'U smeert de flying
lady in met babyolie'
Het recht om zwak te zijn
ZATERDAG 30 MEI 1992
ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
Al 73 jaar verzorgt Rolls-Royce
opleidingen voor chauffeurs.
Dat is een service aan de kopers
van een Rolls. Wie zo veel geld
vooreen auto kan neertellen, is
het adagium, kan zich ook wel
een chauffeur 'aanschaffen'.
Het uitgangspunt van de fa
briek is eenvoudig: lieden die
een Rolls kunnen besturen, zijn
er genoeg, maar waar vind jé in
deze tijd nog een welgemanier
de chauffeur?
De 5-daagse cursus kost 2.750
gulden (exclusief hotelkosten),
een bedragje dat in de meeste
gevallen door de werkgever
wordt betaald. Een lesgeld van
bijna 600 gulden per dag mag
voor gewone stervelingen prij
zig zijn, een sultan van Brunei
ligt daar niet van wakker. Hij
stuurde onlangs al zijn 40 Rol
ls-chauffeurs op cursus.
Maar niet iedereen blijkt de pet
van Rolls-chauffeur te passen.
Bijna 20 procent zakt voor de
examens. Tot de minder for
tuinlijken behoorden vorige
week ook een aantal journalis
ten dat op uitnodiging van Rol
ls-Royce de cursus doorliep.
'U neemt dan een doek en begint te poetsen. Als u daarmee klaar bent. smeert u de 'flying lady' (de mascotte op de motorkap; red.) in met babyolie.'
FOTO» ABC PRESS
Al BEWARE
i\ Silent Motor Cars
Chauffeurs Rolls-Royce op cursus
Bij de fabriekspoort hangt een
bordje: 'Pas op. geruisloze auto
mobielen'. F.n inderdaad, het uit
gestrekte fabrieksterrein van Rolls-Royce in
het Noordengelse Crewe is niet geheel onge
vaarlijk voor argeloze voetgangers. Tussen de
haJIen bewegen z.ich de laatste modellen als
sluipmoordenaars over het asfalt; van een
Rolls-Royce is alleen het tikken van het klokje
hoorbaar.
Wat het fabrieksterrein nóg onveiliger
mqakt. is de tijdelijke aanwezigheid van een
handvol merendeels Franse
journalisten. Zij volgen de chauf-
feürscursus die Rolls-Royce hier
sinds 1919 verzorgt en karren
naar hartelust rond'in auto's van
driekwart miljoen gulden, zonder
verder acht te slaan op de hoog
geschoolde arbeiders.
De cursus is eigenlijk bedoeld
voor heren die van het besturen
ener Rolls hun beroep willen ma-
keh, maar ook journalisten kun
nen er het een en ander van opsteken. Daar
zij van nature niet over bijster veel bescha
ving beschikken, heeft instructeur Chris Perle
twee volle dagen nodig hen enige manieren
bij te brengen.
De body attitude' is heel belangrijk, legt
Perle uit. Wie chauffeur is in een Rolls-Royce,
luidt zijn stelling, vervoert gewoonlijk niet de
penningmeester van de plaatselijke figuur
zaagclub.
Vanzelfsprekend draagt een chauffeur een
das en een pet. I lij zorgt ervoor dat zijn haar
netjes gekamd is, en om zijn haar te kammen
gebruikt hij niet de autospiegel. Als spiegels
dienen zijn schoenen, die voor dat doel on
berispelijk moeten glimmen.
Fris
Zeker zo belangrijk is de geur van lichaam en
adem. ..II neemt geregeld een douche en
zorgt ervoor dat u fris ruikt", doceert Perle.
„Hoewel u nooit dichter dan twee voet (fil
cm) bij uw baas mag komen, ontraden wij u
toch de knoflookrijke Franse keuken".
