het eind van een gang klimmen
we in een grote bunker van een
kustbatterij. Een brede spleet
biedt een panoramisch uitzicht
over de zee en de duinen. In de
verte is Scheveningen goed te
zien. Het is alsof we vanuit een
onverwoestbare spaarpot naar
de wereld kijken. Helmgras, dat
lichtjes buigt in de wind, zorgt
voor een oerhollands tafereel.
Rutger Hauer kan elk ogenblik
een granaat naar binnen gooi
en. De golven hebben witte
kuifjes. Aan de einder vaart een
vrachtschip voorbij. Vijftig jaar
FOTO HIELCO KUIPERS
geleden zou zo'n schip een
doelwit zijn geweest voor een
voltreffer. Er moeten in Duits
land bejaarden zijn die dit beeld
nog dagelijks voor zich zien.
In een hoek van de bunker lig
gen rollen verroest prikkel
draad. Concertina's worden ze
genoemd. Ze verpulveren onder
onze vingers. Ooit lagen er dui
zenden van die rollen vervaar
lijk te glinsteren op het strand.
Nu zien ze er uit aJs nesten.
Door adelaars verlaten.
ceesvan hoore*
„Half mei komt de juffrouw die
de meterstanden van gas, elek
tra en water moet opnemen.
Daar ben ik aan gewend, dus
matten weg, het grote luik weg
en het kleine luik open. Met een
zaklantaarn constateert deze
dame dat de meter dezelfde
stand aangeeft als vorig jaar. O
jee, die werkt niet. daar moet
even een nieuwe voor komen. U
hoort nog van ons. Kleine luik
dicht, grote luik plaatsen en
matten terug."
„Drie dagen later staat een be
stelbusje op de stoep. Een net
geklede heer meldt zich keurig.
Matten weg, grote luik weg,
kleine luik open. De man stapt
in de put en kijkt, zegt dat er
een andere watermeter moet
worden geplaatst. We maken
een afspraak voor volgende
week donderdag. Het kleine luik
gaat dicht, het grote luik wordt
geplaatst en de matten gaan te
rug."
Donderdag om 10.00 uur staat
een grotere bus op de stoep,
een echte werkmeneer, zo ziet
hij er althans uit, stapt uit en
zegt dat hij de meter komt ver
vangen."
„Matten weg, grote luik weg en
kleine luik open. Meneer heeft
een soort waterpomptang bij
zich, stapt in het gat, en geeft
een paar klappen op de meter.
Hij constateert dat het wieltje
draait en dat het water dus
loopt. Maar dat is ook het pro
bleem niet meneer, de klacht is
dat de teller dezelfde stand aan
geeft als vorig jaar.
„Er wordt een afspraak gemaakt
voor maandag en het kleine luik
gaat dicht, het grote luik en de
matten gaan terug."
„Maandag staat een nog grotere
bus op de stoep en twee heren
die eruit zien als de enige echte
werkers melden zich. Zij zijn
van het energiebedrijf en ko
men de meter en afsluiter ver
vangen. Matten weg, grote luik
weg en kleine luik open."
„Na een half uurtje moeten de
heren weg om de benodigde
materialen te halen. Anderhalf
uur later komt er een derde
heer bij, hij is goed gekleed en
loopt heen en weer. Het karwei
lukt vandaag niet, zegt hij."
„De afsluiter in de straat werkt
niet, ze gaan de straat zonder
water zetten. De buren moeten
gewaarschuwd worden dat ze
morgenochtend tussen 8.30 en
10.00 uur zonder water zitten.
Kleine luik dicht, grote luik
plaatsen en matten terug."
„Dinsdag 8.30 uur. zowaar de
zelfde bus en dezelfde heren
met een afsluiter en een nieuwe
meter. Matten weg, kleine luik
weg nadat eerst het grote luik
was weggehaald. Ja hoor, het
water gaat er af en wat een ver
wondering: na een klein uurtje
is alles gepiept. Schoon en vers
water stroomt uit de kraan, de
afsluiter werkt en de meter ook.
