Cultuur Kunst
Expositie in De Waag:
'romantisch maniërisme'
SieMatic
w nieuwe keuken?
SieMatic Keukencenter Leiderdorp
^y^ewonderi ng
e
Prijs der Nederlandse
Letteren voor d'Haen
DONDERDAG 25 JUNI 1992
21
Cabaret
Karsenbarg cabare-
tiers verovert de
grotere podia maar kan
zich nog geen impresario
veroorloven
Moed
q Drie armlastige
JL 3 kunstenaars zijn op
zoek naar het succes, maar
krijgen alleen maar tegen
slag, Regisseur Aki Kauris-
maki filmde hun verhaal.
verweegt.
ideeties
Meubelplein 9, Leiderdorp, Tel, 071-412615 (1' etage Mijnders Meubelen)
Geopend van 9.30-17.30 uur. Donderdag koopavond tot 21 uur Zaterdag van 9.30-1700 uur
Individueel Desigri
Werk van een van de negen jonge Leidse kunstenaars die exposeren in de Waag. fc
Negen jonge Leidse kunstenaars blikken naar de toekomst
Onder de titel 'Preavventura 1' brengen De Waag en ga
lerie Stelling, vanaf morgen, een tentoonstelling waarin
het werk van negen jonge Leidse of regionale kunste
naars wordt gepresenteerd. 'Preavventura' is, vrij ver
taald, Italiaans voor: blik naar de toekomst. De titel geeft
precies datgene aan wat de negen kunstenaars bindt.
Hun blik op de toekomst, waarin ze de lijnen die nu al in
hun werk zijn uitgezet verder gestalte zullen geven.
Bewondering hoort
j/ bij de jeugd. Laten
we zeggen dat het
me sterk intrigeert, dat schilde
rij van de Tsjechische schilder
Stepan Mares. Mijn vrouw en ik
hebben het gekocht toen we
een keer op vakantie waren, in
een klein plaatsje in Zuid-Bohe-
men. Hier in mijn studeerka
mer, temidden van de boeken,
hangt het goed op zijn plaats
omdat het een verhaal als uit
gangspunt heeft. Een verhaal
van Leonid Andrejew: 'Het le
ven van Pope Wassili'.
Stepan Mares heeft zijn schilde
rij naar dit verhaal genoemd.
Het gaat over een pope, een
soort twintigste-eeuwse Job.
Zijn geloof wordt enorm op de
proef gesteld. Zijn zoon is een
monster, zijn vrouw vervalt tot
drankzucht, kortom: de ene slag
na de andere treft hem. Pope
Wassili verlangt van God een
nselijk leven op aarde in
plaats van de bedrieglijke hoop
en paradijs in het hierma-
maals. Een beetje een moderne
versie van het verhaal van Job.
Ik vind dat Mares dat Jobs-the
ma prachtig heeft weergegeven.
Zijn kleuren lijken wel een
beetje op die van Chagall, ja,
maar voor de rest heeft hij een
geheel eigen signatuur. Er zit,
vind ik, ook nog humor in het
schilderij. Ik moet altijd een
beetje lachen om die pope. Je
ziet hem daar in extase zweven,
denkend dat hij contact heeft
met de hemel of met God of
hoe je dat ook wilt noemen.
Maar wat blijft er over van de
aanbidding, van de extase, als
de hogere macht tot wie je je
richt helemaal niet bestaat? Is
die extase dan eigenlijk niet al
leen maar een soort krankzin
nigheid?
Mares heeft gekozen voor een
surrealistische uitbeelding. On-
i der het oude regime in Tsjecho-
I Slowakije waren werken met
een religieuze strekking verbo
den. Het surrealisme is in dat
geval natuurlijk een prima ui-
I tingsvorm. Het is dan niet alle
maal meer zo 'herkenbaar'.
Ik vind het schilderij zo aardig
Iomdat het treffend de situatie'
|van de moderne mens uitdrukt.
