m
Denen dragen vele steentjes bij
aan wereldwijd kindergeluk
Kien kastenstelsel benut elk hoekje
11
Leven en wonen
Lang plezier van
borderplanten
Halogeenlamp
voor normale
netspanning
Haar heeft
wat extra
bescherming
nodig
Afremmer
DINSDAG 23 JUNI 1992
8
In de maand mei zijn ze als gekken gaan groeien:
onze vaste planten. Binnen de kortste keren wer
den ze zo hoog dat we aan steunen met stokken
of met gaas moeten gaan denken. En nu is het wachten
op de bloei. Nu is het ook de tijd om er voor te zorgen
dat de bloei gespreid wordt en dat kan heel gemakke
lijk.
We nemen ook nu weer de snoeischaar ter hand. Een
gewone schaar mag ook want de takken van de border-
planten zijn nu nog dun en soepel. We beginnen met te
gaan tellen.
Van elke Phlox, ridderspoor, herfstchrysant en noem
maar op tellen we het qantal scheuten per plant. En
dan snoeien we ongeveer de helft van deze scheuten
een flink stuk in. Zonde van de reeds gevormde bloei-
wijze zullen de meesten zeggen. Inderdaad, op het eer
ste gezicht lijkt het zonde, maar wat wil nu het geval: de
ijverige plant vormt nu nog snel zijscheuten aan de in-
gesnoeide tak en al die zijscheuten beginnen te bloeien
als de hoofdbloeiwijze al begint te tanen. We hebben
dus veel langer plezier van onze planten en de border
blijft veel langer kleurig.
Dat vormen van nieuwe takjes kost natuurlijk wel wat
voeding en vooral ook vocht. Zorg er dus voor dat de
teruggesnoeide planten de eerste weken extra verwend
worden met voeding en water. Zelf gebruik ik wat ge
droogde koemest die ik oplos in de gieter, er zijn er ook
die flink wat verse compost rond de voet van de plant
strooien en/of wat Viano. U weet het, voor kunstmest
maak ik geen reclame. Die maakt al reclame genoeg
voor zichzelf, lost heel snel en gemakkelijk op en al wat
niet onmiddellijk in de plant wordt opgenomen ver
dwijnt in ons zo hevig bedreigde grondwater. Boven
dien blijken veel nuttige bodeminsekten niet blij te zijn
met die laag zout (want kunstmest is een soort zout)
die ze toegediend krijgen.
LEZERSVRAAG
Dit HEEMSTEDE komt een brief waarin C. J. JAARTS-
VELD moeilijk leesbaar) vraagt wat landbouwkalk is.
Dat adviseer ik aan hen, wier vijverwater te zuur (lage
Ph) is. Landbouwkalk is fijngemalen kalk, afkomstig uit
kalkgroeven en te koop bij alle tuincentra en winkels in
tuinbenodigdheden. Maar helaas doorgaans alleen in
grootverpakking.
Daarom is het ook zeer goed mogelijk om bij de drogist
gewoon wat kalk (zoals de huisvrouw gebruikt bij de
bereiding van rabarber) te halen en hiervan telkens een
of twee theelepels in de 9 kubieke meter grote vijver te
doen. Daarna met een Ph-papier of metertje de Ph me
ten. Mocht deze nog te laag zijn, dan weer wat kalk toe
voegen.
Zo simpel is dat.
Zeewierkalk is ook uitmuntend, maar wordt door mij
niet aangeraden, omdat deze afkomstig is van de Bre
tonse kust en omdat we door het gebruik van deze kalk
daar schade aanrichten.
Mevrouw JAQUELINE BAGGEN uit OVERVEEN vindt
het jammer dat haar Hamamelis mollis en haar mag
nolia, geplant in 1990, nog steeds niet bloeien.
Nu weet ik niet of de struiken voldoende zon krijgen,
als dat zo is dan zullen ze volgend voorjaar, na dit
prachtige zonnige voorjaar, zeker bloeien. Tuinieren
vereist nu eenmaal geduld en nog eens geduld.
Mijn hamamelis heeft zich drie jaar bedacht eer hij een
paar bloempjes vormde. Verder kan het nooit kwaad
om de voet van de struiken goed af te dekken met een
dikke laag compost. Hoor ik nog of de bloei inderdaad
tot stand gekomen is?
