Denksport
L
VRIJDAG 22 MEI 1992
PUZZEL
SCHAKEN
Nummer 21
Horizontaal: 1. Geelkoper; 5.
deel van het oog; 8. vocht; 12.
gebedenreeks; 14. ploegsnede;
15. genade; 18. sleepnet; 19.
Europ. rivier; 20. voegwoord;
21. zangstem; 22. stad op de
Bahama eilanden; 23. klepper;
25. eetgerei; 27. scheepstouw;
29. huisdier; 30. vogel; 31. fruit;
33. kleur; 35. schaakstuk; 37.
i asvaas; 38. stemming; 40. ten
bedrage van; 42. grap; 45. meis-
jesnaam; 47. grof; 49. plant; 50.
1 verwonding; 52. cilinder; 53. to-
neelstuk; 56. handigheidje; 58.
muzieknoot; 59. mesthoop; 61.
j knaagdier; 62. mop; 64. boom;
65. ogenblik; 67. boksterm; 68.
hooistapel; 70. stuk; 72. afgod;
74. voorspoed; 76. ingang; 78.
i stap; 80. geliefde van Zeus; 81.
vreemde munt; 82. ijzerhou-
dende grond; 83. drank; 86.
voorteken; 88. leermeester; 89.
dierenloop; 90. sport; 91. koste-
i loos.
Verticaal: 1. Inwendig or
gaan; 2. insekt; 3. een zekere; 4.
nieuwe ster; 5. jaargetijde; 6.
akelig; 7. neon; 8. vleesgerecht;
9. voertuig; 10. retour; 11. Fran
se schilder; 13. landhuis; 14.
roofdier; 16. bijb. reus; 17. be
gerig; 18. jong dier; 22. kunst
gras; 24. laaan; 26. drank; 28.
honorabel; 30. paard; 32. toets
alleen; 33. uitroep; 34. karakter;
36. mondeling; 39. bloei; 41. de
moed hebben; 43. vrij; 44. takje;
46. geestdrift; 48. kostbaar; 51.
derhalve; 54. gedwee; 55. vaar
tuig; 57. fototoestel; 60. voor
zetsel; 61. verstand; 63. wapen;
64. deeg; 66. telwoord; 67. ge
reed; 69. gaard; 71. trottoir; 73.
drukte; 75. rijtuig; 77. kippen
loop; 79. luchtvervuiling; 83.
bergpas; 84. door; 85. steen
soort; 87. soort onderwijs;
bordspel.
Oplossingen, per briefkaart,
dienen uiterlijk dinsdag a.s. in
ons bezit te zijn. Indien per post
wordt ingezonden, als volgt
adresseren: Redactiesecretari
aat, Uitgeversmaatschappij
Leidsch Dagblad b.v., Postbus
54, 2300 AB Leiden.
Oplossing
nummer 20
modest-eest-kaart
0-o-laatst-noga-a
ontvangst-kol-nor
re-l-die-genoeg-b
desem-erker-m-ego
-rog-ijl-inkt-snit
w-perk-pet-agaat-
eb-lief-m-r-opaak
erp-brug-menu-man
serre-t-w-mode-ro
-koest-hit-talg-1
leve-thee-va-boa-
uri-t-elger-kudde
s-narcis-iel-r-eg
tic-oir-ondergang
1-idee-modena-r-e
greep-knie-spijker
Winnaars
De handdoeken gaan deze week
naar C. B. Jansen, Baron van
Wassenaarstraat 70, 2223 JK
Katwijk aan Zee(kruiswoord) en1
A. van der Horst, Bachstraat 22,
2324 GL Leiden (cryptogram).
Cryptogram
nummer 21
Horizontaal: 5. Ontsnapping
per slee?; 7. Horen aan de
groente te zitten; 8. Beiden pas
sen in het rijtuigje; 9. Kan op de
kop van een schaap; 10. Met el
kaar schrijven is een kwestie
van vormen; 13. Positieve Oost
europeaan; 15. In de omgang
met zijn meisje niet zo verlegen!
17. Periode waarin het toilet
niet vrij was; 18. Handen van
kinkels; 19. Getapt deuntje.
