Overleg Noord-Ierland
voor begin al historisch
Slapen onder de sterren van Zagreb
Buitenland
Halsstarrige communist
Alvaro Cunhal stapt op
Noren vangen eerste walvis
'De Klerk is niet schuldig'
Top G-7 in Miinchen legt
weinig gewicht in de schaal
huljiaargcle'voormalige Sovjetunie*
DINSDAG 7 JUL11992
4
Duizenden Albanezen willen naar Italië
tirana» Ruim 4.000 Albanezen zijn gisteren in de Albanese ha
venstad Durres gearriveerd in de hoop naar Italië te kunnen
vluchtten. Dé politie heeft de ingangen van de haven geblok
keerd. Ook verzamelden zich tientallen mensen bij westerse am
bassades in hoofdstad Tirana. foto ap
Nu ook het ware verhaal van Charles
londen Is het een grap. of zijn de vrienden van de Britse
kroonprins echt voor Charles in de bres gesprongen? De Britse
krant Today is gisteren begonnen met de serie 'Charles, zijn wa
re verhaal', die het spiegelbeeld lijkt van het boek 'Diana, haar
ware verhaal', waaruit de Sunday Times stukken publiceert. ,,De
prinses is niet de enige die beroerd, eenzaam en teleurgesteld is
door een leeg huwelijk aldus Today. De serie is geschreven
door Penny Junor, schrijfster van boeken over koningshuizen. Ze
zegt haar informatie te hebben gekregen van vrienden van haar
hoofdpersoon.
Record: aquanaut 60 dagen onder water
key largo Richard Presley, een 'aquanaut' van de NASA, heeft
het record leven onder water gebroken: 60 dagen. De 33-jarige
ingenieur leefde in een voormalig onderwaterlaboratorium van
staal en acryl dat 20 meter uit de kust en 10 meter onder water is
verankerd in de Emerald Lagune voor Key Largo. De cabine be
staat uit drie kamers en heeft drie ramen. Presley nam deel aan
een NASA-experiment om informatie te krijgen over het leven in
een afgesloten ruimte.
Stakende werknemers Toyota ontslagen
durban» Toyota Zuid-Afrika heeft gisteren 6.000 werknemers
ontslagen die al zeven weken staakten wegens discriminerende
uitlatingen van opzichters. Het was het tweede massa-ontslag in
korte tijd. Vorige week werden 5.800 stakers in de gezondheids
zorg, die meer loon eisten, door de overheid ontslagen.
Grootste effectenmakelaar bezuinigt
Tokyo Nomura Securities Co., de grootste effectenmakelaar ter
wereld, gaat de komende vijfjaar minder investeren en 2.000 ba
nen laten verdwijnen om het dramatische winstverlies op te
vangen. In het op 31 maart afgesloten boekjaar daalde de winst
van het Japanse bedrijf met 80 procent tot 350 miljoen dollar.
Zoon Mitterrand weg uit vaders staf
parus Jean-Christophe Mitterrand, zoon van de Franse presi
dent en diens speciale adviseur voor Afrikaanse zaken, is uit de
presidentiële staf ontslagen. Er werd geen reden gegeven voor
het vertrek van Mitterrand jr., een 46-jarige voormalige journa
list die onder collega's de bijnaam 'Papamadit' (pappie-heeft-
me-gezegd) heeft.
Brug tussen China en Rusland
Peking China en Rusland willen in het Verre Oosten een ge
meenschappelijke brug bouwen over de rivier de Amoer om de
steden Heihe en Blagovesjensk te verbinden. Dat maakte het
Chinese staatspersbureau Xinhua vanmorgen bekend. Blagoves
jensk ligt 900 kilometer ten noordwesten van de Russische ha
venstad Vladivostok.
Collaborateurs Vichy aangeklaagd
parijs Twee prominente leden van het collaborerende Franse
Vichy-bewind zijn aangeklaagd wegens misdaden tegen de
menselijkheid. Rene Bousquet, destijds hoofd van de nationale
politie, en Maurice Papon, toenmalig politiechef van Bordeaux,
worden ervan beschuldigd dat zij in 1943 en 1944 duizenden jo
den hebben laten arresteren voor transport naar vernietigings
kampen. Het proces tegen de twee 82-jarigen volgt op een om
streden uitspraak in april om de zaak tegen de vroegere militie
chef Paul Touvier te seponeren.
