Ha vel wil referendum
Bezoek De Klerk leidt tot nieuw drama
Buitenland
Israël niet meteen in actie
tegen Palestijnse delegatie
Boeren ondanks verbod
op weg naar Parijs
Britse Krant: Bedrijven
schenden wapenembargo's
Perot liet gangen van
president Bush nagaan
Serviërs verdreven
MAANDAG 22 JUNI 1992
4
'Strübig en Kemptner werden gemarteld'
hamburg» De Duitsers Heinrich Strübig en Thomas Kemptner,
die vorige week door hun shi'itische gijzelhouders in Bayrut
werden vrijgelaten, zijn tijdens hun gevangenschap gemarteld.
Dat meldt het Duitse weekblad Der Spiegel in het nummer dat
vandaag verschijnt. Volgens het blad werden zij geslagen, be
spuugd en gedwongen hun eigen urine te drinken.
Estland ruilt roebel in tegen eigen munt
tallinn Estland heeft zaterdag als eerste voormalige Sovjet-re
publiek de roebel vervangen door een eigen munt, de kroon. De
Estse regering hoopt dat de eigen munt de burgers een sterker
vrijheidsgevoel zal geven. Het Internationaal Monetair Fonds
(IMF) had de eigen munt aanvankelijk afgeraden, maar liet eind
vorige week weten een lening aan Estland voor te bereiden.
Vliegtuigongeluk VS: tien doden
meadview» Een ongeluk met een vliegtuig dat een rondvlucht
had gemaakt boven de Grand Canyon heeft in de Amerikaanse
staat Arizona het leven gekost aan tien mensen. De tweemotori-
ge Cessna 402 stortte vrijdag neer bij een landingsbaan in de
buurt van het Hualapai-indianenreservaat.
Leraar weg na macabere castratie
harmony Nadat een 16-jarige scholier in het Texaanse Harmo
ny een varken met zijn tanden castreerde, is zijn leraar door het
schoolbestuur ontslagen. De 41-jarige docent had de leerling
verteld over de castratietechniek, die hij op de universiteit had
geleerd. Hij had de jongen vervolgens afgeraden de techniek in
praktijk te brengen. Maar na veel aandringen zou hij hebben ge
zegd: 'Ga je gang maar, als je het zo graag wilt'. Volgens een vee
arts had de jongen miltvuur kunnen oplopen.
Chinese president Li overleden
peking Li Xiannian, de voorzitter van het adviescomité van het
Chinese parlement, is gisteren op 83-jarige leeftijd overleden.
Dat heeft het Chinese persbureau Nieuw China vandaag ge
meld. Li, een havik binnen de Chinese politiek, werd in 1983 tot
president benoemd, nadat in de nieuwe grondwet de functie
van staatshoofd in ere was hersteld. Hij was tot 1988 president.
Siciliaanse jeugd straat op tegen maffia
Palermo» Meer dan 5000 jonge Italianen hebben zaterdagavond
in Palermo een nachtwake gehouden ter herdenking van de vo
rige maand door de maffia vermoorde onderzoeksrechter Gio
vanni Falcone. De betogers droegen kaarsen en fakkels met zich
mee. De demonstratie was bedoeld om te laten zien dat de Sici-
lianen zich niet door de maffia laten intimideren.
VN-helikopter beschoten in Cambodja
bangkok Een helikopter van de Verenigde Naties is gisteren
beschoten toen het over een gebied vloog waar de Rode Khmet
strijd leverde met Cambodjaanse regeringstroepen. De co-piloot
raakte daarbij licht gewond. De beschieting vond plaats boven
het noordelijke deel van de provincie KompongThom. Aan
boord bevonden zich VN-soldaten die in de provincie worden
gestationeerd om toe te zien op de demobilisatie van de drie
Cambodjaanse groepen die zich aan de vredesafspraken hou
den. De Rode Khmer weigert de wapens neer te leggen.
Compensatie voor Bhopal-slachtoffers
bhopal India heeft na zeven jaar juridisch touwtrekken einde-
lijk de compensatie vastgesteld voor de slachtoffers van de gas-
ramp in Bhopal. Familieleden van de slachtoffers krijgen bedra
gen die variëren van 6.900 tot bijna 21.000 gulden. Degenen die
fysieke schade hebben opgelopen, krijgen tussen de 3.450 en
6.900 gulden. Meer dan 3800 mensen kwamen om toen uit de
chemische fabriek Union Carbide in december 1984 een grote
hoeveelheid van het uiterst giftige mythyl isocyanaat ontsnapte.