Verticaal: 1. Het loon van een
insekt?; 2. Die wielrenners blij
ven lang zitten; 3. Vissen die
niet in de greop blijven; 4. Zorgt
voor spanning in het water; 5.
Het eten van een verbitterde
echtgenoot; 6. Alledaags laag;
11. Geurig en verkwikkend voor
de maat; 12. Je bent niet afwe
zig, gesnapt!; 14. Extra verdien
ste van een Brabantse plaats;
16. Vluchtiger kan het niet in
Friesland.
Oplossing
cryptogram 20
p -k-t
teruggave
-h-o-i-m-g-w—
vertrekpremie
-a-h-r-e-n-e-p-
toerenregelaar
e—s-n-f-es-
riet-topsport-
as-e-t-o-e-
gezet-leergeld
-e-w-r—i—1
ongewapend
-t-r-f—
-f-w-b
akkoord
-e-r-u-
kippig
FILATELIE
MARGARIDA Marie Oliveira Lo
pes da Cunha ontwierp de 80
ct.-zegel, die 16 juni ter gele
genheid van het 100-jarig be
staan van de Nederlandse Ver
eniging voor Kindergeneeskun
de uitkomt. Zo'n naam zullen
we als ontwerpster van een Ne
derlandse zegel niet gauw te
genkomen. Maar dat kan dit
jaar, nu de PTT in het kader van
Europa '92 voor bijna al haar
zegels buitenlandse ontwerpers
heeft aangetrokken.
Margarida Oliveira is een Por
tugese. Ze is nog maar kort ont
werpster en ze moet nog veel
ervaring opdoen, zegt ze zelf.
Maar ondanks het door haarzelf
verondersteld tekort aan erva
ring, heeft ze er een mooie zegel
van gemaakt. Afgebeeld worden
een teddybeer met stethoscoop
en een lijnenspel op beeld
scherm en grafiekpapier. Met
dit lijnenspel wordt het verblijf
in het ziekenhuis gesymboli
seerd. Het speelgoedbeertje
heeft ze ingepast als typering
voor het kind-zijn. De verbinte
nis tussen de teddybeer en de
grafieken komt tot stand door
de stethoscoop, die de aanwe
zigheid van de kinderarts ver
raadt. De zegel is liggend en de
oplage bedraagt 16 miljoen.
Kleuren: geel, magenta, cyaan
en zwart.
De Vereniging voor Kinderge
neeskunde werd op 15 juni 1892
opgericht door een aantal direc
teuren van kinderziekenhuizen.
Zij maakten zich zorgen over de
slechte omstandigheden waar
onder veel kinderen in Neder
land leefden. Het is nu bijna on
denkbaar maar nog nauwelijks
honderd jaar geleden overleden
120 van de duizend levend ge
boren kinderen.
OOSTENRIJK--Het komt niet
vaak voor in de Oostenrijkse
postgeschiedenis, maar 27
maart was het zover: de uitgifte
van een blok. Met dat blok,
waarin een 5,50 schilling-zegel
wordt het 150-jarig bestaan her
dacht van de Wiener Philhar-
moniker. Afbeelding: twee mu
sicerende engelen; oplage van
het blokje: 2.7 miljoen stuks.
Op dezelfde dag nog een Oos-
TRATADO ANTARTICO
ESPANA CORREOS 55
tenrijkse bijzonderheid: een se
rie van vfer zegels onder de titel
"natuurwetenschappers (bijna
elke Oostenrijkse emissie be
staat slechts uit één zegel). Op
de zegels portretten: 5 s., 250ste
geboortedag van de minaroloog
Franz Joseph Müller (1742-
1825); 5,50 s., 175ste sterfdag
van de natuuronderzoeker Paul
Kitaibel (1757-1817); 6 s., de
ontdekking van het Doppler-ef-
fect 150 jaar geleden door
Christian Doppler (1803-1853)
en 7 s., 25ste sterfdag van de
Nobelprijswinnaar voor chemie
Richard Kuhn (1900-1967). Van
elke zegel zijn 2,9 miljoen stuks
aangemaakt.
