NAVO klaar voor
actie ie Bosnië
Buitenland
Inzet leger weinig effectief tegen fundamentalisme
Toch met de trein mee
ANC verwerpt uitnodiging De Klerk
Gemengde gevoelens bij
Arabieren over zege Rabin
ga'
Akkoord over bestand
in Zuid-Ossetië
DONDERDAG 25 JUN11992
fl
Pleidooien voor interventie nemen toe
Als het nodig is, kunnen NAVO-troepen snel in actie ko
men in Bosnië-Hercegovina, of dat nu om humanitair
optreden gaat of een militair ingrijpen. Dat heeft de nieu
we opperbevelhebber van de NAVO-troepen in Europa,
de Amerikaanse generaal John Sjalikasjvili, gisteren ge-
Vier-sterrengeneraal Sjalikasjvili (rechts op de foto) nam gisteren op het militaire NAVO-hoofdkwartier SHA
PE in Casteau, bij het Belgische Bergen, het bevel over van zijn landgenoot John Calvin (links), die met pen
sioen gaat. De in Warschau geboren Amerikaan van Pools-Georgische afkomst wordt tegelijk bevelhebber
van alle Amerikaanse troepen in Europa. Hij is de tiende SACEUR (Supreme Allied Commander Europe), een
functie die altijd aan een Amerikaan is voorbehouden. De eerste was de latere president Eisenhower, foto
epa
EG akkoord
met werkweek
van 48 uur
brussel gpd/ap
Een meer dan anderhalf jaar
durende ideologische ruzie over
beperking van de gemiddelde
werkweek in de EG tot 48 uur is
gisteravond door de ministers
van sociale zaken eindelijk be
ëindigd. Groot-Brittannië ziet
zijn hardnekkig verzet beloond
met de afspraak dat de 48-urige
werkweek niet verplicht wordt
opgelegd aan bedrijven, maar
dat werknemers er wel aan
spraak op kunnen maken.
De Britten hebben zich twin
tig maanden lang, enkel bijge-
- staan door de Ieren, met hand
en tand verzet tegen de voorge
stelde EG-richtlijn die een ver
plichte gemiddelde werkweek
van maximaal 48 uur voor
schreef.
Het staat de EG-lidstaten vol
gens het gisteren bereikte com
promis tevens vrij zelf te bepa
len of de zondag al of niet een
rustdag wordt. 'Brussel' wilde
dat laatste graag, maar volgens
de Britse minister Shephard be
moeide de EG zich met zaken
die haar niet aan gaan. De richt
lijn zou volgens Shephard 2,5
miljoen Britse werknemers be
roven van hun overwerkvergoe
ding, en de industrie 5 miljoen
pond (15 miljoen gulden) kos
ten.
Uit bezorgdheid over het lot
van de Europese Unie heeft Jac
ques Delors, voorzitter van de
Europese Commissie, zich be
reid verklaard enkele bevoegd
heden terug te hevelen van
'Brussel' naar de nationale rege
ringen. Om welke beleidsterrei
nen het gaat, vertelde Delors er
niet bij. Hij waarschuwde dat
het afstaan van teveel bevoegd
heden het oprichten van de Eu
ropese Unie zoals in Maastricht
werd besloten, in gevaar brengt.
Wereld doet 't
100 miljoen
keer per dag
geneve afp/anp
Iedere dag wordt in de wereld
100 miljoen keer de geslachts
daad verricht Dat blijkt uit
een publikatie van de Wereld
gezondheidsorganisatie
(WHO), die gisteren is gepre
senteerd.
De wereld telt 5,5 miljard
mensen. Ongeveer 3,5 miljard
zijn tussen de 15 en 65 jaar,
van wie mag worden aangeno
men dat ze seksueel actief zijn.
Elke seconde bedrijven ruim
1.150 stellen de liefde.
Volgens de statistieken lei
den de 100 miljoen geslachts
daden in 910.000 gevallen tot
zwangerschap, waarvan de
helft niet gepland en 25 pro
cent „absoluut ongewenst" is.
Iedere dag worden op de we
reld 150.000 abortussen uitge
voerd.