I Vroeger hadden we de troost
!van de religie. Er was uitzicht,
ihoop op een ander, beter, leven
(voor velen. Maar die gedachte
[heeft men verlaten. De pope
probeert in zuiverheid te leven,
iecn ongerepte status te bewa
ren. Maar dat wordt hem door
I God bijna onmogelijk gemaakt.
Ik heb het schilderij niet meteen
j gekocht. Eerst ben ik er zo'n dag
I of drie omheen gelopen, ik Len
In deze rubriek komen al of niet bekende streekgenoten aan het woord die
hetzij direct hetzij zijdelings met kunst of cultuur te maken hebben. Zij
praten over een kunstvoorwerp waaraan zij bijzondere waarde hechten.
Van de snuifdoos van oma tot het grijsgedraaide muziekstuk en alles wat
daar tussenin zit. Vandaag spreekt prof. dr. P.F.J. Obbema zijn
bewondering uit voor een schilderij van de Tsjechische schilder Stepan
Mares. Obbema is conservator Westerse handschriften bij de Leidse
Universiteitsbibliotheek en voorzitter van de Vereniging Oud Leiden.
het telkens weer gaan bekijken.
Want dat is vaak het probleem
bij het kopen op vakantie: in die
vakantiesfeer kunnen je de din
gen wel erg bevallen, maar is
dat ook nog zo als je straks thuis
bent? Wordt het dan niet een
teleurstelling? Maar het beviel
me. En toen hebben we het in
de achterbak van de auto mee
naar huis genomen. Om be
schadigingen te voorkomen
hadden ze het verpakt in de
Russische vlag. Die kregen we er
dus gratis bij. Beetje cynisch ei
genlijk.
Er zit nogal veel kleur in het
schilderij, maar dat detoneert
hier niet in het minst. Al die
boekbanden die hier staan heb
ben ook allemaal andere kleu
ren. Ik kijk er vaak naar als ik
achter mijn bureau zit. Het in
trigeert me. Als conservator
Westerse handschriften ben ik
veel bezig met bijbelse teksten
en ik vind de religie nog steeds
erg mooi, als «systeem dan. Het
is jammer dat er voor mij niet in
te geloven valt. Het geloof van
de pope is potsierlijk en tragisch
tegelijk. De modeme mens kijkt
soms met meewarigheid naar
dit soort figuren.
Moet-ie niet doen.
Dat is arrogant."
De groepstentoonstelling, die
tot en met 19 juli in het Waag
gebouw aan de Aalmarkt wordt
gehouden, is verder alles behal
ve een expositie van een homo
gene groep. Het werk van de
nieuwe lichting Leidse kunste
naars is juist zeer verschillend
van elkaar en toont een scala
aan persoonlijke uitdrukkings-
De negen exposerende kun
stenaars zijn: Hein Vandervoort,
Jacqueline Petit, Cock Sjardijn,
Thorn Vink, Joke van Bilsen, Jo
sé den Hartog en de gebroeders
Donker. Vink, Van Bilsen en
Den Hartog werken in hetzelfde
Leidse atelier. Dat doen Vander
voort, Petit en Sjardijn ook,
maar van gezamenlijk werk of
een aan elkaar verwante stijl is
geen sprake.
Alleen de broers Gijs, Aad en
Just Donker vormen een uitzon
dering omdat ze vaak als schil
derstrio opereren. Hun stijl en
thematiek is zeer met elkaar
verwant. Zij maken ook alle drie
deel uit van de geruchtmakende
Amsterdamse groep 'After Na
ture'.
Het negental is uitgekozen
door Frits Bruins (De Waag),
Joyce de Gruyter en Peter Wil-
lemse (Stelling). Bruins: ,,De be
langrijkste criteria die we heb
ben gehanteerd waren leeftijd
en de kwaliteit van het werk.
Het gaat om jonge kunstenaars,
eentje is zelfs nog maar koud
drie weken van de academie af
(Cock Sjardijn). Het begrip kwa
liteit is natuurlijk moeilijk te be
noemen en heel persoonlijk,
maar we zijn als organisatoren
redelijk goed op de hoogte van
het kunstgebeuren in de regio.
Dus kunnen we een redelijk
goede afweging maken."