Het 100-jarig bestaan van de
vakbond voor spoorwegperso
neel werd 3 april herdacht door
de uitgifte van een 5,50 s.-zegel
(oplage 2,9 miljoen). Op de ze
gel het toenmalige embleem
van de bond.
STEMPELNIEUWS-Tijdens
de 'open dagen' van de Konink
lijke Luchtmacht op Gilze-Rijen
op 19 en 20 juni zal een bijzon
der stempel "Koninklijke Lucht
macht 19.VI. 92-16 veldpost"
worden gebruikt. Correspon
dentie moet gezonden worden
naar: Centraal Veldpostkantoor,
Postbus 90003, 3509 AA
Utrecht.
IN 'T KORT--Andorra/spaans:
14 februari, bewoners van An
dorra, 25 ptas, boerin.
Cyprus: 25 november, kerst, 5
c., Christus geboorte, 15 c., de
Heilige Basilius en 17 c., de
doop van Christus; 3 april,
Olympische Zomerspelen, 10 c.,
zwemmen, 20 c., verspringen,
30 c., hardlopen en 35 c., dis
cuswerpen.
Portugal: 24 januari, Portu
gees voorzitterschap EG, 65
esc., embleem; 24 januari, 19de
eeuws aardewerk, drie keer 40
en 65 esc., blok met 260 esc.-ze
gel; 7 februari, koninklijke
schatten, 38, 65, 70, 85 en 125
Spanje: 27 december, 100ste
sterfdag poolonderzoeker Car
los Ibanez de Ibero (1825-1891),
25 ptas, portret, 55 ptas, het on-
derzoekschip Las Palmas; 20 ja
nuari, beroemde vrouwen, to
neelspeelster Margarita Xirgu
(1889-1969), 25 ptas, portret; 14
februari, tekenwedstrijd Expo,
25 ptas, vloot Columbus; 21 fe
bruari, dag van de postzegel, 27
ptas, Don Pedro Rodriguez Pe
rez (1723-1802), posthervormer.
1
A-k
4
a
A
i
i
1
i
i
1
ES
-
0
4*
De 'sensationele weerlegging'
van een beroemde eindspelstu
die uit 1913, van de Tsjechische
componist Moravec, blijkt (ge
lukkig) op een onjuiste ziens
wijze te berusten. De stelling
waar alles om draait is weerge
geven in diagram 1De redactie
van het kwartaaltijdschrift
EBUR maakte gewag van een
artikel in 'Postsjakk', waarin de
Russische schaker Eivind
Gjelseth aangaf dat hij - vanuit
de diagramstelling - na 1. Kh7
h4; 2. Kg6 h3; 3. Kg5 h2; 4. Kg4
g5! geen winst voor wit kon ont
dekken. Na 5. Kg3 hlP+; 6. Kf3
g4+!; 7. Kxg4 Pf2+ (zie diagram
2), ontsnapt het paard en kan
wit dus niet winnen, aldus het
bewuste artikel. Hoewel ik er
zelf serieus naar heb gekeken
kon ik geen tegenargumenten
aanvoeren, reden waarom ik
deze 'ontdekking' in de rubriek
van de vorige week meenam.
Een telefoontje van mijn goede
vriend Hans Bouwmeester deed
mijn aanvankelijke argwaan te
gen dit sensationele nieuws al
leen maar toenemen. Hans had
het idee dat het zwarte paard
wel degelijk te vangen moest
zijn maar kon het (uiteraard)
ook niet even 'uit de losse pols'
aantonen. Reden genoeg voor
een nieuw onderzoek waarbij
vooral mijn eindspelbibliotheek
een belangrijke rol speelde. Tot
mijn verrassing vond ik in deel I
van de serie Lehr- und Hand-
buch der Endspiele van André
Chéron de bovenvermelde zet-
tenreeks als het begin van de
hoofdvariant. Opnieuw werd
bewezen dat Chéron in zijn
boeken verder gaat waar ande
ren stoppen! Vanuit het tweede
diagram gaat Chéron als volgt
verder 8. Kf3 Pd3; 9. Ta5! Pb4
Na 9. Pel+; 10. Ke2 Pg2; 11.
