Minder uitkering
na dood partner
Textiel bang voor milieuregels
'We zijn nu een beetje als de joden'
Kaland risico voor CDA en Senaat
Binnenland
Laatste 'broodjes' turf
ZATERDAG 30 ME11992
cpd gemeenjchappdiilie1
Tienstrippenkaart verdwijnt
pen haag De tienstrippenkaart (tevens dagkaart voor het open
baar vervoer) die in bus en tram kan worden gekocht, zal per 1
september verdwijnen. In plaats daarvan komt er een achtstrip-
penkaart, die ook als dagkaart kan worden gebruikt. Minister
Maij (verkeer) heeft hiertoe besloten om de prijs van een dag
kaart niet onaanvaardbaar te laten stijgen. De strippenkaart, in
bus of tram gekocht, wordt daarmee twee keer zo duur als in de
voorverkoop. Tot september is dat nog anderhalf maal zo duur.
Allochtonen 'rolstoelen' minder vaak
utrecht Gehandicapten die niet in Nederland zijn geboren ma
ken minder vaak gebruik van voorzieningen als de rolstoeltaxi,
een rolstoel of een aangepaste auto dan invaliden die hier wél
zijn geboren. Dat blijkt uit onderzoek van de Gemeenschappelij
ke Medische Dienst in Rotterdam. Het verschil komt waarschijn
lijk omdat Turken en Marokkanen bij lichtere handicaps eerder
terugvallen op hulp van hun familie. Maar ook een gebrek aan
informatie speelt mee, aldus de Rotterdamse dienst. Daarom
moet er meer voorlichting komen.
Politiek op bres vpor Rutgers Stichting
pen haag Kamerleden van D66, PvdA en Groen Links zijn in de
bres gesprongen voor de Rutgers Stichting. Zij vinden dat de
preventie van ongewenste zwangerschappen gevaar loopt als
het kabinet druk op de stichting blijft uitoefenen om het mes te
zetten in haar activiteiten. De organisatie zou binnen een jaar
het aantal vestigingen terug moeten brengen van 26 naar zeven.
Verder zou de Rutgers Stichting in opdracht van WVC de seksue
le hulpverlening moeten overdragen aan de Riagg's en aan huis-
Geen bewijs voor effect fysiotherapie
utrecht Voor nog maar weinig vormen van fysiotherapie is
overtuigend bewezen dat het ook helpt. Dat stelt een aantal on
derzoekers, artsen en gezondheidswetenschappers van onder
meer de Amsterdamse Vrije Universiteit en de Rijksuniversiteit
Limburg in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. De
onderzoekers bekeken maar liefst 1.800 publikaties over het ef
fect van fysiotherapie. Jaarlijks komt 13 procent van de Neder
landse bevolking in contact met een fysiotherapeut. Hiermee is
een miljard gulden per jaar gemoeid.
klazienaveen In Klazienaveen
liggen de laatste 'broodjes' turf in
de zon te drogen. Op 1 juli komt
er een einde aan de turfwinning
in Zuidoost-Drenthe. De turfwin
ning heeft een stempel van ar-
moede en drankmisbruik op het
gebied gedrukt maar zij heeft
ook voorspoed gebracht. Zo voe-
n Amsterdamse kooplieden er
in de zeventiende eeuw al wel bij
door grote percelen veen op te
kopen en de turf als brandstof te
verkopen, foto anp karel zwa-
neveld
veenendaal gpd
In de textiel, met name de ververijen, ko
men enkele duizenden arbeidsplaatsen op
de tocht te staan als volgend jaar milieu-ei
sen van kracht worden die veel strenger zijn
dan die in het buitenland. Dat stelt het be
stuur van de Textielvereniging KRL in een
toelichting op het jaarverslag.