,,Onze bedoeling is om er een
jaarlijks terugkerende tentoon
stelling van te maken. Als het
volgend jaar weer lukt zal er,
met andere kunstenaars, onge
twijfeld een heel ander beeld
ontstaan."
Ellende
Het geëxposeerde is dus zeer
verschillend van aard. Vermaak
en entertainment zijn essentiële
ingrediënten in het werk van de
After Nature-schilders. De ge
broeders Donker manifesteren
zich bij voorkeur als stereotype
kunstbohemiens. De wijze
waarop zij zich aan het publiek
tonen, als schilderende enter
tainers, maakt deel uit van hun
persoonlijke kijk op kunst.
Hein Vandervoort portretteert
in een aantal grote doeken het
leven in de Verenigde Staten.
Zijn geschilderde landschap
pen, gecompleteerd door colla-
ge-achtige toevoegingen van fo
to's, teksten en diagrammen,
weerspiegelen de indrukken die
Vandervoort tijdens zijn reizen
heeft opgedaan.
José den Hartog oogst be
wondering van de organisato
ren omdat zij met onverbloemd
sentiment en een zekere mate
van absurdisme een compositie
van kistjes en kastjes heeft sa
mengesteld uit gevonden en
verzamelde voorwerpen. Ook
bij Thom Vink en Cock Sjardijn
speelt dubbelzinnigheid een rol.
In hun schilderijen en tekenin
gen pareren zij geweld, gruwel
en angst met vrolijke elementen
waardoor de ellende een heel
andere betekenis krijgt.
Joke van Bilsen heeft speciaal
voor de tentoonstelling een
nieuw werkstuk gemaakt: een
grote collage van kleine plaatjes,
tekeningen, prentjes, foto's en
stukjes tekst. Dat alles levert bij
elkaar een staalkaart op van de
persoonlijkheid van de maak
ster die haar werk de titel 'In
nerlijk Behang' heeft meegege
ven.
Jacqueline Petit presenteert
op 'Preavventura' een installatie
van betonblokken waarin, in
felle kleuren, zandvormpjes
waar kinderen op het strand
mee spelen, zijn gedrukt. Maar
in de plaats van zacht en warm
zand is harde betonmortel ge
nomen. 'Niets is wat het lijkt' is
Feministische Boekenbeurs:
promotie van schrijfsters
foto loek zuyderduin
„Het mooiste effect van een in
ternationale feministische boe
kenbeurs is dat schrijfsters over
de hele wereld eikaars werk le
ren kennen en dat in eigen land
onder de aandacht kunnen
brengen bij uitgeverijen. Schrij
vers zijn wat dat betreft de beste
ambassadeurs van hun eigen
vak". Dat zei voorzitter Gerda
Meijerink van de Stichting Vijf
de Internationale Feministische
de stelling die Petit in haar werk
tot uitdrukking wil brengen.
Overdreven
Hoezeer de werken op de ten
toonstelling ook van elkaar ver
schillen, de organisatoren kon
den het toch niet laten om naar
overeenkomsten tussen de ne
gen te zoeken. „Wat dat betreft
zou je kunnen zeggen dat bij al
len een vergelijkbaar soort hou
ding ten aanzien van de kunst
en het kunstenaarschap aanwe
zig is", schrijft Onno Schilstra in
de begeleidende documentatie.
„Je zou die houding kunnen
omschrijven als 'romantisch
maniërisme'. Romantisch is de
alom aanwezige passie voor de
kunst. Bij sommige exposanten
uit die zich zelfs in de vorm van
een haast conservatieve hang
naar esthetiek, ambachtelijk
heid, aandacht voor het materi
aal en de techniek. Maniëris
tisch is het zelfbewustzijn van
de kunstenaars. Zij zijn zich na
drukkelijk bewust van hun kun
stenaarschap en geven daar een
dikwijls ironische of overdreven
Een opmerkelijke overeen
komst noemt Frits Bruins dat
bijna alle kunstenaars figuratief
werk afgeleverd hebben. „We
hebben er niet bewust naar ge
zocht, maar de meeste hebben
duidelijk afstand genomen van
de abstractie en volgen daar
mee de hedendaagse trend door
figuratief werk te maken."
