Vlaanderen en Wallonië
naderen de ontknoping
WAAR KAN
IEDEREEN ZICH
GROTER VOORDOEN
DAN 'IE IS?
Populariteit Ross Perot kan niet voortduren
Feiten &Meningen
Help de prins aan een partner
ZATERDAG 4 JUL11992
2
40i«r
MAJJURODAM
MADURODAM. HÉÉÉL NEDERLAND AAN IE VOETEN
'Sire, laat mij u de waarheid zeggen: er bestaan geen Belgen
Aan de frontièrelinguistique (de taalgrens) klinkt het dapper: niets is be
spreekbaar. Maar wanneer het land in nood is, vinden Belgische politici alles
'beluisterbaar'. En zo luisteren Walen en Vlamingen al bijna drie maanden
vanuit hun loopgraven met rode oortjes naar eikaars voorstellen om België
op te delen. Een eco-tax om de Franstalige leraren te kunnen betalen, gewes
ten die internationale verdragen mogen afsluiten, een deling van de torenho
ge staatsschuld; niets mag, alles kan. De bevolking reageert gelaten, bijna on
verschillig. En toch nadert België de ontknoping.
BRUSSEL «PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
De 'Dialoog van Gemeenschap tot Ge
meenschap' is een manmoedige poging van
Vlaamse en Waalse politici, uit zowel oppo
sitie als regeringspartijen, om voor eens en
voor altijd de tegenstelling tussen de twee
Belgische volkeren te regelen, en het land
om te vormen tot een federale staat. Ko
mende week moeten er door de zeven par
tijvoorzitters spijkers met koppen worden
geslagen. De al weken slepende Dialoog
wordt aan beide kanten van de taalgrens
met schouderophalen begroet.
Wellicht komt het doordat België al zo vaak
aan de rand van de afgrond heeft gestaan,
en het niet de eerste keer is dat het einde
wordt aangekondigd. Mogelijk gaat de oor
zaak schuil in de openlijke haat-liefde-ver
houding die de bewoners met hun natie
onderhouden. En waarschijnlijk speelt ook
één eigenschap een rol die Vlamingen en
Walen delen, namelijk hun onbegrensde
wantrouwen in politici. Hoe drukker de
'Wetstraatse arrangeurs' zich maken, des te
minder het uitmaakt.
Afkeer
In zijn werkkamer in de Brusselse wijk St.
Gilles zegt voormalig premier Wilfried Mar
tens: „Het duurt te lang. Je kunt niet dertig
jaar lang de staat hervormen zonder dat het
proces gecompromitteerd raakt. De meer
derheid van de publieke opinie laat afkeer
blijken, of keert zich tot het extreem-rechtse
Vlaams Blok".
Luc Huyse, professor in de politicologie aan
de universiteit van Leuven: „Het is als een
echtscheiding waar de advocaten bij zijn
gehaald. De juridische experts hebben een
motor in beweging gezet van ontbinding.
En geen van de partners vraagt zich nog af:
willen we dat wel". Slechts een enkeling ge
looft in de goede afloop.
Wie iets wil begrijpen van de nooit aflaten
de taalstrijd, de communautaire tegenstel-
De inwoners van Brussel worden zowel door
Vlamingen als Walen gewantrouwd, en pogen
dcyirgaans zelf buiten de strijd te blijven.
FOTO GPD ARCHIEF
ling, moet zich eigenlijk verdiepen in de ge
schiedenis van het bufferstaatje.dat de Eu
ropese supermachten in 1830 creëerden.
Het is de historie van twee volkeren die
weinig op elkaar tegen hebben en in meer
derheid vreedzaam langs elkaar heen leven.
Het dichtstbijzijnde vakantieoord is voor
een Vlaming de Ardennen en voor een Waal
de kust, maar eikaars kranten leest men
niet, en de media negeren 'de andere kant'.
Allebei genieten ze van the Belgian way of
life, op zichzelf teruggetrokken, pragma
tisch, wars van scherpslijperij. Het enige dat
ze niet kunnen toelaten, is dat de ander de
baas speelt.
