De stad is eigenlijk gegijzeld voor de Europese politiek 1..1 t De ambities van Lubbers Dochters Deng nemen stilletjes de macht over Feiten &Meningen Vakantie gewonnen ZATERDAG 20 JUN11992 2 Zwaar gehavend Dubrovnik blijft hopen op de toekomst y->. 1 x i i Dubrovnik is Dubrovnik den haag henri kruithof niet meer. Na negen maanden van voortduren de bombardementen heeft de middeleeuwse stad een groot deel van haar charme verloren. Uitgebrande hui zen, beschadigingen aan waardevolle monumenten, doden en gewonden zijn het gevolg van de oorlog die het Joegoslavische leger naar deze onbeschermde stad bracht. Bijna geen en kel bouwwerk in de mid deleeuwse havenstad ont kwam aan het artillerie bombardement. Maar Du brovnik is niet gevallen. dubrovnik louis burgers verslaggever Vesna Jamulin is nerveus. Ook nu weer schrikt ze van elk on verwacht hard geluid. Ze krimpt ineen achter haar bureau in het stadhuis van Dubrovnik. Van daag is het weer erger. Kroaten schieten vanuit hun posities in de heuvels boven de stad, en worden op hun beurt door het leger onder vuur genomen. De jonge vrouw mag bang zijn. Zoals iedereen in deze beleger de vesting verhaalt zij van de dood van kennissen, het ver dwijnen van vrienden, de on rechtvaardige vernielzucht van een leger op de vlucht. „Misschien waren wij aan het begin van de oorlog te lank moedig, te meegaand", zegt ze. „Dat is nu voorbij. Na negen maanden willen wij nog maar een ding, en dat is het vertrek van de Serviërs. Ze moeten weg, en hun bezittingen moeten ten goede komen aan Kroaten die alles hebben verloren." Zo reageren veel mensen in Du brovnik, terwijl ze met emmer tjes puin naar de hoek van straat dragen. Op vrijwel alle hoeken ligt inmiddels een hoop. Dubrovnik houdt voor de zo veelste keer dit voorjaar grote schoonmaak. Pas enkele dagen geleden stop te het bombardement op de ou de stad, zoals dat al drie keer eerder was gebeurd. Telkens flakkerde de hoop op, zou dit het einde van de beproeving Een inwoner van Dubrovnik bekijkt tijdens een pauze in de strijd de overlijdensberichten. Af en toe verschijnt er een glim lach op haar gelaat, maar niet als ze zegt dat ze niet begrijpt waarom dit alles nu al negen maanden duurt. „Vooral voor ..v-v V...V.W «v. oude mensen en kinderen is het zijn? Telkens vergeefs. Nu wfordt |jee' er8- Ze vertelt over de do t meer gehoopt, nog slechts geploeterd. Amputaties Ook zuster Franca moet aan pakken. Met acht andere non nen van de orde van Francisca nessen woont zij in het kloos tertje Sigurata. Een van de eer ste projectielen sloeg op 29 mei een groot gat in het dak van de 12e-eeuwse kapel van het klooster. En tweede trof een woongedeelte van het gebouw. Sigurata ligt verscholen in een stille hoek achter de huizen in een van de steile stegen in het noorden van de stad. Het is moeilijk te vinden halverwege de bergwand. De granaten had den daar geen moeite mee. Ze vernielden het altaar, de banken en de kunstwerken aan de Zuster Franca drentelt vooruit. „Kijk, hier is ons altaar nu", en opent de huiskamerdeur. Ze knielt en slaat snel een kruis. „Hier houden we nu onze mis- den en gewonden. Met afgrijzen wijst ze op haar knie en elle boog om aan te geven waar de amputaties plaatsvonden, ook op de ledematen van kleine kin deren. Samen met het Rode Kruis en vertegenwoordigers van de stad brachten de nonnen die eerste maanden het broodnodige voedsel rond. Water was er maar heel sporardisch, elektrici teit heeft Dubrovnik nog steeds niet. 