Floriade: een
prestigezaak
voor het
bedrijfsleven
Leren rochelen als
een Chinees
ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
rachtig, ongelofelijk." De
Amerikaanse komt woor-
den te kort voor de droog
bloemen van de bedrijven Star Dried Flowers
en Hogewoning, beide afkomstig uit Rijns
burg. Zij is niet de enige die enhousiast is. „Ik
hou eigenlijk alleen van verse bloemen, maar
nu ik zie hoe fraai ook droogbloemen eruit
kunnen zien, denk ik er toch anders over. Ik
wist niet dat zij hiermee al zo ver waren",,
zegt ze.
Dit soort opmerkingen lijkt het besluit van de
twee grote Rijnsburgse exportbedrijven om
een stand te huren op de Floriade te recht
vaardigen. Het kost een lieve duit, maar als je
wilt blijven groeien mag je eenvoudig niet
ontbreken op het belangrijkste evenement op
het gebied van de sierteelt en tuinbouw.
Commercieel directeur N.P. Kortese van Star
Dried Flowers mikt op een verdere uitbrei
ding van de handel naar alle windstreken van
de wereld. „Vergis je niet", stelt hij nadrukke
lijk, „hier komen bezoekers uit alle wereldde
len. En dat zijn niet alleen mensen uit de
groothandel, maar ook consumenten. Die
zeggen: verrek wat leuk, nooit geweten dat
zoiets bestaat. Het is kortom een middel om
het produkt bekender te maken en zo Weer
nieuwe markten aan te boren."
Hogewoning, presenteert zich met een
stand die is ingericht als een huiskamer. „Dat
hebben we bewust gedaan, want in de huis
kamersfeer kun je goed laten zien wat je met
droogbloemen kunt doen", zegt produktont-
wikkelaar Van den Burg van het Rijnsburgse
bedrijf dat naar 40 landen exporteert Zonder
schroom erkent hij dat hij geregeld glunde
rend tussen het publiek staat om naar allé
positieve reacties te luisteren.
Maar of er meer droogbloemen door wor
den verkocht?
Van den Burg weet het niet. „Na een ad
vertentie kun je ook bijna niet meten hoeveel
je meer verkoopt. Als ik de uitbater van een
bloemenwinkel verderop het terrein mag ge
loven, is er opvallend veel vraag naar droog
bloemen. Afgezien daarvan speelt bij ons oolc
het prestige mee. Wij zijn aan onze stand ver
plicht om hier aanwezig te zijn."
Stand
Nederland is het, volgens Van den Burg, aan
z'n stand verplicht de Floriade te organise
ren. „De hele sector is gigantisch gegroeid.
En bovendien is er sprake van een enorme
uitstraling naar andere sectoren. Waarom
denk je dat multinationals er zo happig op
zijn zich op de Floriade te presenteren?"
Het Bloemenbureau Holland, de in het Leid-
se Flowercentrum gevestigde belangenvére-
niging van bloemenkwekers, ontbreekt uiter
aard ook niet. „De Floriade is de tomende
maanden het trefpunt van de internationale
sierteelt, daar moeten we bij zijn", zegt voor
lichter Jan Willem Anholts. „Van verkopen is
geen sprake. Het gaat om het Nederlands
prestige als produktie- en exportland."
De voorlopige bezoekersaantallen van de ex-
Bedrijven uit de Leidse regio en
Bollenstreek zijn ruim
vertegenwoordigd op de
Floriade. Zij vinden dat zij niet
mogen ontbreken op deze
prestigieuze expositie in
Zoetermeer. Directies moeten
daarvoor weliswaar diep in de
buidel tasten, maar dat hebben
ze er graag voor over om hun
naam vermeld te zien op het
'visitekaartje van de sierteelt en
tuinbouw'. Ook overheden
hebben miljoenen guldens over
voor een presentatie op de
Floriade. „Om aan de
belastingbetaler te laten zien
wat er met zijn geld gebeurt.
positie die eens in de tien jaar wordt gehou
den, lijken de honderden deelnemende be
drijven gelijk te geven. Vooraf verwachtte de
organisatie zo'n kleine drie miljoen mensen
in het park aan de rijksweg tussen Den Haag
en Utrecht. Na een ruime maand blijkt dat
het aantal belangstellenden ongeveer tien
procent bpven de prognoses ligt. In de week
voor Pinksteren denkt men de miljoenste be
zoeker te kunnen verwelkomen.
Slechts enkelen van hen lopen binnen bij
'Futurgion', het onderdeel dat een beeld
schetst van de toekomstige tuinbouw en sier
teelt. De ESA uit Noordifijk staat toont daar
ruimtefoto's, astronautenpakken en voor
beelden hoe planten in de ruimte kunnen
worden gekweekt.
