RIO
VN-vredesmacht legt het af
tegen regels van de jungle
George Bush en Bill Clinton wankelend over de streep
Japan geeft met milieu
beleid goede voorbeeld
VS
VERKIEZINGEN
Feiten &Meningen
CONFERENTIE
MAANDAG 1 JUNI 1992
California, de Amerikaanse staat met
de meeste inwoners, houdt morgen
samen met nog een handjevol ande
re staten waaronder New Jersey
de laatste voorverkiezingen in het
kader van de race naar het Witte
Huis. Het belooft een in-treurige fi
nale te worden.
WASHINGTON HENK DAM
CORRESPONDENT
Want de Democraten in California voelen
er eigenlijk niets voor om op de man te
stemmen die zeker de Democratische no
minatie gaat krijgen. En de Republikeinen
voelen er evenmin voor om op de man te
stemmen dié de Republikeinse nominatie
al in z'n zak heeft.
Niemand is nu eenmaal enthousiast over
gouverneur Bill Clinton en president Geor
ge Bush. En de naam van de man die nog
wel enige bezieling bij de Californiërs te
weeg brengt, miljardair Ross Perot uit
Texas, komt niet op het stembiljet voor. Op
hem kan daarom niet eens worden ge
stemd.
En dus hebben de politieke koffiedik-kij-
kers in California al voorspeld dat de op
komst de laagste zal worden sinds 1940. De
media in de staat hebben zich tot dusver
nauwelijks met de aanstaande verkiezingen
beziggehouden. Uit een peiling blijkt dat
veel kiezers niet eens weten op wie ze kun
nen stemmen.
Dat is een absurde situatie. Want California
levert, als de meest bevolkingsrijke staat
Bill Clinton.
van het land, 16 procent van de stemmen
op die nodig zijn om de Democratische no
minatie te krijgen, en 18 procent van de
stemmen die de Republikeinse nominatie
opleveren.
Bij de uiteindelijke verkiezingen in novem
ber is California goed voor 54 kiesmannen,
veel meer dan welke andere staat dan ook.
I Iet cijfer krijgt extra gewicht indien men
bedenkt dat de steun van 268 kiesmannen
nodig is om president te worden.
California is dus belangrijk genoeg. Maar
daar zal niets van blijken. Desinteresse en
matheid zullen de verkiezingen daar ken
merken. Het wordt een non-gebeyrtenis,
even spannend als het liefdesleven van een
comateuze schildpad.
Cijfers
De peilingen vertellen het verhaal in harde
cijfers. Vorige week toonde een zo'n peiling
aan dat 41 procent van de inwoners van
California op Ross Perot zou stemmen, als
dat tenminste zou kunnen, tegen 24 pro
cent voor Bush en 22 procent voor Clinton.
Die opvallende steun voor Perot valt vooral
te verklaren uit het
feit dat de miljardair
iemand anders is dan
Bush en Clinton, en
zelfs niet eens een
politicus is.
Want net als veel
mensen elders in het
land hebben ook de
kiezers in California
de buik vol van de of
ficiële politici, die door hen corrupt, uitslui
tend uit op eigen voordeel en machteloos
worden gevonden. Zo'n ridder op wit paard
als Perot is, is dan een uitkomst.
Daar komt dan nog bij dat de recessie het
natuurlijke optimisme van de get-up-and-
go staat California danig heeft ondermijnd,
en dat de rellen in Los Angeles op hun ei
gen manier het vertrouwen in allerlei over
heden hebben aangetast. Hoe dat ook zij,
de peilingen leveren voor zowel Bush als
voor Clinton schokkende cijfers op. Om bij
Bush te beginnen: het lage cijfer spoort met
zijn populariteitscijfers in het hele land, die
opvallend laag zijn en blijven.
Er begint zich iets van paniek bij de cam
pagneleiders van de president af te teke
nen. Want de veronderstelling is altijd ge
weest dat Bush weer populairder zou wor
den als de economie zou aantrekken.
