r
ANC stelt regering
De Klerk ultimatum
Asia Watch: China martelt
opstandelingen van 1989
Turkije maakt zich zorgen over Kurdische trek naar het westen van het land
Buitenland
Israëli's voorkomen
bloedbad in Eilat
Demonstratie bij onthullen
standbeeld 'Bomber' Harris
Feest in Jeruzalem
DRESDEN
EORGIVE US
MAANDAG 1 JUNI 1992
:e Presse ANP* jlgemeen Nederlands Persbureau AP Associated Pr«s
DPA Deutschi Presse Agentur CPD Gemeen«happcli|ke Persdienst
Ind Tie Independent IPS* Inter Press Service RTR Reuier
UPI United Press International
Seine vol dode vis
parus Üe Franse brandweer heeft de afgelopen week 300 ton
dode vis uit de Seine gevist. In de rivier drijft nogzo'n 50.000 kilo
rottende vis, die in de loop van vandaag uit het water moet wor
den gehaald. De vervuiling van de Seine is het gevolg van de he
vige regen begin vorige week, na een lange periode van warmte.
Daarbij kwam een grote hoeveelheid rioolwater in de door Parijs
stromende rivier terecht.
Vrouw wint miljoenen-jackpot
reno* Een verpleegster uit de Californische stad Sacramento
heeft zaterdag in een casino in de gokstad Reno (Nevada) met
het winnen van de jackpot ruim 9,3 miljoen dollar (ca 17 miljoen
gulden) binnengehaald, het hoogste bedrag dat in de gokge-
schiedenis werd gewonnen. De vrouw had voor twaalfdollar in
de automaat gegooid.
Rwandese troepen aan het muiten
nairobi Een ernstige muiterij in het leger van Rwanda heeft het
afgelopen weekeinde in het noorden van het Oostafrikaanse
landje aan zeker 25 mensen het leven gekost, terwijl tientallen
burgers zware verwondingen opliepen. Volgens de regering brak
de muiterij uit na het gerucht dat ae overheid van plan is direct
na afloop van de strijd tegen uit Uganda komende Rwandese re
bellen de troepen te demobiliseren.
Rusland wil rentebetaling opschorten
moskou Rusland wil de betaling van rente over zijn hoge bui
tenlandse schuld vijfjaar opschorten. Dat heeft de Russische
vice-premier Gaidar zaterdag meegedeeld aan voorzitter Delors
van de Europese Commissie. Delors zei tegen verslaggevers dat
de commissie het voorstel nader moet bespreken om te bekijken
in hoeverre de EG Rusland behulpzaam kan zijn. Het bedrag dat
de voormalige Sovjet-republieken buitenlandse banken en rege
ringen schuldig zijn wordt geschat tussen de 60 en 81 miljoen
dollar.»
Lamp kan achttien jaar mee
los angeles Een Amerikaans bedrijf heeft een lamp ontwikkeld
met een levensduur van meer dan 18 jaar bij en gemiddelde
brandduur van drie uur per dag. De elektronische lamp moet
20.000 uur mee kunnen, dertien maal langer dan gloeilampen
en tweemaal zolang als de tl-lamp. De nieuwe lamp, die in be
staande fittingen past, heeft geen draad binnenin, maar in plaats
daarvan en magnetische wikkeling binnen de bol die met gas is
gevuld en een radiosignaal van hoge frequentie produceert dat
net gas in plasma of geioniseerd gas verandert. Het plasma
zendt onzichtbaar licht uit dat een fosforlaag binnen de lamp
doet gloeien waardoor zichtbaar licht uitstraalt. De lamp moet
tussen de twintig en veertig gulden per stuk gaan kosten.
Twintig doden bij etnisch geweld Togo
lomé* Bij een gevecht om een stuk land tussen twee etnische
groepen in Togo zijn zeker twintig doden en 40 gewonden geval
len, zo heeft de regeringsradio gisteren gezegd. Vanwege het po
litieke en etnische geweld kon het gisteren geplande referendum
over een nieuwe grondwet niet doorgaan.