De chauffeur moet echter ook weer niet
overdrijven. „Stelt u zich voor dat u een dikke
wolk goedkope deodorant onder uw oksels
hebt gespoten vlak voordat u uw baas bij de
luchthaven moet ophalen. Hij is net mét zijn
secretaresse aangekomen uit Parijs en heeft
enkele geraffirurrde parfums voor haar aan
geschaft. Ze wil er in de Rolls nog even aan
ruiken, maar al wat zij opsnuift, is uw oksel-
lus
Een goede chauffeur is discreet, afstande
lijk en doof. Als naast hem de geminirokte
dochter van de baas zit. wordt hij niet geacht
de buitenspiegel aan passagierszijde te ge
bruiken. „Uw ogen zouden eens naar haar
benen kunnen afdwalen", zegt Perle streng.
Indien de wettige echtgenote van de baas be
langstellend informeert ntiar de conversatie
tussen haar man en diens secretaresse, moet
de chauffeur zeggen: „Neemt u mij niet kwa
lijk mevrouw, maar ik heb niets gehoord".
Zo heeft een chauffeur ook nooit zijn baas
afgezet bij een „nachtclub op Picadilly", als
de vrouw het reisdoel van de vorige nacht wil
weten. Hij heeft hem gewoon afgezet op „Pi
cadilly". Perle: „Wij vragen niet van u om te
liegen. We willen alleen dat u heel diploma
tiek bent".
Taktiek
Op langere reizen kunnen zich gecompli
ceerde situaties voordoen. Ook een chauffeur
rnoet soms zijn behoefte doen, maar hoe
maakt hij dat duidelijk aan bijvoorbeeld de
vrouw van zijn baas die even met de Rolls
naar Lands End wil? De beste methode is
haar op gezette tijden te vragen:
„Zou u wellicht uw neus willen
poederen, mevrouw"? Hopelijk
zegt zij dan een keer 'ja' en kan
de chaulfeur zelf ook even het
toilet inglippen.
Waar het gaat om gevoelige
kwesties als de gang naar het
kleinste kamertje, is de woord
keus van fundamenteel belang.
Perle. zich richtend tot de Fran
sen: „Vraag nooit: 'Moet u soms
taar het toilet, mevrouw'? F.n al helemaal
tiet: 'Sorry, maar kan ik op de doos even een
•plintcr uit mijn rug trekken'? Wij adviseren:
„Zou u wellicht van de faciliteiten gebruik
'In zekere
zin blijft u
altijd slaaf
heeft de chauffeur de pet op. wanneer niet?
En als hij blootshoofd is, onder welke arm
draagt hij de pet? De Fransen, die zelf onder
hun arm alleen stokbroden dragen, luisteren
geboeid. Perle: „Vuistregel is dal u uw pet op
heeft als u in de wagen zit, zelfs als u alleen
bent. Wanneer u buiten staat te wachten,
draagt u ook uw pet. Maar de pet gaat af zo
dra de baas in zicht komt. Als u het portier
openhoudt met uw rechterhand, klemt u de
pet onder uw linkerarm en omgekeerd".
Gedragscode
Volgende gedragscode: nooit gooit
chauffeur zo m
ervoor dat het
portier een halve inch (1,27 cm)
open staat, zodat de lucht die in
de wagen wordt samengeperst
bij het dichtslaan, kan ontsnap
pen. „Daarmee wordt het geluid
wat gedempt", legt instructeur
geduldig uit.
Als hij het portier heeft geslo
ten. loopt de chauffeur achter de
auto langs naar zijn plaats achter
het stuur. Deze traditie dateert
nog uit de tijd van de paarden-
koets. „De koetsier liep ook
laag muggelijkjes". Behalve over de juiste
woordkeus en goede manieren moet de
chauffeur ook nog over enige rijvaardigheid
beschikken. Maar ook hieraan heeft Rolls-
Royce gedacht, en elke cursist mag een dag
op het circuit en een dag op de openbare weg
oefenen - de onderdelen die de journalisten
met de grootste geestdrift vervullen.