Maar ook de ingewikkelde materie van bio
technologie en plantenveredeling wordt op
de Floriade zo goed mogelijk uitgelegd. „De
Rijksuniversiteit Leiden vindt het slecht als
de biotechnologie in een ivoren toren blijft.
Daarom doen wij mee", zegt A.W. Leistra. Zij
is hoofd van het Transferpunt, het samen
werkingsverband van de Leidse universiteit
en het bedrijfsleven in het Bio-sciencepark.
Het is nog maar kort geleden dat actiegroep
de Woedende Bintjes enkele proefvelden ver
nietigde, die het Leidse bedrijf Mogen her en
der in het land heeft. Het menselijk ingrijpen
in het erfelijk materiaal van planten met be
hulp van bacteriën stuit kortom op veel ver
zet.
„Ja, dat van die ivoren toren klinkt wat pa
thetisch," zegt Leistra. „Maar niet iedereen
vertrouwt ons werk en ziet het nut ervan in.
Wij willen met de presentatie de aversie en
argwaan wegnemen door te laten zien dat
het onderzoek met alle zorg wordt omge-
In de bijna verlaten ruimte van Futurgion,
wist een wat oudere dame het zweet van haar
voorhoofd. Zij blaast uit van de vermoeienis
sen, want de Floriade doe je niet maar even
in een paar uurtjes. Het gebied is bijna 70
>n attractie van het hoogheemraadschap Rijnland krijgt het publiek het gevoel nu zelf eens
i aquarium te staan. foto hiflco kuikrs
hectare groot. Bij de opstapplaatsen van de
monorail die over het terrein voert, is het dan
ook razend druk.
Redelijk bezocht worden de attracties van
de drie hoogheemraadschappen, waaronder
die van Rijnland. Twee glazen wanden snij
den een vijver in tweeën. Het publiek ziet aan
de ene kant vervuild en aan de andere gezui
verd water. Het symboliseert een van de ta
ken van de hoogheemraadschappen: het
schoon houden van het oppervlaktewater.
Belastinggeld
Wat doet een hoogheemraadschap op de
Floriade? „Het is een gelegenheid om te laten
zien wat er met het belastinggeld van burgers
gebeurt", zegt voorlichter Cees Meijer „Op
het eerste gezicht is onze aanwezigheid hier
wellicht wat vreemd. Maar wij hebben na
tuurlijk wel een directe relatie met de tuin
bouw en sierteelt, want wat zouden die zon
der schoon water moeten beginnen? De hele
economie is er trouwens van afhankelijk. We
willen overbrengen dat het hoogheemraad
schap dan wel een van de oudste overheids
instellingen in Nederland is, maar dat de ta
ken nog steeds zeer actueel zijn."
Zo laat een miniatuur-Nederland van 20
bij 20 meter zien wat er gebeurt wanneer de
dijken doorbreken: het water stroomt dan tot
aan Amersfoort. Een plastic zuil, vervaardigd
door het Leidse bedrijf Star Neon, laat zien
dat het weiland zich 5,5 meter onder de zee
spiegel bevindt.
Het totale project kostte twee miljoen gul
den. Het grootste deel van het bedrag werd
door sponsors, zoals het ministerie van ver
keer een waterstaat, op tafel gelegd. Rijnland
zelf heeft de laatste vijf jaar een kwart mil
joen opzij gelegd. Of dat goed besteed is weet
Meijer niet. „Effecten van voorlichting zijn al
tijd moeilijk te meten."
Ook de provincie is aanwezig op de Floria
de. Met de Expo Zuid-Holland bijvoorbeeld
(kosten 1,2 miljoen gulden) die bestaat uit
een 'avontuurlijke ontdekkingstocht van stad
naar platteland'. De argeloze bezoeker wordt
op kinderlijke wijze toegesproken, zelfs door
sprekende vuilniszakken die over het afval
probleem van de provincie spreken.
Niets kan echter in de schaduw staan van
het Nationaal Milieupaviljoen Ecodrome dat
maar liefst 12 miljoen gulden heeft gekost.
Voornamelijk betaald door het ministerie van
volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en
milieu (vrom). In het gebouw krijgt de bezoe
ker een enorme hoeveelheid informatie te
verwerken, waarbij hem op het hart wordt
gedrukt hoe belangrijk het milieu voor de
Het bedrijfsleven en de zich als bedrijfsle
ven gedragende overheid zijn tevreden over
het 'visitekaartje van de Nederlandse sierteelt
en tuinbouw'. De waardering van de bezoe
kers die voor een bezoek aan de Floriade 30
gulden moeten neerleggen, loopt veel sterker
uiteen. Buitenlanders zijn onder de indruk
van zoveel beheersing van de natuur. Neder
landers zijn wat kritischer, en storen zich met
name aan de overweldigende hoeveelheid
commercie. Het wordt verwoord door een
passante. „Als ik zie dat ik op een weg loop
die de DAF-promenade heet, dan baal ik
even als een stekker."
