Rabin, een man van het midden
Simons Nooit meer van gehoord
1
1
Het nieuwe Wilde Westen
*0
Feiten &Meningen
DONDERDAG 25 JUN11992
WIM STEVENHAGEN
VetL Wife* SiW nmtds
'De Arbeiderspartij onder de leiding van Yitzhak Rabin', zo presenteer
den de socialisten zich de afgelopen weken bij het Israëlische kiezers
volk. Met grote nadruk. Voor alles moest de indruk worden weggeno
men dat een stem op de Arbeiderspartij (Arbeid) een stem zou zijn op
een groep van idealen overlopende vredesduiven of, erger nog, op Shi
mon Peres. De hele campagne lang bleef de schijnwerper gericht op Ra
bin en dat heeft links voor het eerst sinds vele jaren een klinkende over
winning opgeleverd.
AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
De
van Arbeid, 70 jaar ge
leden in Jeruzalem geboren, is geen ras
politicus. Daarin verschilt hij van zijn
eeuwige rivaal Peres. Mensen die hem
kennen zijn het er ook over eens dat Ra
bin minder intellectuele bagage met zich
meedraagt en minder 'vakkennis' voor
een ministerschap. Maar hij compen
seert die tekortkomingen door een rea
listische kijk op de Israëlische politiek.
„Onze redding zal niet van links ko
men", voorspelde hij nog voor het begin
van de verkiezingscampagne. „Als we
willen winnen, moeten we de rechtse
kiezers als doelgroep kiezen." En dat is
inderdaad de succesformule gebleken.
Het kost Rabin persoonlijk niet veel
moeite zijn standpunten Uit te leggen
aan mensen die gewoonlijk Likud stem
men. Zijn visie op het vredesproces bij
voorbeeld is niet ingegeven door huma
nitaire, laat staan idealistische motieven,
maar door militaire analyse. En dat is
iets dat ook rechtse Israëliërs weten te
waarderen. Rabin is er niet op uit de Pa-
lestijnen, of de Arabieren in het alge
meen, een dienst te bewijzen. Dat hij
niettemin streeft naar zelfbestuur voor
de bezette gebieden en op de langere
duur naar het opgeven van de Gaza-
strook en dichtbevolkte delen van de
Westelijke Jordaanoever is een gevolg
van zijn overtuiging dat Israël niet eeu
wig twee miljoen Palestijnen onder de
duim kan houden.
Entebbe
Rechts kan evenmin beweren
dat Rabin een terughoudende
politiek voert, als het gaat om
de verdediging van Israël. Als
premier gaf hij in de jaren ze
ventig zijn goedkeuring aan de
gewaagde Operatie Entebbe,
waarbij het leger een vlieg
tuiglading Israëlische gijzelaars
uit het Uganda van Idi Amin
verloste. Hij kreeg daarvoor in
de Knesset (het Israëlische par
lement) een pluim van de toen
malige oppositieleider Mena-
chem Begin.
Onnodig te zeggen dat Arbeid
in de televisiecampagne de
beelden van Begins toespraak
gretig heeft gebruikt. Hetzelfde
geldt voor opnamen uit de glo
rieuze Zesdaagse Oorlog, waar
bij Rabin, destijds stafchef, werd
verheerlijkt als de bevrijder van
Jeruzalem. Die beelden dienden
niet om de leider van Arbeid te
laten zien als een oorlogsheld,
maar ook als beschermheer van
de stad waar hij is geboren en
die hij heeft bevrijd. Israëliërs
mogen van mening verschillen over de
wenselijkheid van een territoriaal com
promis, over het behoud van Jeruzalem
als eeuwige onverdeelde hoofdstad is ie
dereen het roerend eens.
In de campagne is ook keer op keer her
haald dat Rabin de man was die als mi
nister van defensie het Israëlische leger
terughaalde uit het Libanese moeras, na
dat het daar door toedoen van Likud in
verzeild was geraakt. Het is waar dat Ar
beid als partner in een regering van na
tionale eenheid die terugtrekking tot
stand bracht ondanks verzet van Likud.
Maar het is ook waar dat Rabin zich in
het begin van de Libanese veldtocht be
paald niet verzette. Toen Sharon eind
1982 Bayrut met artilleriegranaten liet
bombarderen, riep hij op tot een agres
sievere vorm van beleg.