KRL-secretaris Lodiers hekelt de 'extre
me' eis dat negentig procent van de kleur
stoffen uit het afvalwater moet worden ver
wijderd alvorens het wordt geloosd op het
riool. Technisch is dit wel mogelijk, maar
wel tegen enorme kosten. De fabrikanten
moeten rekening houden met kostprijsver
hogingen die variëren van tien tot zestig
procent „en twintig procent is voor meer
dere bedrijven al dodelijk".
Het steekt de ondernemers ook dat in
Nederland veel strengere milieu-eisen aan
de textielindustrie worden gesteld dan el
ders in Europa. Volgens KRL-voorzitter
Hesselink laat Nijverdal-Ten Cate nu al
vrachtwagens met halffabrikaat naar Duits
land rijden om het daar bewerkingen te la
ten ondergaan die in ons land niet langer
zijn toegestaan. „Dan gebeurt dus drie kilo
meter over de grens wat hier niet meer
mag".
Van de omringende landen is de Bonds
republiek de enige die serieus aanstalten
maakt met milieuregels voor de textiel. „Wij
willen in de pas lopen met zoniet de hele
EG dan toch in elk geval Duitsland, Enge
land, Frankrijk en België", aldus Lodiers.
Afgezien van de angst voor komende
milieuregels is de Nederlandse textiel over
het algemeen goed te spreken over de gang
van zaken. Hesselink verklaart dat onder
meer uit de harde opstelling van de Neder
landse overheid tien jaar geleden. De Nede-
landse textiel moest daardoor ingrijpender
saneren dan in andere landen. „Maar het
effect zien we nu: andere landen worden
opnieuw geconfronteerd met eqi textielre-
cessie, terwijl Nederland zich daaraan weet
te onttrekken".
Qua omzet maakt de Nederlandse textiel
momenteel pas op de plaats. De omzet
nam in de eerste vier maanden van het jaar
met gemiddeld 0,1 procent toe. Voor het
hele jaar rekent de branche op een groei
van 1 procent. Het rendement werd deze
maand door 5 procent van de bedrijven als
slecht beoordeeld, door 35,6 procent als
stagnerend, door 39 procent als redelijk en
door 10,4 procent als goed.
Ter Veld: 'Men moet zich verzekeren tegen inkomensverlies'
Mensen moeten zich maar particulier verzekeren om het
inkomensverlies bij het overlijden van hun partner op te
vangen. Daar is de overheid niet voor. Op basis van dat
uitgangspunt heeft staatssecretaris Ter Veld van sociale
zaken besloten niet in te gaan op de wens van de Sociaal -
Economische Raad (SER) om van de nieuwe Algemene
Nabestaandenwet (ABW) een verzekering tegen inko
mensverlies na het overlijden van de partner te maken.
Mi zo Mir vangt Ser\'en, Kroaten en Bosniërs op en adviseert hen
den haag anp
amsterdam fred van essen
Een eenvoudige driekamerwo
ning in de Amsterdamse Grote
Wittenburgerstraat is het afge
lopen half jaar uitgegroeid tot
informeel opvanghuis voor
vluchtelingen uit het voormali
ge Joegoslavië: Servcn, Kroaten
en Bosniërs door elkaar heen.
De woning van Nives Rebernak
fungeert ook als provisorisch
hoofdkwartier van de 'vredesbe
weging' Mi za mir (Wij voor vre
de).
In de woonkamer liggen twee
Servcn op matrassen te slapen.
Aan de andere kant rusten twee
Kroaten. Naast Nives Rebemak
staat een rolstoel. Ze kan moei
lijk lopen vanwege een gecom
pliceerde heupoperatie en dus
dirigeert ze de activiteiten van
Mi za mir via telefoon en te
lefax.
„We hebben hier met zijn
vijftienen tegelijk gewoond.
