Thatcher op de achterbank
Pad van EG-toerist nog lang niet geëffend
Feiten &Meningen
Bonden: Kabinet mag niet sollen
met de sociale werkvoorziening
In Moskou's middernachtelijke uren
veranderen fabrieken in kerken
VRIJDAG 3 JULI 1992
2
Barones van Kesteven blaast nieuw leven in ingedutte Hogerhuis
Sinds het laatste debat over
de korhoenderjacht is de
historische zaal van de
House of Lords niet meer
zo vol geweest.
Uit de meest afgelegen
kastelen was de adel giste
ren naar het Britse Hoger
huis gekomen: gebochelde
mannen met stokken,
stokoude baronessen in
het zwart, edelen in rollend
materieel.
londen ce es van zweeden
correspondent
De blauwbloedige leden van het
Hogerhuis keken verbaasd om
hoog naar de perstribune. Nooit
eerder hadden zij zoveel jour
nalisten gezien. De journalisten
op hun beurt hadden nog nooit
een hele middag doorgebracht
op de bankjes met fraaie doch
pijnlijk harde, uitgesneden rug
leuningen.
Het inleidende debatje over
dakloosheid in Centraal-Lon-
den verliep in stijl. Een signifi
cant deel van de lords en lady's
viel in slaap en op de publieke
tribune kreeg een echtpaar van
middelbare leeftijd de slappe
lach. Een traditioneel geklede
Afrikaan, die ook wel eens de
democratie van dichtbij wilde
zien, verliet de tribune na tien
minuten.
De serene rust werd echter
wreed verstoord toen de vijfde
spreker werd aangekondigd, ba
rones Thatcher van Kesteven.
De spreker voor haar, de soci
aal-democraat Lord Jenkins,
had nog een dringend beroep
op haar gedaan de eeuwenoude
traditie van het Hogerhuis in
ere te houden. Die traditie
schreef voor dat openingsredes
in het huis een kort beleefd
heidswoord zijn. Maar daarvoor
is Thatcher geen barones ge
worden.
Avondland
Terwijl de regering honderd
meter verder in het Lagerhuis
het Verdrag van Maastricht ver
dedigde, opende Thatcher in
het Hogerhuis de aanval. De ba
rones had pas een reis door het
Avondland gemaakt en wilde de
lords en lady's gaarne
noot maken van haar ervarin
gen. „De scepsis neemt toe",
vatte ze de stemming op het
oude continent samen. „De vol
keren hebben het gevoel dat
hun regeringen te snel zijn ge
gaan en dat de kloof tussen volk
en regering te groot is gewor
den. De politici hebben iets te
veel tijd in eikaars aanwezigheid
doorgebracht en iets te weinig
tijd onder het volk."
Hoe ze ging stemmen, wilde ze
nog niet onthullen. Maar, zo
sprak ze: „Ik denk dat de be
staande problemen het komen
de half jaar niet kunnen worden
opgelost, en ik denk dat alle no
bele lords wel weten hoe ik ga
stemmen." De lords bromden.
Ze had ook nog een boodschap
voor premier Major, haar opvol
ger. „Het meest efficiënte wa
pen in EG-vergaderingen heb ik
altijd 'nee' gevonden. En soms
zei ik het drie keer: nee, nee,
Achterbank
En natuurlijk was er de gebrui-
gevonden. I
Commissie. Als lid van het Ho
gerhuis is ook de nieuwe baro
nes niet-gekozen.
Thatcher werd vorige maand in
de adelstand verheven, samen
met andere oudgedienden als
Norman Tebbit (oud-partij
voorzitter van de Conservatie
ven) en Nicholas Ridley (ex-n
kelijke verwijzing naar Engeland nister van industrie). Dat leek
als de bakermat van de demo
cratie. Het gemor over Dene
marken, dat in een referendum
'Maastricht' verwierp, begreep
de barones piet. „Wij zijn de
oudste en sterkste democratie
ter wereld. Het is niet aan ons
om de Denen te bekritiseren."
