naar de top
Onweerstaanbaar
ZATERDAG 23 MEI 1992
Mr. J(aap). J. van
Rijn, voorzitter van de
Raad van Bestuur van
de Internationale
Nederlanden Groep,
een financiële reus.
Op 1 juli gaat hij met
pensioen. 'Een 40-
urige werkweek, dat
lijkt me wel wat...'
foto anp
frans vanderunde
'Alle keren dat ik
werd bevorderd
kwam het wat mij
betrejï te vroeg'
W.E. Scherpenhuysen Rom wordt de opvolger
van mr. J J. van Rijn als voorzitter van de Raad
van Bestuur van de Internationale Nederlanden
Groep. fo to dijkstra fred steenman
YVONNE ZONDEROP JAN HARREN
Het is een knus straatje in het
hart van Katwijk. Huizen, twee,
soms meer, onder één kap.
Nette voortuintjes. Het gevoel bekruipt je dat
je het verkeerde adres hebt, want zo eenvou
dig kan de opperbaas van de Internationale
Nederlanden Groep toch niet wonen. 'Jaap
en Hazien van Rijn' staat op een naamplaatje
dat al heel lang naast de voordeur geschroefd
moet zitten.
In de voortuin een stenen leeuw, diezelfde
als van de Postbank. Het was een vaderdag-
kadootje voor de man die alles al heeft wat-ie
hebben wou en die eigenlijk nergens aan
hecht. Met geen mogelijkheid krijgen drie
volwassen kerels de leeuw nu nog van zijn
plaats.
De groenten voor die dag staan in een tasje
voor de deur. Hazien is thuis. Jaap nog niet.
Hij zal zich even later telefonisch melden.
„Hoe laat moet ik er uiterlijk zijn?" Pal daar
op stapt hij met pretlichtjes in zijn ogen de
woonkamer binnen; had het telefoontje bij
het indraaien van de straat vanuit de auto ge
pleegd. Hij drinkt thee. Nooit meer koffie. En
in de maanden januari, februari en maart
ook absoluut geen alcohol. Hazien: „Zelfs
toen de fusie met de NMB Postbank Groep
eindelijk rond was, konden we geen glas
champagne aan hem kwijt".
Het tekent een sterke wil, een ijzeren disci
pline. Onontbeerlijke eigenschappen voor
wie wil meedraaien in de absolute top van
het bedrijfsleven. Jaap van Rijn werkt, werkt
en werkt. Doordeweeks van zeven uur 's och
tends tot 's avonds elf, twaalf uur. Vrije week
ends zijn er niet bij. Als de baas niet naar
kantoor komt, komt het kantoor namelijk wel
naar hem: meters faxen, stapels brieven, kof
fers vol nota's en rapporten. Hij leest ze ge
wetensvol door in zijn tot werkkamer omge
bouwde schuur, door de familie Van Rijn lief
devol 'het tuinhuis' gedoopt. Als Jaap van
Rijn al thuis is. zit-ie meestal daar. Zó vaak,
dat het zoon Pieter op een goeie zondagoch
tend te kwaad werd. Met planken spijkerde
hij de deur van het 'tuinhuis' dicht.
Maar het hielp niet echt. Al veel eerder
hadden Jaap en Hazien van Rijn hun koers
bepaald. „Als je wilt dat ik altijd thuis ben
voor het eten, dan doe ik dat", zei Jaap ooit
tegen zijn vrouw. „Dan ga ik naar het ge
meentehuis, daar hebben ze vast wel een
baan voor me. En dan kom ik misschien ook
nog wel tussen de middag thuis. Maar an
ders..."