Wantrouwen groot, sfeer kalm en zakelijk
barcelona ruud de V
correspondent
De aankondiging dat de 78-jari-
ge Alvaro Cunhal zich uit de
Portugese politiek terugtrekt,
kwam gisteren niet als verras
sing. Bij de verkiezingen van ok
tober vorig jaar voerde hij de
Portugese Communistische
Partij (PCP) al niet meer in zijn
eentje aan. Maar ook samen
met Carlos Carvalhas wist Cun
hal geen vuist te maken tegen
de centrum-rechtse premier
Cavaco Silva.
De CDU-combinatie, gedo
mineerd door de communisten,
kreeg ruim 8 procent van de
stemmen, het laagste sinds in
1975 in Portugal voor het eerst
vrije verkiezingen werden ge
houden. Al kunnen de commu
nisten in bepaalde regio's nog
op aanzienlijke aanhang reke
nen, de uitslag maakte duidelijk
dat de definitieve neergang ook
in Portugal is ingezet.
Cunhal zei al voor de verkie
zingen dat hij zou stoppen. Dat
hij nog ruim een half jaar heeft
gewacht, geeft aan dat hij dat
niet van harte doet. Zijn vast
houdendheid aan het PCP-lei-
derschap is even hardnekkig als
zijn trouw aan achterhaalde
marxistisch-leninistische uit
gangspunten.
Alvaro Cunhal werd in 1913 in
Coimbra geboren en sloot zich
als 21-jarige aan bij de PCP. In
1949 werd hij door een fascis-
Onwennig schoven de aartsvijanden gisteren in Londen
bij elkaar aan tafel voor hun eerste overleg in 70 jaar tijd.
Ierse woordvoerders kenschetsten de ontmoeting tussen
de politieke leiders uit Noord-Ierland en de Ierse Repu
bliek na afloop echter als „kalm, geciviliseerd en zake
lijk".
londen cees v
correspondent
Ongeveer 100 deelnemers, on
der wie ministers, hoge ambte
naren en functionarissen, togen
gistermiddag naar het Londen-
se Lancaster House voor de be
sprekingen die al voor hun aan
vang „historisch" heetten. Ove
rigens mogen Sinn Fein, de po
litieke arm van de terroristische
IRA, en de extremistische pro
testantse partijen in Londen
niet meepraten.
De delegaties staan voor een
zware taak. Het wantrouwen is
groot en de standpunten liggen
ver uiteen. De protestanten wil
len dat Noord-Ierland Brits
blijft, terwijl de katholieken een
band willen met de Ierse Repu
bliek, die in haar grondwet
Noord-Ierland opeist. In het
beste geval moeten de onder
handelingen leiden tot een
nieuwe status voor Noord-Ier
land, met meer zelfbestuur.
Aan het begin van de onder
handelingen gaven de Britse
premier Major en zijn Ierse
ambtgenoot Reynolds een geza
menlijke verklaring uit, waarin
zij zeiden ernaar te streven de
zogenoemde Anglo-Ierse Over
eenkomst te vervangen door
een ander verdrag.
De Anglo-Ierse Overeenkomst
(in 1985 gesloten door de pre
miers Thatcher en Haughey)
geeft de katholieke Ierse repu
bliek een kleine stem in de
Noordierse politiek en wordt
om die reden verworpen door
de Noordierse protestantse par
tijen. Volgens de verklaring van
de beide regeringsleiders wordt
nu gemikt op 'een
beter gefundeerde
komst'.
Rond Lancaster House zijn
strenge veiligheidsmaatregelen
genomen uit vrees voor acties
van de IRA. Scherpschutters
hebben zich verschanst op da
ken om de omgeving nauwlet
tend in het oog te kunnen hou
den.
Noorse walvisjagers hebben
voor het eerst in het nieuwe
vangstseizoen een dwergvinvis
geharpoeneerd „voor weten
schappelijke doeleinden". Af
gelopen vrijdag zijn zes Noorse
walvisvangers uitgevaren om
binnen een maand 110 dwerg-
vinvissen te vangen. De milieu
organisatie Greenpeace is met
het schip de Solo op weg naar
het Noorse water om de wal
visvangst te belemmeren.