Vier studenten van
Leidse universiteit
lopen jaar college
in Nanjing
De scheiding is opvallend. Aan de
ene kant van de gang een grote
collegezaal gevuld met zo'n
veertig Chinezen: aan de andere kant een
klein kamertje met twee rijen stoelen en
bankjes, gedeeltelijk bezet door buitenlandse
studenten: Japanners, Duitsers, Engelsen,
Nederlanders. De opkomst voor de les Chi
nese conversatie onderwerp veiligheid van
vrouwen en Chinese strafmaat is matig.
De helft van de veertien buitenlanders in het
klasje is aanwezig, zoals gewoonlijk. „Ik had
gedacht Hier in contact te komen met Chine
zen, maar dat valt tegen. Alles is gescheiden,
i We krijgen apart les, slapen in aparte gebou
wen en eten zelfs apart."
Femke Hartog (23) is sinologe, Chinakun-
dige. Samen met vier andere studenten van
het Sinologisch Instituut van de rijksuniversi
teit Leiden studeert ze een jaar in Nanjing,
een grote, wat sombere stad ten noordwesten
van Shanghai.
Jaarlijks gaan via het ministerie van onder
wijs ruim twintig Nederlandse studenten
naar China. Een uitwisselingsprogramma
tussen de Chinese en Nederlandse overheid.
Het Tiananmen-incident is vergeten en ver
geven. De studenten die nu in China verblij
ven, zijn alweer de tweede lichting na de
bloedige onderdrukking van de studentenop
stand en de daaropvolgende, tijdelijke stop
zetting van de uitwisseling.
Naast de enkele econoom, acupuncturist
of bioloog zijn het vooral sinologen die
China gaan. Kosteloos. In huisvesting is voor
zien en met de maandelijkse 370 gulden van
de Nederlandse regering en de 350 yuan
120 gulden) van de Chinese overheid is 't
eenvoudig rondkomen in een land waar de
gemiddelde arbeider het met zo'n 200 yuan
per maand moet doen.
Populair
Een jaartje China is populair bij de sinologen,
hoewel het geen verplicht onderdeel van de
studie is. „Maar je telt niet mee als sinoloog
als je dit niet doet", zegt vierdejaars Ronald
Hazelhet (24). „Vier jaar lanr lees je alles over
Voor de entree van Nanjing Dashua: Ronald Hazelhet (met bril) e
Guitjens en Ma/jo Crompvoets.
dit land, leer je de taal, bestudeer je de cul
tuur. Dit is dé kans om te bekijken hoe 't nu
echt is."
Acht maanden zitten ze inmiddels in Chi
na, de laatste communistische grootmacht.
En die heeft zo zijn eigen kenmerken. Dage
lijkse trek- en duwpartijen voor een plaatsje
in de overvolle stadsbussen, deuren die ach
teloos voor je neus worden dichtgesmeten,
onvermurwbare ambtenaren, neurotisch ge
spuug en gerochel op straat. En immer la
chende Chinezen.
Nanjing, op papier een metropool, moet
het in nachtleven afleggen tegen het nietige
Leiden. Elf uur is doorgaans de hoogste tijd;
Chinezen liggen graag bijtijds op bed. Het
studentenbestaan verliest hier veel van zijn
charme. Het gevoel 'een jaar stil te staan'
overvalt veel studenten, 's Ochtends college,
's middags en 's avonds de leegte. Huiswerk
maken, lezen, brieven schrijven naar huis, en
veel bezoekjes aan medestudenten. Het
weekend wordt vooral besteed aan uitstapjes
jut- en cultuurschoon in de omge
ving.
De aanpassing verloopt met horten en sto
ten. De één leert rochelen op z'n Chinees,
smijt eens een deur dich^o^n££'w «m
ontdekt de Chinese keukên^WnoT? uuudt
meer vast aan de Hollandse normen. Femke:
„Je weet wat je te wachten staat en toch over
valt het je. Het verschil tussen lezen en bele
ven. Je helemaal aan China aanpassen, dat
doe je niet in een jaar."
Monoloog
Perfect Chinees leren evenmin, zo hebben de
Leidse studenten inmiddels ondervonden.
„Het onderwijs is slecht", vindt Marjo
Crompvoets, bijna afgestudeerd. „Moderne
onderwijsmethoden zijn hier onbekend. De
docent houdt een monoloog, je schrijft wat
op en daar moet je het mee doen. We heb
ben tien uur college per week en weinig huis
werk. Niet echt zwaar dus."
„Het meest leer je nog buiten de universi
teit. op straat, in de winkels", zegt Ronald.
