De vissers achter het net
ZATERDAGS BIJVOEGSEL
'AT
eindredactie: willem schrama
ZATERDAG 23 MEI 1992
VORMGEVING: FRED VAN GELDEREN MARCO KROES RUUD VOGELESANG
Veiling in het Deense Hirtshals. Geen klokken op de afslag, n
(op de foto) zijn Deense inkoper.
annet van aarsen
m errückte Hollander', noemen
de Denen de handelaren die
W ieder jaar vanaf begin mei tot,
grofweg, halverwege juli hun huurhuizen in
Skagen en omstreken betrekken. Ze snappen
niets van de drukte die de Nederlanders ma
ken om het zilveren visje met de blauwe rug.
Met verbazing keken ze bij voorbeeld naar de
paniek, die in de week van 11 tot en met 15
mei in het Nederlandse kamp uitbrak. De
aanvoer van de maatjesharing was zo gering
dat iedereen als een idioot stond de bieden
op de paar rijtjes pallets in de visafslag. Het
gevolg: de prijzen stegen tot astronomische
hoogten. Het thuisfront in Nederland be
dacht al noodplannen en even werd er zelfs
met de gedachte gespeeld Vlaggetjesdag te
verschuiven. De Denen wezen naar hun
voorhoofd. Zij hebben volgens de Nederland
se handelaren dan ook geen verstand van
maatjesharing.
„Het is maar goed dat je vorige week niet
bent gegaan", zegt Krijn Parlevliet, inkoper
van het Katwijkse bedrijf Ouwehand, in het
vliegtuig van Kopenhagen naar Aalborg.
„Toen was het echt nog niets. Met een beetje
geluk begint het deze week te lopen." Wan
neer hij 's avonds laat in Skagen arriveert,
grijpt hij meteen naar de telefoon. Susanne
Dreweso directrice van Unifisk, het Deen
se bedrijf waar Ouwehand nauw mee samen
werkt heeft informatie over welke schepen
voor de veiling van maandag binnenlopen en
hoeveel haring ze aan boord hebben. „Dat
ziet er beter uit", zegt Parlevliet tevreden als
hij de telefoon neerlegt. De aanvoer maan
dagmorgen zal duizenden kisten hoger zijn
dan tot dan toe het geval is geweest. Volgens
de algemene opinie echter nog steeds te ma
ger.
„Ons streven is altijd om alle haring die we
nodig hebben, in zes weken op te kopen. Dat
halen we nooit, maar de haring die daarna
wordt gevangen is altijd minder van kwali
teit", aldus Parlevliet. Als de zaken doorgaan
zoals ze nu lopen, kunnen de handelaren het
vergeten dat ze de doelstelling ook maar be
naderen. Nu al is duidelijk dat het befaamde
spreekwoord de vis wordt duur betaald letter
lijk ook voor de consument gaat gelden.
Nederlandse groothandels stropen Deense haringveilingen af
waarin naast haar nog een vertegenwoordi
ger uit de handel zit en twee afgevaardigden
uit de visserij. Het Haringcomité heeft onder
andere als taak de aanvoer van harihg te stu-
.Nerveus
Maandag om vijf uur 's ochtends verschijnen
de inkopers van van zes, zeven grote Neder
landse bedrijven op de afslagen. Er zijn twee
haringveilingen in Denemarken, één in Ska
gen en één in Hirtshals, vijftig kilometer ten
zuidwesten van Skagen. Nerveus zijn de han
delaren allemaal. Deze week is het hun
laatste kans om hun slag te slaan. Zaterdag
Vlaggetjesdag moet er genoeg haring in
Nederland zijn om aan de vraag te voldoen.
Genoeg in ieder geval voor de talloze haring-
feesten en -buffetten en genoeg om de trek
van de gewone consument te stillen. Zoals
het er tot nu toe echter uitziet, weten de
schepen de vis nog niet te vinden.
De gunstige berichten van zondagavond
blijken maandagmorgen minder goed uit te
pakken. De kwaliteit van veel partijen laat te
wensen over. De grote haring is vaak niet vet
genoeg; verder wordt er veel kleine vis aange
voerd. Uitmuntend van kwaliteit overigens
en uitstekend geschikt om tot maatje ver
werkt te worden. Probleem is echter dat er
veel ondermaatse vis tussenzit, waar niets
mee gedaan kan worden.