Rabin was minister van defensie, toen in
december 1987 in de bezette gebieden
de Palestijnse opstand (Intifada) uitbrak.
Aanvankelijk dacht hij dat het ging om
een gewelddadig incident en hij weiger
de een bezoek aan de Verenigde Staten
af te breken. Pas tien dagen later keerde
hij terug en daarna begon hij een beleid
dat de duiven in zijn partij in ernstige
gewetensnood bracht. Het was Rabin die
voorstelde de benen te breken van Pales
tijnse stenengooiers, en televisiebeelden
maakten als snel duidelijk dat het leger
zich die woorden ter harte nam.
Amerika-deskundige
Rabin is vijfjaar Israëls ambassadeur in
lOpkomst van
Slechts Rechts
65% van de
Palestijnen
was
teleurstellend
18
32
RECHTS 7
BLOK
7
Likud
Nieuw Motefc, Ts°™'
Lib. Partij
Washington geweest en die periode was
goed aan hem besteed. Hij beschouwt
zich sindsdien als een Amerika-deskun
dige bij uitstek, wat niet kan worden ge
zegd van de huidige premier, Yitzhak
Shamir. Rabin is een bewonderaar van
de Kissingers Realpolitik. Als hij in Was
hington was, verzuimde hij niet een be
zoek te brengen aan een van Kissingers
assistenten van destijds, nu nationaal
veiligheidsadviseur Brent Scow-
croft.
Zijn goede Amerikaanse con
necties zal Rabin in de komen
de maanden nodig hebben als
hij gaat proberen de tien mil
jard dollar aan kredietgaranties
los te krijgen, die president
Bush eerder dit jaar heeft ge
weigerd als straf voor het neder-
zettingenbeleid van Likud. -
De overwinning van gisteren
moet voor Rabin persoonlijk
veel betekenen. Niet alleen om
dat hij heeft aangetoond electo
raal gezien een betere keus te
zijn dan zijn grote rivaal en eeu
wige verliezer Shimon Peres,
maar ook als wraak voor zijn ge
dwongen aftreden in 1977.
Toen kwam er een plotseling
einde aan een driejarig pre
mierschap, na onthullingen
over een illegale buitenlandse
bankrekening van zijn vrouw.
Rabin heeft minder intellectuele
bagage en minder 'vakkennis'
maar compenseert deze tekortko
mingen dooreen realistische kijk
op de Israëlische politiek.
FOTO JEROME DELAY AP
HANS SIMONS
DEN HAAG CAREL GOSELING
Afgeschminkt. Over en sluiten. Af door de zijdeur.
Het zijn slechts enkele van de oordelen die sinds gis
teren van toepassing zijn op staatssecretaris Hans Si
mons (PvdA, volksgezondheid). Nog maar enkele
maanden geleden hield hij de 4,7 miljoen Nederlan
ders met een particuliere ziektekostenverzekering
een worst voor. Hun premies zouden met 30 procent
dalen. Meer dan genoeg om de inkomenseffecten
van 'zijn' stelselherziening gezondheidszorg op te
vangen.
Zeker, de verzekeraars beweerden dat er kostenstij
gingen waren die een premiedaling blokkeerden,
maar dat was allemaal flauwekul. En als het niet
goedschiks ging dan maar via een onderzoek. Dan
zou wel blijken wie er gelijk had.
Simons kreeg het onderzoek, en de boemerang. Na
dat de bureaus Berenschot en Moret de cijferbrij al
hadden doorgevlooid, deed de Agemene Rekenka
mer dat ter controle ook nog eens. Sinds gisteren lig
gen de oordelen op tafel. Achter de schermen zijn ze
al met alle betrokkenen besproken. Het moeten geen
leuke discussies voor Simons zijn geweest. Het is
nooit makkelijkje ongelijk te erkennen. En zeker niet
als zo overduidelijk is, dat er geen ontkomen meer
Zo is het toch een hard gelag nu te moeten erkennen
dat je er bij je eigen berekening ten onrechte van uit
ging dat de premies de laatste jaren met zo'n 3 pro
cent stegen, terwijl ze met 10 procent daalden. De
conclusie dat alle tumult begin dit jaar overbodig
was als de juiste gegevens waren gehanteerd, is een
open deur van jewelste. Het was goed als Simons
tenminste één opmerking van de Agemene Reken
kamer ter harte nam: dte waarin wordt gesteld dat
het d<jor de verzekeraars gebruikte informatiesys
teem gezondheidszorg KISG betrouwbaar is. De cij
fers van de verzekeraars waren dus gewoon beter
dan van de bewindsman. Wat dacht u van een WVC-
computeraansluiting op het KISG, meneer Simons?