Maar geen kritiek was er dit
keer op de „niet-gekozen bu
reaucraat" Jacques Delors, de
voorzitter van de Europese
een briljante zet van premier
Major, die daarmee in een klap
van de Thatcheristen af leek te
zijn. Het Hogerhuis, zo weet
immers iedere Brit, is een tehuis
waar mislukte en uitgerangeer
de politici op waardige wijze
hun laatste dagen slijten. Ze
kunnen er mee blijven praten
over de wereld, ook al luistert er
niemand.
Maar Majors plannetje zou zich
HdU pdb Cell Iclo UUIJI II LI MLIIIIIILII. L/L lui Uo UIOillLILIl. itJulILIcldl JdH|ULo L/LIL/I o, LIL 111CJII lel IIL4.
Avondland gemaakt en wilde de Ze had ook nog een boodschap voorzitter van de Europese Maar Majors plannetje zou zich
brussel peter de vriesworden betaald vooi
fc.-corrfspondfnt aU narfiim. drank, si
eg-correspondent
Zweet en zenuwen vraten de af
gelopen jaren bij de grensover
gangen aan ons, zuinige Hol
landers. Achterin de auto een
forse voorraad aardappelen,
koffie en sigaretten, verstopt
onder T-shirts en ondergoed.
Mondvoorraad, die op de terug
weg werd verwisseld voor plaat
selijke wijn. En telkens was daar
zo'n ijverige gendarme, die alles
controleerde en die er verma
nend op wees dat de foto in het
paspoort nergens meer op leek.
Maar gelukkig beleven we nu
het Europa zonder grenzen,
waarin de vakantieganger onge
stoord kan rondreizen. Dat was
althans de belofte. Maar is die
ook uitgekomen?
Eerst het goede nieuws. Op
nieuwjaarsdag 1993 verdwijnen
niet alleen de douane-tekens
aan de grenzen tussen de twaalf
lidstaten van de Europese ge
meenschap. Daarnaast zijn er
afspraken gemaakt met nog
eens zeven andere Europese
landen om het verkeer van goe
deren en personen makkelijker
te maken. Oostenrijk, Zwitser
land, Liechtenstein, Zweden,
Finland, Noorwegen en IJsland
sluiten zich wat dit betreft aan
bij de EG.
Dan het slechte nieuws: zo ver
is het dit jaar nog niet, en ook
na de jaarwisseling zal het niet
allemaal koek en ei zijn voor de
toerist.
Van de voornemens om de
grenscontroles deze zomer al
achterwege te laten, is weinig
terechtgekomen. Volgend jaar
verdwijnen binnen de EG op
papier weliswaar de paspoort
controles op internationale trei
nen. veerboten en autosnelwe
gen, maar uitzonderingen blij
ven mogelijk. Zo kan een EG-
land steekproefgewijs paspoort
controles uitvoeren bij de grens,
of de slagboom om veiligheids
redenen tijdelijk weer neerlaten.