Tal+ Kh2; 12. Kf3 ontstaat een
theoretisch gewonnen eindspel,
zoals we later zullen zien. 10.
Tg5+ Kh2 (10. Khl; 11. Kg3).
11. Tg2+ Kh3. (Ook hier beant
woordt wit 11. Khl; met 12.
Kg3). 12. Tg6 Kh2; 13. Td6 Dat
deze positie voor wit gewonnen
is wordt duidelijk als we een na
dere studie maken van de stel
ling zoals afgebeeld in diagram
3. Chéron vermeldt dat deze
stelling afkomstig is uit een Ara
bisch manuscript uit 1257(H) De
oplettende lezer zal bemerken
dat deze positie met de inmid
dels door ons bereikte stelling
overeenkomt. Met de nodige
precisie blijkt het mogelijk het
paard te vangen. Chéron geeft
twee oplossingen aan. Eén van
Frjnk, uit 1928 en één van de
hand van Mandler, uit 1946.
Om het nog enigszins overzich
telijk te houden volsta ik .met de
oplossing van de oudste. De
hoofdvariant luidt: 1.Pa5+; 2.
Kb5 Pb7; 3. Th5 Pd6+; 4. Kc6
Pc4; 5. Tc5 Pd2; 6. Ta5+ Kb8; 7.
Tb5+ Kc8; 8. TfB Kb8; 9. Tf4
Ka7; 10. Kb5 Pb3; 11. Tf7+
Kb8; 12. Td7 Pal; 13. Kb6 Kc8;
14. Td3 en wint(!) Na geduldig
onderzoek weten we dus welke
weg we moeten bewandelen....
Als aardige bijzonderheid kan ik
nog melden dat de Russische
grootmeester en eindspelken
ner Yuri Averbach, in het twee
de deel van zijn prachtige serie
'Comprehensive Chess En
dings', aangeeft dat de stelling
van diagram 3 door een groot
aantal analytici is onderzocht.
Eén van hen, de Nederlander D.
Diagram 3
Zwart aan zet. wil wint
Zielstra, wijdde er zelfs een
boekje aan waarin hij maar
liefst 1200(!) varianten aangaf
waarin wit wint. Dat zal vast in
een tijd zijn geweest dat er nog
geen TV was!
NIEUW ZWEEDS TALENT?
In het Noorse Gausdal be
haalde de 15-jarige Zweed Pa
trick Lyrberg zijn 3de 1M-resul
taat, zodat hij binnenkort de ti
tel mag voeren. Men verwacht
een goede toekomst voor dit
jeugdige talent. In datzelfde
toernooi ontstond in de partij
Wegnér - Lauvsnes een stelling
welke is afgebeeld in diagram 4.
De stelling is vrijwel geheel
vastgelopen. Wit heeft enkel
kansen om via de h-lijn de
zwarte positie binnen te vallen.
De witspeler vond de geestige
voortzetting 1. Txh7, waarna
zwart meteen opgaf. Deze gfflp
is mogelijk wegens de ongeluk
kige stand van de zwarte ko
ning. Toch is er mijns inziens
nog een andere manier, die
minder op toeval berust, maar
het logische gevolg is van het
beheersen van de enige open
lijn. Na 1. hxg6+ hxg6; 2. Th8
zal zwart nooit kunnen verhin
deren dat wit de onderste rij
voor zijn zware stukken ver
overt, waarna mat of zwaar ma
teriaal verlies slechts een kwes
tie van tijd is.