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Israël zal geen haast maken met
de arrestatie van leden van de
Palestijnse onderhandelingsde
legatie die in de Jordaanse
hoofdstad Amman hebben ge
sproken met PLO-voorzitter
Arafat. Amerikaanse bemidde
ling heeft ertoe geleid dat pre
mier Shamir en minister van
politie Milo niet langer spreken
over onmiddellijke aanhouding
van de onderhandelaars bij hun
terugkeer. De openlijke ont
moeting van de Palestijnse de
legatie met Arafat, en de Israëli
sche aankondiging dat de hele
groep bij terugkeer zal worden
gearresteerd, hadden in Was
hington grote bezorgdheid ge
wekt. Uitvoering van het Israëli
sche dreigement zou het einde
betekenen van het vredespro
ces. Maar ook voor de regering
van premier Shamir kwam het
incident ongelegen omdat Israël
morgen een nieuw parlement
kiest. Het afgelopen weekeinde
slaagden de Amerikanen er in
Israël over te halen nog geen ac
tie te ondernemen. In ruil daar
voor heeft Washington de Pa
lestijnse handelwijze veroor
deeld als „een onverantwoorde
lijke en provocatieve daad".
Het Israëlische parlement was
tevreden over de Amerikaanse
reactie. Premier Shamir maakte
echter duidelijk dat de betrok
ken Palestijnen „zullen worden
behandeld als elke andere
staatsburger of inwoner". De Is
raëlische wet verbiedt contac
ten met vertegenwoordigers van
groepen die Israël beschouwt
als terreurorganisaties.
Ondanks een verbod van het
ministerie van binnenlandse
zaken zijn de Franse boeren
van plan morgen de toegangs
wegen tot Parijs te blokkeren.
De boeren zijn woedend en on
gerust over de landbouwher
vormingen van de Europese
Gemeenschap die, zo vrezen
zij, hun inkomen zal aantas
ten.
De boeren voeren al enige
tijd actie en de plannen voor
een blokkade van Parijs ko
men van de 'Plattelands-coör
dinatie', een kleine doch radi
cale boerenorganisatie die zes
maanden geleden werd opge
richt en zo'n zevenduizend le
den telt. De boeren zijn van
plan de wegen te blokkeren in
een cirkel van 50 kilometer
rond Parijs. De actie begint
vanavond, de vooravond van
de speciale zitting van het
Franse parlement over het
Verdrag van Maastricht.
Minister Quiles van binnen
landse zaken heeft de blokka
de verboden en de lokale be
stuurders de taak gegeven te
voorkomen dat Parijs niet
meer te bereiken is. 'Platte
landscoördinatie' blijft echter
bij haar voornemen en geeft de
regering al bij voorbaat de
schuld als het tot gewelddadige
botsingen zal komen.
van deze certificaten, hebben
Britse fabrikanten tenminste
twee keer wapens geleverd aan
terroristen. Zo werden in de ja
ren tachtig nachtkijkers gele
verd aan de Srilankaanse Tamil
Tijgers die volgens het certifi
caat naar Oman zouden gaan.
Een onderzoek naar de illega
le handel in deze certificaten
heeft uitgewezen dat in de afge
lopen vijf jaar meer dan veertig
Britse bedrijven op deze manier
wapenembargo's van de VN
hebben geschonden. Een be
drijf dat wapens wil verkopen
aan een land dat onder een em
bargo valt, bijvoorbeeld Libië,
levert een nep-certificaat in bij
het ministerie. Zodra de lading
het land uit is, wordt ze ofwel
op volle zee overgeladen of
vanuit het zogenaamde eindbe-
stemmingsland doorgevoerd
naar de daadwerkelijke afne-
THE INDEPENDENT
Wapenembargo's van de Vere
nigde Naties worden regelmatig
door Britse fabrikanten ge
schonden, omdat de Britse re
gering geen goede controle uit
oefent op de bedrijven. De Brit
se krant The Independent, die
zich heeft voorgedaan als wa
penhandelaar, heeft een certifi
caat bemachtigd dat nodig is
om wapens uit te voeren. Daar
op staat de uiteindelijke afne
mer en gebruiker van de wa
pens vermeld. Het Britse minis
terie van handel en industrie
controleert de echtheid van de
ze certificaten echter niet zodat
wapenfabrikanten buitenlandse
diplomaten vele honderddui
zenden Britse ponden aan
smeergeld betalen om dergelij
ke certificaten te bemachtigen.