Begin vorige week kondigde
Oslo aan dat het de in 1986 ge
staakte commerciële walvis
vangst zou hervatten. De Inter
nationale Commissie Walvis
vangst (IWC) besloot vorige
week op haar jaarvergadering
in het Schotse Glasgow dat er
weer mag worden gejaagd op
dwergvinvissen. Eerst dienen
echter vangstquota te worden
vastgesteld en strenge contro
lemechanismen ingesteld.
johannesburg peter van nuusenburg correspondent
Er is geen enkel bewijs dat de Zuidafrikaande regering, president
De Klerk, het leger of de politie rechtstreeks betrokken zijn bij het
geweld in zwarte Zuidafrikaanse woonoorden zoals Boipatong. Dat
heeft rechter Goldstone, de voorzitter van de staatscommissie die
het geweld in de townships onderzoekt, gisteren in Pretoria ver
klaard. Het ANC beschuldigt De Klerk, de politie en het leger ervan
de hand te hebben in het voortdurende geweld. De Afrikaanse sta
ten hebben de VN-Veiligheidsraad gisteren gevraagd om een
spoedzitting om de crisis in Zuid-Afrika te bespreken.
tisch tribunaal schuldig bevon
den aan samenzwering tegen de
staat.
Hij zat elf jaar vast, waarvan
acht in eenzame opsluiting. In
1960 wist hij te ontsnappen.
Een jaar later werd Cunhal ge
kozen tot secretaris-generaal
van de verboden communisti
sche partij.
Met de Anjerrevolutie en het
verdwijnen van de dicatuur in
1974 steeg Cunhals politieke
ster, samen met het electorale
succes van de PCP. Hij was en
kele keren minister en parle
mentslid. Naarmate Portugal
zijn fascistische verleden vergat,
slonk echter de interesse voor
de PCP, niet in het minst door
de halsstarigheid van Cunhal.
Zo verzette hij zich tegen het
hervormingsgezinde Eurocom-
munisme en betreurde hij het
verdwijnen van het marxisme in
de voormalige Sovjetunie en
Oost-Europa.
De afgelopen drie jaar kon
Cunhal de ontevredenen in de
PCP niet meer in de hand hou
den. Die hebben nu hun hoop
gevestigd op de 49-jarige
econoom Carlos Carvalhas.
Maar ook deze ex-Europarle
mentariër zalmoeilijk onge
daan kunnen maken, dat verre
weg de meeste linksgezinde
Portugese jongeren de PCP de
rug hebben toegekeerd en kie
zen voor een andere linkse
splinter of voor de Socialistische
Partij.
münchen hans hoogenduk
correspondent
Zes regeringsleiders en één staatshoofd bijeen in
een zaal in München. Daar moet toch gewichtigs
uitkomen? Het gonst in de Beierse hoofdstad van
de geruchten over allerlei belangrijke uitkom
sten, maar tot nu toe valt de jaarlijkse top van de
G-7, de zeven belangrijkste industrielanden, nog
het meest op door de demonstraties in de Beier
se hoofdstad. Bij een treffen tussen actievoerders
en politie werden gisteren zo'n 400 demonstran
ten gearresteerd.
Geen enkel akkoord is nog in zicht, behalve
dan een gezamenlijke verklaring over het voor
malige Joegoslavië die morgen aan het einde van
de top wordt uitgegeven. Daarin wordt met mili
tair ingrijpen gedreigd als de Serviërs hun geweld
niet staken. De Verenigde Naties hebben overi
gens het laatste woord over inzet van militaire
middelen.
De vastgelopen onderhandelingen over een
vrijere wereldhandel in het kader van de GATT,
een van de belangrijkste agendapunten tijdens
de top, kreeg gisteren uitvoerige aandacht. Con
crete voorstellen bleven echter uit, ook al zouden
de Franse president Mitterrand en zijn Ameri
kaanse collega Bush elkaar zijn genaderd op het
punt van de landbouwsubsidies binnen de Eu
ropese Gemeenschap, die de VS een doorn in het
oog zijn. Rusland hoeft verder niet op al te veel
Financiële steun te rekenen. Als de Russische pre
sident Jeltsin vanavond op uitnodiging van de
Beierse minister-president Streibl vervroegd aan
de dis in München aanschuift, krijgt hij alleen te
horen dat hij enig uitstel krijgt voor het terugbe
talen van schulden en de rente daarover. Nieuwe
financiële hulpmaatregelen zitten er niet in. Al
leen voor het renoveren van de Russische kern
centrales wordt geld vrijgemaakt.