De geslachtsdaad kan nog
meer nadelige gevolgen heb
ben: dagelijks is er sprake van
356.000 bacteriële of virus-in
fecties. WHO-directeur-gene-
raal Hiroshi Nakajima conclu
deert daaruit dat de gezond
heid van de wereldbevolking
op dit vlak „middelmatig" la.
pretoria peter van nuusenburg
correspondent
casteau/budapest» hans de bruijn
runa hellinga correspondenten
Volgens Sjalikasjvili wordt het
optreden bij regionale conflic
ten buiten het traditionele
NAVO-gebied, zoals in Joegosla
vië, „de grootste uitdaging voor
de NAVO. Europa is nog steeds
niet één en vrij. Het is onveilig
voor onze kinderen". Begin juni
verklaarde het bondgenoot
schap zich bereid om op ver
zoek van de VN of de Conferen
tie voor Veiligheid en Samen
werking in Europa (CVSE) op te
treden als regionale vredestich
ter.
De pleidooien voor militaire
interventie in Bosnië nemen
toe. De Amerikaanse senator
Bob Dole pleitte eerder deze
week al voor ingrijpen door de
NAVO. Die zou volgens Dole
tenminste het luchtruim boven
Bosnië en transporten met
hulpgoederen kunnen bescher
men. Onlangs nam de West-
europese Unie (WEU) het prin
cipebesluit tot de oprichting
van een leger dat voor interven
tie in crisisgebieden kan wor
den ingezet.
Het Amerikaanse weekblad
Newsweek bracht vorige week
het plan voor een Amerikaanse
interventie in Bosnië in drie fa
sen: een zeeblokkade door de
Zesde Vloot, luchtaanvallen op
uitgezochte doelen en uiteinde
lijk het creëren van een buffer
zone rond het vliegveld van Sa
rajevo, zodat humanitaire hulp
mogelijk wordt.
De strijdende partijen in het
voormalige Joegoslavië ontmoe
ten elkaar vandaag voor het
eerst sinds vele weken weer aan
de onderhandelingstafel. Op
uitnodiging van lord Carring-
ton, voorzitter van de EG-vre-
desconferentie over Joegoslavië,
praten de presidenten Milosevic
van Servië, Tudjman van Kroa
tië en Izetbegovic van Bosnië in
Straatsburg over de stopzetting
van de gevechten.
Of het iets uithaalt is twijfel
achtig. Waarschijnlijk zullen alle
partijen bereid zijn een mooie
verklaring te ondertekenen,
misschien zelfs een vredesop
roep. Maar de enige plaats waar
de vrede echt kan worden gete
kend, is aan de fronten en het is
duidelijk dat daar ondanks alle
bemoeienissen van de VN-vre
destroepen, van vrede geen
sprake is. Voor de inwoners van
Sarajevo moet de term staakt-
het-vuren een wrange bijsmaak
CORRESPONDENT
Een op de vier Britse kinderen
leeft in armoede. Dat blijkt uit
een onderzoek van de hulpor
ganisatie National Children's
Home (NCH). Uit het onder
zoek blijkt dat sterfte en ar
moede onder kinderen in
Groot-Brittannië groter zijn
dan in vrijwel alle andere
Westeuropese landen. De kin
dersterfte (8,4 per 1.000 ge
boorten) is in Groot-Brittannië
hoger dan elders in Europa.
Relatief gezien zitten er ook
meer Britse kinderen in de ge
vangenis. „De politici hier
spreken over een klasseloze
maatschappij, maar veel van
onze kinderen schijnen daar
van te worden uitgezonderd",
aldus een NCH-woordvoerder.
hebben gekregen, nu Serviërs al
voor de tweede keer tijdens een
wapenstilstand mortiergranaten
dagomys ap/Rtr
De presidenten
Sjevardnadze
van Georgië en
leltsin van Rus
land hebben de
gewapende
strijd in Zuid-
Ossetië gisteren
een halt toe
geroepen. Ze
spraken af sa
men te zullen
werken aan een
oplossing voor
het conflict. Op
28 juni moet
een staakt-het-
vuren ingaan.
Zuid-Ossetië
ligt in Georgië.
Maar de Zuid-
osseten zoeken
aansluiting bij volksgenoten in
Noord-Ossetië, dat deel uit
maakt van de Russische Federa
tie. De pogingen zich van Geor
gië af te scheiden, hebben sinds
eind 1990 al honderden mensen
het leven gekost.