's Nachts lijkt de havenstad hun leven op te bouwen." daarom niet anders dan een voor de opvang van vluchtelin gen en ontheemden in het ge bied van Dubrovnik. Hier. westelijk van de stad, be ginnen de mensen langzaam naar huis terug te keren: Drie- •honderd ontheemden vertrok ken vorige week, en deze week volgen er nog eens enkele hon derden. „Het is onze verant woordelijkheid ze terug te bren gen. Dan kunnen ze weer nor maal leven. Vaak moeten ze he lemaal van voren af aan begin nen. Als het huis er nog staat is in ieder geval al het huisraad weg. Ze hebben geen elektrici teit, geen water, geen eten, de wegen zijn slecht, maar ze kun nen in ieder geval beginnen ming van Zagreb. Te weinig om van te leven, zegt de kapitein. Extra voedsel dat andere instan ties beschikbaar stellen, komt daarom bij voorkeur bij hen te recht. Dan zijn er nog eens 1200 vluchtelingen ondergebracht in hotels in Cavtat, twintig kilome ter oostelijk van Dubrovnik. Het dorp is in handen van het leger gevallen. „Zeventien dagen kre gen de mensen daar geen eten. Daarna konden we twee keer met een bootje voedsel bren gen. Dat wordt verdeeld door het Rode Kruis en nonnen. Maar het is daar een kritieke si- donkere rots in een grijze 2 „Wij hebben gezien hoe zeker zeventig procent van alle pro jectielen in de oude stad te rechtkwamen", zegt een VN- waamemer. „Het is een raadsel dat de mensen het zo lang heb ben volgehouden. Ze leven in hotels die overvol zijn, de kin deren kunnen geen kant op en dan die voortdurende bombar dementen." De vluchtelingen en ontheemde personen vormen het grote pro bleem van kapitein Pavo Han- dabaka. Hij is verantwoordelijk Uitgebrand Alle hotels in Dubrovnik die niet zijn vernield, zitten tot de nok toe vol. Zelfs gedeeltelijk uitge brande hotels zijn in gebruik voor de opvang van ontheem den. Daarnaast wonen nog eens 6400 mensen bij familie en ken nissen in de stad. Vooral deze laatste groep baart Handabaka zorgen. De mensen in de hotels krijgen een regelmatige verzorging, r de bij anderen moeten het doen met een kleine tegemoetko- STANDPLAATS JOHANNESBURG De telefoon ging. Mijn vrouw nam op en een juf frouw vroeg of wij de familie Van Nuijsenburg waren. „Fantaaastisch", riep de juffrouw met een enthousiasme dat zijn oprechtheid al eeuwen ge leden had verloren. „U hebt een vakantie voor twee personen gewonnen." Nu word je in Zuid- Afrika vaak gebeld door figuren die verklaren dat jij uit talloos veel miljoenen een kapitale prijs hebt gewonnen. Mijn vrouw hield dus de boot af. De volgende dag belde de jufrouw weer. Die va kantie was echt voor ons. Om half acht konden we de prijs afhalen. Mijn vrouw en ik bleven sceptisch, maar mijn zoon Melle (12) wilde met alle geweld gaan. Om half acht melden we ons in het Vera Lynn ge bouw. We dachten eerst aan het verkeerde adres te zijn, want nergens leek licht te branden. We wilden net weg gaan, toen een auto stopte. Een echtpaar. Was ook in de prijzen gevallen. Samen wisten we tenslotte de schaars verlichte afdeling van onze weldoeners te vinden. De ontvangst was niet feestelijk te noemen. Een onverschillige receptioniste wees op de stoelen, waar we op de grote gebeurtenis moesten wach ten. Een aantal mannen liep driftig heen en weer en keurde ons geen blik waardig. Mijn oog viel op een grote maquette van wat een vakantiedorp leek te zijn. Dat was kennelijk onze bestemming, opperde Melle. Na een kwartier nodigde een van de mannen ons in zijn kantoor. I loe zit het.met onze prijs, vroeg hong kong yvonne v.d. heupen correspondent Naarmate in het oude China de dood van de keizer naderde, nam het gekonkel in de wandel gangen van het hof toe. List, be drog en moord bepaalden de opvolger op de Drakentroon zonder dat het afgetakelde slachtoffer zelf daarvan weet had. Bevoorrechte kinderen en andere familieleden bestreden machtswellustige raadgevers, waarbij steeds