Kunt u er meteen wat ambtenaren kwijt die nu uw
berekeningen maken.
Geen wonder dat Simons niet meer durft te spreken
over mogelijke premiedalingen. Dat laat hij aan de
verzekeraars zelf over. Aspraken zijn „niet mogelijk
en niet wenselijk", aldus Simons. Ook al zou er op
basis van Berenschot. Moret en de Rekenkamer aan
leiding kunnen zijn de premies te verlagen, Simons
trekt de handen ervan af. Zo zal de bewindsman voor
dit jaar ook niet meer spreken over kostendalingen in
de gezondheidszorg. Het geheel zou één procent
goedkoper worden, beweerde hij eerder dit jaar nog.
De verzekeraars hielden het toen al op een kosten
stijging van 5 tot 6 procent.
Ook hier hebben de onderzoekers de verzekeraars
gelijk gegeven. En Simons zwijgt. Hij verschuift het
probleem naar de begroting 1993. En dat wordt een
hele klus, gezien de 'dure' zorg-CAO, nabetalingen
aan ziekenhuizen van 1,5 miljard gulden (met effec
ten op de tarieven) en specialisten die toch weer
duurder werken dan afgesproken.
Hetzelfde vluchtgedrag kenmerkt Simons bij het on
derwerp 'vergrijzingsreserve', een potje geld dat ver
zekeraars hadden om stijgende kosten wegens de
vergrijzing van de bevolking mee op te vangen. On
nodig, oordeelde de bewindsman eerder dit jaar. Die
miljarden konden gebruikt worden voor premiever
laging. Vijf jaar lang 4 procent per jaar. Helaas voor
Simons, maar het is weer mis.
Eind vorig jaar was de reserve 828 miljoen gulden.
Daarvan hebben de verzekeraars 155 miljoen in ei
gen zak gestoken. De rest is gebruikt om belasting te
betalen, de continuïteit van de onderneming te
waarborgen en het eigen vermogen te versterken. En
dat is allemaal mede in het belang van de verzeker
den, aldus de Verzekeringskamer, die een apart on
derzoek op dit punt deed.
Ook hier ziet Simons nu van boude beweringen of
acties af. De verzekeraars mogen zelf beslissen wat ze
met de centen doen, is zijn stelling geworden. Om er
ook even op te wijzen dat niet elke verzekeraar het
potje geld nog heeft. Twee andere verwijten aan de
verzekeraars slikt Simons ook in. Geen woord meer
over de grote kortingen op collectieve contracten die
door extra hoge premies elders opgebracht moesten
worden. De concurrentie wordt niet verstoord, is nu
het oordeel.
Bij de wettelijke bijdragen is het van hetzelfde laken
een pak. Die bijdrage betalen particulier verzekerden
ten behoeve van bejaarden en studenten. Die kun
nen dan een extra goedkope polis krijgen. Simons
verweet de verzekeraars eerder de bijdragen onnodig
hoog te hebben gemaakt, iets waar hij ondanks de
benaming 'wettelijk' geen invloed op heeft. Nu is de
belofte dat de bijdragen m 1993 niet zullen stijgen
genoeg. Ook al bleek uit al het rekenwerk dat ze ei
genlijk te hoog zijn.
Simons moet zich diep schamen. De Kamer zal hem
niet wegsturen, maar feit is wel dat de bewindsman
op alle punten fout zat. Hem past slechts stilzwijgen.
En hij mag hopen dat 'men' vergeet.