Dat laatste is, landelijk gezien, aan het ge
beuren, maar het golfje goed nieuws van
het economische front voert de president
niet mee. Daar komt bij dat de berekenin
gen van Bush' campagne over wie zijn te
genstander zou worden niet langer klop
pen.
Seeds werd gedacht
dat dat Clinton zou
zijn. En Clinton is de
afgelopen maanden
flink aangetast door
een keur aan onthul
lingen en beschuldi
gingen (Gennifer Flo
wers, dienstplicht, fi
nanciën), en die zou
dus ruim te kloppen
zijn.
Maar nu begint het er naar uit te zien dat
Ross Perot een belangrijker tegenstander
dan Clinton wordt of in ieder geval zoveel
stemmen van Bush kan wegkapen dat die
niet langer kan rekenen op herverkiezing.
En de campagneleiders van Bush weten
niet wat ze daarmee aanmoeten. Ze weten
ook niet hoe ze de stemming van algemene
malaise bij hun eigen Republikeinse veld
werkers en kiezers moeten wegnemen. Ze
staan stuk voor stuk met hun mond vol
tanden.
George Bush.
Het is geen wonder dat meer en meer
mensen in de directe nabijheid van Bush
beginnen te hopen dat minister Baker (bui
tenlandse zaken), die vier jaar geleden
Bush op een uitgekiende manier aan de
overwinning hielp, de leiding van de cam
pagne zal overnemen.
Dat zou betekenen dat de huidige chefstaf
van het Witte Huis, Samuel Skinner, zou
moeten worden vervangen. Het zou ook
vernederend zijn voor Bush, omdat hij
daarmee zou toegeven niet zonder Baker te
kunnen wimen. Baker zelf wil niet. Maar
niettemin: e wordt druk over hem gepraat.
In het kampvan Clinton is de situatie niet
veel beter, djnton werd in het begin van
het jaar afgorand door alle onthullingen,
krabbelde nettemin weer overeind, won
cruciale votrverkiezingen, en is nu... ner
gens.
Want het is'erot die alle publiciteit heeft
opgezogen lie Clinton in deze fase van zijn
campagne nodig heeft. Voor Clinton
heeft niemaid belangstelling, en wie nu fo
to's van de democratische bijna-genomi-
neerde ziet ziet een vermoeidheid en wan
hoop in ziji ogen die nieuw zijn.
Hij zal bovendien morgen in California
nogg een givechtje te voeren hebben tegen
Jerry Browi, die volgens diverse peilingen
dicht in deauurt van Clinton is gekomen.
Brown kont tenslotte uit de staat hij is
er zelfs goivemeur geweest en hij zou
bovendiende stemmen kunnen trekken
van kiezendie op Perot willen stemmen
maar dat net kunnen. Een overwinning
van Brownzou Clintons uitzicht op de no
minatie nitt doen verminderen hij heeft
de buit al lijna binnen en hoeft morgen
maar in eer paar andere staten te winnen
om zeker e zijn van de nominatie maar
het zou ziji geloofwaardigheid alleen nog
maar mi nier maken.
Het eindevan het voorverkiezingsseizoen
is traditioneel een tijd waarin de Republi
keinse enDemocratische koplopers, zeker
van hun rominatie, het applaus in ont
vangst nenen. Maar deze keer is dat niet
zo. Bush en Clinton gaan morgen wanke
lend oveide eindstreep.
TOKYO ELBRICHT FENNEMA
CORRESPONDENT
.Vroeger werden onze voorstel
len altijd bekritiseerd vanwege
hun remmend effect op de eco
nomische groei", zegt Saburo
Kato, directeur-generaal van het
Japanse ministerie voor milieu.
„Nu blijkt dat onze regels de Ja
panse industrie juist een enor
me voorsprong nebben be
zorgd. Milieuvriendelijk produ
ceren is immers de sleutel voor
de toekomst."