Volgens een wapenhandelaar
die bemiddelt bij het verkrijgen
VERTALING MARGREET HESLINGA
'Geen bewijzen van illegaal gedrag'
hem Gregson te betalen. De
overeenkomst was dat het Witte
Huis het bedrag aan Perot zou
terugbetalen, als de band echt
bleek te zijn. Tegelijkertijd start
te de Amerikaanse geheime
dienst een onderzoek naar
Gregson, waaruit bleek dat de
man een oplichter was.
Bush belde daarop Perot op
om hem te zeggen dat de deal
niet doorging. De Texaanse mil
jardair was zo kwaad dat hij
medewerkers opdracht gaf alles
wat ze over Bush konden vin
den, boven water te halen.
Daarop werden onderzoeken
gestart naar onder meer de fi
nanciële handel en wandel van
Bush en twee van zijn zoons, de
mogelijke betrokkenheid van
Bush bij de Iran-contra-affaire,
en zijn aandeel in een mogelijke
samenzwering om informatie
over Amerikaanse krijsgevange
nen in Vietnam geheim te hou
den. Het spitten leverde echter
niets schokkends op.
De onthulling van de Was
hington Post zou echter wel
voor Perot gevolgen kunnen
hebben. Want de afgelopen we
ken wijzen meer berichten in
Amerikaanse kranten er op dat
Perot er niet voor terugdeinst
om op minder nette manier te
vechten tegen mensen en orga
nisaties die hem dwarszitten.
CORRESPONDENT
Ross Perot, de Texaanse miljar
dair die vrijwel zeker als onaf
hankelijk kandidaat gaat mee
doen aan de presidentsverkie
zingen, heeft de afgelopen jaren
tal van onderzoeken naar mo
gelijke misstappen van presi
dent Bush gedaan. Volgens de
krant Washington Post, die gis
teren de onderzoeken van Perot
onthulde, heeft het detective
werk van Perot geen bewijzen
van illegaal gedrag van Bush
opgeleverd.
Perot begon met zijn naspeu
ringen in 1986, nadat hij en de
toenmalige vice-president Bush
een verschil van mening had
den gekregen over de vraag of
een melding dat Vietnam nog
tal van Amerikaanse krijgsge
vangenen vasthield, serieus
moest worden genomen. Het
draaide daarbij om een video
band die in het bezit zou zijn
van de Britse zakenman, Robert
Gregson. Op'die band zouden
39 krijgsgevangenen zijn te
zien, die in kampen in Vietnam
zouden worden vastgehouden.
Gregson bood de tape voor 4,2
miljoen dollar te koop aan.
Het Witte Huis nam de za
kenman aanvankelijk serieus.
Bush benaderde Perot en vroeg
President Vaclav Havel vindt dat de bevolking van
Tsjecho-Slowakije zich moet uitspreken over de voorge
nomen ontbinding van de 74 jaar oude federale staat.
Havel riep gisteren op tot een referendum. De Europese
Gemeenschap maakt zich zorgen over de voorgenomen
splitsing van Tsjecho-Slowakije.
PRAAG/BRATISLAVA AP-Rtf-AFP-DPA
De Tsjechische informateur
Klaus en de Slowaakse leider
Meciar bereikten zaterdagoch
tend overeenstemming over de
splitsing van de federatie in
twee republieken.
Volgens het akkoord van Bra
tislava moeten het Tsjechische
en het Slowaakse parlement
zich vóór 30 september over de
splitsing uitspreken. Al in 1993
zouden de republieken feitelijk
economisch en politiek onaf
hankelijk kunnen zijn. Het ak
koord voorziet in de vorming
van een waarnemende regering,
met slechts vijf ministers, van
defensie, financiën, buitenland
se zaken, binnenlandse zaken
en economie.
President Havel, een vurig
voorstander van behoud van de
federatie, klampt zich nu vast
aan de laatste strohalm: een re
ferendum. „Een referendum is
de enige grondwettelijke en
morele wijze", zei Havel in zijn
wekelijkse radiotoespraak. Het
is bepaald niet denkbeeldig dat
de bevolking van beide delen
zich uiteindelijk voor behoud
van de federatie zou uitspreken.
Maar het is de vraag of het zo
ver komt. Meciar wil de Slo
waakse bevolking pas raadple
gen nadat het Slowaakse parle
ment zich over de splitsing
heeft uitgesproken en de nodige
voorbereidingen zijn getroffen.
Klaus sloot gisteren een referen
dum niet uit, maar hij zei dat
niet noodzakelijk te vinden.
Volgens de grondwet kan al
leen in een referendum tot de
ling worden besloten. Het
nieuw gekozen parlement heeft
echter de bevoegdheid om de
grondwet met een drievijfde
meerderheid te wijzigen. De
ODS en HZDS beschikken sa
men met de voormalige com
munisten en de Slowaakse ex
treem-nationalisten ruim
schoots over die meerderheid.