Het is een historisch gevecht dat in de ziel
van elke Belg voortleeft. Elke gebeurtenis le
vert nieuwe munitie, simpelweg omdat de
twee landsdelen onderling verschillen. Er is
het door en door katholieke Vlaanderen,
ooit achterlijk boerenland dat zich econo
misch omhooggewerkt heeft. Waar de taal
en cultuur ternauwernood konden worden
gered van een verstikkingsdood tussen lo
kale dialecten of opgelegd Frans. En er is
Wallonië, met de ooit rijke en machtige
aristocratie en het georganiseerde socialis
me van de mijnen en zware industrie. Zij
zijn in de minderheid geraakt, en lijden on
der economisch verval.
Jules Destrée, de Waalse leider die in de
Vlaamse emancipatie een bedreiging zag
voor de Franstalige staat, vatte het pro
bleem in 1912 al in een brief aan de koning
bondig samen. „Sire, laat mij U nu de waar
heid zeggen, de grote en afschrikwekkende
waarheid: er zijn geen Belgen."
Destrée ontwaarde naast Vlamingen en
Walen slechts twee groepen Belgen: 'het of
ficiële wereldje', en de Brusselaars. De me
rendeels Franstalige bewoners van deze
stad in het Vlaamse land worden door beide
kampen gewantrouwd, en pogen zelf bui
ten de strijd te blijven. „De Brusselaars dra
gen hun portemonnee aan de Vlaamse kant
en hun hart aan de Franse", zei een topon
dernemer laatst nog.
Jeugddroom
Het 'officiële wereldje' is sinds 1912 bijge
draaid. Degenen die de Belgische eenheids
staat willen behouden zijn volgens Hugo
Schiltz, de Vlaamsnationalistische voorzit
ter van De Dialoog, „niet meer uitgespro
ken actief, wel nog latent. Ze hebben het
nog altijd niet begrepen". Ook aan gene zij
de van de taalgrens wordt vaker hardop ge
dacht over een boedelscheiding. José Hap
part, de onruststoker uit Voeren die inmid
dels een glanzende carrière maakt binnen
de Parti Socialiste, sprak zich laatst uit voor
de 'likwidatie' van het land.
Binnenkort wordt België in de grondwet of
ficiéél als 'federatie' omschreven. „Mijn
jeugddroom gaat in vervulling", zegt de
geestelijk vader van de staatshervorming
Wilfried Martens. „Tussen droom en daad,
staan wetten in de weg, en praktische be
zwaren", declameert hij de schrijver Els-
schot.
Want de Vlaamse en Waalse politici hebben
in al die jaren van hervormingen van het
land een evenwichtsoefening gemaakt. De
WASHINGTON HENK DAM
CORRESPONDENT
Het verhaal over het Ameri
kaanse volk en Ross Perot, de
miljardair uit Texas die vrijwel
zeker gaat meedoen aan de race
naar het Witte Huis, begint een
beetje te lijken op het verhaal
van een verliefdheid. Zoals
mensen in de eerste stadia van
verliefdheid niets kwaads over
De Bewonderde kunnen horen,
zo heeft ook een groot deel van
de Amerikanen zich tot dusver
En die verhalen zijn ruim ver
schenen, in allerlei kranten. Ze
gingen over Perots financiën,
over de vuile trucs die hij uit
dacht om tegenstanders te vloe
ren, over de manier waarop hij
probeerde uit militaire dienst te
Het volk las en vergat. De popu
lariteit van Ross Perot steeg met
de dag en half juni was de klei
ne man met de grote oren po
pulairder dan president Bush en
aanzienlijk meer in trek dan de
Democratische presidentskan
didaat Clinton.
Het volk heeft Perot tot dusver
ook gaarne vergeven dat hij nog
niet heeft laten weten wat hij ei
genlijk wil, als hij in het Witte
Huis zou komen te zitten. Hij
heeft nog niets bekendgemaakt
dat op een verkiezingsprogram
ma lijkt.
Als je een redevoering van hem
hoort, krommen je tenen zich
samen vanwege de, zelfs naar
Amerikaanse begrippen, niets
zeggende en vrijblijvende bana
liteiten die zijn mond verlaten.
Dit zei hij bijvoorbeeld vorige
week in een speech letterlijk
over Amerika's verkrotte bin
nensteden: „We mogen onze
steden niet in de steek laten. We
moeten ze opnieuw opbouwen.
We moeten niet opgeven. Laten
we zien wat we moeten doen,
en het dan doen. Wilt u me
daarbij helpen"?
„Ja"!, brulde het publiek.