De Britten hebben al laten we
ten dat ze nog niet toe zijn aan
het opheffen van alle grensfor-
maliteiten. In die plichtplegin
gen aan hun grenzen zien ze
een mogelijkheid een dam op te
werpen tegen oprukkend
rechts-extremisme. drugs en
ander ongerief van het vaste
land. ook Denemarken, Grie-
Bagagecontroles worden volgend jaar minder zenuwslopend,
kenland en Ierland proberen Automobilisten
hun grenscontrole nog overeind NL-pIaatji
geldig rijbewijs
dito groene verzekerings-
De vakantieganger die per vlieg- kaart hebben. Hoewel sommige
tuig reist, is evenmin verlost van verzekeringsmaatschappijen i
de lange rijen. Welisw
den vluchten binnen de EG
dankzij aparte pieren en loket
ten steeds sneller afgehandeld
en verdwijnt volgend jaar de
(belasting)controle op handba
gage. Maar de veiligheidseisen
middels in standaard-polissen
de dekking tegen ziekte, dief
stal, verlies en andere narigheid
hebben uitgebreid van Neder
land naar een deel van Europa,
is het raadzaam dat vooraf even
na te gaan en een aanvullende
het vliegverkeer liggen hoger, reisverzekering af te sluiten. Een
staan dus meer uitzonderin- verzekering ter plekke i
Wie de grens met een EG-buur
land passeert, moet in het bezit
een geld ig paspoort of
ander EG-land afsluiten, wordt
de komende jaren niet echt veel
makkelijker. De andere EG-sta-
ten blijven buitenland. Wie lan-
geldige identiteitskaart. Dat ger dan drie maanden
is zo, en dat blijft zo. Verlopen
paspoorten zijn niet meer gel
dig. In de meeste ons omrin
gende landen bestaat boven
dien een identificatieplicht,
waardoor de politie altijd naar
een paspoort of rijbewijs kan
vragen. Verwacht wordt dat po
litiediensten daarvan vaker ge
bruik zullen maken als de bin
nenlandse controles toenemen
in de strijd tegen misdaad en
;mationaal terrorisme.
Ook dei
blijft v
ander EG-land gaat vertoeven,
moet helemaal z'n paperassen
goed regelen.
Ook het vreemde geld blijft een
kostbare kopzorg. Het vooraf
betalen per bank of giro van een
hotelrekening of vakantiehuisje
kost vorstelijke provisies en toe
slagen. Wie geld wisselt, boekt
ook in de toekomst nog flink
koersverlies.
Pogingen het internationaal be
talingsverkeer te stroomlijnen,
i de papierwinkel staan nog in de kinderschoe-
r de toerist bestaan.
i. Banken en postgiro-bedrij
ven kijken gelukkig zelf al wel
over de grenzen. Met de girobe
taalkaart en de eurocheque in
he.t buitenland geld opnemen
kan al jaren, en de giromaatpas
en diverse bankpassen zijn daar
inmiddels bij gekomen. Een
snelle manier om rekeningen te
betalen en vreemd geld op te
nemen, blijft de creditcard.
Er zijn mensen die gedurende
de vakantie niet kunnen schei
den van hun geliefde kat of fa
voriete begonia. Hoewel er
waarschijnlijk geen haan naar
kraait als u die in de kofferbak
de grens over rijdt, mag het
niet. Wie geen vakantierust
vindt zonder gekoesterde flora
of fauna, moet even vooraf bij
de ambassade van het land van
bestemming informeren naar
de veterinaire eisen.
De meeste vakantiegangers ke
ren naar huis terug iets meer in
koffer of bagageruimte dan zon
der bijbetaling in Nederland
mag worden ingevoerd als
aardigheidje, of in een poging
een paar tientjes te verdienen.
Want door het verschil in ac
cijns en BTW bestaan er grote
verschillen in de prijnzen die in
de diverse EG-landen moeten
worden betaald voor produkten
als parfum, drank, sigaretten en
benzine.
Een zelfgemaakte groene schijf
met een doorsnee van 8 centi
meter onder de voorruit bewijst
goede diensten aan de grens.
Die schijft geeft aan dat u offi
ciéél geen goederen aan te ge
ven hebt en dus in principe
zonder tijdrovende controle
kunt doorrijden. Overigens zijn
er landen (waaronder België)
waar de douane met behulp van
'vliegende brigades' ook in de
'binnenlanden'controleert.
Het EG-beleid is er op gericht
accijnzen en BTW-tarieven van
de lidstaten langzaam naar el
kaar toe te laten groeien.
Luxemburg is daardoor bijvoor
beeld niet meer dat spotgoed
kope tankstation op de weg
naar zuid-Frankrijk dat het ooit
was, al blijft de benzine er nog
steeds een paar dubbeltjes
goedkoper. Wie per vliegtuig
reist, kan tot 1 juli 1999 profite
ren, want de tax-free-winkels op
de luchthavens hebben bedon
gen dat ze tot die tijd mogen
blijven bestaan.'