I lij grinnikt om déze ironie, en
haast zich eraan toe te voegen
dal het natuurlijk nooit zijn uit
gangspunt is geweest om het
miti, het ministerie voor inter
nationale industrie en handel
dat Japans economische op
mars heeft geregisseerd, naar de
kroon te steken. Er zitten meer
ironische kantjes aan Japans
toewijding aan schoon produ
ceren. Japan zou zich nooit aan
zo'n verwoede campagne heb
ben gezet als het niet zo acuut
had geleden onder haar indus
trialisatie.
In de jaren zestig was de smog
in Tokyo zo heftig, dat op kruis
punten zuut stofpalen werden
geïnstalleerd waar bezwijkende
voetgangers weer op adem kon
den komen. Te midden van zul
ke omstandigheden was het
niet al te moeilijk om de nood
zaak van strenge milieuregels
duidelijk te maken. Loodvrije
benzine werd al snel standaard,
auto's werden uitgerust met een
irritant belletje dat ging piepen
bij snelheden boven de hon
derd kilometer en industrieën
werden onderworpen aan
strenge normen voor uitlaatgas-
sen. Binnen een paar jaar was
de lucht in Tokyo weer opge
klaard. Als je nu nog mensen
met lapjes voor hun neus ziet
lopen, is het vanwege een ver
koudheid of hooikoorts.
De volgende prikkels kwamen
met de oliecrises. Japan heeft
geen natuurlijke brandstoffen in
de grond en is voor honderd
procent aangewezen op import.
De oliecrisis dwong de Japanse
economie om zo zuinig en effi
ciënt mogelijk te produceren.
Het resultaat is dat Japan ge
middeld 2,5 keer zo veel produ
ceert op een liter olie dan de
Amerikaanse industrie. Het re
sultaat is nu dat Japan weinig
voelt om rigoreus haar C02 uit
stoot te verminderen, simpel
weg omdat die. zeker vergele
ken met de VS. al enorm laag is.
Niettemin zijn het juist de VS
die strenge afspraken over het
inperken van de C02-uitstoot in
de weg staan. Japan heeft zich,
zonder dat er internationale af
spraken bestaan, voorgenomen
om voor het jaar 2000 te streven
naar het peil van 1990. Op het
gebied van de cfk's loopt Japan
zelfs ruim voorop internationa
le intenties om deze ozonlaag
bedreigende stoffen te bannen.
Vanaf 1996, vier jaar vóór de of
ficiële deadline, zullen cfk's, die
vooral dienst doen als koelvloei
stof in airconditioners en ijskas
ten, niet meer worden gebruikt.
In Japan is milieubescherming
als beleidslijn niet omstreden,
in tegenstelling tot bijvoorbeeld
in de VS. Voor Japan is dan ook
internationaal een voortrekkers
rol weggelegd, die het graag wil
vervullen. Flet is feitelijk een
ideaal terrein voor Japan om
zich te profijeren op het wereld
toneel. Niet alleen omdat Japan
de wereld wat heeft te bieden
met haar ervaring en geavan
ceerde technologie, maar vooral
omdat het een aangenaam en
niet-controversieelonderwerp
is waar de Japanse leiders zich
sterk voor kunnen maken zon
der iemand tegen de haren in te
strijken. Tussen de discussies of
Japanszelfverdedigingsmacht
nu wel of niet overzee mag ope
reren, en temidden van de
hardnekkig opduikende corrup
tieschandalen, biedt het milieu
een perfecte bliksemafleider.
Wat de achterliggende motie
ven ook mogen zijn, feit blijft
dat de kans van slagen voor de
milieu-conferentie in Rio aan
merkelijk is toegenomen door
dat Japan zich bereid toont fi
nancieel bij te springen om de
doelstellingen van de conferen
tie te realiseren.
De Nederlandse militaire een
heid die morgen naar Thailand
zou vertrekken om daar deel uit
te maken van Untac, gaat voor
lopig niet. Dat heeft minister Ter
Beek (defensie) zaterdag beslo
ten.