Kleine luik dicht, grote luik
dicht en de matten terug op
hun plaats."
„Eigenlijk is 30 juni toch wel
een mooie dag om dingen af te
sluiten. Ik wacht nu eigenlijk op
de juffrouw die de meter moet
controleren maar wacht nog
even met...de matten eraf, grote
luik weg en kleine luik open."
ledereen ergert zich wel eens
aan een bericht in de krant
Maar een ingezonden brief is
weer te veel van het goede.
Laat ons weten wat u irri
teert, wat uw boosheid of te
leurstelling is. Of heeft u mis
schien gewoon een tip over
iets opmerkelijks en niet alle
daags wat zich in uw buurt of
op uw werk afspeelt? U kunt
daarvoor terecht bij onze
tiplijn of fax. Wellicht komt
uw reactie op de pagina 'Het
Gesprek van de Zomerdag'.
U kunt ons bellen tussen 830
en 16.00 uur. Ons telefoon
nummer is 071 - 161440, het
faxnummer is 071 -161488.
Nanke Smallenburg (11) uit Nieuwegein krijgt een 'hair wrap'. „Ik ben wel de eerste uit mijn klas die er een heeft."
BURGERLIJKE STAND
noordwijk paul de vueger
Na twaalf jaar komt er een.ein
de aan een wielertraditie in
Noordwijk. De proffonde van
Noordwijk, die altijd werd ge
houden op de eerste woensdag
na de Tour de France, gaat dit
jaar niet door. Organisator Joop
Riethoven ziet er vanaf omdat
de plaatselijke WV d.e gebruike
lijke subsidie van 5.500 gulden
niet meer verleent. De amateur-
en prominentenronde gaan wel
door.
Leidenaar Riethoven is hevig
teleurgesteld. „Het was altijd
zo'n prachtig festijn. Iedereen
verkeerde bij die ronde altijd
nog helemaal in de ban van het
wielrennen vanwege de Tour.
De renners kwamen graag naar
Noordwijk, er kwam altijd veel
publiek op af en ook de onder
nemers waren steeds weer en
thousiast. Ik ben al veertig jaar
organisator, en eerlijk, dit is de
grootste teleurstelling in mijn
loopbaan."
Om de twaalf profwielrenners
en hun gangmakers naar de
badplaats te halen, diende
Riethoven de laatste jaren
steeds rond de 45.000 gulden bij
elkaar te krijgen. Dank zij de
VW-subsidie 'een mooi
startkapitaaltje' en vele spon
sors redde hij dat elk jaar weer.
Ook vorig jaar, nadat de ge
meente Noordwijk liet weten
niet langer bereid te zijn de kos
ten voor de hekken waarmee
het parcours wordt afgezet voor
haar rekening te nemen.
Toen de gemeente dit jaar be
kend maakte dat Riethoven ook
nog eens 1680 gulden diende te
betalen voor gederfde parkeer-
inkomsten op de Koningin Wil-
helminaboulevard, zag de orga
nisator het nog niet somber in.
„Natuurlijk, het was een tegen
slag. Maar dat een gemeente
moet bezuinigen, daar heb ik
begrip voor. Dat gebeurt overal
en ik zag wel mogelijkheden om
meer sponsorgelden binnen te
halen."
Dat uiteindelijk ook de WV
afhaakte, schoot de Leidenaar
echter in het verkeerde keelgat.
„Die lui krijgen 150.000 gulden
van de gemeente voor de orga
nisatie van evenementen. Dat
daar niet die 5,5 mille voor zo'n
r evenement als de wie-
onde vanaf kan, gaat er bij
mij niet in."
De Leidse wielerorganisator is
vooral boos op VW-voorzitter J.
Bonnike die volgens hem het
besluit om geen subsidie te ver
lenen er snel doordrukte voor
dat de nieuwe VW-directeur H.
Broekmeulen in dienst trad.