Maar hoe ontmoet je een Chinees? Op de
campus van de 10.000 studeiften tellende
universiteit haast iedereen zich van de ene
betonnen kolos naar de andere. Chinezen
zat, maar weinig aanspreekbaar, zo lijkt het
Chinezen basketballen met Chinezen, Chine
zen lopen hard met Chinezen en gezamenlijk
hebben ze, gescheiden van de buitenlanders,
veelal les.
De studentenflat biedt al evenmin veel ge
legenheid tot contact. Een bastion van bui
tenlanders, twintig verdiepingen hoog. een
half jaar oud en al ernstige slijtageverschijn-
selen vertonend Chinese nieuwbouw oogt
zelden nieuw.
Blijft over de man in de straat. Maar diep
gaande gesprekken met een toevallige pas
sant of winkelbediende liggen niet voor de
hand en het sociale verkeer wordt er niet
simpeler op als discotheken alleen voor Chi
nezen toegankelijk blijken.
Feest
Ronald: „De buitenlandse studenten geven
elke zaterdag een feest. Daar komen wel veel
Chinezen op af. Gek genoeg weinig studen
ten, vooral mensen van buitenaf. Die moeten
zich wel laten registreren, maar er is in ieder
geval de mogelijkheid tot contact. Al hangt
het van jezelf af of dat ook dieper gaat dan
oppervlakkige gesprekken.
„En je moet n beetje oppassen hoe je met
Chinezen omgaat. Niet voor jezelf, maar voor
hen. Zij kunnen misschien last krijgen door
bepaalde situaties, gesprekken." Want dat de
buitenlandse studenten in hun doen en laten
worden gevolgd, staat voor hen vast. „Toen
we hier net nieuw in onze studentenflat za
ten, kenden de mensen van de Chinese staf
al onze namen en gezichten. Blijkbaar vooraf
op gestudeerd", vermoedt Femke
„Een Duitse student die zich hier volgens
de Chinezen had misdragen te veel Chine
se vriendinnen, te weinig op college en
naar huis werd teruggestuurd, kreeg precies
te horen wanneer hij wat verkeerd had ge
daan. Dus is er wel enige controle. Ach. zo
lang je je gedeisd houdt, heb je nergens last
Dat laatste moet eenvoudig zijn. Openlijk
kritisch commentaar op de Chinese politiek
wordt lastig als er niet iets aLs politiek in het
vakkenpakket voorkomt en de docenten ex
pliciet vertellen niet op politieke kwesties in
te willen gaan. Ook andere Chinezen roeren
zelden heikele kwesties aan. Ronald: „Ik heb
niet de indruk dat er een taboe op rust. De
meeste mensen interesseert de politiek ge
woonweg niet."
Riante kamer.
Een sprankje Holland in de vorm van een an
sichtkaart met tulpen op de deur en een
landkaart van Nederland aan de muur van de
schaars gemeubileerde maar voor Chinese
begrippen riante studentenkamer. Twee bed
den in plaats van de voor Chinezen gebruike
lijke zes, acht of meer per kamer. De luxe van
een douche op de gang.
Een Philips-wereldontvanger zendt de We
reldomroep uit. De aanwezigheid in Nanjing
van een joint-venture van de electronica reus
kan aan de vele storingen weinig veranderen.
Maar toch, het laatste nieuws uit binnen- en
buitenland in ongecensureerd Nederlands.
Daar kunnen de magere Chinese krant Jes,
zowel qua inhoud als omvang, niet aan tip
pen
Sinterklaas en Koninginnedag hebben de
studenten gevierd op de Nederlandse ambas
sade, die 'zich uitstekend over ons ontfermt'
en één keer in de week eten de Nederlanders
in Nanjing gezamenlijk. „Dat zijn uiteindelijk
toch de meest ontspannen contacten, die
met andere buitenlanders", vindt Ronald.
„De culturele kloof met Chinezen blijft erg
groot."
„En als ze dan zelf toenadering zoeken",
vult Femke aan. „is het vaak met bijbedoelin-
gen. Om hun Engels te oefenen, of omdat ze
denken, mannen dan. dat ie aLs westerse
vrouw met iedereen naar bed gaat. Of omge
keerd. vrouwen die een westerse echtgenoot
zoeken om het land uit te kunnen, I n hine-
se prostituees op westerse feestjes. Zo hou je
je automatisch toch wat meer op de vlakte"
Nooit meer China voor deze studenten?
„Onzin", vindt Marjo. „Natuurlijk is zo n jaar
anders dan je vooraf verwacht. Maar dat is
China. Hei ene moment ben je In staat op
het vliegtuig te stappen, naar huis, even later
denk r 'erover nog een jaar te blijven Die
haat liefdeverhouding die hoort bij China