In Skagen beginnen Krijn Parlevliet en zijn
compagnon Jan de Graaf (directeur van een
Spakenburgs bedrijf waarmee Ouwehand sa
menwerkt in de inkoop) de haring te keuren.
Ze knijpen in de vissen, trekken het vel eraf,
bekijken hoeveel vet er op de mg zit en of de
maag voedsel bevat. Nu en dan nemen ze
een hap uit de mg. 'Sleets', constateert De
Graaf. Alleen de haring afkomstig van de Ast-
rid lijkt de moeite waard te zijn. Jaap Haas
noot, de tweede inkoper van Ouwehand,
heeft inmiddels de aanvoer in Hirtshals aan
een zelfde onderzoek onderworpen. Hij zal
echter in Skagen gaan kopen, terwijl Parle
vliet en De Graaf Hirtshals voor hun rekening
nemen. Ergens tussen beide plaatsen kruisen
de twee auto's elkaar. Snel wordt de nodige
informatie uitgewisseld.
Ook de aanvoer in Hirtshals blijkt niet he
lemaal aan de verwachtingen te voldoen. Een
paar partijen worden afgekeurd en doorge
draaid. De vis kwam vrijdag of zaterdag al
binnen. Aan het einde van de morgen staat
de haring nog steeds in het veilinggebouw,
overdekt met een gele vloeistof. Voer voor de
vismeelfabriek.
Prijzenslag
De veiling van Hirtshals. Rond zes uur zijn de
handelaren - kind aan huis hier - er allemaal.
Naast de vertegenwoordigers van Ouwehand
en de Graaf lopen onder andere Diek Parle
vliet van P&P, Arie Hoek en een andere Spa
kenburger met de naam De Graaf nerveus
heen en weer. Ze maken - allemaal - druk ge
bruik van de draagbare- telefoon. De hele
ochtend wordt nauw contact onderhouden
met de vertegenwoordigers in Skagen en Ne
derland.
Als de veilingmeester een beer van een
Deen de klok luidt, begint een voor de leek
ondoorzichtig spel. Tevoren hebben sommi
ge handelaren afspraken gemaakt, die echter
tijdens het bieden vaak net zo makkelijk weer
worden geschonden. Al dan niet kopen hangt
van veel factoren af. Bijvoorbeeld van de prij
zen op de veiling in Skagen, die ongeveer ge
lijktijdig loopt.
„Het is niets", zegt Arie Hoek als de eerste
partijen zijn verkocht. „Zodra ze hier in
Hirtshals door hadden dat de prijzen in Ska
gen zo hoog waren, gingen ze ook als gekken
bieden. Je kunt het beste zorgen dat je de
eerste rijtjes opkoopt. Dan liggen de bedra
gen nog niet zo hoog. Bij die eerste partijen
schommelde de prijs rond de zes. zeven kro
nen. Vlak daarna werd de situatie in Skagen
doorgeseind. En gelijk verdubbelden de prij
zen zich hier zo ongeveer." De Neptuges, een
Noorse boot, heeft een goede dag in Hirts
hals. De vangsten van twee dagen leveren
uiteindelijk bijna een half miljoen gulden op.
De handelaren worden gekweld met vele
vraagstukken. Zoals: 'Zal ik nu kopen of o
een uur?' En: 'Misschien kan ik het zelfs beter
morgen doen'. Ook als een handelaar genoeg
heeft opgekocht, kan het voorkomen dat hij
door biedt op volgende partijen. Anders gaat
de concurrentie misschien naar huis met een
partij veel goedkopere haring.