De afgelopen jaren zijn de gren
zen van hoeveel wel en niet
mag worden ingevoerd flink op
gerekt. Goederen met een waar
de van minder dan 1.400 gulden
worden vrijgesteld van BTW-
heffing. Ook de hoeveelheden
sigaretten (300), wijn (5 liter),
licht alcoholhoudende drank (3
liter), sterke drank (1,5 liter) en
koffie (een kilo) zijn versoepeld.
Vooral op dit punt zal de reizi
ger na de jaarwisseling (en voor
goederen uit Spanje en Portugal
vanaf 1996) de zegeningen van
de EG gaan merken. Vanaf vol
gend jaar mag men namelijk
zoveel invoeren als „voor rede
lijk persoonlijk gebruik" nodig
is. Zo staat het tenminste in een
nog vertrouwelijk wetsontwerp
van het ministerie van Financi
en. Volgens die richtlijn mag de
redelijke roker 800 sigeratten bij
zich hebben, en de doorsnee
drinker 10 liter gedestilleerd, 20
liter tussenprodukt, 90 liter wijn
of 110 liter bier. Feestelijk is bo
vendien de bepaling dat grotere
hoeveelheden zijn toegestaan,
zolang maar aannemlijk kan
worden gemaakt dat het alle
maal voor persoonlijk gebruik is
bestemd is.
den haag saskia van westrheenen
„De meeste werknemers zijn
kwetsbaar. Er moet toch ie
mand voor ze opkomen?" Met
die inzet hervatten de ambtena
renvakbonden CFO en AbvaKa
bo vandaag de CAO-onderhan-
delingen voor de werknemers in
de sociale werkvoorziening
(WSW). De bonden eisen een
loonsverhoging, maar bovenal
een volwassen benadering van
de sector. Sterker nog: volgend
jaar moet de sociale werkvoor
ziening een eigen CAO krijgen.
„De werkvoorziening is een vol
wassen bedrijfstak. Het kabinet
kan met de belangen van de
83.000 werknemers, die zich
veelal in een kwetsbare positie
bevinden, niet sollen", aldus D.
de Geus van de CFO. De bon
den zullen vandaag dan ook
„vechten" en de werkgevers
dringend vragen om het kabinet
tot andere gedachten te bren
gen. „Het is heus niet zo dat de
mensen de hele dag wasknij
pers zitten te maken."
Geld bijpassen
Naast een loonsverhoging van
4,5 procent (de overheid stelt in
totaal 3,2 procent beschikbaar),
eisen de bonden behoud van de
VUT-leeftijd op 60 jaar. De
werkgevers willen die verhogen
naar 61 jaar. Verder wil staatsse
cretaris Ter Veld van sociale za
ken dat de VUT-uitkering daalt
van 80 naar 75 procent.
De verkoop van produkten le
vert de WSW jaarlijks ruim een
miljard gulden op. Het Rijk
moet ieder jaar echter drie mil
jard gulden bijpassen. Ofschoon
de WSW steeds professioneler
wordt, blijven de personeelsle
den minder produktief dan een
gemiddelde werknemer. De
meeste werknemers bijna de
helft hebben een lichamelij
ke handicap. Dertig procent is
verstandelijk gehandicapt. Psy
chisch zieken vormen de klein
ste groep; voor een deel bestaat
die groep uit mensen die in 'ge
wone' bedrijven overspannen
zijn geraakt.
In de helft van de 102 werk
plaatsen worden industriële ob
jecten gemaakt, zoals bedden,
stellingkasten, bureaus en me
talen voorwerpen. Daarnaast
wordt in ongeveer 15 procent
van de werkplaatsen licht admi
nistratief werk verricht, terwijl
de rest van de werknemers zich
nuttig maakt in kwekerijen en
plantsoenen.