Klaus en Meciar hebben twee
weken onderhandeld over de
vorming van een nieuwe rege
ring, nadat hun partijen in res
pectievelijk de Tsjechische lan
den en Slowakije de parle
mentsverkiezingen hadden ge
wonnen. De twee onderhande
laars gingen de besprekingen
met geheel tegenstelde intenties
in. Meciars Beweging voor een
Democratisch Slowakije (HZDS)
heeft de kiezers een onafhanke
lijke Slowakije beloofd. Klaus'
rechts-liberale Democratische
Burgerpartij (ODS) wenste
handhaving van de federatie en
voorzetting van de door Klaus
als minister van financiën be
gonnen sanering van de econo
mie. Halverwege vorige week
werd al duidelijk dat Klaus be
reid was zich bij de Slowaakse
eis neer te leggen.
BOIPATONG P. VAN NUÜSENBURG
CORRESPONDENT
Het had een gebaar van verzoening
moeten worden; het bewijs dat deze
blanke president begaan is met het leed
van zijn zwarte landgenoten. Maar het
bezoek van de Zuidafrikaanse president
De Klerk aan Boipatong, een klein, zwart
woonoord 60 kilometer ten zuiden van
Johannesburg, waar woensdagavond 39
bewoners werden afgeslacht, liep uit op
een nieuw drama waarbij zeker twee
mensen door de politie zijn doodgescho
ten.
Zaterdagochtend reed de stoet van de
president en de ministers Kriel (politie)
en Viljoen (staatszaken), begeleid door
pantserwagens, het woonoord binnen.
De president wilde zijn medeleven be
tuigen aan de nabestaanden van de
slachtoffers en later in het nabijgelegen
ziekenhuis de gewonden bezoeken.
Maar De Klerk is hooguit 50 meter in
Boipatong geweest. Een furieuze menig
te versperde hem de weg, ramde op het
Een inwoner van het zwarte woonoord Boipatong reageert zijn woede af op een politieman. Kort daarna dak en de motorkap van zijn auto,
opende de politie het vuur op een menigte waarbij ten minste twee doden vielen. foto»ap schreeuwde slogans, maakte hem uit
voor moordenaar en riep op hem af te
maken. De Klerk zat lijkbleek op de ach
terbank, verstijfd voor zich uit starend.
Alleen een ring van zwaarbewapende
veiligheidsagenten, van wie sommigen
in burger, vormde nog een barrière voor
de opdringende massa. Maar ook zij
zouden de razende, vooral uit jongeren
bestaande, meute niet lang hebben kun
nen tegenhouden. Uit de ogen van som
mige lijfwachten sprak angst, paniek.
Een nieuw bloedbad werd opeens zeer
waarschijnlijk.
Die ramp bleef Boipatong op dat
ogenblik bespaard. De kolonne van de
president zette zich in beweging en ver
trok uit Boipatong. Het bezoek had nog
geen kwartier geduurd.
Op een persconferentie na zijn ont
snapping zei De Klerk geschokt te zijn
door wat er was gebeurd. De tragedie
van woensdagavond had hem naar Boi
patong gebracht. „Ik kwam niet omdat ik
een warm welkom wilde hebben. Ik zal
echter alles doen om de daders van het
bloedbad te grijpen. Als de normale wet
geving niet afdoende blijkt, zullen straf
fere maatregelen worden overwogen, al
dus de president, in wat waarnemers be
schouwden als een onmiskenbare toe
speling op herinvoering van de
noodstoestand.
Het verzet tegen zijn bezoek was dui
delijk georganiseerd, zo zei hij. Tot 20
minuten voor zijn aankomst was het in
het woonoord heel rustig geweest, had
niets op een op handen zijnde demon
stratie geduid. „De meute was opgehitst
door onverantwoordelijke elementen",
aldus de president.
Hoe het ook zij, het bezoek vond in elk
geval onder een weinig gelukkig gestern
te plaats. De betrekkingen tussen het
ANC en de regering zijn na het vastlopen
van de onderhandelingen over een
nieuw politiek bestel tot ver ónder het
nulpunt gedaald. Het ANC, dat De Klerk
er overigens steevast van beschuldigt
zich niet te bekommeren om de zwarte
slachtoffers van het geweld, noemde het
bezoek een „cynische pr-stunt". De
Klerk was bovendien „persoonlijk mede
plichtig" aan de moorden, aldus ANC-
leider Ramaphosa.