„Natuurlijk blijf ik ook bij de veiling van elf
uur", zegt Diek Parlevliet. „Het geeft name
lijk een naar gevoel als bijvoorbeeld Ouwe
hand er van door gaat met een koopje." Voor
P&P, waar hij op één van de directiestoelen
zit, ligt de zaak gecompliceerder dan voor de
bedrijven, die zich alleen met de groothandel
en verwerking bezighouden. P&P heeft een
aantal trawlers in de vaart en is dus gebaat bij
hoge prijzen in Denemarken. Als op de vei
lingen daar veel geld moet worden neerge
teld, heeft dat automatisch tot gevolg dat het
ook goed zit met de prijzen voor de van Ne
derlandse schepen afkomstige haring. Aan de
andere kant heeft P&P de aanvoer uit Dene
marken nodig om aan de vraag van de klan
ten te voldoen, natuurlijk het liefst tegen een
lage prijs. „Het is dus niet alleen een kwestie
van hier bieden om de prijzen hoog te hou
den", aldus Parlevliet.
Problemen
Haringkaken bij Unifisk in Skagen.
FOTO ANNET V.
Skagen, het uiterste noorden van Denemarken.
Alleen bereikbaar via een weg en een boemel-
trein midden door woest duingebied, lijkt het op
het einde van de wereld.
Bij de Denen zeifis het pitoreske plaatsje op het
puntje van een smalle landtong zeer geliefd als
vakantieoord met als gevolg dat Skagen inde
zomer duizenden inwoners meer telt. In mei, als
de hotels nog leeg zijn en er in de jachthaven
weinig gebeurt, is de plaats waar de Oostzee en
■•"""H de Noordzee samenko
men het jachtterrein
van een kleine Neder
landse kolonie. Bazen
en inkopers van de
grootste visgroothan-
dels stropen er de ha
ringveilingen af. Meer
dan zestig procent van
de haring die in Neder
land over de toonbank
gaat, is gekocht in De
nemarken.
Verslaggever Annet van
Aarsen was er afgelo
pen week bij en keek er
naar. Bericht van de
Deense veilingen.
f DUT
Krijn Parlevliet en Jan de Graaf flitsen tussen
door even van Hirtshals naar Skagen. Bij Uni
fisk staat het ontbijt klaar Deense koffie-
broodjes, bolletjes met beleg en ook moet
er het een en ander geregeld worden. Ouwe
hand en De Graaf laten een deel van hun ha
ring al in Denemarken verwerken. Bij Unifisk
dus, maar dat dat aan het begin van het sei
zoen problemen geeft wordt maandag al dui
delijk. De haringkakers blijken hun handig
heid nog niet op snelheid te hebben. Ook het
emmeren van de haring mist vaart. Dus moet
één vracht extra zo'n zeshonderd kisten
vers en onbewerkt naar Nederland vervoerd
worden. Alleen de grotere haringen komen
daarvoor in aanmerking. Bij de kleinere dur
ven Parlevliet en De Graaf het niet aan. De
partij is zeer geschikt als maatjesharing maar
maar moet zo snel mogelijk worden ver
werkt.
„Alle Denen geven problemen", zegt Jan
de Graaf tegen Unifisk-directrice Susanne
Dreweso. Dan, om het goed te maken: „Maar
jij bent toch een van de betere." Jaap heeft
inmiddels telefonisch laten weten, een po
ging te wagen nog een partij grote haringen
op te kopen in Skagen. Tegen twee uur blijkt
alles geregeld. „De kop is eraf zegt Jan de
Graaf tevreden. „Morgen kunnen we voor
zichtiger gaan bieden." De heren handelaren
beginnen aan hun middagdutje.
Voor Susanne Dreweso sinds eind jaren
zeventig bekend met de Nederlandse vishan
del zit de dag er echter nog niet op. Uni
fisk heeft nog vele kisten haring af te hande
len. En dat moet goed gebeuren want de ver
werking van de haring is één van de belang
rijkste factoren die de kwaliteit bepalen Zo
moet de vis. nadat ze is gevangen, zo snel
mogelijk worden gesorteerd en gekaakt.
Het kaken waarbij de kieuwen, de gal
blaas. het hart, de lever en de maag worden
verwijderd heeft de noodzakelijke snelle
ontbloeding tot gevolg. Alleen de pancreas-
klier, waarin enzymen zitten die het rijpings
proces bevorderen, blijft zitten. Het bloed
moet zo snel en volledig mogelijk uit de ha
ring omdat het een perfecte voedingsbodem
voor bacteriën is. Direct na het kaken be
hoort de Hollandse Nieuuv gepekeld in va
ten, of emmertjes, te worden verpakt.