Vooral Japan speelt het financiële spel hard. In
antwoord op de beschuldiging van Jeltsin vorige
week dat Japan zijn land nog geen cent heeft ge
geven, maakte premier Miyazawa gisteren dui
delijk dat dat zo blijft zolang de Russen de Koe-
rillen niet teruggeven. De vier eilandjes werden
aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door
de Sovjets geannexeerd.
Wel heeft intussen het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) besloten één miljard dollar (1,7 mil
jard gulden) aan Rusland over te maken. Het
gaat om het eerste 'deel' van het eerder afgespro
ken hulpprogramma van 24 miljard dollar waar
over de westerse industrielanden het vorig jaar
eens werden. In ruil voor het krediet heeft de
Russische premier Gaidar beloofd een aantal
markthervormingen binnen enkele weken door
te drukken en het Russische begrotingstekort te
verkleinen.
Duitsland
48,3
Europa (E.V.A.-landen*)
6,9
Canada
2,5
Japan
2,6
Zuid-Korea
2,9
Verenigde Staten
5,5
Europa (EG-landen
16,1
zonder Duitsland))
De beloofde hulp aan de
landen van de voormalige
Sovjetunie tussen september
1990 en januari 1992 in
miljarden dollars
Europese Vrijhandelsassociatie
Al gebeurt er weinig, een top van wereldleiders is altijd goed voor een leuk plaatje. Als de forse gastheer
Helmut Kohl zich ontfermt over de kleine Japanse premier Miyazawa zijn de paparazzi er als de kippen bij.
foto ap
GOS stuurt
vredesleger
naar Moldova
moskou gpd
De leiders van het Gemenebest
van Onafhankelijke Staten
(GOS) hebben gisteren tijdens
een topbijeenkomst in Moskou
besloten vredestroepen te stu
ren naar gebieden in het GOS
waar wordt gevochten. In eerste
instantie gaat het dan om Mold
ova, waar een burgeroorlog
woedt tussen de Roemeense
meerderheid van de bevolking
en Russen en Oekraïners in de
provincie Trans-Dnjestrië. On
danks een bestand dat presi
dent Snegur en. zijn Russische
collega Jeltsin vrijdag sloten,
wordt er nog steeds fel gevoch
ten in Moldova.
Het is onwaarschijnlijk dat er
vredestroepen gaan naar Na-
gorno Karabach. De president
van Armenië, Petrosjan, keurde
dit plan gisteren af, terwijl Azer-
bajdzjan niet officieel-was afge
vaardigd op de top. De vrede
stroepen gaan in ieder geval
niet naar de Georgische provin
cie Zuid-Ossetië, omdat Georgië
(nog) geen lid is van het GOS.
zagreb runa hellinga
„Voor de komende tien dagen
hebben we letterlijk geen dinar
meer in kas. We betalen nu pas
de rekeningen voor half mei,
hotelmanagers staan bij ons op
de stoep, maar we hebben sim
pelweg geen geld." Prof. Adal
bert Rebic, voorzitter van het
Kroatische nationale vluchtelin
gencomité, is vertwijfeld.
„Twintig procent van de rege
ringsbegroting gaat op aan
vluchtelingen. Stelt u zich voor
dat we dat geld anders hadden
kunnen gebruiken."
Kroatië herbergt op dit mo
ment ruim 550.000 vluchtelin
gen, 260.000 uit de eigen repu
bliek en haast 300.000 uit buur
land Bosnië-Hercegovina. Iede
re dag komen er nieuwe asiel
zoekers. Soms slechts een dui
zendtal, soms tienduizend tege
lijkertijd. „Op dit moment is het
rustig, omdat er zo heftig wordt
gevochten in Noord-Bosnië dat
mensen niet weg kunnen. Als
het daar even kalm wordt, staan
er zo weer dertigduizend op de
stoep."