Zondag dreigde Jeltsin met
een ingreep door het Russische
leger, als het conflict verder zou
escaleren. Sjevardnadze rea
geerde woedend. In de Russi
sche badplaats Dagomys aan de
Zwarte Zee legden de twee pre
sidenten hun geschii gisteren
bij. Voorlopig blijven zowel Rus
sische als Georgische strijd
krachten in Zuid-Ossetië gesta
tioneerd om op de naleving van
het bestand toe te zien en om
als buffer op te treden tussen de
strijdende partijen.
Jeltsin lijkt deze week een
campagne te zijn begonnen om
sluimerende en openlijke con
flicten te sussen. Dinsdag be
reikte hij in Dagomys overeen
stemming met de Oekraïnse
president Kravtsjoek over een
hebben afgevuurd op burgers
die probeerden wat voedsel te
bemachtigen.
vergaand vriendschapsverdrag
tussen de twee grootste ex-Sov
jetrepublieken. Gisteren wist hij
Sjevardnadze voorlopig aan
zich te binden en vandaag staat
in Istanbul, in de margê van een
conferentie over de Zwarte Zee,
een gesprek over de crisis in
Moldova op het programma.
Jeltsin ontmoet in de Turkse
stad zijn ambtgenoten Iliescu
van Roemenië, Snegur van Mol
dova en opnieuw Kravtsjoek.
Moldova, de kleinste repu
bliek van het Gemenebest van
Onafhankelijke Staten, kampt
met een regelrechte burgeroor
log. Uit angst dat de Roemeense
meerderheid van de bevolking
zal kiezen voor aansluiting bij
Roemenië, hebben Russen en
Oekraïners op de linkeroever
van de rivier de Dnjestr de 'on
afhankelijke republiek' Trans-
Dnjestrië uitgeroepen. Deze
week is vooral in de stad Ben
dery, vlakbij de rivier, fel ge
vochten.
Het ANC heeft de dringende uitnodiging
van de Zuidafrikaanse president De Werk
voor een 'fundamenteel' gesprek over de
politieke crisis in het land van de hand ge
wezen. Wel zal ANC-leider Mandela mor
gen een bezoek brengen aan De Klerk om
de eisen van het ANC voor hervattingen van
de besprekingen toe te lichten.
De crisis is ontstaan doordat het ANC de
onderhandelingen in de Conferentie voor
een Democratisch Zuid-Afrika (Codesa)
heeft afgebroken. Dat gebeurde na het
bloedbad in het zwarte woonoord Boipa-
tong, waar 39 inwoners werden vermoord
vermoedelijk door aanhangers van de
Zulubeweging Inkatha. Het ANC houdt de
regering van De Klerk daarvoor verantwoor
delijk.
Op een persconferentie in Pretoria riep
De Klerk het ANC op door middel van de
besprekingen de onderhandelingen weer op
gang te brengen. Hij zei later ook dergelijke
besprekingen met andere partijen te willen
houden. Maar het ANC wees die uitnodi
ging resoluut van de hand.
In het gesprek dat Mandela morgen met
De Klerk heeft zal hij de ANC-eisen voor
hervatting van Codesa toelichten. Deze ei
sen betreffen onder meer arrestatie en ver
volging van politiemannen die zijn betrok
ken bij het geweld en een internationaal on
derzoek naar de moorden in Boipatong.
Hoewel De Klerk niet wilde ingaan op de ei
sen van het ANC, zei hij geen bezwaar te
hebben tegen de aanwezigheid van buiten
landse 'gerenommeerde' juristen bij het on
derzoek naar het bloedbad.
Inkatha-leider Buthelezi heeft het ANC-
besluit de onderhandelingen af te breken
scherp bekritiseerd. „Dit besluit en de cam
pagne van massale acties zijn een politieke
gril van het ergste soort en kunnen tot een
burgeroorlog leiden", aldus de Zulu-leider.
Het ANC-besluit werd echter van harte ver
welkomd door het radicale Pan Africanist
Congress (PAC) dat de onderhandelingen
altijd heeft afgewezen.
utrecht taco slagter
De Egyptische regering heeft de agitatie
van moslim-fundamentalisten in het
zuiden lang gedoogd, maar nu is blijk
baar de maat vol. Cairo heeft in de pro
vincie Asyut militairen ingezet tegen is
lamitische gewapende bendes en extre
misten die de koptische christenen al
maanden terroriseren. Gisteren werden
nog eens 3000 man veiligheidstroepen
toegevoegd aan de 2000 militairen die al
eerder naar het platteland van Opper-
Egypte werden gestuurd.