Coupleider Fiji mist meerderheid
suva» De gepensioneerde generaal-majoor Sitiveni Rabuka is er
gisteren niet in geslaagd de absolute meerderheid te behalen bij
de eerste verkiezingen op de Fiji-eilanden sinds zijn staatsgreep
van 1987.1 lem rest nu niets anders dan de vorming van een co
alitieregering. Daarover vdert hij vandaag nog besprekingen.
Duitse ex-president Carstens overleden
bonn* De voormalige Duitse bondspresident Karl Carstens, die
tussen 1979 en 1984 net presidentsambt bekleedde, is zaterdag
op 77-jarige leeftijd overleden. De CDU-politicus Carstens, van
1973 tot zijn verkiezing tot president voorzitter van de Bonds
dagfractie, was voorganger van de huidige president Richard
von Weizsticker.
jeruzalem ad bloemenpaal
correspondent
Snel optreden van de Israëli
sche politie en leger heeft voor
komen dat Palestijnse terroris
ten zaterdag een aanval konden
uitvoeren op badgasten in het
toeristencentrum Eilat, aan de
Rode Zee.
Een ongewapende Israëlische
bewaker van het ten zuiden van
de badplaats gelegen onderwa
ter-observatorium kwam vroeg
in de ochtend om het leven
toen twee Palestijnen het vuur
openden. De aanvallers waren
naar Eilat gezwommen vanuit
de Jordaanse havenstad Akaba.
Het lawaai van de schoten
alarmeerde personeel van een
nabijgelegen duikcentrum, dat
de politie waarschuwde. Even
later arriveerden ook militairen.
Een van de twee terroristen
werd doodgeschoten, de ander
is gewond opgenomen in een
ziekenhuis. Tijdens zijn verhoor
vertelde de laatste dat zijn
'Voor eind juni een overgangsregering'
Het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) heeft de Zuid-
afrikaanse regering gisteren gedreigd met massale de
monstraties als Pretoria voor eind juni nog geen stappen
heeft ondernemen voor het vormen van een overgangs
regering en een grondwetgevende vergadering. Ook ver
klaarde het ANC zich „klaar om te regeren" en het be
wind over te nemen van president De Klerk. Het ANC
hield het afgelopen weekeinde een congres.
JOHANNESBURG AFP/Rtf/GPD
ANC-secretaris-generaal Cyril
Ramaphosa beschuldigde de re
gering van De Klerk ervan de
onderhandelingen over een
nieuw politiek bestel bewust
„naar een crisi te hebben ge
voerd". Twee weken geleden
liep de tweede voltallige zitting
van Codesa, de Conventie voor
een Democratisch Zuid-Afrika,
op een mislukking uit.
Het ANC en de regering kon
den het niet eens worden over
de meerderheid waarmee de
nieuwe grondwet door de toe
komstige grondwetgevende ver
gadering moet worden aange
nomen. Sindsdien beschuldigen
beide partijen elkaar van ob
structie en hebben de weder
zijdse betrekkingen een abso
luut dieptepunt bereikt.
Ramaphosa riep op tot mas
sale acties waarmee tevens
wordt geprotesteerd tegen 'cor
ruptie, de doodseskaders en de
manipulatie van de radio en tv'
die in handen varr de overheid
zijn. „Het ANC wil blijven on
derhandelen, maar de massale
actie moet onze positie bij de
onderhandelingen versterken.
Massale actie moet deze rege
ring uit de macht verdrijven.
Hoe slecht het klimaat tussen
de regering en het ANC mo
menteel i$, bleek ook uit de
aanvallen op De Klerk. Ramap
hosa noemde de president het
symbool van het apartheidsre
gime en ANC-leider Mandela
beschuldigde De Klerk er op
nieuw van 'de zwarten in de
townships' te vermoorden. Bij
een bezoek aan het illegale
zwarte woonoord Phola Park bij
Johannesburg zei Mandela dat
het geweld vroeger of later ook
zal overslaan naar de blanke
woongebieden. Toen Mandela
het kamp verliet, klonken sal
vo's uit automatische geweren
nadat inwoners en politie met
elkaar slaags waren geraakt.