Ze zitten op het station in Za
greb, met de verschrikkingen
van de oorlog op hun gezichten.
Zwijgende vermoeide mensen,
slecht gekleed, met de blik op
oneindig en hun schaarse bezit
tingen in dozen en bundels om
hen heen. De stedelingen zijn
inmiddels aan hen gewend.
Sinds een jaar stromen ze Za
greb binnen.
Eerst kregen
ze onderdak in
hotels bij fami
lies die daarvoor
een kleine ver
goeding kregen.
Daarna werden
er sporthallen
voor hen vrijge
maakt en nu, tij-
dens de zomervakantie, scho
len. Maar de opvangcapacitei
ten zijn uitgeput. Zagreb telt in
middels zo'n 75.000 mensen uit
Bosnië. Rebic: „We weten niet
meer waar we met hen heen
moeten. We plannen een ten
tenkamp, maar dat kost zo'n
zes miljoen dollar en dat geld is
er niet."
Dus staan de mensen op
straat, letterlijk. Ze hebben het
nog getroffen als ze zijn onder-
Vermoeide mensen,
slecht gekleed,
de blik op oneindig
gebracht in een 1
wagon op een verlaten spoor
weg-emplacement. Rond de
Nieuwe Moskee in Zagreb sla
pen honderden mensen iedere
nacht buiten onder de sterren.
„De mensen klagen erover",
zegt imam Fahrudin Hamido-
vic. „Maar we hebben geen mo
gelijkheden.
We probe
ren zo snel
mogelijk
ander on
derdak voor
hen te vin
den, maar
makkelijk is
dat niet."
De moskee,
een futuristisch hagelwit ge
bouw met drie halve koepels,
heeft een aantal ruimtes in de
medresse, de islamitische
school, ter beschikking gesteld
aan vrouwen met kleine kinde
ren. De zaaltjes puilen uit van
de zakken met kleren en bezit
tingen, op de vloer hurken moe
ders die hun kroost in bedwang
proberen te houden. De lucht is
er om te snijden.
Maar het is misschien toch
beter dan buiten. Op het terrein
rond de moskee hebben ver
schillende mensen tentjes op
gezet en wappert de was aan de
lijnen. Anderen moeten het
doen met een nog simpeler on
derkomen: een stuk plastic zeil
tussen de bomen of gewoon de
blote hemel.
Voor de moskee staat een
bord met briefjes. Simpele ver
zoeken: als er iemand uit dat en
dat dorp komt, kan hij dan con
tact opnemen met... en dan
volgt een telefoonnummer. Ie
mand die op zoek is naar zijn
geliefde en zijn adres op een
hartvormig papiertje heeft ach
tergelaten. Ouders'die hun kin
deren, vrouwen die hun man
nen zoeken.
De verhalen zijn een opsom
ming van oorlogsleed. „We wa
ren eerst in Slovenië", vertelt
een jongetje uit Modrica. „Maar
toen we hoorden dat ons dorp
was bevrijd, zijn we terugge
gaan. Twee dagen later begon
nen de bombardementen weer.
We zijn 's avonds de schuilkel
der ingegaan, en toen we 's och
tends weer naar buiten kwa
men, was het hele dorp kapot."
Tientallen
tonnen voedsel
naar Sarajevo
den haag gpd
De hulporganisaties Artsen
zonder Grenzen en het Rode
Kruis trachten deze week nog
tientallen tonnen voedsel en
medicijnen over te brengen
naar Sarajevo. Het Rode Kruis
onderzoekt of het mogelijk is
een konvooi vrachtwagens met
in totaal veertig ton voedsel
per trein naar de hongerende
Bosnische hoofdstad te vervoe
ren. Artsen zonder Grenzen
hoopt de komende dagen met
een Amerikaans transport
vliegtuig 34 ton hulpgoederen
naar Sarajevo over te vliegen.
De beide organisaties heb
ben de afgelopen dagen vijf la
dingen hulpgoederen vervoerd
met een door de luchtmacht
beschikbaar gestelde Fokker
27. Artsen zonder Grenzen
heeft inmiddels drie vertegen
woordigers in het geteisterde
Sarajevo zitten. Zij hebben de
behoefte aan medische hulp
goederen in Sarajevo geïnven
tariseerd.