Onweerstaanbaar
Het liep dus anders. Zeg maar gerust héél an
ders dan Van Rijn kon bevroeden. Een loop
baan in het verzekeringswezen was wel het
Steevast rond zeven uur 's ochtends wipt hij even het huis van
zijn dochter Ans binnen. Het staat, twee onder één kap, vlak
naast het zijne en de kleindochters Anoushka en Natasja zitten er
al klaar voor. „Even gedag zeggen en een liedje met ze zingen Als
zijn chauffeur de koffers met stukken voor die dag heeft ingela
den, geeft de rit naar Den Haag, of Amsterdam, of Rotterdam
hem gelegenheid zijn vier ochtendkranten door te nemen.
Het zal wennen zijn, maar op 1 juli rijdt de auto niet meer voor.
Mr. J.J. van Rijn gaat met pensioen en treedt dan terug als voor
zitter van de Raad van Bestuur van de Internationale Nederlan
den Groep, het machtige financiële conglomeraat dat is voortge
komen uit de fusie van Nederlands grootste verzekeraar Nationa-
le-Nederlanden met de bankengroep, die op haar beurt is ont
staan uit het samengaan van de Postbank met de NMB Bank.
Bij Nationale-Nederlanden gaan leden van de Raad van Bestuur
op hun 62st.e met pensioen. Wegens de fusie met de NMB Post
bank wilde Van Rijn wel een half jaartje langer willen blijven,
maar op 1 juli zit hij echt thuis en wijdt hij zich alleen nog aan
zijn commissariaten. „Dan krijg ik misschien een 40-urige werk
week. Dat lijkt me wel wat.
laatste waar hij aan dacht toen hij zijn rech
tenstudie af had. „Ik wilde advocaat worden.
Maar er moest brood op de plank en ik kon
een baan krijgen bij De Nederlanden van
1845. Zo kon ik met Hazien tenminste een
flat in Katwijk betrekken."
„Ik vond het echt een minder soort werk,
de verzekeringsbranche", vertelt Van Rijn nu.
Wist hij veel dat zijn gezin was voorbestemd
voor de bedrijfstak. De eerste tekenen daar
van hadden zich al tijdens zijn rechtenstudie
geopenbaard. Toen verdiende hij iets bij als
verzekeringsagent voor de Nillmij, een van de
maatschappijen die later zou opgaan in de
Aegon.
Hazien vertelt veertig jaar la
ter nog trots: „Hij kreeg 25 gul
den per verkochte polis. Soms
maakte ik de afspraak voor hem.
Dan liep ik langs een garage en
dan zei ik: joh, jij moet je beter
verzekeren, ik zal mijn verloofde
eens langssturen. En dan zei ik
's avonds tegen Jaap: je moet morgen even
daar en daar langs. Dan verdiende hij weer
wat." „Ach ja", zegt Jaap, terwijl hij z'n wouw
liefdevol toelacht. „Ze komt uit een midden
standsgezin. Ze weet wat het betekent om
hard te werken."
Het bleef dus de verzekeringsbranche. En
na een jaar of drie begon Van Rijn het zowaar
leuk te vinden. Hij kreeg oog voor het mana
gement, vond plezier in het regelen der din
gen. Hetgeen ook zijn meerderen niet ont
ging. Want gestaag maar onweerstaanbaar
beklom Jaap van Rijn de ladder. In 1974
kwam hij in de Raad van Bestuur van Natio
nale Nederlanden. Op 1 januari 1989 werd hij
voorzitter, de hoogste positie die een werkne
mer in de verzekeringsbranche in Nederland
kan bereiken.
Opgeklaard «""""i
Toch zou het even duren eer het grote pu
bliek kennismaakte met de flegmatieke Van
Rijn. Dat moment kwam in de lente van
1990, toen 's lands grootste verzekeraar be
sloot een fusie aan te gaan met de NMB-
Postbank. Financieel-economisch Nederland
stond op z'n kop. Grote aandeelhouders,
zoals Aegon en Robeco, waren
woedend. Huns inziens kregen
ze een veel te lage koers gebo
den voor hun aandeel.