De rijvaardigheid wordt op twee punten
getest: stuurkunst en snelheid. Op een par
cours is een groot aantal palen opgesteld
waar de cursist de limo tussendoor moet stu
ren, indien mogelijk zonder deze palen om
ver te kegelen. Elke geraakte paal kost hem
portier dicht. Hij zorgt vijf strafpunten, terwijl delicten als te ver van
an het desbetreffende de stoep parkeren en aan het stuurwiel draai
en terwijl de auto stil staat ook
Schoenen
die dienen
y mei mineuvrit
(lis spiegels De instructeur
willen ma
Hoewel het ambt van chauffeur in Engeland
hoog staat aangeschreven, heeft het ook zo
zijn nadelen. „Sommige chauffeurs mogen
op het landgoed wonen van hun baas en ge
nieten redelijke salarissen. Maar in zekere zin
blijft u altijd een slaaf. U wordt geacht uw bo
terhammen buiten de auto te nuttigen en als
u de baas bij een vijf sterrenhotel heeft afge
zet, zoekt u zelf een goedkope bed and break
fast op'.
Dan is er de kwestie van de pet. Wanneer
worden afgestraft. Slechts twee
journalisten, een Belg en uw ver
slaggever. slagen voor de test.
Nog lastiger is de snelheidstest,
die wordt afgenomen op een
parcours dat spekglad is gemaakt
met milieuvriendelijke olijfolie.
een tijdslimiet
niet meer dan
een kleine minuut boven mogen
zitten. Om de situatie zo natuur
getrouw mogelijk te maken, neemt op de
paarden langs", roept Perle in herinnering. achterbank van de Rolls een functionaris van
Uiteraard kan het gebeuren dat zich enige de fabriek plaats die voordurend roept: „Kom
op, ik moet de Concorde halen. Je kunt toch
wel wat sneller. Druk het gaspedaal in. Druk.
druk. druk"!
Dat laatste is voor de Franse journalisten,
die sowieso al sportief rijden, een tamelijk
overbodig verzoek. Alsof zij voetgangers op
een zebrapad in het vizier hebben, spuiten zij
weg met maximale accelaratie zodat de 2,5
ton zware auto nog voor het bereiken van de
eerste bocht in een slip geraakt. „De Fransen
zijn beslist de slechtste chauffeurs in Euro
pa", zegt Richard Perle misprijzend.
verveling van de chauffeur meester maakt als
de baas zijn vijf-gangendiner in de Ritz nut
tigt. Het is dan niet de bedoeling dat hij dan
een kaartje gaat leggen in de dichtsbijzijnde
pub.
„U neemt dan een doek en begint de 'fly
ing lady' (de Rolls-Royce-mascotte op de mo
torkap) te poetsen. Elke dag besteedt u daar
een half uur aan. En als u daarmee klaar
bent, smeert u de flying lady in met babyolie
om te voorkomen dat er tijdens het rijden in-
sekten aan blijven kleven. Niets is fouter dan
een flying lady die verborgen gaat onder een
Rolls-Royce, de ko
ning onder de auto's.
FOTO DIJKSTRA
D
N K W I J
'Hoe heet je 'Ik heet Johnkomt er heel verle
gen door de microfoon. Vertel eens hoe je over
jezelf denkt, John'.
'Ik ben...., nou niks eigenlijkniet veel bijzon
ders', klinkt het nog zachter dan tevoren.
Er volgt een daverend
applaus, wat op John
het effect van een shot
doping heeft. Binnen een paar
minuten breekt hij door de muur
van zijn sociale angst heen en
begint de meest intieme dingen
over zichzelf de zaal in te slinge
ren. Zijn beloning is een almaar
luider applaus.