Toezicht
Om het hele proces in goede banen te leiden,
moet een complete planning worden opge
steld. Susanne Dreweso heeft daarom
vanachter het bureau heel wat te regelen. Ze
blijft echter „cool". Naast het runnen van het
bedrijf is de directrice ook druk met werk
zaamheden voor het Deense Haringcomité.
Susanne Dreweso: „We doen alles via de
veiling. Belangrijk daarom, dat er genoeg
aanvoer van de goede soort is, maar niet zo
veel dat de prijzen instorten. Het comité
heeft de bevoegdheid om binnen bepaalde
grenzen te schuiven met de weekquota, als
dat nodig mocht zijn om aan de vraag te vol
doen. Daarnaast geven we de vissers advie
zen welke haring op het moment het meest
in trek is en waar die gevonden kan worden.
Het seizoen loopt erg kort en de Denen heb
ben vaak geen zicht op wat de Nederlanders
willen."
Ze heeft, anders dan de meeste Denen, wel
begrip voor de situatie. „Nee, de Nederlan
ders zijn niet gek. Ik begrijp best waarom ze
zo hectisch reageren. Alles hangt van een
paar maanden af. En ze moeten op de veilin
gen in zo'n korte tijd zoveel beslissen. Het
gaat om tienduizenden guldens in een paar
minuten. Als de veilingen voorbij zijn, ont
staan er weer nieuwe problemen. Het trans
port van alle vis moet aan het eind van de
dag geregeld zijn. Als we drie uur verkeerd re
kenen, ligt het hele systeem plat. En we moe
ten ook nog proberen uit te vinden wat er de
dag daarop gaat gebeuren."
rimvi-plf' a apr»»»
Soms lijkt het er op dat de Nederlandse han-
delaren tijdens de afslagen eikaars bloed wel
kunnen drinken, maar zodra de partijen vis
van eigenaar zijn verwisseld ontvouwen de
contacten zich verbazingwekkend innig. „Je
hebt toch een paar maanden met elkaar te
maken", is de stelling, en: „Zo kun je van el
kaar nog eens horen wat er loos is". Iedereen
verklaart er nooit geweest te zijn maar het ca
feetje waar de Deense - doch slechtere - ver
sie van Elly en Rikkert voor drie miljoen gul
den vijf jaar lang iedere avond speelt. Wijkt
een geliefde ontmoetingsplaats.
Als het weinig getalenteerde Deense duo
niet te luidruchtig liederen de zaal in staat te
blèren, gaan daar bij voorkeur de stoere ver
halen en de laatste roddels over tafel. Maar
ook in restaurants vinden de handelaren
hoewel niet iedere avond de juiste am
biance. l.aat wordt het bij voorkeur echter
nooit. De volgende ochtend moeten ze al
weer voor vijven op de veiling staan.
Zo ook dinsdag. Hetzelfde ritueel herhaalt
zich. Keuren, heen en weer lopen, met elkaar
smoezen en veel telefoneren. Anders dan
maandagmorgen is er nu ineens sprake van
een redelijke hoeveelheid aanvoer, hoewel op
topdagen makkelijk het dubbele wordt ver
handcld. In ieder geval lopen de veilingen tot
laat in de dag. Door de beterr aanvoer zijn
ook de prijzen wat gekelderd Een Deense rr
der maakt desondanks met zijn drie schepen
een flinke winst. „Nu kan je vanmiddag gaan
golven", zegt Diek Parlevliet. „Morgen ook
antwoordt de Deen pesterig.
lan de Graaf en Krijn Parlevliet vermaken
/K h prima als ze bij toeval 060 parii) haring
voor een wel zeer lage prijs op de kop weten
te tikken. Niemand bood mee. Even later
staan ze bij de kisten en gaan de duimen om
hoog. Ook de Deense inkoper van een Spa
kenburger bemoeit zich ermee. „Dat was de
deal van de dag", zegt hij. De enorme prijs
verschillen soms een paar honderd pro
cent blijven ook voor de handelaren on
vert Iwibwr HM tndl iriMi nu I whuumI
maken", zegt Parlevliet, als een zakenrelatie
hem ernaar vraagt. „De kwaliteit van die par
tij was nauwelijks minder dan die van de
rest."