Ach, ik heb veel energie en wij
voormalig Joegoslavcn zijn nu
een beetje als de joden: We
houden elkaar op de been met
grapjes over de oorlog. De sfeer
is goed. al hebben we soms niet
eens geld om te eten. Iedereen
heeft de groep en dat is tot nog
toe een goede bescherming om
niet af te zakken in de uitzichts-
loze circuits van illegalen in
Amsterdam."
Rebernak, afkomstig uit Za
greb in Kroatië, woont vanaf
1983 in Nederland. Ze heeft er
onder meer een post-academi
sche studie Vrouwen en eman
cipatie gevolgd. Via haar familie
kwam ze rechtsreeks in contact
met de oorlog, trok als vertaal
ster voor journalisten door de
oorlogszone en nam haar oud
ste broer mee naar Amsterdam
toen die voor dienst werd opge
roepen. „Hij was mijn eerste
vluchteling."
Via via raakte haar telefoon
nummer en adres bekend en
sinds oktober vorig jaar hebben
zich ongeveer honderd voorma
lige landgenoten bij haar ge
meld. Allemaal vrienden en
vrienden van vrienden en daar
om merendeels academici of
kunststudent.
De ABW komt in de plaats van
de Algemene Weduwen- en We
zenwet (AWW). Daarin werd
aan weduwnaars geen woord
vuil gemaakt. Na jarenlang poli
tiek touwtrekken krijgen in de
nieuwe ABW weduwnaars de
zelfde rechten als weduwen.
Het belangrijkste probleem was
dat daardoor de uitgaven sterk
dreigden te stijgen. Mede om de
kosten in de hand te houden
krijgt de ABW daarom het ka
rakter van een gewenningsuit-
kering. Volgende week debat
teert de Tweede Kamer over de
nieuwe wet.
Het wetsvoorstel gaat uit van
een half jaar durende uitkering
van zeventig procent van het
minimumloon voor mensen
zonder kinderen en van negen
tig procent voor mensen met
nog niet volwassen kinderen.
Alleen weduwen en weduw
naars boven de 40 (met kinde
ren) of 45 (zonder kinderen)
houden recht op een langere
uitkering van dertig procent van
het minimumloon. Die kan
worden opgetrokken tot achter
eenvolgens zeventig of negentig
procent als de nabestaande
kostwinner geen eigen inkomen
heeft. Die leeftijdsgrenzen wor
den in vijf jaar opgetrokken tot
45 en 50 jaar.
Een ruime kamermeerder
heid van CDA en PvdA stemt
grotendeels met het wetsvoor
stel in. De WD heeft er geen
moeite mee dat Ter Veld niet op
de wens van de SER in gaat,
maar heeft daarvoor hele ande
re redenen dan de PvdA. De li
beralen vinden dat er over twin
tig jaar helemaal geen aparte
uitkering voor weduwen en we
duwnaars meer hoeft te zijn
omdat men zich (geleidelijk)
particulier kan verzekeren.
De PvdA vindt het SER-plan
voor een verzekering tegen het
wegvallen van het inkomen van
de overleden partner uit sociaal
oogpunt onrechtvaardig. Een
weduwnaar met een niet-wer-
kende vrouw (die bijvoorbeeld
de kinderen verzorgde) zou na
haar overlijden niets krijgen. Zij
verdiende immers niets. In een
overeenkomstig geval zou er bij
tweeverdieners een fikse uitke
ring komen.
De WD komt volgende week
met een voorstel om na een uit
kering van een jaar alleen nabe
staanden boven de 45 jaar recht
te geven op een verlenging. Die
leeftijd schuift elke jaarwisseling
een jaar op totdat over twintig
jaar niemand meer een nabe-
staandenuitkering kan krijgen
(wie 65 jaar wordt verruild de
nabestaandenuitkering voor de
AOW).
D66 zal volgende week tijdens
het debat over de nieuwe Alge
mene Nabestaandenwet alles
proberen om van die wet toch
een verzekering tegen inko
mensderving te maken. Het ziet
er echter niet naar uit dat de
rest van de kamer met de wijzi
gingsvoorstellen van de Demo
craten zal instemmen.