Ik zit de scène met stijgende ver
bazing te volgen. Het is zaterdag
middag en ik ben al ruim zes uur
met zo'n 150 andere mensen op
gesloten in een luxueus ingerich
te zaal van het Plaza Hotel in
New York. We zijn deelnemers
aan een EST-weekend. Dat staat
voor F.rhard Seminar Training,
het handelsmerk van de Califor-
nische tweedehands autohande
laar Erhard, die op een gegeven
moment ontdekte dat er min
stens zoveel commercie zat in
emotionele labiliteit als in auto
mobiliteit. Hij begon het hele as
sortiment van psychologische
technieken, dat hijzelf jarenlang
in de behandelkamers van psy
chologen en psychiaters had on
dergaan. te verpakken in twee
daagse z
en aan te bieden a
met emotionele problemen.
Vooral aan mensen die of weinig
tijd, of niet genoeg geduld of geld
hebben voor een langdurige be
handeling. EST bleek een door
slaand succes. Binnen tien jaar
waagden meer dan 500.000 Ame
rikanen zich er aan.
Het was nieuwsgierigheid n
het
n dat s
sdat
e mij n
i al
mij, net als veel collega's, een
aantal jaren geleden naar een
EST-weekend lokte. Wat mij op
viel, waren twee dingen. Aller
eerst bleek EST, organisatorisch
gezien, uitermate professioneel
in elkaar te zitten. Verder komt
het, op een welhaast schaamte
loze wijze, tegemoet aan een
aantal fundamentele psychologi
sche behoeften, zoals de behoef
te om ergens bij te horen, wat
psychologen de affiliatie-behoef
te noemen.
Een voorbeeld. Op de donder
dagavond voorafgaande aan het
weekend was er een informatie
bijeenkomst in hetzelfde hotel. Ik
meldde me bij een uiterst vrien
delijke jongeman, gezeten achter
een prachtige marmerentafel
met verguld onderstel, die me
maar één ding vroeg: 'What's
your first name?'. Op mijn ant
woord schreef hij mijn voornaam
in goudkleurige koeieletters op
een zwarte vierkante sticker van
zeker 10 bij 10 centimeter. Ver
volgens plakte hij de sticker op
mijn overhemd en zei al wijzend:
'U moet door die deur gaan Ik
kwam aan de zijkant een grote
zaaJ binnen waar al zo'n honderd
mensen zaten. Op het moment
dat de deur achter mij dicht
zwaaide, draaide de man die
voor de groep stond zich naar
mij toe en zei (hoewel de afstand
moet zijn geweest) via de micro
foon in zijn hand: 'Hello René,
welcome'. Meteen daarop richtte
hij zich tot de groep en zei: 'Say
hello to René', waarop de hele
begroette alsof ik al jaren de deur
bij ze plat liep. Als je je eenzaam
en alleen voelt, wat voor nogal
wat deelnemers gold, heeft zo'n
persoonlijk onthaal een sterk
emotionerend effect. Sommige
binnenkomers barstten zelfs
acuut in tranen uit.