geheimzinnig werd gedaan over de werkelijke toestand van de zieke 'zoon van de hemel'. In wezen is het in het huidige communistische China niet an ders. De 'keizerlijke' manier van regeren is, zozeer een onderdeel van de Chinese cultuur dat ze niet is uit te roeien. De partij heeft het hof en de daarbij ho rende hofkliek vervangen. Er is één machtige man, Deng Xiao ping, die naar eigen goeddun ken politieke besluiten kan ne men. En er zijn vijf kinderen Deng, die volgens ingewijden een grote invloed hebben op zijn leven. mijn vrouw. Ze had inmiddels alle vertrouwen in de onderneming verloren en geen zin meer in verdere plichtplegingen. Als wij even een 'paar minuutjes' naar de video wilden kijken, zei de man, maakte hij dat in orde. Eén vraagje nog: hoe wilden we vakantie vieren, tussen alleen maar blanken, 'gemengd', of tussen uitsluitend zwar ten? Gemengd, natuurlijk. De juiste keus, vond hij en zette de tv aan en liet ons achter met beelden van een vakantie-oord. De video was al lang afgelopen, toen hij zuchtend Alle ingrediënten zijn voorhan terug kwam. Wat vonden we er van? Je moet er van houden, zei mijn vrouw. Wisten we wel wat een vakantie in zo'n paradijs zou kosten? Dat moest in de papieren lopen, vermoedde ik. „Pre cies, en dan nog is het de vraag of er plaats zal zijn. Maar dat is geen probleem, als u 'gewoon' een aandeel in het dorp koopt. Kunt u terecht, wanneer u wilt." Allemaal leuk en aardig, zei mijn vrouw, maar dat is niet afgesproken. Onze prijs, graag. De man keek pijnlijk getroffen en haalde zuchtend een folder uit een la. Thuis bestudeerde ik de tekst. „Een persoon heeft recht op een overnachting tegen halve prijs den voor een communistisch keizersdrama daar China's machtigste man in augustus 88 wordt en gezien moet worden als een man van alle dagen. Ge ruchten over zijn snel slechter wordende gezondheid steken in Hong Kong en Taiwan met steeds kortere tussenpozen de kop op. Schijnwerpers Deng gaf drie jaar geleden zijn voornoemde hotels. Deze aanbieding geldt echter laatste officiële post op, r niet in de weekeinden en het hoogseizoen. De hotels houden zich bovendien het recht v arrangement eenzijdig te wijzigen..." peter van nuusenburg correspondent hield achter de schermen alle touwtjes in handen. Hij is tijden niet in het openbaar versche nen wat regelmatig leidde tot geruchten dat hij op sterven na dood zou zijn. Begin dit jaar foto Rti tuatie. Je weet niet wat het leger doet." Maar overal in de streek rond Dubrovnik kan het geweld plot seling toeslaan. Dat merkten ook de EG-waarnemers, die richting Split reden, veilig in hun witte auto en met EG-plak- kaat. De strijders in dit geval Servische milities trokken zich daar niets van aan, en be schoten de wagen. Misschien slaat de VN-militair de spijker wel op de kop. „De stad is eigenlijk gegijzeld", zegt hij. „Elke keer als ergens in de omgeving iets gebeurt, reageren ze het hier op deze stad af." Al vele jaren wordt erover ge speculeerd. Gaat Lubbers nu wel of niet naar Brussel om daar de Europese Commissie te lei den? Dat hij graag wil staat vast, ook al heeft de premier zich daarover in het openbaar, maar ook intern, niet of nauwelijks uitgelaten. Maar dat is niet de enige en ook zeker niet de meest relevante vraag. De vraag is niet of Lub bers Europa wil, maar of Europa Lubbers wil. Veel factoren spe len daarbij een rol; niet in de laatste plaats de voorkeur van Frankrijk en Groot-Brittannië. Landen die steeds een eigenzin nige rol spelen in het zich ver nieuwende Europa. Lubbers verraste deze week me nigeen in de politiek met zijn uitspraak dat hij eigenlijk herin voering wil van het zogeheten dubbellidmaatschap. Dat wil zeggen