'Dove kinderen
Ieren geen
goed Nederlands'
Dove kinderen met ouders die
wel over een goed gehoor be
schikken. worden als het ware
tweetalig. Zij leren zich Neder
lands met ondersteunende ge
baren aan én de Nederlandse
gebarentaal. Maar deze kinde
ren leren beide 'talen' echter
niet goed, zo stelt leraar-taal
kundige Knoors in een proef
schrift waarop hij 10 juni pro
moveert.
De officiële Nederlandse Ge
baren Taal kent een eigen
grammatica die sterk afwijkt
van het gesproken Nederlands.
Alleen dove kinderen met dove
ouders 5 procent van het
aantal dove kinderen ver
werft deze gebarentaal als moe
dertaal. De grote groep dove
kinderen met horende ouders
groeit op in een omgeving met
gesproken Nederlands als moe
dertaal.
Deze laatste groep leert ele
menten aan van een gebaren
taal op de manier van het 'han-
den-en-voetenwerk' van Neder
landers in het buitenland en
door vaak incidentele contacten
met dove volwassenen. Vanwe
ge het grote verschil bepleit
Knoors daarom systematische
aandacht voor de Nederlandse
Gebaren Taal in het dovenon-
derwijs.
Floppy's zijn
bijna niet meer
te verkrijgen
amsterdam anp
Rode, gele en oranje floppy's
zijn nauwelijks meer te krijgen.
Maar ook de witte, zwarte of
blauwe zijn schaars. De markt
kan amper aan de vraag vol
doen.
„Er is een ontzettend tekort
aan floppy's en dat wordt met
de dag erger," stelt algemeen
directeur H. Droogsma van het
diskettedupliceerbedrijf Copy-
master International in Almere.
Het Duitse concern BASF kan
de vraag in Nederland niet aan,
zo bevestigt ook woordvoerder
W. van het Hof.
De schaarste komt onder
meer voort uit het succes van
het softwareprogramma Win
dows van Microsoft. „Boven
dien heeft de aanpassing van
andere programma's aan Win
dows ook weer de nodige schijf
jes gekost", aldus Van 't Hof.
Ook de omschakeling van de
5,25 inch-schijfjes naar de 3,5
inch-floppy's is sneller gegaan
dan de industrie had verwacht
De grootste problemen liggen
bij de levering van diskettes die
in Zuid-Oost-Azië worden ver
vaardigd. Een woordvoerder
van Copymaster International
voorspelt dat de vraag zeker tot
het eind van dit jaar groter zal
zijn dan het aanbod. „De fabri
kanten kunnen hun capaciteit
niet op korte termijn opvoeren.
De aanschaf van nieuwe machi
nes betekent al gauw een inves
tering van 1,5 miljoen dollar.
Bovendien hebben ze lange le
vertijden."
Volgens BASF is het tekort tij
delijk. ,Aan het einde van het
derde of aan het begin van het
vierde kwartaal zal het tekort
voorbij zijn," verwacht BASF.
den haag henri kruithof
In een woning in Amsterdam vangt de Kroaatse Nives Rebemak vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië
op. Het mogen geen nationalisten zijn. foto cpd
Het
advii
dat
vluchteling in de Grote Witten
burgerstraat krijgt is: geen poli
tiek asiel aanvragen. Rebemak:
„Dan worden ze door het hele
land geplaatst en kunnen we
ons niet als groep sterk maken
voor elkaar, geen vredesbewe
ging vormen. Bovendien krijg je
dan een stempel en een gele
kaart en moet je toch het land
uit."
Advocaat Spijkerboer regelde
een groene kaart, een gedoog-
bewijs, waardoor de vreemde
lingenpolitie de vluchtelingen
met rust laat. Maar de kaart
geeft geen recht om te werken,
geen recht op een woning of so
ciale uitkering. „Het is behel
pen", zegt Rebemak.