Enige manier
L. Kooijman, directeur van het
Nationaal Overlegorgaan Socia
le Werkvoorziening en tijdens
het CAO-overleg adviseur van
de overheid, heeft er een hard
hoofd in dat het kabinet de
bond vandaag tegemoet komt.
„Het zou me verbazen als Ter
Veld voor de WSW extra geld ter
beschikking stelt. Het kabinet
denkt waarschijnlijk: als we het
in de zorgsector met 3 procent
afkunnen, kan dat in de WSW
ook."
Hij voegt eraan toe dat extra
geld de enige manier is om de
problemen in de WSW op te
lossen. De WSW kent op het
moment een wachtlijst van
12.000 personen. „Als het kabi
net niet met meer geld over de
brug komt is het voor de vak
bonden kiezen of delen. Een
wachtlijst die met het jaar lan
ger wordt, of lonen die achterlo
pen bij die in het bedrijfsleven",
aldus Kooijman. Dat laatste is
voor de bonden in ieder geval
onbespreekbaar.
nog wel eens lelijk tegen hem
kunnen keren, want de kans is
groot dat Thatcher, Tebbit en
Ridley het Hogerhuis weer in
het centrum van de belangstel
ling plaatsen. Precies zoals in de
late Middeleeuwen. Met enkele
andere lords zou het trio zelfs
een soort 'tegenregering' kun
nen gaan vormen, die Major le
lijk voor de voeten loopt.
Maar daarvoor heeft Thatcher
ook gewaarschuwd. Toen zij in
november 1990 aan de kant
werd gezet, sprak ze enige
woorden die gisteren bij Major
weer boven moeten zijn komen
drijven. Ze zei toen: „Ik kan een
auto ook heel goed vanaf de
ach terbank besturen
moskou hans geleunse
correspondent
In Moskou's Constructiebedrijf Nummer 46 wor
den sinds gisteren geen fittingen en aanrechten
meer geproduceerd. Niet omdat Nummer 46 over
de kop is gegaan, maar omdat het bedrijf in een
nachtelijke handomdraai is omgetoverd in de
roomskatholieke kerk van de onbevlekte ontvan
genis. Fabrieksarbeiders die 's morgens aan hun
werk wilden beginnen, hoorden tot hun stomme
verbazing het 'Ave Maria'.
Diep in de nacht sjouwden priesters in bevuilde
habijten fabrieksapparatuur naar gereedstaande
vrachtwagens. Nonnen en kinderen brachten af
beeldingen van de Heilige Maagd en een proviso
risch altaar naar binnen.
De katholieken haalden zo hun historisch recht.
In 1937 pakte dictator jozef Stalin hen de kerk af
en maakte er een fabriek van. De katholieken, een
religieuze minderheid in Orthodox Rusland, wa
ren ook in de perestrojka-jaren (herstructuring)
van ex-president Gorbatsjov gedwongen hun mis
sen in de buitenlucht op te dragen. Dit in tegen
stelling tot de russisch-orthodoxen, die wel hun
kerken terugkregen.
Aan het lijntje
Afgelopen woensdag beloofde Moskou's nieuwe
burgemeester Joeri Loezjkov. dat de katholieke ge
meenschap de kerk terugkrijgt. Hij zei er niet bij
wanneer en hoe. Maar de parochie liet er geen
gras over groeien en 'heroverde' de kerk meteen.
„Het recht heeft gezegevierd. We hebben het in
eigen hand moeten nemen, anders waren we nog
jaren aan het lijntje gehouden", zei de Poolse
priester Tomasz. Hij is de geestelijke leidsman
van de nu nog kleine gemeenschap van Poolse en
Russische katholieken in Moskou.
De kerk van de onbevlekte ontvangenis moet uit
groeien tot de grootste katholieke kerk in Moskou.
Tenzij de rechter tussenbeide komt. De fabrieks-
leiding pikt het kordate optreden van de geestelij
ken namelijk niet en eist uitzetting en schadever
goeding.
TOM JANSSEN