Het zo gekweekte groepsgevoel
vormt in-EST de basis voor waar
het allemaal omdraait, namelijk:
die dingen durven te voelen, te
zeggen en met of tegenover an
deren te doen die-je-altijd-al-
had- willen-doen - maar-nooit-
durfde. In mijn groep was Patrick
C, een schrijver, daar een spre
kend voörbeeld van. Van alle
deelnemers was hij duidelijk het
meest verlegen en hij drukte
aanvankelijk bij allerlei groeps-
oefeningen ook overduidelijk zijn
snor. Op een gegeven moment
nodigde een van de trainers hem
uit voor de groep te komen en
over zichzelf te praten, maar hij
weigerde pertinent. Hij werd een
uur met rust gelaten, waarna
twee trainers hem met een zacht
lijntje naar voren lokten. Met ie
der een arm om hem heen gesla
gen voor de groep staande, kre
gen ze Patrick zover dat hij over
zichzelf begon te praten. Hij
noemde zich een klootzak ('ass
hole'), een slecht schrijver die re
gelmatig dingen van collega's
gapte, die lichamelijk onaantrek
kelijk was, een zelfbevrediger, en
iemand die andere mensen be
slist niet zouden moeten als ze
hem werkelijk zouden leren ken
nen. Voor ieder negatief ding dat
hij over zichzelf zei, begonnen
wij te (eigenlijk 'moesten we')
applaudiseren. Op een gegeven
moment gingen bij Patrick echt
alle remmen los en schreeuwde
hij iets de zaal in dat de atmos
feer volledig deed omslaan: 'Ik
ben bang voor mannen, doods
bang'. Onmiddellijk greep een
van de trainers in. legde de zaal
het zwijgen op en vroeg: 'Waar
om Patrick? Waarom?' Patrick
aarzelde. Toen. met horten en
stoten, kwam het hele verhaal er
uit. Hofc hij als jochie van vijf, zes
jaar herhaaldelijk seksueel mis
bruikt was door een veel oudere
broer, die hem met de meest ver
schrikkelijke dingen dreigde als
hij er tegenover anderen maar
iets over zou loslaten. Hoe hij op
een gegeven moment zichzelf de
schuld was gaan geven van het
gebeurde. Hoe hij er zijn hele le
ven tegen niemand iets over had
durven zeggen uit angst dat hij
niet geloofd zou worden, dat hij
te horen zou krijgen dat seksueel
misbruik van jongens helemaal
niet voorkomt omdat hij er nooit
wat over las of hooFde. Hoe hij er
op een gegeven moment aan was
gaan twijfelen of zijn herinnerin
gen in feite geen produkt van zijn
fantasie waren. Hoe hij nog iede
re keer als hij noodgedwongen
zijn broer ergens tegenkwam een
tijdlang volledig van slag was,
zich echt lichamelijk misselijk
voelde. Patrick eindigde zijn re
laas met trillende stem als volgt:
'Er is één ding waar ik op dit mo
ment meer dan iets anders bang
voor ben. Dat is dat jullie mij niet
zullen geloven.' Terwijl hij dat
zei, kon je de pijn en de kwets
baarheid als het ware zo van zijn
gezicht afpakken. De eerstvol
gende minuten bleef het doodstil
in de zaal. Toen kwamen gelei
delijk aan de reacties op gang.
Eerst waren het vooral reacties
van sympathie en begrip voor
Patrick, maar geleidelijk aan be
gonnen steeds meer deelnemers
hun eigen gekwetsheden en
traumas voor het voetlicht te
brengen. Het werd bijna een race
om de microfoon. Alsof iedereen
het gevoel had dat het nu opeens
mocht en kon, gewoon onge
straft en zonder risico je kwets
baarheden en zwakheden aan
anderen tonen, en alsof niemand
die zeldzame gelegenheid aan
zich voorbij wilde laten gaan. Op
een gegeven moment werd het
voor mijn gevoel bijna bescha
mend om er bij aanwezig te zijn.
Ik moet toegeven dat ik nog al
tijd niet erg van EST-achtige
happenings hou. Maar ik moet
ook toegeven dat voor veel men
sen de mogelijkheid om zich te
midden van tal van andere men
sen zonder risico gewoon zwak
te mogen tonen, iets waar in on
ze tijd eigenlijk geen 'plaats' voor
is, een keerpunt in hun leven kan
betekenen. In ieder geval voor
Patrick, die mede geïnspireerd
door zijn EST-ervaring een schit
terend boek met daarin het the
ma seksueel misbruik van een
jongetje schreef, waar een al
even schitterende film over is ge
maakt. Blijkbaar vormt zwakte
een goede voedingsbodem voor
sterkte, net zoals mest een goede
voedingstof voor een roos is. Als
je tenminste die zwakheid niet
verbergt uit (al dan niet reëele)
angst voor afwijzing, misbruik of
represailles. Je kan het nog sim
peler zeggen: wie nooit zwak is,
wordt nooit sterk.
RENE DIEKSTRA
hoogleraar klinische en
gezondheidspsychologie