De eenheid die uit 205 man be
staat, blijft wel oproepbaar bin
nen een tijdsbestek van 48 uur.
Het vertrek is uitgesteld met het
oog op de verharding in het
standpunt van de Rode
Khmer. „De opstelling van de
Rode Khmer is zodanig dat het
niet zinvol is de eenheid nu te
zenden", aldus een woordvoer
der van het ministerie van de
fensie.
Een tweede eenheid, bestaande
uit 130 man, vertrekt vandaag
naar de Thaise havenstad Satta-
hip. Hun vertrek is niet afgelast,
omdat de groep zich gaat bezig
houden met het in ontvangst ne
men en beheren van materieel
dat op 5 juni in de Thaise haven
stad binnenkomt.
Nog steeds dragen veel Japanners monddoekjes tegen de luchtvervuiling. De Japanse op de foto draagt er
zelfs eentje In het restaurant. foto bert verhoeff
Een generaal en een diplo
maat die als kleine jongens
worden weggestuurd door
een paar soldaten van een
leger dat over twee weken
moet ophouden te be
staan, is bepaald geen ver
heffende vertoning. Toch
komt dit voorval, dat zater
dag plaatsvond toen de
beide bazen van de VN-
vredesmacht in Cambodja
door de Rode Khmer bot
weg niet werden ontvan
gen, de Nederlandse mari
niers niet slecht uit.
SATTAHIP KAROLIEN BAIS
VERSLAGGEVER ANP
Al weken staan zij met grote
volharding aan de poort van het
grootste Rode Khmer-bolwerk
in het westen van Cambodja,
het gebied rond Pailin. Aanvan
kelijk met een klein clubje, toen
met een groter clubje, vervol
gens met indrukwekkende wa
pens rorid de schouders en ten
slotte zaterdag met de luid en
duidelijkverspreide boodschap
dat zij aan gindse zijde van de
slagboom een afspraak hadden
met de Japanse diplomaat Ya-
sushi Akashi en de Australische
generaal John Sanderson. Alles
tevergeefs.
Het incident van zaterdag, een
schending van de afspraken uit
het vredesakkoord van Parijs, is
voor de Nederlanders om twee
redenen een geluk bij een onge
luk. Ten eerste is nu voor de
buitenwereld en voor deVN-top
duidelijk welk een weerbarstig
gebied het Nederlandse Untac-
detachement heeft toegewezen
gekregen. Als de Rode Khmer
zover gaat zelfs de waarnemend
president en minister van de
fensie van het land (formeel
heeft Untac immers tot na de
verkiezingen van volgend voor
jaar het bestuur van het land
overgenomen) te bruskeren,
dan valt de Nederlandse mari
niers helemaal niets te verwij
ten.
Ten tweede hopen de Neder
landse mariniers dat de VN har
dere maatregelen zullen treffen
tegen de enige van de vier fac
ties die zich niet aan het vredes
akkoord houdt. In dat geval
kunnen zij zosnel mogelijk de
resterende 600 man van hun
bataljon naar Thailand laten ko
men om zich vervolgens over de
vier locaties in het gebied rond
Pailin te verspreiden.
Toch schat niemand de kans
hoog in dat het Nederlandse ba-
Nederlandse mariniers strijken de vlag als wordt besloten het kamp in het Cambodjaanse Pailin op te breken en fc
taljon snel kan doen waarvoor
het eigenlijk hoort te worden in
gezet, namelijk het ontwape
nen, hergroeperen en demobili
seren van de Rode Khmer-strij
ders. Zoals altijd staan de VN
(door militairen ook wel United
Nothing of de United Nonsense
genoemd) machteloos bij ope
raties die handhaving van de
vrede ten doel hebben, als één
van de strijdende partijen de af
spraken schendt. Zoals een Ne
derlandse marinier opmerkte
toen de Rode Khmer-mannen
opnieuw de slagboom gesloten
hielden: „Ze hebben natuurlijk
ook de beelden uit Joegoslavië
op de tv gezien en weten dat ze
niets hebben te vrezen van de
VN-militairen."