Heel on-Nederlands werden
boze woorden gewisseld in de
pers; de Vereniging van Effec
tenbezitters startte zelfs een te
genactie, in de hoop Nationale
Nederlanden op de knieën te dwingen. Mr.
J.J. van Rijn praatte de blaren op zijn tong,
kwam de boze aandeelhouders enigzins tege
moet. En won. al wa6 de glans van de over
winning er wel een beetje af.
Tegelijkertijd kwamen veel assurantie-tus
senpersonen in opstand. Zij zagen hun
broodwinning in gevaar komen. Als Nationa
le Nederlanden zijn verzekeringen voortaan
via het postkantoor zou gaan verkopen,
dreigde voor hen een werkloos bestaan. Ook
zij besloten tot een boycot, maar kwamen
daar later weer van terug.
De lucht is nu weer opgeklaard. Dat het
verzet tegen de fusie Jaap en Hazien van Rijn
niet in de koude kleren is gaan zitten, moge
duidelijk zijn. Hazien: „Er zijn destijds veel
nare dingen over mijn man gezegd en gesug
gereerd. Alsof hij de tussenpersonen doelbe
wust had verraden. Dal kwam hard aan, want
juist Nationale Nederlanden benadrukt het
belang van een goede adviseur bij het afslui-,
ten van verzekeringen."
Van Rijn zelf: „Ik wilde de tussenpersonen
juist met hun neus op de feiten drukken. De
markt voor zelfdoeners in de verzekering
branche groeit behoorlijk. Daar doet onze fu
sie met de NMB-Postbank niets aan toe of af.
Veel mensen doen dal soort dingen graag
zelf, en niet alleen omdat het goedkoper is. Ik
niet. Ik behang ook niet zelf."
Van Rijn geeft nog steeds hoog op van de
tussenpersoon in het verzekeringswezen.
„Het verzekeringsbedrijf heeft wel de naam
dat het mensen in de kou laat staan, maar
grosso modo verloopt het vlekkeloos. Het
dienstbetoon is hoog in vergelijking met an
dere bedrijfstakken. Het is op het overdreve-
ne af. Daar zijn goede begeleiders voor nodig
en dat zijn de tussenpersonen."
Onmachtig
De Internationale Nederlanden Groep is nu
een vaststaand feit, al fronsen de meeste
mensen hun wenkbrauwen bij het horen van
de naam. Het zal wel enige jaren vergen eer
de ING een ingeburgerd begrip is, denkt Van
Rijn. Zelfs menig lokettist op het postkantoor
weet ternauwernood dat hij/zij geacht wordt
mingsraad en aandeelhoudersvergadering tot
wetgeving. Trouwens, wat is macht? Dat is
het vermogen om iets tot stand te brengen.
En dat is echt niet iets van: hup. daar gaal-ie.
Daar komt veel voorbereiding aan te pas.
Veel erger is het als je iets niet tot stand kunt
brengen. Je moet zorgen dat je niet onmach
tig wordt."
Belangrijke beslissingen, zo benadrukt Van
Rijn, neem je als bestuurders met z'n allen
En rationele, zakelijke overwegingen zijn
daarbij van groter belang dan de toevallige
persoonlijke voorkeur van de voorzitter
„Neem de fusie met de NMB-Postbank. Wij
hebben er nooit een geheim van gemaakt dat
Nationale Nederlanden en ABN eert heel
goede band hadden. De ABN leek qua be
drijfscultuur sterk op Nationale Nederlanden
Maar zakelijk gezien was een fusie niet ver
standig, onder meer omdat in de Verenigde
Staten (waar beide concerns grote belangen
hebben; red.) banken niet samen met verze
keraars mogen opereren. Bovendien pasten
Nationale Nederlanden en NMB Postbank
veel beter bij elkaar gezien hun marktposi
ties. Het was veel verstandiger om samen te
gaan met de NMB-Postbank. En dat bevalt
uitstekend."