Het regeringsgezinde Afrika
ner zondagsblad Rapport meld
de gisteren op zijn beurt dat de
regering de aanvallen van het
ANC meer dan beu is.
Chinezen Hong Kong herdenken bloedbad Tienanmen-plein
peking-hong kong ap-gpd
Studenten en dissidenten die in
juni 1989 deelnamen aan de
pro-democratische opstand in
China zijn gemarteld, in eenza
me opsluiting vastgehouden en
in psychiatrische inrichtingen
geplaatst. Dat stelt de organisa
tie voor de mensenrechten Asia
Watch in een gisteren gepubli
ceerd rapport.
De Amerikaanse organisatie
kwam met een 180 pagina's tel
lend rapport over de onder
drukking van dissidenten in de
centrale provincie Husan.
Husan was een van de brand
haarden van het studentenpro
test dat op het Tienanmen-
plein in Peking zijn hoogtepunt
kende. In Hunan werden vol
gens de organisatie meer dan
1.000 mensen opgepakt. Zeker
151 betogers zitten nog in ge
vangenissen of werkkampen.
Het rapport van Asia Watch is
grotendeels gebaseerd op het
verhaal van de dissident Tang
Boqiao, de leider van het stu
dentenprotest in Hunan. Tang
zat meer dan een jaar gevangen
en wist China te ontvluchten.
Sinds april dit jaar verblijft hij in
de Verenigde Staten. Volgens
Tang zijn martelingen en slech
te behandeling door gevange
nisbewakers en medegevange
nen schering en inslag.
De Chinese autoriteiten zeg
gen dat de meeste gevangenen
goed worden behandeld en dat
marteling alleen bij hoge uit
zondering voorkomt. De autori
teiten weigeren buitenlandse
waarnemers toe te laten in ge
vangenissen, behalve in een
paar model-inrichtingen.
Duizenden Chinezen hebben
gisteren in het centrum van
Hong Kong het bloedig neer
slaan van de pro-democratische
opstand in China herdacht. Het
is donderdag drie jaar geleden
dat militairen een einde maak
ten aan de demonstraties. De
demonstranten in Hong Kong
eisten van de Chinese regering
vrijlating van alle dissidenten en
riepen op tot de opbouw van
een democratisch China.
De demonstratieve mars door
het centrum van Hong Kong
eindigde voor het kantoor van
het persagentschap Nieuw Chi
na, de officieuze Chinese verte
genwoordiging in de Britse
kroonkolonie. Onder de vijf ei
sen die de actievoerders op de
deur van het persagentschap
bevestigden er werd niet
open gedaan was ook een
oproep tot beëindiging van het
monopolie van de Communisti
sche Partij.
londen «gpd-ap
De Britse koningin-moeder
heeft gisteren in Londen het
omstreden beeld onthuld van
Sir Arthur 'Bomber' Harris, tij
dens de Tweede Wereldoorlog
de man achter de bombarde
menten op Duitse steden als
Keulen en Dresden. Betogers
onderbraken de rede van de
koningin-moeder met de kreet
'Harris was een massamoor
denaar'. Negen demonstran
ten werden gearresteerd.
De burgemeesters van Keu
len en Dresden hadden een
dringend beroep gedaan op de
koningin-moeder om verstek
te laten gaan bij de plechtig
heid in Londen. Maar zij had
alle pleidooien genegeerd en
omschreef Sir Arthur als „een
inspirerende leider". Zij vroeg
ook alle oorlogsslachtoffers te
herdenken ongeacht natio
naliteit en rol in de oorlog.
Bij de aanvallen op Duitse
steden kwamen meer dan een
half miljoen burgers om. Voor
al de aanval op Dresden, die
plaatsvond in de nadagen van
de oorlog, was omstreden.