De meeste steun kreeg Mi za
mir van de kraakbeweging, die
vluchtelingen aan woonruimte
hielp, en inmiddels ook van een
vijftal sociaal-advocaten, Vrou
wen voor Vrede en het Interker
kelijk Vredesberaad (IKV). „We
zijn een legale vereniging met
illegale leden. We doen abso
luut niet aan politiek, we wer
ken humanitair", zegt Rebemak
beslist. „We hebben enorm aan
de democratie moeten wennen.
Joegoslaven kunnen geen be
slissingen in overleg nemen.
Onze eerste vergaderingen lie
pen verschrikkelijk uit."
Kort geleden heeft een soci
aal-advocaat statuten voor de
vereniging gemaakt. Nieuwko
mers moeten die statuten
belangrijkste beginselen: geen
nationalisme, geen politiek
onderschrijven. „Dat vragen we
nu wel. Een paar weken geleden
waren er twee onruststokers die
de tegenstellingen tussen
Kroaten en Serven aanwakker
den. Die hebben we wegge
stuurd."
Met de politie is een afspraak
gemaakt dat er wordt opgebeld
zodra zich extremisten aandie
nen. Tot nu toe hebben zich
nog geen soldaten bij Rebemak
gemeld. „Dat wordt natuurlijk
moeilijk als er Serven komen
die Kroaten hebben doodge
schoten of andersom."
Rebemak: „Europa wordt
binnenkort één groot vluchte
lingenkamp. In plaats van asiel
zoekerscentra bouwen, zou de
overheid beter een beweging als
de onze kunnen steunen. Wij
zoeken praktische oplossingen
binnen de mogelijkheden. En
we zijn erop gericht terug te ke
ren zodra we zonder gevaar
voor ons leven weer in ons land
kunnen wonen.
Mi za mir heeft zijn hoop ge
vestigd op een gesprek met de
PvdA-staatssecretaris voor justi
tie Kosto. Wensen: een verblijfs
vergunning en een werkvergun
ning voor een jaar. Donderdag
18 juni houden het IKV en Mi za
mir een forum over de proble
matiek in het voormalige Joego
slavië in de Dominicuskerk in
Amsterdam. Zondag 21 juni is
in de Oude Kerk aan de Oude-
zijds Achterburgwal een klassiek
benefiet gala-concert.
Hij heeft nauwelijks het woord gevoerd de
afgelopen weken. Toch stond het debat
over de basisvorming volledig in het teken
van de 'show van Kaland'. Ad voor zijn
vrienden. Maar dat aantal neemt snel af. Als
de Zeeuwse voorzitter van de Eerste-Ka-
merfractie van het CDA zijn gezicht laat
zien, gaat een siddering door Den Haag:
wat zou hij nu weer van plan zijn?
De basisvorming was dit keer het onder
werp. Voor de één (links) het begin van de
heilstaat, voor de ander (rechts) een gruwel.
De PvdA verwacht alles van het min of meer
eenvormige onderwijs voor alle 12- tot 15-
jarigen. De WD ziet daarin nog steeds de
linkse doctrine van de middenschool, ooit
het stokpaardje van minister Van Kemena-
de in het kabinet-Den Uyl. En het CDA
zweeft daar ergens tussenin.
De Tweede Kamer had er al menig dagje
debatteren op zitten over dit omstreden on
derwerp. Met veel hangen en wurgen en
pas na toezeggingen van de PvdA-staatsse
cretaris van onderwijs, Jacques Wallage,
ging de meerderheid van de Tweede Kamer
uiteindelijk akkoord. Maar daarmee was
nog maar de helft van de klus geklaard.