Preavventura I'Blik naar de
toekomst'; De Waag, Aalmarkt
21; wo. t/m vr. van 12-17 uur,
za. en zo. van 11-17 uur.
Boekenbeurs deze week op een
persconferentie in Amsterdam.
„Woorden van vrouwen, we
relden van vrouwen", is het
motto van de vijfde Internatio
nale Feministische Boeken
beurs (IFB) die tot en met zon
dag wordt gehouden in de
Beurs van Berlage in Amster
dam. De officiële opening door
minister d'Ancona van WVC is
vanavond. Vanaf morgen is de
beurs voor het publiek toegan
kelijk.
18 t/m 28 juni
MALIEVELD
DEN HAAG
Het grootste Indische festival
ter wereld in seven grote
tenten (12.000 m')
Grote tcv toonstelling over
de Repatriëring
Drie theaters met n a. krontjong,
Indooobche dan», Zukkineri-
caansc dansavond*, Jan Akkerman/ 1
hand*. Forbidden Fruit*. Indische
Prijs voor Kees Nieuwenhuijzen
Amsterdam* Kees Nieuwenhuijzen krijgt dit jaar de H.N. Werk-
manprijs voor grafische vormgeving (15.000 gulden). Hij ont
vangt de prijs voor zijn 25-jarige betrokkenheid bij de vormge
ving van Raster, tijdschrift in boekvorm. Dit heeft het Amster
dams Fonds voor de Kunst, die de prijs jaarlijks toekent, meege
deeld. De aanmoedigingsprijs grafische vormgeving 1992 is toe
gekend aan Anita van de Ven. Zij krijgt een bedrag van 5.000 gul
den voor haar vormgeving van de dichtbundel „Toen ik nog
leefde" van Leo Vroman.
Het geld wordt Nieuwenhuijzen op 23 oktober in het Amster
damse Paradiso uitgereikt. Anita van de Ven krijgt haar prijs op
24 juli bij de opening van een expositie van haar werk in het Ar
senaal in de hoofdstad.
Niek Koppen wint Publieksprijs
Marseille Niek Koppen heeft voor zijn eerste lange documen
taire S1KI op het Intematinale Documentaire Festival in Marseil
le de Publieksprijs gewonnen. Het festival trok 11.000 bezoekers.
Koppens documentaire gaat over de Senegalese bokser M'Barick
(Louis) Fall, bijgenaamd Battling Siki. Hij werd in 1922 wereld
kampioen door de Fransman Georges Carpentier te verslaan.
Drie jaar later werd Siki in New York vermoord. SIKI ging op 10
april in ons land in roulatie en is nog in diverse steden en tijdens
de Nederlandse Filmdagen in Utrecht te zien.
De driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren is voor 1992 toege
kend aan de Vlaamse auteur Christine d'Haen (69).
De prijs, waaraan een bedrag van dertigduizend gulden is ver
bonden, wordt eind oktober in Den Haag uitgereikt door koningin
Beatrix.
Het werk van d'Haen onderscheidt zich in de Nederlandstalige
poëzie door „een onmodieuze, volstrekt eigenzinnige toon en the
matiek", zo schrijft de jury onder voorzitterschap van prof. A. Mus
schoot.
„De dichteres inspireert zich op een lange Westeuropese traditie
waarvan zij de klassieke vormentaal op een persoonlijke manier
weet te verfijnen."
D'Haen is sinds de instelling van de prijs in 1956 de dertiende
laureaat. Eerdere bekroningen gingen naar Herman Teirlinck, Adri-
aan Roland Holst, Stijn Streuvels, Jacques Bloem, Gerard Walschap,
Simon Vestdijk, Marnbc Gijsen, Willem Frederik Hermans, Maurice
Gilliams, Lucebert, Hugo Claus en Gerrit Kouwenaar. De prijs
wordt officieel toegekend door het Comité van Ministers van de
Taalunie.