Volgens een EG-diplomaat in Cairo
hebben de militairen dorpen met funda
mentalisten omsingeld en toegangswe
gen afgesloten. Er geldt een uitgaansver
bod, terwijl veiligheidsagenten elk huis
doorzoeken op verdachten, wapens en
politieke geschriften. Het is een 'zenu
wenoorlog' waarbij de overheid haar
spierballen laat zien en de fundamenta
listen de gezinnen van de militairen be
dreigen.
President Hosni Mubarak is te lang
passief gebleven in de verwachting dat
de fundamentalisten in ruil voor een
stringentere naleving van de shari'a (is
lamitische wetgeving) zouden afzien van
fysieke en geestelijke terreur. Dat bleek
echter een ernstig misrekening te zijn.
De verschillende veiligheidsdiensten
konden twee jaar geleden de politieke
moord op de parlementsvoorzitter,
Rifaat Mahgoub, niet voorkomen. De da
ders leden van de Jihad-beweging, de
gewapende tak van de fundamentalisten
werden weliswaar gearresteerd, maar
het staatsveiligheidsapparaat was niet bij
machte deze terreurorganisatie op te rol
len.
Gestaag kregen de islamisten meer
greep op de gang van zaken in de volks
wijken van de grote steden en op het
platteland. Dat leidde de afgelopen
maanden tot twee ernstige incidenten:
in mei doodden moslim-extremisten
met automatische wapens dertien kop
ten in het dorp Sanabu (iets ten noorden
van Asyut) en een maand later ver
moordden Jihad-terroristen in Cairo de
liberale schrijver en politcus Farag
Fouda.
Het lijdt geen twijfel dat de aanslag op
Fouda, de voorvechter van scheiding
tussen islam en staat, Mubarak heeft ge
dwongen zijn betrekkelijk milde houding
tegenover de fundamentalisten te her
zien. Zeker toen de veiligheidsdienst een
'dodenlijst' in handen kreeg met daarop
de namen van prominente intellectuelen
en politici die zich in het verleden tegen
de verwrongen uitleg van de islam had
den gekeerd. Toen drong het tot presi
dent en kabinet door dat de aanslagen
niet langer kunnen worden beschouwd
.als 'politieke incidenten'.
De semi-staatskrant Al Ahram van gis
teren kwam tot dezelfde slotsom. Via de
pen van de hoofdredacteur oefende de
regering kritiek op zichzelf door eindelijk
toe te geven dat het islamitisch funda
mentalisme een structureel probleem is.
Of de inzet van militairen het juiste
antwoord is op het religieus fanatisme, is
sterk de vraag. Heksenjachten op daders
van terreuraanslagen, hun ongelimiteer
de detentie in onvoorstelbaar slecht
geoutilleerde gevangenissen en marte
lingen hebben de godsdienstfanaten als
martelaren alleen maar gesterkt in hun
opvattingen.
De ultra-orthodoxe uitleg van de islam
wordt ingegeven door de armoede onder
het overgrote deel van de 57 miljoen
Egyptenaren. Zolang economische her
vormingen niet leiden tot banen voor de
miljoenen werkloze jongeren in de grote
steden en betere leefomstandigheden
voor de povere boeren langs de Nijl en in
de Delta, zullen zij hun toevlucht blijven
zoeken tot degenen die er werkelijk iets
aan lijken te willen doen.
De christenen in de regio Asyut en
volkswijken in Cairo kunnen vermoede
lijk weer enige tijd rustig slapen. Dat kan
de president bij lange na nog niet zeg
gen.
Drie doden bij couppoging Georgië
moskou De regerende Staatraad van Georgië heeft gisteren ge
meld dat maar drie mensen zijn omgekomen bij de bezetting
van het tv-centrum eerder op de dag, en niet veertig zoals eerder
was gemeld. De Nationale Garde heroverde de tv-toren en -stu
dio's enkele uren nadat aanhangers van de verdreven president
Gamsachoerdia deze bezetten.
IMF wil Rusland 1,8 miljard lenen
Washington Het Internationale Monetaire Fonds (IMF) is be
reid meteen een lening van 1 miljard dollar (1,8 miljard gulden)
aan Rusland te verstrekken zodra het IMF en Moskou overeen
stemming hebben bereikt over een programma van economi
sche hervormingen. Vandaag worden in Moskou de laatste de
tails van een hervormingsplan geregeld.