dat leden van de Twee de Kamer ook lid kunnen zijn van het Europees Parlement. De premier zag daarin een oplos sing voor het probleem van de geringe belangstelling voor de Europese politiek. Lubbers had daarbij de volgen de redenering. Nu interesseert het in Nederland bijna niemand wat het Europees Parlement uitspookt. Dat komt mede doordat niemand weet wie onze vertegenwoordigers in Straats burg zijn. Maar als landelijke politieke kopstukken in het Eu ropees Parlement zouden zit ten, zou de belangstelling kun nen toenemen. Er zit wel iets in deze redene ring. Maar of het de alomvat tende oplossing kan worden voor het probleem van de desinteresse is zeer de vraag. Het gaat niet in eerste instantie om bekende of minder bekende figuren die het werk doen. Het gaat veel meer om de macht, of liever de onmacht van het Euro pees Parlement. Als politici al leen maar kunnen praten zon der invloed uit te oefenen, zal de aandacht voor zo'n clubje debaters' snel verdwijnen. Kan het ook niet zo zijn dat Lubbers bijbedoelingen heeft gehad bij zijn opmerkingen over het dubbellidmaatschap? De premier heeft vorig jaar al eens laten weten dat hij er na deze regeerperiode mee op houdt het kabinet te leiden. Maar, vervolgde hij toen on middellijk, ik wil misschien wel in de Tweede Kamer. Het blijft speculeren, maar mis schien heeft de premier al eens over die optie doorgedacht en zich gerealiseerd dat hij dan misschien wel erg weinig te doen zou hebben. Bovendien is Lubbers' voorliefde voor de Eu ropese politiek alom bekend. De premier heeft gelijk in zijn mening over de zeer geringe be langstelling in Nederland voor het Europees Parlement, zowel onder politici, journalisten en dus vrijwel automatisch onder de 'gewone' mensen. Zeker als die belangstelling wordt verge leken met veel andere Europese landen, waar wèl kopstukken naar het Europees Parlement zijn 'gestuurd' en waar wèl vol ledige redacties zijn ingericht voor de berichtgeving uit Straat sburg. Het sturen van echte politieke kopstukken zou daar misschien verandering in kunnen bren gen. Als de fractievoorzitters uit de Tweede Kamer ook in het Europarlement zouden zitten, zou dat in elk geval de belang stelling onder journalisten aan merkelijk vergroten. Maar om dat die het in Den Haag al veel te druk hebben, zal dat waar schijnlijk niet gebeuren. Een mooi alternatief zou dan inderdaad kunnen zijn politici die hun sporen in de politiek ruimschoots hebben verdiend, hun kennis en ervaring in het Europarlement te gelde te laten maken. Uiteraard is Lubbers, als de 'Brusselse optie' aan hem voorbij gaat, één van de eerste kandidaten voor zo'n dubbellid maatschap. Ook de andere gro te partijen moeten wel dergelij ke kopstukken' kunnen vinden om die klus te klaren. Een ander voordeel kan zijn dat het Europarlement (vergelijk baar met de Tweede Kamer) met meer politieke zwaarge wichten, ook meer zijn tanden kan laten zien tegenover de Eu ropese Commissie (de uitvoer ders) en de Raad van Ministers (de beleidsmakers). Daardoor zou vervolgens de invloed van en de belangstelling voor het Europarlement kunnen toene- En daarmee zou dan tevens het al jaren steeds nijpender wor dende probleem van het demo cratisch gat in Europa kunnen worden opgelost. De Europese organen krijgen steeds meer macht, zonder dat daar een echte democratische controle op plaatsvindt. Alleen een Euro pees Parlement met gezag kan dat gat dichten. Zou Lubbers dat als zijn nieuwe uitdaging beschouwen? Deng met zijn hele familie op bezoek in Shenzhen. trad hij ineens weer in de schijnwerpers. Hij reisde naar de 'kapitalistische zones' in het zuiden van Chind om de in het slop geraakte economische her vormingen