L. BEIJEN uit LEIDEN heeft jarenlang plezier gehad van
een morellenboom die het nu ineens na de bloei aflaat
weten en ziekelijke verschijnselen vertoont.
Het is voor mij ondoenlijk en ik ben er niet genoeg voor
geschoold om na te gaan welke ziekte deze boom teis
tert. Maar de Planteziektenkundige dienst, Geertjens-
weg 15, Wageningen, zal vast meer weten. Stuur aange-
U ste delen van de boom daar naar toe en houd u aan
hetgeen deze dienst adviseert.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur
een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het
antwoord te vinden. De vraag kunt u opsturen naar
Damiate Dagbladen, Postbus 507,2003 AP Haarlem
t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN. Op antwoord
zult u wel tot na de zomerstop, begin september moe
ten wachten.
Sommige ideeën zijn ijzersterk en in
staat de wereld te veroveren. Een Deen
se timmermanszoon, Christiansen ge
naamd, lanceerde zo'n 35 jaar geleden
het Legoblokje. Nu is Lego een wereld
omspannende multinational met meer
dan dertig dochterondernemingen. Vol
gend jaar wil Legoland ook over de
grens met zijn amusementsparkformu
le. Het Limburgse Heerlen wil de attrac
tie graag binnenhalen.
REINIER HOPMANS
Nooit is duidelijk geworden waar
om een eeuw geleden bij de hand
vol verspreide boerderijen, een sta
tionnetje werd neergezet in Billund
in het hart van Deens Jutland. Van
daag de dag herbergt het platte
landsplaatsje een internationale
luchthaven, dank zij de aanwezig
heid van de wereldberoemde mi-
nistaat Legoland.
De inmiddels over de wereld ver
spreide hoeveelheid Legoblokjes
loopt in de miljarden. Tussen 200
en 300 miljoen kinderen zouden er
inmiddels mee hebben gespeeld
en de hedendaagse verkoop ver
loopt via 60.000 winkels in 110 lan
den. Het van blokjes (bijna 40 mil
joen) opgetrokken amuse
mentspark trekt jaarlijks 1,2 mil
joen bezoekers.
Voordat het blokje doorbrak, is"
er overigens heel wat afgetobd in
Billund. Zo brandde het timmerbe
drijf van de Christiansens in 1924
tot de grond toe af; toen de broer
tjes Godtfred Kirk en Karl Georg tij
dens het middagdutje van hun va
der Ole Kirk de de lijmoven op met
wat houtkrullen opstookten.
Dat de geschiedenis, veel later,
toch nog naar behoren afliep was
te danken aan de ondernemings
lust van Godfredt, die in 1932 als
twaalfjarige in de zaak kwam, die
inmiddels louter houten speelgoed
vervaardigde. Vader Ole tooide zijn
onaanzienlijke nerinkje niet lang
Een vliegtuig met zuigmotor, draaiende propeller en verend landingsgestel dat kan worden omgebouwd tot helikopter,
van Lego.
daarna, in 1934, met de naam
Lego, een samenvoeging van de
Deense woorden leg godt, wat
'speel goed' betekent en - maar dat
wist Ole niet - toevallig ook nog La
tijn is voor 'samenstellen' in de be
tekenis van construeren.
Na de oorlog experimenteerden
vader en zoon Christiansen met
plastic. De eerste machine kwam
in 1947. Het e.erste produktje dat
enigszins aansloeg was een speel
goedtractor, in 1949. Inmiddels
draaide de zaak zo goed dat alle
vier zonen er emplooi in vonden.
Godtfred Kirk was degene die Lego
aan het beroemde blokje bracht.
Een van de nieuwe modellen uit het Lego technic-pi
Ze doen er een beetje geheimzin
nig over bij de huidige multinatio
nal NV InterLego, want ze hebben
natuurlijk het liefst dat iedereen
denkt dat GKC het helemèal zelf
heeft bedacht. Maar neen, GKC
ontdekte de voorloper van het
Lego-systeem in Engeland, waar de
firma Kiddicraft voor de nationale
speelgoedmarkt plastic bouw
steentjes vervaardigde. Een latere
ruzie over de rechten op het idee
werd met geld afgekocht.