Kroaten op 2 augustus naar stembus
zagreb In Kroatië zullen op 2 augustus voor het eerst sinds de
onafhankelijkheid parlements- en presidentsverkiezingen wor
den gehouden. De grootste kanshebber is president Tudjman.
De verkiezingen hadden eerder moeten worden gehouden,
maar werden vertraagd door de oorlog.
Miljoenen voor hulp aan Aborigines
De Australische regering heeft voor de komende vijf
jaar een bedrag van 330 miljoen gulden uitgetrokken voor een
hulpprogramma ten behoeve van de Aborigines. De kindersterf
te onder de Aborigines ligt ruim drie keer zo hoog als onder de
zestien miljoen blanke Australiërs.
Slowakije heeft regering
Bratislava De leider van de Beweging voor een Democratisch
Slowakije HZDS, Vladimir Meciar, is gisteren door het presidium
van het Slowaakse parlement gekozen tot minister-president
van de Tsjechoslowaakse deelrepubliek Slowakije. Meciar zal
een kabinet aanvoeren bestaande uit veertien ministers, onder
wie elf HZDS-Ieden.
dhaka Ondanks de enorme risi
co's zijn deze Bengalen blij dat ze
met de trein meekunnen. Werkne
mers van het openbaar vervoer in
Bangladesh staken al drie dagen
om hun eis voor meer loon en
goedkopere brandstofprijzen
kracht bij te zetten. De vervoers
organisaties die in handen zijn
Israëlische kolonisten niet bang voor de toekomst
IND/GPD/Rtr/AFP
De reacties in de Arabische we
reld op de verkiezingsoverwin
ning van Yitzhak Rabin, de lei
der van de Arbeiderspartij (Ar
beid) lopen uiteen van vreugde
vol optimisme van de kant van
de PLO tot onuitgesproken twij
fel van Iran en de Arabische Li-
Egyptische, Libanese en Pa
lestijnse vredesonderhandelaars
lieten optimistische geluiden
horen. Maar Syrië, radicale Pa-
lestijnen en islamitische groe
peringen lieten doorschemeren
dat Rabin niet veel verschilt van
Yitzhak Shamir, de leider van de
verliezende Likud.
PLO-leider Yasser Arafat stak
zijn blijdschap over de uitkomst
van de Israëlische verkiezingen
niet onder stoelen of banken.
„Het Israëlische publiek heeft
tegen oorlog gestemd en tegen
het terrorisme van Shamir."
Arafat herinnerde er echter wel
Kwart Britse
kinderen leeft
in arm
londen cees v
aan dat in 1967 Arbeid ook aan
de macht was, toen de Israëliërs
de Westelijke Jordaanoever, de
Gazastrook, het Egyptische deel
van de Sinaiwoestijn en de Syri
sche Golanhoogte bezetten.
Palestijnen en Jordaniërs ver
welkomden Arbeid als hun
nieuwe gesprekspartners in de
vredesbesprekingen over het
Midden-Oosten, maar waar
schuwden voor overdreven op
timisme nu er na vijftien jaar
een einde is gekomen aan door
Likud gedomineerde regerin
gen.
Volgens Iran doet de verkie
zingsuitslag niets af aan de 'ex
pansionistische verwachtingen'
van de joodse staat. Volgens Ra
dio Teheran is er 'geen funda
menteel verschil' tussen de pro
gramma's van Arbeid en Likud.
De Syrische minister van bui
tenlandse zaken Farouq al-Sha-
ra zei dat Damascus het weg
stemmen van Shamir niet be
treurde, maar reserves heeft bij
de toekomstige politiek van Ar-
bei.
Israëlische kolonisten in de
bezette gebieden zijn teleurge
steld over de overwinning van
Rabin. Maar ze maken zich
geen grote zorgen over Rabins
voornemen de bouw van neder
zettingen in een groot deel van
de gebieden te staken. Er is op
dit moment al een overschot
van 10.000 huizen, volgens ko
lonistenleiders genoeg voor een
bevolkingsgroei van 35,000 tot
eind volgend jaar.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken James Ba
ker wil een nieuwe ronde in de
vredesbesprekingen over het
Midden-Oosten zodra in Israël
een nieuwe regering is geïnstal
leerd. Baker heeft dit gisteren in
Washington gezegd. Ook Frank
rijk en Groot-Brittannië zeiden
te hopen dat het gestagneerde
vredesproces nu in een stroom
versnelling komt.
Campagne Jeltsin om conlicten te sussen
