Top van
leiders
De uitholling van Zapata's heldhaftige revolutie
Voor Boris Jeltsin wordt
het een knap zwaar weekje
Feiten &Meningen
MAANDAG 6 JUL11992
Kopstukken G-7 tot en met woensdag in Miinchen bijeen
TOM JANSSEN
Het stimuleren van de groei van de
wereldeconomie, coördinatie van
de hulp voor de uiteengevallen
Sovjetunie en eindelijk een streep
onder de zich al jaren voortslepen
de GATT-onderhandelingen over
de vrije handel in de wereld. Dat
zijn de drie voornaamste doelstel
lingen van de vandaag in Miin
chen begonnen top van de leiders
van de zeven belangrijkste econo-
nomische machten, de G-7. De
verwachtingen zijh hoogespan-
nen, maar algemeen wordt aange
nomen dat de staats- en regerings
leiders de bijeenkomst ook dit keer
zullen gebruiken om zich meer
voor hun nationale achterban te
profileren dan om de werkelijke
problemen aan te pakken.
HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
De meeste deelnemers zitten thuis be
hoorlijk in de problemen en moeten vre
zen dat zij er in de toekomst niet meer
bij zullen zijn. Een succesvol optreden in
München zou een afgang thuis kunnen
helpen voorkomen.
Gastheer Helmut Kohl zal in ieder geval
proberen het beeld van een uitgeblust,
door de eenwording overbelast Duits
land, bij te stellen. En hij wenst niet in de
beklaagdenbank plaats te nemen vanwe
ge de hoge-rentepolitiek die zijn land
voert, waardoor de economische groei in
de rest van de wereld wordt vertraagd.
De Amerikaanse president Bush heeft
geen top, maar een wonder nodig om uit
de problemen te komen. Midden in de
verkiezingsstrijd heeft hij niet alleen te
maken met de Democratische uitdager
Bill Clinton, maar ook met de zeer be-
dreigendeanti-establishment-kandidaat
Ross Perot. Bush heeft dringend een suc
ces nodig, bijvoorbeeld een verlaging
van de officiële rente in Duitsland. Aan
gezien die er in München niet in zit, zal
hij zich moeten inspannen om de scha
de zo veel mogelijk binnen de perken te
houden.
Zijn Franse ambtgenoot Mitterrand heeft
het in eigen land ook niet makkelijk. De
75-jarige, wiens socialisten bij de kiezers
volledig uit de gratie zijn, heeft welis
waar de economie van zijn land gezond
gemaakt, maar de prijs daarvoor is een
hoge werkeloosheid. Ook Mitterrand
moet dus proberen met iets positiefs
naar huis te komen.
Zijn de kersverse Italiaanse premier
Amato zal geen potten breken in de
Beierse hoofdstad. In zijn land stottert de
economische motor. Daarnaast is Italië
met zijn elf kibbelende partijen notoir
onregeerbaar en kampt het land met ge
weldige interne spanningen. De rol van
de Canadezen is traditioneel zeer be
scheiden op de G-7-bijeenkomsten. In
feite moet premier Mulroney als verte
genwoordiger van veruit de kleinste van
de zeven blij zijn dat zijn land er elke
keer bij mag zijn.
Dat geldt uiteraard niet voor de Britse
premier Major, die zich nu eindelijk wil
bevrijden van het imago Margaret That
chers loopjongen te zijn geweest. Econo
misch gaat het zijn land na een lange re
cessie iets minder slecht, maar daarvoor
is met een hoge werkeloosheid een forse
prijs betaald.
De laatste in dit rijtje, deels tamelijk aan
geslagen leiders is de 73-jarige Japanner
Miyazawa. Zijn liberale partij staat er
electoraal niet al te best voor en deze
maand worden in Japan verkiezingen
gehouden. Het vertrouwen in de politiek
heeft, ondanks een behoorlijke economi
sche groei, een knauw gekregen. Dat
bleek het duidelijkst bij de geweldige
koersval op de Japanse beurs.