Tsjetsjenen grijpen terug nciar oude clan-traditie
Grozny, de
hoofdstad van de voormalige
SovjetrepubliekTsjetsjeno-In-
goesjetië, zijn nog verzotter op
hun wapens dan rechtgeaarde
Texanen. Ze dragen hun Kalasj-
nikovs nonchalant over de
schouder. Zodra de duisternis is
gevallen, weerklinkt in de stad
machinegeweervuur. Grozny
(betekent verschrikkelijk) heeft
zich in sneltempo ontwikkeld
tot een tegenhanger van het ou
de Wilde Westen.
Tsjetsjeno-Ingoesjetië is terug
gekeerd naar een tijdperk van
rauwe ongebondenheid waarin
iedere man het recht, zo niet de
plicht had een wapen te dragen
en waarin alleen de strenge re
gels van de bloedwraak enige
orde in de chaos schiepen.
„We zijn weer teruggekeerd
naar vroeger, toen misdadigers
werden gestraft door families en
niet zozeer door de wet", vertelt
Vihad Itaev, een vooraanstaand
lid van de politieke oppositie.
Hij doelt op de Teip (oftewel
clans) die dit jaar weer de kop
op hebben gestoken na een af
wezigheid van vijfïg jaar. Iedere
Teip bestaat uit een groep fami
lies, die uit eergevoel de moord
op een clan-lid wreken door de
schuldige te doden, of iemand
uit diens familie.
Generaal Jevger Doedajev, die
vorig jaar augustus in Grozny
aan de macht kwam, heeft han
dig ingespeeld op de angst van
etnische Russen voor de wilde,
schietgrage Tsjetsjenen. Toen
Doedajev zijn kleine, niet door
het buitenland erkende repu
bliek uitriep tot 'bezet' gebied is
het voormalige Sovjet-leger met
stille trom vertrokken. „Ik geloof
dat de Russen bang voor ons
zijn", zegt Doedajev in een in
terview met The Independent.
En daar kan hij wel eens gelijk
in hebben. In de negentiende
eeuw heeft Rusland vijftig jaar
lang met de Tsjetsjenen een
bloedige oorlog gevoerd. Toen
Stalin alle Tsjetsjenen in 1944
naar Kazachstan deporteerde,
was de strijd beslecht. Maar in
1957 keerden de Tsjetsjenen te
rug.
„De Russen willen graag terug
keren, maar dat zullen ze niet
doen. Ze weten dat wij de strijd
niet alleen op ons eigen grond
gebied zullen voeren, maar dat
we ook in Moskou zullen vech
ten", aldus Doedajev, doelend
op de grote en machtige Tsjets-
jenen-maffia in Moskou.
Moskovieten zeggen dat de in
vloed van de Tsjetsjenen op
hun stad al merkbaar is. De
maffia wordt bijeen gehouden
door de sterke clan-traditie en is
zo de grootste illegale beweging
in Moskou geworden. Van fruit-
stalletjes tot kleine bedrijven, al
les wordt gecontroleerd door de
Tsjetsjenen, die onlangs zelfs de
grootste bank-fraude in de Rus
sische geschiedenis hebben ge
pleegd: de buit bedroeg tussen
de 25 en 70 miljard roebel. Een
deel van al het maffia-geld
vloeit terug naar Grozny. De
stad is vergeven van de Merced-
essen, Volvo's en Lincoln Conti
nentals die zo nieuw zijn dat ze
nog geen nummerborden heb
ben.
De agressieve opstelling van ge
neraal Doedajev spreekt de
Tsjetsjenen aan. Maar naarmate
de dreiging vanuit Rusland af
neemt, groeit de binnenlandse
oppositie, met name onder po
litici. Op 16 juni eiste het parle
ment dat gezag en orde worden
hersteld en dat de vrije val van
de economie een halt wordt
toegeroepen. „We willen alle
maal onafhankelijkheid, maar
we willen een onafhankelijkheid
die is gebaseerd op de wet, niet
op kalasjnikovs", verklaarde op
positieleider Salombeg
Khadjiev, de man die tot eind
vorig jaar nog Sovjet-minister
van olie en petrochemie was.
mtÊi
'ma.
mmi
Aanhangers van generaal Doedajev wuiven met een islamitische vlag voor het presidentieel paleis in Grozny.
FOTO GENNADY TAMARJN AFP