En dit had hij in diezelfde
speech te zeggen over het drug
sprobleem: „Gelooft iemand
hier dat we een groot land kun
nen zijn zolang hier zoveel co
caïnegebruik is?
Publiek: „Nee"!
„Bent u Waar om niet meer te
praten, maar iets te doen?"
Publiek: „Ja"!
Aanhangers van presidentskandidaat Ross Perot trachten te voorkomen dat homoseksuelen een redevoering
van hun leider in Boston verstoren. Perot heeft bij verschillende gelegenheden laten blijken, feeen homo
vriend te zijn. FOTO AFP
Perot: „O.K., als u er iets aan wil
doen, dan kunnen we het doen.
Als u niet iets wilt doen, kunnen
we het niet doen".
Theater
Dit moge leuk theater zijn, maar
inhoudelijk stelt het allemaal
natuurlijk niets voor. Perot ver
telt niet hoe hij de problemen
wil oplossen, welke offers er dan
moeten worden gebracht, wat
het gaat kosten, waar dat geld
vandaan komt, niets van dat al
les.
Waar hij wel wat specifieker is,
maakt hij gebruik van onrealis
tisch Winkende beloftes. Zo
heeft hij gezegd het tekort op de
federale begroting omlaag te
willen brengen door effectiever
belasting tè innen en door rijke
mensen te vragen vrijwillig af te
zien van hun recht op aow. On
zin dus.
Het merkwaardige is dat de
Amerikanen dat tot nu toe niet
alleen voor zoete koek hebben
geslikt, maar het ook nog een
bewonderenswaardigsoort
vaagheid vinden. Programma's,
immers, zijn voor politici, en
politici zijn in de ogen van de
modale Amerikaan momenteel
verachtelijker dan aasvliegen.
Maar dat zal ongetwijfeld gaan
veranderen, de komende maan
den. Om bij de vergelijWng met
verliefdheid te blijven: de mees
te verliefden stellen zich voor ze
tot een definitieve verbintenis
overgaan, toch ook wat vragen
als: Waarom mag ik nooit pra
ten als Studio Sport aan is? Of:
Wil ik wel trouwen met een
vrouw die alle cd's van Rob de
Nijs heeft?
Perot zal vroeger of later met
een verWezingsprogramma
moeten komen, en elk pro
gramma zal hem stemmen
gaan kosten. Het is bekend bij
voorbeeld dat hij voor vrije
abortus is, dus weg zijn de te
genstanders van vrije abortus.
Hij is voorstander van vormen
van protectionisme, dus dat
gaat hem problemen met een
deel van Amerika's bedrijfsleven
opleveren. Hij is tegenstander
van wetten die positieve discri
minatie regelen (die niet-blan-
ken een representatief aantal
banen garanderen). En, dat gaat
hem problemen met zwarte
Amerikanen opleveren.
Bedenkelijk
Kortom, Perots antwoorden op
terechte vragen gaan hem
stemmen kosten, de komende
maanden. Daar komt nog iets
bij. Het beeld dat begint op te
doemen over Perots persoon
lijkheid begint zoetjesaan nogal
bedenkelijke kanten te tonen.
Een paar voorbeelden:
De Washington Post meldde
zondag dat Perot vanaf 1986 als
een soort detective onderzoek
naar George Bush had laten
doen, omdat hij onvoldoende
steun van hem had gekregen bij
onderzoek naar Amerikaanse
krijgsgevangenen die mogelijk
nog in Indo-China gevangenen
zitten. Dat onderzoek had on
der meer betrekking op de fi
nanciële handel en wandel van
Bush en twee van zijn zoons,
Bush' aandeel in de Iran-affaire
en andere sectoren;
Volgens het doorgaans be
trouwbare weekblad New Repu
blic liet Perot detectives onder
zoek doen naar zijn eigen kin-
deren;
Perot stelde in de jaren '80 de
politie van Dallas voor om
zwarte wijken af te grendelen en
van huis tot huis naar drugs te
zoeken;
Een voormalige medewerker
personeelszaken van Perot zei
dat haar baas de instructie had
gegeven om niemand met een
slappe handdruk aan te nemen,
omdat dat wel eens een homo
seksueel zou kunnen zijn;
Enzovoorts, enzovoorts. Het
beeld dat je van Perot krijgt, is
dat van een man die om te be
ginnen absoluut niet tegen zijn
verlies kan, en koste wat het
kost zijn zin moet krijgen. Op
zichzelf is dat niet zo'n slechte
eigenschapje kunt er miljar
dair mee worden maar in de
politiek is die grondhouding
niet gewenst. Politiek is de
kunst van het haalbare en in
Amerika, met z'n strenge schei
ding van wetgevende en uitvoe
rende macht, kan alleen door
compromissen iets bereikt wor
den.