„Die Broekmeulen is directeur
van de Nederlandse Toerfiets
Unie geweest en is zeer wieler-
minded. Hij heeft nog gepro
beerd er wat aan te doen, maar
werd ook domweg geconfron
teerd met dat bestuursbesluit."
Riethoven zei al in april van
dit jaar dat het doorgaan van de
wielerronde aan een zijden
draad hing. Bonnike verklaarde
daarop in deze krant dat hij ver
wachtte dat het niet zo'n vaart
zou lopen. „Als ik Riethoven
was, zou ik dat ook gaan roepen
om daarmee sponsors over de
streep te trekken. Dat is erg slim
van hem", aldus de oud-burge
meestér toen. Riethoven, drie
maanden later: „Inderdaad, zo
slim ben ik. En omdat ik Joop
Slim ben gaat de wielerronde
nu niet door. Dat kan die Bon
nike in zijn oren knopen. Ik had
best nog eens bij de sponsors
kunnen aankloppen voor meer
geld, maar dat is in mijn stijl
niet. Het gaat me nu om het
principe."
VW-voorzitter Bonnike was
niet voor commentaar bereik
baar.
LEIDEN
Geboren Margot Willemijn, dv. M.A.R.S. Mars en
S.H. van de Scheur Gerrit, zv. G. van Egmond en E.
Dózsa Priscilla, dv. S. Schellingerhout en A.A.M.
Piasmans Job Jonathan, zv. J. Schinkelshoek en M.C.
Bleeker Martmus Jacobus Johannes Merten. zv. M.M.
Prins en J A. Rip Moulay Jonas. zv. M.A. Farih en
H.C.M. Sips Kevin. zv. A T. Mijnders Kevm. zv.
R.A.H.R. van Roessel en J. Kuit Laura Marguerite,
dv. DJ. Brink en D.H.M. Musters* Zoê Kaya, dv.
R.C.J. Driessen en A.C.M. Bonte Graciölle Maria, dv.
B. Chauthie en D.M. LieuwOn Björn Rudolf Basti-
aan. zv. J.F.R. Kop en E.W.J. Gijbeis Kris. zv. Chr.
Brouwer en M.G. Pijnacker Simone Josine, dv. E.P.L.
Leuven en V A M. Bultmk Monique, dv. J.B. dé Rid
der en H.M.C. de Haas Cornelia, dv. J. Heemskerk en
P. Zuijderduijn Gerrit Jan, zv. J. Groen en G.G. van
Dui|n Anita, dv. J. Guijt en J.N. Kuijt Ben. zv. J.
Kromhout en C.M. Koenen Kenneth, zv. R. Kemmk
en I. Neef Nikki. dv. T. Castel en I.M. Cornehsse
David Thorsa. zv. R H. Gebhardt en T. Tursp Thomas
Levinus. zv. R.W.M. Marselisen T.C. Dickhoff Bas
Willem, zv. P.J.M. de Jong en M.C.J. Moerer Hanna
Adriana. dv. A. Verhoog en A. Schaap Mirjam Andrea,
dv. A. Verhoog en A. Schaap Mark. zv. J. de Geus en
E. l'Ecluse Eleonora. dv. F. Ongaro en L. Innocenti
Wessel Pieter. zv. C.P.J. Broeken en A.J. van Prooien
Cornells Johannes, zv. J. van Duijn en A.C. Oskam
Philippa Emma. dv. G.H. Ruhaak en I. Bergsma Pas
cal Nicolaas, zv. J. Noort én A.M.C.C. van Egmond
Tom, zv. B. de Jongen J.G.B. Overduin Brian Robert,
zv. A.W. Schalker en E.M. Zwart Cornelis Johannes,
zv. C.T. de Koning en M.J.C. van Saase Alexander Be
rend-Jan, zv. B.J. Borgstem en L.M. Faber Josselin
Joêlle, dv. J.L.M. Hoogeveen en J.C.G M. Beuk Anne-
belle Carola. dv R R C. Becker en A.G. van der Laan
Dimttris. zv. G. Bellas en M. van Staveren Jihed. zv.
