7.
D
Al 75 jaar het
spiedend oog
van de natie
ZATERDAGS
ZATERDAG 30 ME11992
3
BIJVOEGSEL
e 23-jarige F. van der Ven staat
aan het begin van zijn carrière bij de Marine
Luchtvaart Dienst (MLD). De matroos eerste
klas werkt sinds twee jaar in de motorèn-
l werkplaats van het Valkenburgse marine-
I vliegkamp.Al heel jong was ik een militaire
j freak. Mijn vader en broer zaten bij de rnari-
^M ne en waren mijn voorbeelden. Zelf werd ik
voor de marine afgekeurd, maar ik werd wel
1 toegelaten tot de MLD. Tot nu toe bevalt het
1 me hier prima", aldus Van der Ven. Hij is met
"nT een aantal collega's verantwoordelijk voor re-
parades aan de motoren van de 13 Lockheed
P-3C Orion's die de dienst ter beschikking
heeft.
Deze Orion's worden gebruikt voor het op
sporen van onderzeeboten, het volgen van
vlootbewegingen en reddingswerk. In vredes
tijd worden elk jaar veel verkenningsvluchten
gemaakt waarbij met behulp van 'geavan-
I ceerde apparatuur drugsboten, illegaal ge
loosde olie of overboord geslagen gevaarlijke
j stoffen worden opgespoord.
Verkenningstaken zijn vanaf het begin be-
langrijk geweest voor de MLD. De marinestaf
bepaalde al in 1919 dat een goed werkend
verkenningssyteem van levensbelang was
voor de verdediging van het uitgestrekte Ne
derlands-Indië. Daar zou dan ook de voor
naamste taak van de MLD komen te liggen.
In Nederland kreeg de dienst een ondersteu
nende taak voor de kustverdediging en de
opleidingen.
Hoewel de dienst officieel pas 75 jaar bestaat
begon de marine al in-1914 met vliegen met
een van de Fransen gekochte Nieuwe Far-
man HF-22 tweedekker. Bij dat ene toestel
j moest het voorlopig blijven. Tijdens de Eerste
Wereldoorlog was het praktisch onmogelijk
om nieuwe toestellen te kopen in het buiten
land. Daarom begonnen technici van de ma-
rine toestellen na te bouwen. Ook vliegtuigen
die uitweken naar het neutrale Nederland
werden voor een zacht prijsje gekocht,
j In 1915 werd begonnen met de aanleg van
het eerste echte vliegkamp voor de marine, in
de buurt van de marinebasis Den Helder. Het
oog was gevallen op een beschutte baai op
Texel, De Mok genaamd. De inham was een
perfecte ligplaats voor watervliegtuigen, die
konden opstijgen vanaf het Marsdiep. Het
strand bood gewone vliegtuigen de gelegen
heid de lucht in te gaan. De aanleg van het
kamp luidde de oprichting in van de zelfstan
dige MLD op 18 augustus 1917.
Omdat de dienst al snel wilde uitbreiden,
werd in 1918 het vliegkamp De Kooy in Den
Helder in gebruik genomen. Met de aanleg
van het Valkenburgse vliegkamp werd pas ja
ren later, in 1938. begonnen. Als werkver
schaffingsproject voor werklozen. Toen de
I Duitsers Nederland bezetten namen ze dit
I vliegkamp in gebruik. Het verhaal gaat dat de
Duitsers niet wisten dat de landingsbaan nog
niet te gebruiken was. In hun vliegtuigen gin
gen ze op het moerassige terrein kopje on
der.
De Duitsers bouwden het vliegkamp snel
I af en nu, bijna 75 jaar later, opereert de MLD
nog steeds vanuit Valkenburg en Den Helder.
De Kooy is de hoofdbasis van de 22 Westland
Lynx-helicopters en Valkenburg is de hoofd
basis van de 13 Orion's.
Van der Ven kent beide kampen, want hij
vervulde zijn dienstplicht in Den Helder en
werkt nu in Valkenburg. Doordeweeks woont
hij in een van de barakken bij het kamp, in
de weekeinden vertoeft hij bij zijn ouders in
Groningen. Binnenkort begint hij met een
korporaalsopleiding, die hij probeert te vol
gen op De Kooy. De' kleinere, wendbare
Westland Lynx-helikopters van de MLD die
daar zijn gestationeerd, fascineren hem meer
dan de enorme Orions. „Die verplichte ver
huizing naar Valkenburg, dat zie ik als een
Deze Orion krijgt een opknapbeurt MLD-er*s aan het werk in de hangar van het marinevliegkamp Valkenburg.
De ogen mn de vloot. Die Jubilerende Marine Luchtvaart Dienst: Teamgeest is van alle tijden'
eervolle typering van de 75 jaar
oude Marine Luchtvaart Dienst
(MLD) spreekt voor zich. De
diëtist is onlosmakelijk met de
marine verbonden. Het volgen
van vlootbewegingen, het
opsporen en uitschakelen van
vijandelijke eenheden in
oorlogstijd en het redden van
drenkelingen zijn enkele
belangrijke taken van de
opsporings- en reddingsdienst.