De Senaat is, dat is deze kabinetsperiode
al enkele malen gebleken, een geharnaste
tegenstander van deze coalitie. Van de WD
is dat te verwachten, maar ook regerings
partij CDA heeft in de Eerste Kamer vaak de
grootste moeite met de plannen van het ka
binet. Kaland is zo langzamerhand de ver
persoonlijking geworden van dat verzet.
Steevast beroept hij zich erop dat de Eer
ste Kamer niet is gebonden aan het regeer
akkoord van de fracties in de Tweede Ka
mer. Hij heeft tot taak, de wetsontwerpen
inhoudelijk te toetsen, zonder daarbij te
worden gehinderd door afspraken die tij
dens de kabinetsformatie zijn gemaakt. Te
recht vroeg Wallage zich tijdens het debat
af met welk CDA hij nu eigenlijk had te ma
ken.
Maar volstrekt ten onrechte trekken som
mige PvdA'ers deze discussie in de staats
rechtelijke hoek. De Senaat zou in hun ogen
niet het recht hebben de politieke toetsing
van een wetsvoorstel nog eens dunnetjes
over te doen. Maar daar gaat het niet om.
De Senaat heeft niet alleen het recht, maar
zelfs de plicht wetsontwerpen op rechtma
tigheid en doelmatigheid te toetsen. Als de
Eerste Kamer vindt dat een wet niet het be
oogde doel dient, moet ze het voorstel ver
werpen.
Helaas zijn Kaland en de zijnen niet con
sequent geweest. In de eerste schriftelijke
discussies was CDA-woordvoerder Grol-
Overling buitengewoon kritisch over het
wetsvoorstel. Zij betwijfelde sterk of de
kwaliteit van het onderwijs zou zijn gediend
bij de invoering van de basisvorming.
Geleidelijk verdween die discussie op de
achtergrond en ging het eigenlijk alleen nog
maar over de dreigende opheffing van 180
kleinere scholen. Daarmee heeft de CDA-
fractie zich niet erg geloofwaardig gemaakt.
Grol heeft de afgelopen weken de indruk
gewekt dat ze via die dreigende opheffing
het hele wetsvoorstel onderuit wilde halen.
Maar ook de PvdA was niet erg conse
quent. Zij verweet om opportunistische re
denen de coalitiepartner dat deze zijr
boekje te buiten ging door opnieuw een po
litieke toetsing van het wetsvoorstel te wil
len. Maar toen een jaar of vier geleden he:
CDA ernstige kritiek had op de harmonisa
tiewet (ook al een onderwijswet) was het d<
toenmalige oppositiepartij PvdA die he
CDA slappe knieën verweet toen i') uitein
delijk onder politieke druk toch akkoorc
ging-
Al met al heeft de discussie over de basis
vorming de helderheid van de politiek wei
nig goed gedaan. Weliswaar heeft het CD/
bereikt dat het kabinet binnenkort nog mö
enkele wijzigingen komt in het fusiebeleit
van de scholen en natuurlijk verkocht Gro
dat als een overwinning, maar wezenlijki
toezeggingen zijn dat niet.
Want wat doet de Senaat als de Tweed»
Kamer zich niet wenst te voegen in die wij
zigingen? Niets natuurlijk, want de wet o|
de basisvorming is nu aanvaard. En wa
doet de senaatsfractie van het CDA als he
kabinet voortijdig ten einde komt? Ooi
niets. Er ligt dan een wet, waarmee de Se
naat het in meerderheid niet eens is.
Het CDA ten slotte zal zelf ook niet er)
blij zijn met deze commotie. Door al dit ge
doe ontstaat het beeld van een CDA da
met twee monden spreekt: de mond val
Brinkman en de mond van Kaland. Dez
laatste wordt op die manier een echte risl
cofactor voor de christen-democratetl
maar ook voor de Eerste Kamer zelf. De on
langs door het CDA-bestuur benoemd
'waaJchond van Kaland', oud-joumalis
Evert Matthies. doet er goed aan hem w*
strakker aan de lijn te houden.