Nu producerenn de Legofabrie-
ken 329 assortimentsdozen, die in
totaal 1518 verschillende elemen
ten bevatten. Daarvan behoort
tweederde tot de oorspronkelijke
soort en de rest tot het in afmeting
acht keer zo grote Duplo-systeem.
In 1968 was Lego al zo populaire
dat de fabriek kon rekenen op een
gestage stroom van schoolklassen
die wilden zien hoe het favoriete
speelgoed werd gemaakt. Zo kwam
GKC op het idee om een amuse
mentspark te stichten. Dank zij de
visie van een daartoe ingehuurde
meester-etaleur werd dat van
stond af aan een kassucces. Het
werd meteen na het Kopenhaagse
Tivoli na drukst bezochte attractie
van Denemarken.
Bij de opening bestond Legoland
uit Miniland, een uit Legoblokjes
gebouwd Madurodam, een ver-
keerslespark, een kindertheater en
een indianendorp. Bovendien was
er een speelplaats waar bezoeker-
tjes met duizenden blokjes aan de
slag konden.
Die basisopzet is tot op de dag
van vandaag gehandhaafd. Flink
uitgebreid is er wel in de loop der
jaren. Tal van nieuwe attracties
zijn toegevoegd, zoals een exposi
tie van antieke poppen en een
wildwaterbaan. De Legoblokjesge-
dachte is vandaag de dag zo ver
volmaakt dat zelfs de knopen op
de jasjes van de behulpzame gid
sen door deze hoekige voorwerpjes
zijn vervangen.
Miniland biedt inmiddels voor
menige buitenlander bekende
bouwwerken en stadsgezichten in
miniatuur. Tot de jongste aan
winsten van de overige attracties
behoort Piratenland, aardig, maar
het lijkt wel verdacht veel op Dis
neylands beroemde 'Pirates of the
Caribbean', maar is op geen stuk
ken na zo spectaculair.
Het geheim van Legoland is in
feite simpel. Iedereen die ooit met
de blokjes heeft gespeeld, zal zich
vergapen aan de razendknappe
bouwwerken en sculpturen die er
van zijn opgetrokken. Het idee al
leen al om de sprookjesschrijver
H.C. Andersen meer dan levens
groot en -echt van blokjes bouwen.
Of om uit anderhalf miljoen van
die dingetjes even de reusachtige,
in de bergen van South Dakota in
de Verenigde Staten uitgehakte
tronies van vier Amerikaanse
staatslieden na te bootsen. In Le
goland is dat tot stand gebracht
dank zij het onvermoeibare mon
nikenwerk van een gespecialiseer
de ideeën-afdeling. Daar spelen en
bouwen volwassen mensen zonder
ophouden met Legoblokjes. Voort
durend het bewijs leverend dat
GKC een verantwoord en educatief
stukje materiaal tot ontwikkeling
heeft gebracht, waar iedereen mee
uit de voeten kan, mits beschik
kend over enige fantasie.
Voor de gemiddelde Nederlandse keu
ken en badkamer is een tot op de centi
meter overdachte indeling heel belang
rijk. Want ook al vormen die vertrekken
tegenwoordig niet altijd meer de sluit
post bij de ruimtelijke indeling van een
huis of appartement, het zijn geen balza
len.
Een te kleine keuken mag dan proble
men geven, een te grote is evenmin ide
aal. Onze moderne keuken is soms mis
schien wat krap bemeten, maar er is uit
gerekend dat je daarin toch niet meer
dan tachtig kilometer 's jaars hoeft af te
leggen. Door de beperkte afmetingen is
de keuken zó in te richten dat bij de ver
schillende werkplekken vrijwel alles on
der direct handbereik is. En als je het
kastenstelsel een beetje slim in elkaar
steekt kun je er werkelijk Jan Rap en zijn
maat in bergen.
Tot aan plafond
Waarom zou je tussen bovenkasten en
plafond een heleboel ruimte onbenut la
ten? Ja, op de kastjes worden dikwijls
zelden gebruikte apparaten, pannen e.d.
neergezet, maar die vormen dan wel
stofnesten. Juist die dingen die je maar
af en toe gebruikt kun je beter achter een
deurtje wegbergen. Dat spaart veel
schoonmaakwerk.