Vernieling
Daar komt bij dat Perot, en daar
zijn nog massa's voorbeelden
van te geven, letterlijk alles zal
doen om zijn tegenstanders in
de vernieling te helpen. Een
voudig een kogel in het hart is
voor hem niet genoeg, hij moet
zijn vijand ook nog doodsteken,
vertrappen, verbranden en door
de wc spoelen. Je ziet verder bij
hem een flinke scheut paranoia.
Tenslotte heeft Perot de afgelo
pen jaren bij verschillende gele
genheden gevaarlijk dicht bij de
rand geopereerd van wat nog
door de wet wordt toegestaan.
Perot ontkent alle aantijgingen
categorisch. Maar hij is deze
week, ■speciaal door de onthul
ling van niemand minder dan
Watergate-journalist Bob
Woodward in de Washington
Post over Perots detective-werk
naar Bush, voor het eerst in het
defensief gedrongen.
STANDPLAATS TOKYO
Waar komt België beter tot uiting dan in het Bn
dragen hun portemonnee aan de Vlaamse kant i
balk loopt niet alleen letterlijk, maar ook fi
guurlijk door heel België. Er zijn vijf (deel-
Jregeringen, tienduizenden politieke amb
tenaren, een onbegrijpelijke kluwen van re
gels. Of het nu om benoemingen, de slui
ting van stationnetjes of de investeringen in
röntgenapparatuur in ziekenhuizen gaat,
elke keer wordt geprobeerd de balans te be
waren.
Politicoloog Huyse: „De staatshervorming is
een probleem met vele levens en met een
eigen dynamiek. Telkens weer voegen poli
tici er een nieuw element aan toe. Zij draai
en in een vacuüm rond". Martens: „Er zijn
teveel politici die de communautaire tegen
stelling gebruiken om er profijt uit te halen,
de aandacht afleiden van andere kwesties.
Dat is catastrofaal. Het proces kan alleen
slagen wanneer beide kanten bereid zijn af
spraken na te komen een soort Bunde-
streu aan de dag leggen en niet elke keer
dreigen het systeem te vergiftigen".
Het resultaat mag er zijn: de hoogste staats
schuld van Europa, een indrukwekkende
;else café 'A la Mort Subite', dat zijn naam dankt i
hun hart aan de Franse."
lijst onopgeloste juridische en politieke
schandalen, verloederde scholen en wijken,
en een milieuzorg die nog in de kinder
schoenen staat.
Versukkeling
De nieuwste episode in de staatshervor
ming wijkt wat dat betreft niet af van de
voorgaande: weer wordt er van alles bijge:
sleept. Centrale gespreksthema van de Dia
loog is, wat de Vlamingen betreft, de vervol
making van hun autonomie, uitmondend
in een direct gekozen gewestelijk parle
ment De Walen zijn uit op zoveel mogelijk
geld, op korte termijn nodig om de beloofde
salarisverhogingen aan Franstalige leraren
te kunnen betalen. Het tekent de economi
sche versukkeling waarin Wallonië is ge
raakt.
De voorgestelde oplossingen mogen er zijn.
Ze variëren van splitsingen van de staats
schuld tot belastingheffing per gewest of
een nationale energieheffing. Dat laatste
vinden de Groenen nodig om de plan-
het befaamde geuzenbier? „De Brusselaars
FOTO POTOPERSBUREAU DE BOER ARCHIEF
nen aan de vereiste tweederde meerderheid
te helpenprachtig. Maar dë liberalen zijn
weggelopen uit de Dialoog, kwaad over de
ze 'hold-up op de belastingbetaler'. Huyse:
„Zo houden ze hun handen vrij bij de ge
plande electorale inbraak bij de Vlaams na
tionalisten".
Voor de rooms-rode regering Dehaene is de
Dialoog er op of er onder. Bij een misluk
king is de val van zijn kabinet nakend, en
dreigt een herhaling van de verkiezingen
van vorig jaar. Toen verloren alle traditione
le partijen, en boekte alleen het Vlaams
Blok winst.