Daarnaast liggen de Japanners nog altijd
overhoop met de Russen over de toe
komst van de Kurillen-eilanden, die de
vroegere Sovjetunie sinds de Tweede
Wereldoorlog bezet houdt. Als Tokyo de
economisch waardeloze, maar psycholo
gisch zeer belangrijke eilandengroep niet
George Bush lust
geen broccoli
MÜNCHEN ANP-Rtr
George Bush lust geen brocco
li. Daarom is in München spe
ciaal voor hem een bedje as
perges aangelegd. De regerin
gen van Duitsland en Beieren
hebben koeten nog moeite ge
spaard om de G-7-top tot een
succes te maken. De uitgaven
zijn er naar: 35 miljoen mark,
ofwel 8.000 mark per minuut.
Tijdens een onderonsje heb
ben Bush en de Franse presi
dent Mitterrand gisteren alvast
gesproken over de Europese
veiligheid. Ze zouden echter
niet nader tot elkaar zijn geko
men. Bush wil dat de Amerika
nen flink betrokken blijven bij
de verdediging van Europa,
Parijs wil de rol van de Ameri
kanen inperken.
G-7 stop de moord op de natuur.
Duidelijk zichbaar is die hartekreet
van natuurbeschermers aange
bracht in een graanveld bij de
luchthaven van München. De ac
tievoerders hopen dat ze zeven
confererende wereldleiders hun
oproep niet alleen zien, maar deze
ook ter harte nemen, foto dpa
terugkrijgt, zal Japan geen yen in Rus
land investeren. Dat weet ook Boris Jelt
sin, de Russische president die woens
dag als gast zijn opwachting komt ma
ken in München.
Een poging van Bush om de Rus maar
meteen te laten toetreden tot dit exclu
sieve gezelschap, was al mislukt voordat
iedereen van de verbazing was beko
men. De Duitse minister van economi
sche zaken, Möllemann, zei terecht dat
hij zich met de beste wil van de wereld
niet kan voorstellen, dat een land dat
heeft gevraagd leningen later te mogen
terugbetalen, voldoet aan de maatstaven
voor het lidmaatschap van de G-7.
Hulp aan Rusland is dan ook een van de
centrale thema's op deze top. Jeltsin wil
dat zijn land de komende twee jaar geen
cent aan aflossing hoeft te betalen en het
zit er dik in dat de zeven daarmee ak
koord gaan. Anders ligt het met zijn
dringende verzoek om extra geldinjec
ties. Ook al zouden de andere staten wil-
jen, hun kassen zijn leeg. Behalve die
van Tokyo, maar die gaat niet eerder
open dan het moment waarop Moskou
de Kurillen teruggeeft. Meer kans van
slagen heeft een programma om de Rus
sische kerncentrales te saneren. Vooral
de Fransen willen hiervan een thema
maken. Alleen, en dat geldt voor alle we
reldproblemen waarover de zeven zich
moeten buigen: wie zal dat betalen?
HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Ruslands president Boris Jeltsin
krijgt het deze week zwaar voor
z'n kiezen. In München moet
hij woensdag de G-7, de leiders
van de zeven rijkste industrie
landen, overtuigen dat miljar
denhulp aan Rusland in hun ei
gen belang is. Hij zal daarvoor
in grote lijnen dezelfde argu
menten gebruiken als Sovjet
leider Gorbatsjov een jaar gele
den bij de G-7 in Londen. In
één zin samengevat: steun onze
hervormingen, anders wacht de
catastrofe, niet alleen voor mijn
land maar voor de hele wereld.
Een jaar geleden kon Gor
batsjov zijn collega's en bewon
deraars niet over de streep trek
ken. Hij keerde met lege han
den naar Moskou terug. Dat
was, schrijven de Russische
kranten nu, mede de oorzaak
voor de staatsgreep die een
maand later plaatsvond. De ver
gelijking tussen toen en nu
wordt veelvuldig gemaakt, om
dat de omstandigheden op het
oog identiek zijn.