Overigens: waarom alleen bóvenkas-
ten tot aan het plafond? Er zijn ook kas
ten van vloer tot plafond mogelijk. Een
mooi voorbeeld daarvan vormen de uit-
trekbare kasten van Alno, maar 30 cm
breed en afgesloten met een afgerond
paneel, waardoor ze op zuilen lijken.
Niet alleen heel stijlvol, maar ook prak
tisch.
De kasten zijn te koop in twee hoog
ten: 201 en 231 cm. De grootste hoogte
wordt bereikt dóór op de uittrekkast een
opzetkastje toe te passen waarbij het ge-
3W
heel achter één deurelement verdwijnt.
Het is wel wat hoog, dus er is een trapje
bij nodig voor de bovenste plank. Waar
laten we dat trapje dan weer? Er zijn bij
de meeste keukens speciale tweetreeds
trapjes verkrijgbaar, die in een plintlade
worden opgeborgen. Daardoor is de
ruimte ónder de kasten ook weer opti
maal benut.
Afwisseling
Misschien ogen door de hele keuken
heen tot aan het plafond geplaatste kas
ten wat stijf en streng. Dan kun je echter
heel goed bovenkasten in twee of meer
verschillende hoogten toepassen, mis
schien zelfs in verschillende kleuren. Op
die manier onderbreek je de strakke lij
nen en kun je toch extra bergruimte be
reiken. Op de lagere bovenkasten kan
dan hier en daar een plant neergezet
worden, om het totaalbeeld van de keu
ken nog wat speelser te maken.
Een andere mogelijkheid om een kas-
tenwand van vloer tot plafond te onder
breken is hier en daar een open kast te
kiezen. Plaats daarin bij voorkeur spulle
tjes die je regelmatig gebruikt, en dus
ook vaak afwast. Een tussenvorm tussen
open en dicht zijn de rolluikkastjes. Die
worden vooral op, of iets boven het
werkblad toegepast. Zo kun je koffie- of
keukenmachines bedrijfsklaar opstellen
en na gebruik aan oog en stof onttrekken
door het luik te laten zakken.
Nieuw voor de keukeninrichting zijn
de halfhoge kasten met bovenblad. Ook
die lenen zich goed ter onderbreking van
een strakke kastenwand. Ze kunnen zo
wel tegen de wand als op de afscheiding
tussen keuken en woongedeelte ge
plaatst worden. De achterwand en de
zijkant van de kast kunnen bij gedeelte
lijk vrijstaande plaatsing met een paneel
worden afgewerkt, bijvoorbeeld in de
zelfde stijl en uitvoering als de deur.
Keukenspecialist
De keuken van vandaag biedt zó veel
mogelijkheden wat indeling en uitmon
stering betreft, dat het een heel geplus
en gemin is om het meest ideale plan te
maken. Het beste is dan ook hiervoor
naar een gekwalificeerde keukenspecia
list te gaan. Als je je tot een vakman of -
vrouw wendt die aangesloten is bij de Al
gemene Nederlandse Vereniging van
Keukenspecialisten, ben je meestal ver
zekerd van een goed advies.
Al je wensen kunnen ze in een kien
kastenstelsel omzetten, dat bovendien
op talloze manieren kan worden uitge
monsterd. Met planken, draad roosters,
flessenrekken, stokbroodmand, kunst
stofplateaus en bakken voor zware din
gen als pannen, kruiden- en andere rek
jes tegen de binnenkant van de deurtjes,
bestekbakken, draaiplateaus, inbouw-
voorzieningen voor keukenmachines en
wat je verder nog voor noten op je keu
kenzang hebt.
Op elk potje past een dekseltje... dat
geldt letterlijk voor elk onderdeel van de
totale keukeninrichting. Maar als je alles
wilt wat je hartje begeert, zul je toch wel
een extra potje spaarcentjes moeten
meebrengen. Dus wordt het toch weer
kiezen tussen wat je wilt en wat je kunt
ophoesten. En misschien pas later de
minst dringende wensen verwezenlijken.
De PAR30 van Sylvania is een halogeen
lamp waarbij geen transformator nodig is.
Hij heeft een normale lampvoet voor direc
te aansluiting op de 220 V netspanning. Het
is een zogeheten 'koudlichtspiegel'-lamp,
voorzien van een dicroïsche reflector die
lichtreflecterend en warmtedoorlatend is.