Ondanks alle aanslagen op het
defensiebudget gaat de MLD
gewoon door. In perfecte
harmonie op weg naar het
eeuwfeest. „Iedereen weet altijd
precies wat hij moet doen. We
zijn prima op elkaar
ingespeeld.
van de nadelen van het beroepsmilitair zijn.
Ik was een paar jaar geleden liever in Den
Helder geplaatstvertelt hij eerlijk.
Vergeleken met de oudere generatie heeft
Van der Ven overigens nog geluk gehad. Mili
tairen kunnen tegenwoordig solliciteren naar
bepaalde functies. Zomaar aanwijzen is er
vrijwel niet meer bij. Pas als er geen andere
mogelijkheden zijn. wordt een MLD'er, zoals
die zichzelf noemt, ergens geplaatst. Twintig
jaar geleden was het nog heel normaal dat je
zonder meer werd uitgezonden, ook naar het
buitenland.
Werkvoorbereider M. van Duyvenvoorde
(12) is sinds 1972 werk/aam hij de Ml I' Ol
werd in 1973 voor een periode van negen
maanden naar een opleidingssquadron in
Curasao gestuurd. Overleg was er niet bij. In
1987 werd hij voor een periode van drie jaar
uitgeleend aan de Luchtmacht en vertrok hij
naar de Antillen om daar te werken als plaat
werker en carrosseriebestrijder. In de tussen
liggende jaren was hij werkzaam als onder-
houdstechnicus van vliegtuigen. In 1990
keerde hij terug naar Nederland. Daarna ver
trok hij andermaal voor enkele maanden
naar Curasao
De eerste keer werd Van Duyvenvoorde
zonder ruggespraak op de Antillen geplaatst,
de daarop volgende kereh vroeg de marine
leiding hem om terug te gaan Dat kostte 'm
geen enkele moeite. ..Ik heb daar een gewel
dige tijd gehad. Dank zij het mooie weer, de
vrijheid en zelfstandigheid die je daar hebt. Ie
opereerde in een kleine club van ongeveer
veertien man en je maakte vanuit Curasao
allerlei leuke oefen-trips naar eilanden in de
buurt zoals naar Sint Maarten, Porto Rico, Ja-
„Ik moet er wel bij zeggen dat het thuis
front moet meewerken. Maar gelukkig vond
mijn gezin het schitterend. Mijn vrouw en
kinderen zouden liev\?r gisteren dan vandaag
teruggaan Ze zijn natuurlijk ook opgegroeid
met buitenlandse trips. En ik nam wel eens
In de jaren '30 toen de 77-jarige J.L den
Hollander in Nederlands Indië werd ge
plaatst, hadden MLD'ers helem&il geen in
spraak. De huidige schout bij nacht en vlie
ger buiten dienst kwam na zijn opleiding in
1938 in de gordel van smaragd MM Li I U
dens de bevrijding van Nederland in 1945
was hij voor het eerst in zeven jaar terug op
vaderlandse bodem. In 1948 werd hij tijdens
de politionele acties wederom naar de Oost
gestuurd. Eerst naar Nederlands-Indië en een
aantal jaren later naar Nieuw-Guinea. „Of ik
zin had om terug te gaan? Daar werd niet
naar gevraagd. Je was beroeps. Het was van
zelfsprekend dat je weer werd uitgezonden.''
In de tijd dat Den Hollander in Neder-
lands-Indië terecht kwam was de dienst er
bijna twintig jaar actief. Den Hollander vloog
er onder meer in een van de vermaarde 46
Dornier-Walvliegboten. Met de komst van
deze toestellen werden lange afstandsver
kenningsvluchten mogelijk. Hoofdbasis was
het marinevliegkamp Morokrembangan bij
Soerabaja, destijds een van de meest comple
te en moderne vliegbases ter wereld.
Verkenningen op de Zuid-Chinese Zee en
lange tochten met de Dornier-Walvliegboten
de herinneringen van Den Hollander aan
het voororlogse Nederlands-Indië staan nog
op scherp. „We opereerden meestal met drie
vliegboten drie maanden lang buiten de
hoofdbasis. We kwamen overal en kenden
Indonesië bij wijze van spreken van Sabang
tot Maroa. Niemand kënde het zoals wij het
kenden. Een buitengewoon fascinerend en
afwisselend land, want het telt zo'n 2000 ei
landen. Ook de natuur is overweldigend, niet
voor niets wordt Indonesië de gordel van
smaragd genoemd.
De oud-vlieger vertelt dat iedereen de drei
ging van de oorlog voelde en wist dat de Ja
panners zouden aanvallen. In prauwen pro
beerden ze de Oost te verkennen. „Verschil
lende keren is het ons gelukt om dat te ver
hinderen."
Toen duidelijk werd dat de oorlog in Indië
een verloren zaak was. wefk Den Hollander
in 1942 uit naar Australië. De jaren daarop
vocht hij vanuit Europa mee aan de zijde van
de geallieerden De bevrijding van Nederland
herinnert hij zich als de dag van gisteren. „In
formaties van B24's maakten we op 10 mei
1945 een rondvlucht boven Nederland. We
hadden enorme witte linten aan de vliegtui
gen gehangen met brieven van de beman
ningsleden met de adressen van hun familie
erop. We hebben twintig plaatsen bezocht en
lieten boven elke woonplaats een lint vallen.