Net als Gorbatsjov haalt Jeltsin
conservatieve politici en krijgs
haftige militairen naar sleutel-
posten. Ook onder Jeltsin verke
ren Rusland en het Gemenebest
van Onafhankelijke Staten
(GOS) als geheel in een perma
nente staat van anarchie en ge-
ANENECUILCO COUN HARDING
THE INDEPENDENT
Het is overduidelijk wie de lie-
velingszoon is van Anenecuilco,
een klein stadje dat diep wegge
doken ligt tussen de suikerriet
velden van de Mexicaanse deel
staat Morelos ten zuiden van
Mexico-Stad. In een goed ver
zorgd parkje op het grote plein
staat een ruiterstandbeeld van
Emiliano Zapata. Even verderop
ligt de Emiliano Zapata kleuter
school en dan heb je nog de
Emiliano Zapata lagere school.
En in een rustig steegje bevindt
zich het Emiliano Zapata muse-
stelt niet veel voor:
de ruïne van het eenvoudige,
twee-kamerhuisje waar Zapata
in 1879 in een eenvoudig boe
rengezin werd geboren. Aan de
muur hangen vergrote foto's
van taferelen uit ae Mexicaanse
revolutie, waarin Zapata met
zijn guerrillaleger ongeregel
de troepen van boeren te paard
in wijde witte hemden en broe
ken en brede strohoeden ten
strijde trekt tegen het federale
leger. In 1914 hield deze havelo
ze bende Mexico-Stad enkele
dagen bezet.
Er zijn kleinere foto's te koop
van Zapata die voor de camera
poseert in het kostuum van een
landheer, maar wel met sjerp,
patroongordel, geweer en sabel.
Fans van Marlon Brando's film
Viva Zapata zullen de branden
de intensiteit van de donkere
ogen herkennen, evenals de
zware, hangende snor die in de
jaren zestig in zwang was bij in
tellectuelen en poseurs. Sommi
ge Mexicanen dragen hem nog
steeds.
Op een muurschildering ver
breekt Zapata met beide han
den de ketenen waarmee zijn
landgenoten zijn geboeid. Ook
de belangrijkste 'slechterikken'
uit de revolutie zijn afgebeeld:
een landeigenaar in een zwarte,
strakke broek, een'rijkelijk ver
sierd kort jasje en een elegante
hoed, een priester met tonsuur
(geschoren kruin) en een
veldopzichter met een geweer
aan zijn riem en een zweep in
de hand. De oude, blanke dicta
tor, Porfirio Diaz, gekleed in een
vlinderjas en hoge hoed, kijkt
op de achtergrond misprijzend
toe. Hij werd uit het land ver
bannen toen de Mexicaanse re
volutie de eerste grote sociale
en politieke omwenteling van
de twintigste eeuw zich in
1910 voltrok.
Landeigendom
De muurschildering werd vorig
jaar onthuld door president
Carlos Salinas de Gortarirdie in
zijn toespraken vaak naar Zapa
ta verwijst. De ironie wil dat
juist president Salinas als geen
ander Zapata's erfenis van radi
cale landhervormingen heeft
verkwanseld. Enkele maanden
geleden maakte hij bekend dat
het principe van landeigendom
voor wie de grond bewerkt
de slogan die boven Zapata's
museum hangt niet meer
geldt.
De ejidos, collectieve landbouw
coöperaties die zich gestaag
hebben uitgebreid en steeds
meer land hebben verworven
sinds Zapata's revolutionaire
programma (het-zogenaamde
Plan van Ayala) in 1917 in de
grondwet werd verankerd, han
gen ingrijpende veranderingen
boven het hoofd. Voortaan mo
gen ejidos worden verkocht,
s van Marlon Brando's film Viva Zapata' zullen de brandende intensiteit van de donkere ogen herken-
i, evenals de zware, hangende snor die in de jaren zestig in zwang was bij intellectuelen en poseurs.
foto archief
verpacht of verhypothekeerd als
de leden van de coöperatie dat
willen. Dit betekent dat de grote
hacienda's die Zapata en zijn
volgelingen 70 jaar geleden
hebben platgebrand, weer terug
zouden kunnen komen.