Een paar dagen rondhangen in
het niemandsland tussen de
Thaise grens en de controlepost
van de Rode Khmer aan Cam
bodjaanse zijde, biedt veel in
zicht in de geheel eigen regels
van de jungle in West-Cam-
bodja, die de afgelopen jaren is
uitgegroeid tot het achtertuintje
van Thailand. „Jullie moeten
vanuit Cambodja Pailin binnen
komen, niet vanuit Thailand",
zeggen de Rode Khmer-grens-
wachten steeds tartend tegen de
Nederlandse mariniers. Logisch,
want vanuit Cambodja kunnen
VN-troepen Pailin niet over de
weg bereiken en vanuit Thai
land willen de Rode Khmer
geen pottekijkers.
Toen de Rode Khmer zaterdag
de „grensovergang" met boom
stronken en kraaiepoten had
den gebarricadeerd voor luite
nant-kolonel Herman Dukers
en zijn mensen, ontstond er
weldra een lange file Thaise
voertuigen met water, brandstof
en machines.
De chauffeurs die de bordjes
met „mijnengevaar" negeerden
en zich op hun hurken in de
bermen nestelden, vertelden
dat hun lading bestemd was
voor de ongeveer 1.000 Thaise
arbeiders die in het gebied rond
Pailin goud en edelstenen del
ven. Verder zijn er tenminste
drie grensovergangen waar da
gelijks Thaise vrachtwagens met
in Cambodja gevelde woudreu
zen passeren. De Rode Khmer
hebben op grote schaal conces
sies voor houtkap verleend aan
Thaise bedrijven die in eigen
land met een kapverbod wor
den geconfronteerd. Het is een
publiek geheim dat die bedrij
ven gelieerd zijn aan of eigen
dom zijn van hoge Thaise mili
tairen.
Militair voetvolk
Het Thaise militaire voetvolk,
dat in tientallen kleine, armoe
dige kampjes langs de grens bi
vakkeert, profiteert ook mee.
Het is heel gebruikelijk dat de
Thaise chauffeurs geld en voed
sel afstaan aan zowel de Rode
Khmer als aan de Thaise mili
tairen die hen aan de grens
strook staande houden.
De Rode Khmer en de Thaise
militairen gaan heel vriend
schappelijk met elkaar om. De
Thaise marinier die het Nedér-
landse konvooi naar de Rode
Khmer-controlepost begeleidt,
doodt het lange wachten door
praatjes met de Rode Khmer
wachters, waarbij veel wordt ge
lachen en de armen om eikaars
schouders gaan.
Een andere regel van de jungle
is. dat buitenstaanders geen in
zicht krijgen in de hiërarchie
van de organisatie. Zowel de vijf
VN-waarnemers die al een half
jaar in Pailin zitten, krijgen
steeds weer met andere leden
van de Rode Khmer te maken,
maar ze zijn allemaal kolonel.
Wie denkt daarmee een hoge
piet te pakken te hebben, ver
gist zich: als het om beslissin
gen gaat, is er altijd een andere
onzichtbare verantwoordelijke.
Ziehier het mijnenveld waarin
de Nederlandse mariniers zich
een weg moeten zien te banen
volgens gedragsregels en voor
schriften die afketsen op het
pantser van een terroristische
guerrillagroep.
De Cambodjaanse tolk die de
Nederlandse mariniers bij zich
hebben, beziet het allemaal met
veel treurnis. Hij verliet zijn
land in 1970 om in Duitsland te
studeren en kwam in 1974 in
Nederland. Voor het eerst is hij
op een afstand van hemels
breed misschien 100 kilometer
van zijn vader en zuster gena
derd. Hij kan hen echter niet
bereiken. Ze weten niet eens
dat hij zo dichtbij is. Schuchter
bekent hij pessimistisch te zijn
over de VN-operatie die zijn
land weer op poten moet zet
ten.