T Ajiam en F. A|lan.Martmus. zv M.C de Vogel en
E. Kleer Elise. dv. J.B. Vooi|sen J G. van Dui|n Lu
cas Gerrit. zv. H G. Schepen H E. Zorgdrager David
Hubertus Cornells, zv. A.P. van Dam en G.H.J.M. van
der Putten Sander, zv. J. van Rossu'm en K.C.H.
Noorlander Esther Samina. dv. J. Apperloo en V.A-
J.T. Oostrom Fernand. zv. S. Fisser en C.J. Vink
Joey. zv. R.C. Zandvliet en N.W. Viele Desiree, dv.
P.J. Schoneveld en G.K. Ros* Nikky, dv. K. Verhaegen
en M P. Kapitein Yesmin, dv. M. Sboui en C.J. Neu
teboom Meike Esmée. dv. J. van der Linden en A.J
Kroon Johannes Hermanus. zv. J E. van der Krogt en
G.A.J. Wouters Malu Suzette. dv. A.F.M. van der Ca-
peiien en C N van der Rest Sanne Maria, dv M P M
van den Berg en J M Wassenaar Joery. zv. W A F
ManitenM M.J Schreurs-B.iel.zv H ChebaaAm.
mou en L. El-Harrak Petroneila Gloria, dv. J.G.U. van
der Geest en P A M Turenhout Maurice, zv. R. de
Reus en A Hoek Ruben Franciscus. zv A H Halman
en H. Mingelen
Overleden* J. Rijsbergen, geb Mapr.l 1913. man*
HP. Bouwmeester, geb. 15 juni 1921.man*
DM AF Matla.geb 24 aug 1965, man. A Jonge
dijk. geb. 3 nov. 1933. echtg van J H.I B van Bree
G. Bergman, geb. 29 okt. 1909. man D. van Veen.
geb 21 maart 1907. man* JE Zoet, geb 18 apr.l
1914, echtg. van A.J. Vlasveld C R. Mohamed. geb.
4 nov. 1941. echtg van L Young I J C A. De.|kers.
geb. 29 nov. 1984. dochter W Zandbergen, geb. 26
okt. 1905. man* A Plug. geb 11 jan 1910. man.
V.H.M. Oostrum. geb. 19okt. 1954. echtg van E T M.
Derksen B M.J Pansier, geb 5 sept 1903. geh.
gew. met H. Turenhout F de Roode. geb 28 nov.
1922. echtg van j Eradus* M H de W-t. geb 11
apni 1918. geh gew met F.J Mastenbroek H.J Ott.
geb. 19 jan. 1908. man* F F H J. van der Reijden.
geb. 25okt 1918. man* H Ri|pkema. geb. 28 feb
1916. geh. gew. met J.P. van Beek J G de Vogel,
geb 25 jan. 1922. man M D Janssen, geb 20 nov
1950. echtg. van L. Tumhof de Moed N van Eg
mond. geb 6 |uli 1905. vrouw T. Sunalp. geb 28*
sept 1949. man.j P Oosterhek, geb 24 feb 1908.
geh. gew. met W J. Hulsegge T. Ruiten, geb. 27 okt
1912. man C J Pelt. geb 28 juli 1920. man
M S P Straatman, geb 16okt 1915. man.J M van
der Velden, geb. 9 juli 1913. echtg. van C.D.W.
Biansjaar
Gehuwd W R Wiessenberg en Y Gerritsen D Spies
van Ammers M Koetluk en A Florescu J C P M
DuyvestijnenK Delfos*J 0ii|enD Basseuer.R
Verhoog en D D M Jansen W A F van Oosten en S.K
Freen A B Moseman en A Rietkerken D van den
Ouden en E C M. van Oosterbos* M L M van Harten
en w. de Heer *C J.Lucas en E.J. Boon* h E Br,nu
en C.D H Griep A.B. AM El Rasoui en K Salsa»