Nadat De Klerk was vertrokken, ver
plaatste de confrontatie tussen bewoners
en politie zich naar het open veld bij
Boipatong. Een politieman schoot een
man dood, die hem met een kapmes te
lijf zou zijn gegaan. De politie vormde
een cordon om het lijk en weigerde het
over te geven aan een inmiddels tot 1500
man aangegroeide, dreigende menigte.
Gemeenschapsleiders probeerden hen
vergeefs tot kalmte te manen. De menig
te rukte echter steeds verder op. De poli
tie, naar schatting 35 man, werd nerveus
en loste een waarschuwingssalvo. De
menigte deinsde even terug, maar her
groepeerde ^ich. De politiemannen
vuurden traangasgranaten af om de me
nigte te verspreiden. En toen plotseling,
zonder waarschuwing, openden ze het
vuur. Op de grond lagen zeker twintig
mannen en vrouwen, sommigen zwaar
bloedend, de meesten huilend. Verslag
gevers en fotografen probeerden de ge
wonden te helpen, maar toen er van uit
Boipatong terug werd geschoten, moes
ten ook zij dekking zoeken.
De rust keerde pas 's avonds weer.
ANC-leider Nelson Mandela, die het
zwarte woonoord gisteren bezocht, werd
als een held binnengehaald.
Clinton: Rijken
meer belasting
laten betalen
LITTLE ROCK Rtr
Bill Clinton, die waarschijnlijk
de presidentskandidaat van de
Amerikaanse Democraten
wordt, heeft gisteren zijn eco
nomische programma gepre
senteerd. Het plan is een com
binatie van bezuinigingen, in
vesteringen in publieke werken,
belastingverlichting voor de
middenklasse en hogere belas
tingen voor de rijken.
Clinton wil in vier jaar onge
veer 150 miljard dollar (270 mil
jard gulden) extra belastingin
komsten binnenhalen, de fede
rale overheidsuitgaven met 140
miljard dollar (252 miljard gul
den) verminderen en 100.000
ambtenaren ontslaan.
Andere punten uit het plan
zijn: de allerrijksten moeten
meer belasting gaan betalen,
bedrijven verliezen hun aftrek
voor directeurssalarissen boven
de 1,7 miljoen gulden en bur
gers die meer dan 125.000 dol
lar (225.000 gulden) aan pen
sioen beuren, mogen geen ge
bruik maken van Medicare, het
federale gezondheidsprogram
ma voor bejaarden.
In Afrika dit
jaar al 750.000
baby's met AIDS
GENEVE IPS
De eerste helft van dit jaar zijn
in Afrika 750.000 baba's met
AIDS geboren. Dat staat in een
vrijdag verschenen rapport van
het Kinderfonds van de Vere
nigde Naties (Unicef). De orga
nisatie voorspelt dat in het jaar
2000 tussen de vier en acht mil
joen Afrikaanse kinderen met
het AIDS-virus zullen zijn be
smet. Daardoor zal de zuigelin
gensterfte met 50 procent toe
nemen.
Het rapport, dat in het Zwit
serse Genève werd gepresen
teerd ter gelegenheid van de In
ternationale Dag van het Afri
kaanse Kind, gaat over de alar
merende stijging van het aantal
AIDS-gevallen en besmettingen
op het Afrikaanse continent. Zo
is de meerderheid van alle met
AIDS besmette kinderen jonger
dan vijf jaar en is eenderde van
alle zwangere vrouwen die in de
steden klinieken bezoekt, sero
positief.
mostar» Een Bosnische soldaat
viert in Mostar de 'ovenwinning'
op dé Serviërs, die enkele dagen
geleden op de vlucht zijn gesla
gen. Elders gaat de strijd gewoon
door en dan vooral in de Bosni
sche hoofstad Sarajevo, die weer
een onrustige nacht heeft mee
gemaakt. Servische paramilitaire
troepen bestookten de stad
vanuit de nabijgelegen heuvels
met artilerievuur. In de buurt van
Dobrinja, niet ver van het vlie-
geld, werd hevig gevochten.
Vanmorgen tegen zonsopgang
was het weer betrekkelijk rustig,
zo verklaarden inwoners. Bij de
nachtelijke beschietingen vielen
volgens radio-Zagreb 2 doden en
33 gewonden. De Serviërs bele
geren Sarajevo al ruim twee
maanden. In de stad zitten
300.000 burgers vast die gebrek
hebben aan voedsel en water.
Ook elektriciteit is er nauwelijks
meer. Door de aanhoudende ge
vechten kunnen de Verenigde
Naties het vliegveld van Sarajevo
niet onder controle krijgen om
het te gebruiken voor de aanvoer
van hulpgoederen. foto epa