Onder de betogers bevond
zich ook een van Sir Harris'
mannen, navigètor Dennis
Bols. Hij verklaarde: „Harris
was een psychopaat. Zijn doel
was huizen, vrouwen en kin
deren te verbranden".
De oprichting van het
standbeeld kwam vijftig jaar
en een dag nadat duizend
bommenwerpers van de Royal
Airforce Keulen in een vuurzee
hadden veranderd. Volgens de
burgemeester van die stad
hadden de Britten geen slech
ter moment kunnen kiezen.
groep aanvankelijk bestond uit
vier leden. Twee van hen kregen
onderweg problemen met de
sterke stroom. Een van de twee
verdronk, de ander zwom terug
naar de Jordaanse kust.
Het tweetal dat uiteindelijk
het strand bij Eilat bereikte, had
Kalashnikov-geweren bij zich,
handgranaten en een raketwer
per, verborgen in waterdichte
containers. Volgens de gewonde
Palestijn waren ze van plan zich
een paar uur te verbergen, om
daarna een terreuraanval uit te
voeren op een druk gedeelte
van het strand.
De Israëlische luchtmacht
heeft gisteren aanvallen uitge
voerd op bases van de pro-
Iraanse guerrillaorganisatie He
zbollah in het oosten en zuiden
van Libanon. De Libanese mi
nister Bouez heeft gisteren ge
zegd dat de pro-Iraanse I lezbol-
lah het recht heeft in Zuid-Liba
non aanvallen uit te voeren te
gen Israël „tot het land is be
vrijd".
jERUZALEMVolgens de joodse jaar
telling was het gisteren precies 25
jaar geleden dat Jeruzalem tijdens
de Zesdaagse oorlog van juni
1967 weer werd herenigd. Voor
de Klaagmuur in het oude stads
deel van de Israëlische hoofdstad
besloten militairen een lange mars
naar Jeruzalem met een feestelijke
polonaise achter een rabbi.
De officiële herdenking van 'Jeru-
zalem-dag' werd overschaduwd
door de aanstaande parlements
verkiezingen. In de ambtswoning
van president Chaim Herzog wa
ren Likud-kopstukken massaal
aanwezig, maar van de legercom
mandanten die tijdens de Zes
daagse Oorlog van 1967 daad
werkelijk de stad herenigden, was
alleen oud-stafchef (en Arbeid-lei-
der) Yitzak Rabin uitgenodigd.
Andere generaals, prominente le
den van de oppositie, ontbraken.
De aanwezigen ondertekenden
een 'Jeruzalem-verklaring', waarin
onder meer staat vermeld dat Je
ruzalem een onlosmakelijk deel
van Israël is en de hoofdstad van
de staat. Israël wil internationale
erkenning van die status.Jeruza
lem is het hart van Israël en het
hart kan nooit onderwerp zijn van
onderhandelingen", aldus premier
Shamir. De Arabieren willen dat
ten minste het oostelijk deel van
de stad hoofdstad wordt van een
toekomstige Palestijnse staat.
FOTO Reuter
Extra vluchten
uit Joegoslavië
op 'Maastricht'
Aan extra vluchten uit Joegosla
vië heeft Maastricht Airport in
Beek gedurende de voorbije vijf
maanden tenminste een mil
joen gulden aan inkomsten bin
nengekregen. Dat heeft een
woordvoerder van de luchtha
vendirectie gisteravond meege
deeld.
De extra vluchten waren een
gevolg van de door Duitsland al
geruime tijd geleden ingestelde
boycot voor luchtvaartmaat
schappijen uit Joegoslavië. Zij
weken uit naar de luchthaven
Maastricht in Beek waar gemid
deld per week ongeveer twaalf
extra vluchten van de Joegosla
vische luchtvaartmaatschappij
JAT en van de chartermaat
schappij Aviogenex binnen
kwamen. Per maand leverde dit
ruim twee ton aan havengelden
op.