Afstand"*"""*
Vanaf I juli mogen de nieuwe bestuurders
het gelijk van Van Rijn gaan bewijzen. Zelf
wil hij zich vanaf die datum absoluut nergens
meer mee bemoeien. „Ik vind hel wel jam
mer, hoor. Eigenlijk vind ik eT niets aan", zegt
Hazien. al even openhartig als haar echtge
van Rijn wel toegeven dat delegeren niet zijn
sterkste punt is. Het liefste leest hij alles, weet
hij alles, blijft hij dicht bij de mensen in zijn
bedrijf. „Alle keren dal ik werd bevorderd
kwam het wat mij betreft te vroeg. Ook toen
ik in de Raad van Bestuur werd benoemd. Ik
moest bij Jan van der Velden komen, presi
dent van de Raad van Bestuur, ik wist niet
waarom. Toen ik Hazien belde om het
nieuws te venellen, reageerde ze ontzettend
enthousiast Maar ik vond er niks aan. Ik wil
de liever nog wat langer bij de maatschappij
blijven waarsan ik directeur was Maar ja.
weigeren om zitting te nemen in de Raad van
Bestuur is ook zo wat
Wat hem vooral moeilijk viel. was de af
stand tot de werkvloer die het besturen met
zich meebrengt. „Je hebt het gevoel dat je
een vertekend beeld krijgt van de werkelijk
heid. Zodra er problemen zijn. komen ze bij
jou. móeten ze ook bij jou komen Maar van
de gewone gang van zaken hoor je niet zo
veel."
„Mijn collega-bestuurders zagen dat wel.
Maar ze wisten, het trekt wel bij Op een ge
geven moment wen je aan die afstand, vind
je een manier om er mee om te gaan Ik heb
het de laatste jaren ook zien gebeuren met
nieuwe collega s in de Raad van Bestuur die
moesten even wennen Ach ja. als je ouder
wordt .je wordt wiser, saddcT and wiser
Sadder? Echt waar?
Van Rijn kijkt in zijn glas en z'n ogen la
chen; „Nee, niet sadder Eigenlijk helemaal
niet sadder,"
'Machtig?
Ik?
Welnee!'
Op 28 januari 1991 onthulde Mr. Jaap van Rijn de naam en het logo van de nieuwe groep Inter
nationale Nederlanden. foto dijkstra iridstmnman
verzekeringen te verkopen die bij de Interna
tionale Nederlanden vandaan komen. Laat
staan dat de gemiddelde burger zich reali
seert dat de ING de grootste belegger is die
Nederland rijk is. Het concern heeft zo n
twaalf miljard gulden belegd in Nederlandse
beursfondsen. Een veelvoud van dat bedrag
is belegd over de hele wereld. Met een ba
lanstotaal van een kleine 300 miljard gulden
is ING een van de grootste concerns in ons
land.
Dat moet Jaap van Rijn toch een machtig
gevoel geven. „Machtig? Ik? Welnee", ripos
teert hij. „Je bestuurt niet in je eentje, je doet
het met een heel stel collega's. En je hebt met
van alles rekening te houden, van ondeme-
noot. Straks hoeft ze niet meer op recepties
te verschijnen, samen of in plaats van haar
man. Ze hoeft geen contacten meer te onder
houden met de collega's annex concurrenten
die het verzekeringswereldje rijk is. „Niet al
leen papa. maar ook mama gaat met pen
sioen", stelt tweede dochter Els feitelijk vast.
Later op de avond gaan Jaap en Hazien
van Rijn een gebakken visje eten op het Kat
wijkse strand. In een gewone trui. met de gi
rocheques op zak, geef je Van Rijn hooguit
het beheer over een sigarenzaak, maar beslist
niet de topfunctie die hij bekleedt Zo vaak
mogelijk, schuift de familie Van Rijn aan bij
hun favoriete strandtent
Turend over het wilde water, wil mr. J.J.
Jaap van Rijn verlaat jinanciële reus Internationale Nederlanden