In de suikerrietvelden van Mo
relos staan overal nog de holle
geraamten vap vernielde suiker
fabrieken als een monument
voor de revolutionaire boeren,
maar het beleid van de Mexi
caanse regering is radicaal ver
anderd. Er wordt nu gestreefd
naar een commercialisatie van
de landbouw. In andere delen
van Mexico zijn al enkele proe
ven genomen met joint ven
tures tussen ejidose n particulie
re bedrijven en de regering
pompt veel geld in de infra
structuur van het platteland als
voorbereiding op het openstel
len van de landbouw voor de
krachten van de vrije markt.
Werkloosheid
Door Zapata's principe van
'land voor de bebouwer' zijn de
ejidos in de loop der jaren ver
snipperd in steeds kleinere ak
kertjes, wat heeft geleid tot een
structurele daling in de produk-
tiviteit van het land en een
groeiende werkloosheid onder
de boeren, die massaal wegtrek
ken naar de krottenwijken van
Mexico-Stad (met een bevol
king van 17 miljoen) of naar de
Verenigde Staten.
Morelos zelfheeft ook de nodi
ge veranderingen ondergaan.
De deelstaat is een soort achter
tuin geworden van de zich
steeds verder uitbreidende
hoofdstad en veel afstammelin
gen van Zapata's guerrillastrij
ders zijn al lang geen arme klei
ne suikerrietboertjes meer. Veel
ejidos hebben hun land al ille
gaal en voor veel geld aan pro-
jektontwikkelaars verkocht.
De heldhaftige dagen van de
ejidos zijn verleden tijd. In het
huidige Mexico zijn de techno
craten sterk in de opkomst en
de traditionele, ingeslapen
ejidos worden steeds meer be
schouwd als een beschamend
anachronisme.
Maar dat betekent niet dat Za
pata's standbeeld in Anenecuil
co binnenkort van zijn sokkel
zal worden getrokken. De Mexi
canen blijven trouw aan een
oude en beproefde traditie:
ogenschijnlijke tegenstellingen
en ongerijmdheden worden
verzoend in de warme boezem
van de revolutie. Zapata werd
uiteindelijk vermoord door een
komplot van een andere held
uit de revolutie, Venustiano
Carranza, die een jaar later
werd vermoord tijdens een op
stand van de generaals Alvaro
Obregon en Flutarco Elias Cal-
les, die beiden later president
zijn geworden.
De Mexicaanse revolutie kent
geen trotskisten: niemand
wordt achteraf weggezuiverd.
Straten, pleinen en dorpen wor
den nog steeds naar deze 'hel
den' vernoemd en de namen
van alle bovengenoemden par
ticipanten prijken in goudgra
vure op de muren van het Mexi
caanse congres.
VERTALING MARGREET HESLINGA
welddadige etnische conflicten.
Jeltsins presidentiële decreten
worden net zo min uitgevoerd
als die van Gorbatsjov.
Toch is er wel wat veranderd.
Jeltsin heeft knopen doorgehakt
die Gorbatsjov niet kon of wilde
doorhakken. Hij haalde jonge
economen als de huidige waar
nemend premier Gaidar naar de
top. Hij brak het systeem van
staatsprijzen, bezuinigde fors
op de overheidsuitgaven, er
kwam een begin van vrije han
del. Jeltsin gafi zij het met te
genzin, het idee van een Sov
jetunie op. Het GOS bestaat uit
onafhankelijke staten, zonder
een overkoepelend machtscen
trum. Dat Rusland zijn positie
als grootste binnen die club ge-
of misbruikt, doet daar niets
aan af.
Veel meer heeft de Russische
president nog niet bereikt, want
al zijn andere beleidsvoorne
mens, of het nu pm privatise
ring of belastingwetgeving gaat,
moeten nog door het parlement
worden goedgekeurd. Maar het
lijkt voldoende.