Afgelopen zaterdag beleefde
Beek een topdag met maar liefst
acht extra vluchten. Toen kwa
men ruim 1.200 passagiers uit
Joegoslavië op de luchthaven
aan. Terugkerende in Duitsland
en België werkzame Joegosla-
ven, maar ook veel vluchtelin
gen die een veilig heenkomen
zochten bij in Duitsland, België,
maar ook in Nederland verblij
vende familieleden en vrienden.
Twee vluchten die voor giste
ren werden aangekondigd, gin
gen op het laatste moment om
onduidelijke redenen niet door.
De directie van de luchthaven
Maastricht vermoedt dat de
Joegoslavische autoriteiten er
van uit zijn gegaan dat reeds
een EG-boycot van kracht was.
Italië komt
met noodwetten
tegen maffia
rome eelco van der unpen
correspondent
Na de moord op rechter Gio
vanni Falcone en de onthulling
van een maffia-verklikker dat
een andere rechter en een offi
cier van de carabinieri op de
nominatie stonden uit de weg
te worden geruimd, wil de Itali
aanse regering een vorm van
noodwetgeving invoeren.
Minister Martelli (justitie) en
zijn collega Scotti (binnenland
se zaken) willen dat het gerech
telijk vooronderzoek bij maffia
zaken wordt verlengd en dat de
bewijslast die in deze fase naar
voren komt, zwaarder weegt
dan nu het geval is. Vaak blijken
getuigenissen gedaan tijdens
net vooronderzoek in de rechts
zaal, onder druk van de maffia,
weer te worden ingetrokken.
Volgens het plan van de mi
nisters krijgen verder de ver
schillende politiekorpsen meer
onafhankelijkheid ten aanzien
van de rechterlijke macht en
zullen de bevoegdheden van de
financiële politie, de Guardia di
Finanza, worden uitgebreid. De
ministers willen ook de 'spijtop
tanten' (verklikkers van de maf
fia) meer ruimte en garanties
bieden en de gevaarlijkste gang
sters in isoleercellen opsluiten.
Ruime opkomst
verkiezingen
in 'Joegoslavië
belgrado gpd/ap
Ojidanks de sancties van de
Verenigde Naties werden giste
ren in 'Nieuw Joegoslavië' (Ser
vië en Montenegro) lokale- en
parlementsverkiezingen gehou
den. De oppositie had opgeroe
pen de verkiezingen te boycot
ten, maar daar is maar voor een
deel gehoor aan gegeven. Vol
gens het Joegoslavische persbu
reau Tanjug is 60 procent van
de stemgerechtigden naar de
stembus gegaan. De uitslag
wordt morgen verwacht.
istanbul frans van hasselt
CORRESPONDENT
Onder hevige Turkse druk hebben de
Syrische autoriteiten in april de PKK,
de separatistische Kunlischr OlieRi]
labeweging, gelast haar centrale
kamp in de Bekaa-vallei te ontrui
men. Dit heelt echter nog niet geleid
tot de door Ankara gehoopte verslap
ping van de strijd In Zuidoost-Tur
kije.
Deze Is vorige maand juist geïntensi
veerd. F.lkc week komt het wel tot
enkele regelrechte veldslagen, waar
bij aan weerskanten tientallen sneu
velen. De opperbevelhebber van de
Turkse strijdkrachten, Dogan Gü
resh, sprak vorige week van „oorlog".
Vooral de Turkse kazernes dicht bij
de Iraakse grens blijven uiterst
kwetsbaar. Er is alle reden aan te ne
men dat de PKK nu meer vanuit Irak
dan vanuit Syrië opereert. Ook het
aangrenzende Armenië dient moge
lijk als uitvalsbasis omdat het geweld
in de provincie Kars toeneemt. Maar
ook In het binnenland, ver van de
grenzen, blijft het roerig. De PKK is
vorige week zelfs al bij Bolu, in het
westen van Turkije, gesignaleerd.
Het gaat echter niet alleen om de
guerrilla m het zuidoosten. Steeds
sterker wordt de vrees dat het geweld
overslaat naar de rest van het land.