Dehaene zal al zijn vaardigheden als com-
promissenmaker nodig hebben om dat te
vermijden. En de oplossing zal Belgisch
zijn: een beetje hier, een beetje daar, niets
definitief regelen. Want dat gebeurt in het
land waar alles voorlopig is, nooit. Alleen al
daarom zijn er Belgen die wensen dat hun
staat het tijdelijke voor het eeuwige verwis
selt.
Of ik niet wat adviezen kon ge
ven voor de Japanse kroonprins
om een bruid in de wacht te sle
pen. Het Japanse damesblad
'Ladies Own Weekly' wilde
graag van correspondenten uit
landen met een koningshuis
weten wat volgen hen de oor
zaak is dat prins Hiro, de oudste
zoon van keizer Akihito, op zijn
32e nog steeds ongetrouwd is.
Mijn beste advies aan de kroon
prins was: het keizerlijk huis
verlaten.
Het vooruitzicht prinses en uit
eindelijk keizerin te worden, is
in Japan uiterst onaantrekkelijk
Tegenwoordig heeft elke Japan
se twintiger wel een beter alter
natief dan zich levenslang op te
sluiten tussen neerbuigende,
adellijke hofdames en protocol-
fanatieke ambtenaren. De
kroonprins heeft nog geen blijk
gegeven van een sprankelende
persoonlijkheid die daar ruim
schoots tegen opweegt.
Dat was uiteraard niet precies
wat de redacteur van 'Ladies
Own Weekly' wilde horen. Hoe
meer keizerlijke familie, hoe be
ter voor een damesblad. 'Ladies
Own Weekly' zit, net als alle an
dere bladen in Japan, dan ook
behoorlijk in haar maag met de
zelf aangegane afspraak met het
aartsconsevatieve 'Kunaicho'
(het bureau voor de keizelijke
hofhouding) om zich te onthou
den van verslaggeving over het
huwelijk van de kroonprins tot
dat de verloving wereldkundig
is gemaakt.
Het is voor mij onbegrijpijk hoe
de Japanse media hebben kun
nen instemmen met een af
spraak waarmee ze hun eigeri
vrijheid inperken. Blijkbaar voe
len Japanse journalisten zich
meer Japanner dan journalist.
Wie zou het op zijn geweten
willen hebben het voortbestaan
van het keizerlijk huis in gevaar
te brengen omwille van een ho
gere oplage? Het idee achter het
verzoek van Kunaicho is name
lijk, dat de opdringerige pers
eventuele kandidates voor een
huwelijk met de kroonprins zou
afschrikken.
De Japanse pers is niet puur uit
eigen vrije wil zo inschikkelijk.
Kunaicho dreigt eenieder die de
afspraak schendt, te straffen
door het betreffende blad ver
dere toegang tot persconferen
ties over het keizerlijk huis te
ontzeggen. En de maatstaven
van Kunaicho zijn streng. An
derhalf jaar geleden is een foto
graaf de toegang tot het keizer
lijk paleis ontzegd, omdat hij tij
dens het poseren voor de staat
sieportretten afdrukte toen een
prinses met haar hand het haar
van haar man schikte.
„Als we maar een kwart moch
ten van wat de Britse pers mag,
dan waren we al een heel eind",
verzucht de redacteur. Maar hij
houdt zich in, want hij wil niet
het riciso lopen het nieuws over
de bruid straks uit een ander
blad te moeten vernemen. Dat
zo moielijk wordt gedaan, bete
kent immers dat er een verlo
ving in zicht is.
Het interview met mij is maar
behelpen; het is een gevolg van
de zelfcensuur. Om het toch
nog leuk te maken, suggereer ik
dat het misschien zou helpen
om prins Hiro's timide imago te
doorbreken. Daartoe zou hij
zijn vliegbrevet moeten halen.
Ook zou het volgens mij schelen
als er de voorwaarden waaraan
de toekomstige keizerin moet
voldoen, wat worden aangepast
Nu is men op zoek naar een
volbloed Japanse die kleiner is
dan 1,62 meter, de lengte van
de prins. En dat, terwijl de enige
vrouw voor wie prins Hiro ooit
uit zichzelf belangstelling heeft
getoond een forse Amerikaanse
is: op zijn studentenkamer in
Oxford had hij een poster han
gen van filmster Brooke Shields.
ELBRICH FENNEMA CORRESPONDENT