Zo konden al die jongens kenbaar maken dat
ze nog in leven waren. Ik zelf had zeven jaar
lang geen bericht naar huis kunnen sturen.
Alleen via het Rode Kruis kon ik af en toe een
teken van leven geven."
Motivatie
Na de oorlog moest de MLD van voren af aan
beginnen De marinevliegkampen in Neder
land en Nederlands-Indië waren vernietigd.
In 1946 werd het marinevliegkamp Valken
burg overgenomen van de Luchtstrijdkrach
ten. die het in de eerste dagen van de oorlog
hadden gebruikt. Datzelfde jaar werd het eer
ste vlicgkampschip de Karei Doorman in ge
bruik genomen.
De vliegers van de MLD stegen tijdens de
politionele acties in Indië op van het vlieg
veld Prerak, dat naast het vernielde
Morokrembang lag. De instelling van de Re
publiek Indonesië betekende het einde van
«ie ai thlieten van de MLD In du i.md
De MLD week uit naar de vliegbasis Biak in
Nieuw-Guinea. maar in 1962 moest de Ne
derlandse regering haar souvereiniteit over
dit eiland overdragen aan de Verenigde Na
ties. Het betekende het einde van de activi
teiten van de dienst in de Oost
Hoewel Den Hollander de Tweede Wereld
Oorlog mee maakte en jarenlang van huis
was. kwamen de positieve verwachtingen die
hij van de MLD had volledig uit Ik kom et
voor omdat het werk me fascinerend en
boeiend leek en dat is uitgekomen Er is nooit
een saai moment geweest
Zijn twee jongere collega's hebben geen
wereldoorlog meegemaakt, maar zijn dezelf
de mening toegedaan. Van Duyvenvoorde
„Het avontuur trok me Ie zou wat van de
wereld zien en dat leek me wel wat. Die ver
wachtingen zi|n uitgekomen Het is nooit een
baan van ac ht tot vijf geweest
Dat de MLD de mogelijkheid biedt om zo
wel te varen als te vliegen noemt hij een
voordeel. Nog steeds gaan op de marinefre
gatten helikopters, vliegers en technisch per
soneel mee
Alle dne loven ze de teamgeest binnen de
MLD De militairen leren onder alle omstan
digheden samen te werken. Dat kwam bij
voorbeeld uitstekend van pas tijdens de wa
tersnoodramp. zegt Den Hollander, in 1953
hoofd van de vJiegdienst in Valkenburg N a
de ramp maakte hij in een B25 een vlucht
boven Zeeland, waar hij is geboren ,.Jk ben
enorm geschrokken, want ik herkende het
niet meer."
De coördinatie van de opsporings en red
dingsacties gebeurde vanuit Valkenburg. „Uit
Engeland, Amerika. Italië, Denemarken van
alle kanti n kwam hulp Dag en nacht werd
vanuit Valkenburg gewerkt. I)e hangars ston
den vol met goederen Wc hadden over de
hele periode geteld 250 vliegtuigen beschik
baai voor de droppings. In zestien dagen tijd
hebben we honderdduizenden zandzakken,
rubber laarzen, strobalen en medicijnen naar
beneden geworpen. Met de Jezebel heli kop
ter werden mensen van de daken gehaaid
Van allf. tiiden
De teamgeest onder MLD'ers is van alle ti|
den „Je werkte in een kleine groep met vak
bekwaam personeel in ten goede verstand
houding. De onderlinge band werd nog er
sterkt doordat je ver van huis gezamenlijke
operaties uitvoerde". herinnen Den Hollan
der zich over zijn Indische tijd. Van Duyven
vTX>rde heeft soorgeli|ke herinneringen aan
de Antillen ..Daar hadden wt een leuke
groep We zaten niet op eikaars lip. maar de
den ook buiten werktijd veel dingen samen
Ook vandaag de dag zijn de onderlinge ver
houdingen bij de MLD uitstekend, vindt Van
der Ven „Iedereen weet altijd precies wat hij
moet doen. Wc zijn prima op elkaar ingr
speeld
Nu de koude oorlog voorbij is. ontkomt
ook de MLD niet aan bezuinigingen Zo groot
als de MLD in Nederlands Indie was wordt
de dienst niet meer. beseft Den Hollander
Zelfs over opheffing van de dienst is in de
loop der jaren al meermalen gepraat
Voorllchtingsofficier H Dijkers ziet de tor
komst echter niet zo somber in. omdat het
takenpakket van de MIJ) de laatste jaren a!
leen maar is uitgebreid Zo verleent de dienst
sinds een paar jaar ook medewerking aan de
kustwTvhrvfuchtcn. ..Ons takrnpakki*t wordt
niet ingekrompen Aan de organisatie kun
nen ze schaven, maar zolang onze werk
za am heden niet worden beperkt kunnen we
bij bezuinigingsrondes aardig buiten schot
blijven.''