nieuw leven in te blazen. Tegelijkertijd opende hij de aanval op orthodoxe marxis ten in de partij die alles bij het oude willen houden. Hij riep hen op ontslag te nemen. Bijna de gehele familie Deng nam deel aan de kruistocht naar onder meer Shenzhen dat tegen Hong Kong aan ligt. Zijn vrouw, dochters, schoonzonen en kleinkinderen waren allemaal present op het moment dat de frêle, sterk verouderde Deng zijn geruchtmakende rede hield. Dengs twee dochters, Nan en Rong, weken niet van zijn zijde om zijn gemompel in zwaar dialect te vertalen in voor iedereen verstaanbaar gewoon Chinees. Hun taak was ook te herhalen wat anderen opmerk ten omdat vader Deng aan een oor doof is. De beide vrouwen zouden een hoofdrol spelen in de huidige machtsstrijd in Peking. Er zijn dan ook verdachtmakingen ge rezen in hoeverre de nieuwe campagne meer hun ideeën weerspiegelt dan die van hun vader. China-deskundige pro fessor Thomas Chan in Hong Kong suggereert zelfs dat de trip door het zuiden misschien wel door de beide zussen op touw is gezet om via hun vader de her vormingsplannen voor het voet licht te krijgen. Toenemende macht De 45-jarige Deng Nan is de af gelopen maanden naar voren getreden als de centrale figuur in Dengs campagne tegen het 'verkalkte' maoïstische denken. De natuurkundige is vorig jaar foto epa opgeklommen tot onderminis ter van wetenschappen en tech nologie. In die functie heeft ze China vertegenwoordigd op de milieutop in Rio de Janeiro. Zus Deng Rong (42) is sinds 1989 de persoonlijke secretaresse van vader Deng. Hun toenemende macht bleek onlangs uit de pu blicatie van hun foto's in de of ficiële pers waarbij zij ook wer den aangeduid als de dochters van Deng. In communistisch geregeerde landen blijven fami lieleden van politieke leiders meestal onbekend. Opvallende afwezige tijdens de trip naar het zuiden was Dengs oudste zoon Pufang, de voorzit ter van de nationale vereniging voor gehandicapten. Hij is door martelingen tijdens de Culture le Revolutie verlamd geraakt en kan zich sindsdien slechts ver plaatsen in een rolstoel. Inge wijden stellen dat Deng Pufang de sluipende machtsovername van zijn zussen meer dan beu is en zijn eigen campagne is ge start. Het is overigens niet uit te slui ten dat persoonlijke frustraties de drijfveer vormen van de indi recte kritiek. Deng Pufang geldt als een hoogbegaafde man, die het zonder problemen met zijn gezondheid geheid tot partijlei der zou hebben gebracht. Hervormingen De beide andere kinderen van Deng - dochter Deng Lin, een kunstenares en zoon Deng Zhifang, een in de Verenigde Staten opgeleide natuurkundige die bij China's grootste investe ringsfonds werkt - hebben zich nog niet laten horen in de jong ste discussie. Ook zij zouden snelle hervormingen van de economie steunen. Voor alle nakomelingen van Deng geldt dat zij in een machtiger positie zitten dan buitenstaanders, om dat zij directe toegang hebben tot de politieke veteraan en kunnen controleren wie wel en wie niet met hem in contact kan komen. Analisten wijzen erop dat de laatste levensjaren van Deng een opvallende gelijkenis verto nen met die van Mao Zedong in de jaren zeventig. Bij Mao wa ren het zijn echtgenote Jiang Qing (die later als lid van de Bende van Vier terecht heeft ge staan) en een nicht en een neef die de macht naar zich toe trok ken, toen de 'Grote Roerganger' uit het openbare leven ver dween. Zij zetten Mao's onver staanbaar gemurmel om in na tionale politiek. Deng, die zich de 'Nieuwe Roerganger' noemt, laat het over aan zijn dochters om zijn klanken uit de lucht te plukken en in aards beleid om te zetten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1992 | | pagina 2