Iets meer dan de helft van de 12 mil
joen Kurden woont al in West-Tur-
kije na al dan niet vrijwillige emigra
tie uit hun arme streken.
Istanbul, met z'n minstens één mil
joen Kurden. is al een tweetalige stad
te noemen. Nóg groter is de trek naar
de havenstad Izmir waar ook naar
schatting 1,2 miljoen Kurden zijn
neergestreken in de arme, primitieve
voorsteden. Het weekblad Aktüel
kwam vorige week met de voorspel
ling van plaatselijke experts dat deze
stad nog dit jaar een terreurgolf zal
doormaken.
Tevoren had hetzelfde blad al een re
portage gewijd aan de sociale proble
men die de komst van honderddui
zenden werkloze Kurden in het
Egeïsche gebied rondom Izmir ver
oorzaakt, vooral ook in de dorpen
waar ze als landarbeiders optreden.
..Vroeger bestond er in Turkije geen
discriminatie ten koste van de Kurdi
sche bevolking" kan men uit de
mond van enigszins idealistische
waarnemers horen. „Maar wat nu
kan gaan gebeuren, is dat juist al die
propaganda over zo'n discriminatie
uitloopt op een ontstaan daarvan.
Meer en meer worden ze met terreur
geassocieerd en tegelijk komen ze
meer en meer naar het Westen. Zo
dreigt er in Turkije nu een opsplit
sing. waar zij het zelf al tientallen ja
ren overhadden".
Verreweg het meest onheilspellend is
echter dat in het Kurdische kernge
bied. de zuidoostelijke provincies, de
lichte dreiging die uit bovenstaande
opmerkingen spreekt al maanden
lang in praktijk wordt gebracht. Kur
den die een beetje aan de weg tim
meren, worden .sinds vorige herfst
door moordbrigades geliquideerd.
Hun aantal heeft de negentig reeds
overschreden en in het hele gebied
heerst een klimaat van angst.
Tot voor kort onderscheidde men
twee mogelijkheden. Het zorgvuldig
geselecteerde slachtoffer werd op
straat of in zijn kantoor neergeknald,
of hij werd ontvoerd, gefolterd en ge
dood en daarna al of niet terugge
vonden. Sinds een maand is daar een
derde manier bij gekomen. Het neer-
maaien van groepen passagiers in
minibussen.
Onlangs geschiedde dat tweemaal
binnen één etmaal, met tweemaal
acht personen, bij Diyarbakir en
Mardin. Hoewel de indruk werd ge
wekt dat het 'gewone' terreur betrof,
heerst lokaal de overtuiging dat ook
hier de slachtoffers werden gekozen
vanwege hun radicale reputatie. De
daders zouden moeten worden ge
zocht onder de 'dorpswachters'. Dat
zijn met de regering samenwerkende
Kurden die op hun beurt vaak het
doelwit van de PKK zijn.
Van enigerlei onderzoek naar de ach
tergrond van al deze moorden is
geen sprake en dat geldt ook voor het
parlement. De meerderheid van de
fractie van de Sociaaldemocratische
Populistische Partij, een van de twee
regeringspartners, die zelfs over een
'minister voor de mensenrechten'
beschikt, was vorige week van oor
deel dat er een parlementair onder
zoek moest komen naar de achter
grond van deze 'contra-guerrilla'.
Maar vice-premier prof. Erdal Inönü
heeft de zaak van de agenda laten af
voeren.
Opnieuw hebben zich, uit protest te
gen deze opstelling, twee Kurdische
afgevaardigden van de partij onaf
hankelijk verklaard in het voetspoor
van de zestien die dat reeds deden.
De fractie telt nu nog slechts vier
Kurden.
PEOPLE OF
Behalve in Keulen en Dresden werd ook in Londen gedemonstreerd
tegen de onthulling van een standbeeld voor 'Bomber' Harris. 'Men
sen van Dresden, vergeef ons', vraagt de demonstrante op de foto.
FOTO» AP