De reflector bestaat uit honderden facetjes
die een sprankelend effect aan het licht ge
ven. Ook als de lamp niet brandt is het dank
zij de heldere frontlens een juweeltje om te
zien. De lichtopbrengst is hoog en blijft ge
durende de hele levenstijd (2500 brandu-
ren) op hetzelfde peil.
De lamp moet gebruikt worden in een ar
matuur met een goede warmte-afvoer. Er
zijn echter ook PAR-lampen met een alumi
nium reflector waaraan deze eis niet gesteld
behoeft te worden.
De nieuwe Sylvania-halogeenlampen zijn,
in diverse wattages, te koop in de meeste
verlichtingswinkels. De prijs van de ge
noemde dicroïsche uitvoering ligt rond de
27 gulden.
Het haar vraagt in de zomermaanden, zeker
als je veel zwemt en zont, wat extra aan
dacht. Specialisten op het gebied van haar-
verzorging ontwikkelden daartoe bescher-
mings- en verzorgingsseries.
Zo heeft Wella vier op elkaar afgestemde
produkten om de zomer goed door tegen
komen: Suncare hairspray (f 17,50), haarlak
met een UV-filter; een alkalivrije haar- en
body-Shampoo 15,45), Treatment
17,50), een verzorgde en beschermend
produkt voor na het wassen en een Treat
ment Crème (ƒ23), een kuurcrème die om
de drie dagen moet worden gebruikt; die
het vochtgehalte van de hoofdhuid 'regelt'
en het haar glans geeft.
KMS brengt naast de Nefa shampoo
23)een serie haarverzoringsprodukten
voor de zomermaanden. De produkten be
vatten alleen natuurlijke ingrediënten zoals
oliën uit granen, sojabonen en sesamzaad.
Het handigste produkt is Trilogy (ƒ31) een
verzorgende, struktuurherstellende spray,
die een zonnefilter bevat. Het is bijna
reukloos en plakt niet.
Een haarhersteller die zout en chloor ver
wijdert is pHinish (ƒ23). Bovendien werkt
het produkt verkoelend op een zonverbran
de hoofdhuid.
Silker (ƒ29,90) is een intensieve haarher
steller met UV-filter, die verkleuring en het
spijten van het haar tegen gaat.
Make-up voor
het haar is Shine
complex 35)
een paar drup
pels hiervan ge
ven zelfs het
meest uitge
droogde haar
weer een opval
lende glans.
Meer informatie
KMS tel. 073 -
579042.
Lippendienst
Cutex zegt dat gebruik van de 'lip-care-se-
rie' een mond om te zoenen oplevert. De
produkten zijn zowel puur als in combinatie
met lippenstiften te gebruiken. De lip-fix is
een verzQrgende lipstick, die als basis dient
voor een gewone lippenstift. Het kleurtje
blijft daardoor langer zitten en loopt niet
uit. Daarnaast is er de lip-shine, die staat
voor wat de naam al doet vermoeden: hij
geeft de lippen een glansje. Bovendien is de
vrucht van de Afrikaanse boterboom er in
verwerkt en die plantaardige boter heeft een
helende en beschermende werking.
Dan is er nog een bijna vloeibare crème, die
de huid rond de lippen verzacht en een gel
met als belangrijkste ingrediënten tarwe-
kiem- en avocado-olie, die speciaal is be
doeld voor droge en pijnlijke lippen. De
produkten zijn dermatologisch getest en
ongeparfumeerd.
Ouder worden vindt niemand leuk. Daar wil
Payot iets aan doen met 'jeunesse du visa-
ge', dat een 'ware leeftijdsvertrager' wordt
genoemd. De basis van het produkt is een
op 20 meter diepte gevonden algensoort.
Daaruit is een molecuul gewonnen, dat in
structuur en werking sterke overeenkom
sten vertoont met de cellen in de opper
huid. De beschermende en vochtreguleren-
de elementen in de bovenste lagen van de
huid maken de werking van het molecuul
(in een concentratie van 8 procent) moge
lijk. Het produkt moet als dagcrème worden
gebruikt. Drie keer op het pompje drukken
en de gebruikster heeft de juiste dosis voor
het gezicht en de hals.