Zaterdag, vlak voor een gesprek
met directeur Camdessus van
het Internationale Monetaire
Fonds (IMF), waarschuwde Jelt
sin nog eens: „Rusland heeft
een unieke positie, ondergaat
unieke hervormingen". Met an
dere woorden: het IMF en het
Westen möeten deze kern
macht met economische mi
graine niet over één kam sche
ren met welk Derde-Wereldland
dan ook.
Camdessus kwam uit het ge
sprek met de mededeling dat hij
het IMF-bestuur zal adviseren
Ruslands hervormingen te steu
nen. Dat betekent dat het groe
ne licht zal worden gegeven
voor toekenning van een krediet
van 24 miljard dollar. Rusland
heeft dat nodig voor de moder
nisering van de industrie en het
volledig convertibel (vrij inwis
selbaar) maken van de roebel.
Vermoedelijk zal Jeltsin in Mün
chen ook zijn zin krijgen op een
ander punt: voorlopig geen af
lossingen voor de 75 miljard
dollar schuld die Moskou bij het
Westen heeft. Jeltsin wil een be
vriezing van twee jaar, en de
Europese landen voelen daar
wel voor.
De grote vraag is natuurlijk of
(eventuele) westerse steun vol
doende is om Jeltsin politieke
leven te rekken. De binnenland
se oppositie tegen zijn hervor
mingspolitiek groeit met de dag.
Jeltsins hardnekkige weigering
om de energieprijzen vrij te la
ten (een eis van het IMF), komt
dan ook niet voort uit onwil om
de oleiprijs te laten bepalen
door de vrije markt, maar uit
angst dat de prijsexplosie die
onvermijdelijk op zo'n maatre
gel volgt, de munitie levert voor
een echte contra-revolutie.
De oppositie concentreert zich
nu op de hoorzittingen van het
Constitutionele Hof over
Jeltsins 'communistenverbod'
die morgen beginnen. De com
munistische parlementsleden
die deze zaak aanhangig heb
ben gemaakt, gokken erop dat
het hof de president tot de orde
roept. In dat geval is in theorie
de weg vrij om het hoogste wet
gevende orgaan, het Congres
van Völksafgevaardigden, te la
ten beslissen over de wenselijk
heid om 'grondwetschender'
Jeltsin als president af te zetten.
Deze kwestie wordt in het Jelt-
sin-kamp hoog opgenomen.
Maar het politieke leven van de
president lijkt meer bedreigd
door de machtige pressiegroep
van industriëlen en militairen.
Voormalig Gorbatsjov- adviseur
Jakovlev, de man die vorig jaar
een week vantevoren trefzeker
de coup voorspelde, waar
schuwde al dat het gevaar niet
van ouderwetse communisten
komt. Die kunnen niet op steun
van de bevolking rekenen,
meentjakovlev.
Dat militairen de etnische con
flicten aangrijpen om met harde
hand orde op zaken te stellen, is
een veel groter gevaar voor de
prille democratie, zegt hij. Jako-
vlevs gelijk werd zaterdag al be
wezen door generaal Lebed, net
door Jeltsin benoemd tot com
mandant van het 14e Leger in
de opstandige provincie Dnje-
str, onderdeel van Moldova.
Jeltsin en president Snegoer van
Moldova waren nog niet uitge
sproken over hun vredesplan
voor het bloedige conflict, of Le
bed maakte de Moldovaanse re
gering, inclusief Snegoer, uit
vooreen 'fascistische kliek'.
Jeltsin heeft met Lebed duidelijk
de verkeerde man benoemd.
Zijn kritici zeggen dat dit niet
zomaar een vergissing is, maar
een rechtstreeks gevolg van het
feit dat hij generaal Gratsjov tot
Russisch defensieminister be
noemde. De defensietop be
staat nu uit voormalige Sovjet
houwdegens die bij de staats
greep vorig jaar pas op het
laatste moment voor Jeltsin ko
zen. Tel daar bij op de vertegen
woordigers van de (militaire) in
dustrie die Jeltsin recentelijk in
het kabinet haalde, plus een
ambitieuze vice-president
(Roetskoi). Jeltsin verkeert in
slecht gezelschap.