SPORTIEVE JOESOEPOV
In 'Die Schachwoche' van de
ze week staat een interview met
Artoer Joesoepov, de man die in
Linares door Jan Timman werd
uitgeschakeld in de race naar de
wereldtitel. De sportieve Rus
wijdt zijn nederlaag tegen onze
landgenoot niet aan externe
factoren. Wel geeft hij de in zijn
Wit aan zet
ogen kritieke momenten in de
match aan en roemt het spel
van Timman in het tweede deel
van de match. Teleurgesteld is
Artoer wel in zijn slechte score
(0,5 uit it met zün zo geliefde
Russische verdediging. Met be
trekking tot de match Karpov -
Short is hij van mening dat Kar-
pov niet goed raad wist met de
dynamische speelstijl ran de
Engelsman. Over de finale Tim
man - Short durft Joesoepov
zich niet aan een voorspelling te
wagen. Hij acht de kansen on
geveer in evenwicht. Wel ver
heugt hij zich op de komende
match, die schaakiechnisch
heel interessant belooft te wor
den. Daarin staat de tegenwoor
dig in München wonende sym
pathieke Rus natuurlijk niet al-
OPLOSSING OPGAVE VORI
GE WEEK
De opgave zag er als volgt uit:
Wit: Kg6 e2. Zwart: Kb6 b5.
Wit aan /ei maakt remise
Als wit meteen met zijn e-
pion naar voren gaat promo
veert de zwarte pion met schaak
en wint zwart gemakkelijk. Wit
moet het dus anders aanpakken
en wel aldus: 1. Kf5! Kc5; 2. Kf4!
(2. Ke4? Kc4 3 Ke3 Kc3, t Kf2
b4 enz.) 2. b4; 3. Ke3 Kc4; 4.
Kd2 Kb3; 5. e4 Ka2; 6. c5 b3; 7.
e6 b2; 8. e7 blD; 9. e8D Remi-
^NIEUWE OPCAXE
Wit: Kg8 a2. Zwart: Kg6 a3.
Wit aan zet maakt remise. Op
lossing volgende week. De ko
mende weken hoop ik meerde
re van deze eenvoudige, doch
uiterst lastige pionneneindspe-
len als opgave aan te bieden.
DAMMEN
tfi
Q
m
d
y
■L
i
3
I
- 1
Diagram 1
Het is momenteel dermate rus
tig aan het damfront dat vrijwel
elke damredakteur zich ge
noodzaakt ziet zijn heil te zoe
ken in het plaatsen van opga
ven. Dat doen althans zij die
i herhaling willen verval
len en evenmin plotseling veel
aandacht willen schenken aan
partijen uit het grijze verleden.
En omdat volgende week het
NK-dammen in Surhuisterveen
begint (28 mei) krijgt u ook van
mij vandaag zes eindspelopga-
ven. Dit keer heb ik gekozen
voor eindspellen waarin zwart
steeds dicht bij de remise lijkt te
zijn, doch alle opgaven kan wit
toch winnen. Dat de witte dam-
Diagram 2
men hierbij een hoofdrol spelen
zal duidelijk zijn. Voor alle op
gaven geldt: wit speelt en wint.
Ter controle zijn ook de cijfer-
standen vermeld. Oplossingen
krijgt u de volgende week.
Opgave 1: wit 32, 42, dam
men op 44, 50; zwart 36, 43.
Opgave 2: wit 28, 32, dammen
op 5, 42; zwart 36, 44.
Opgave 3: wit 27, 33, dammen
op 20, 21; zwart 36, 44.
Opgave 4: wit 32, 33, dammen
op 2122; zwart 36, 44.
Opgave 5: wit 32, 33, dammen
op 19, 24; zwart 36, 44.
Opgave 6: wit 22, 38, dammen
op 11, 34; zwart 36, 44.
P!
d
B
BRIDGE
In Parijs werd vorige week het
Generali EK Individueel gehou
den; het zoveelste initiatief van
de ijverige Franse bridgefedera-
tie die het ene belangrijke eve
nement na het andere uit de
grond stampt. Bij de mannen
namen de 52 hoogst geklasseer
de Europese spelers deel; bij de
vróuwen de beste 28. Een in
drukwekkend gezelschap dat
het te spelen biedsysteem kreeg
voorgeschreven. Nogal afwij
kend van de Nederlandse stan
daard en daarom voor onze ver
tegenwoordigers Vergoed,
Maas, Rebattu en Westra bij de
mannen en Schippers, v.d.Pas,
Vriend en Arnolds bij de vrou
wen bepaald een handicap.
Winnaar werd de Pool Gawrys;
de Oostenrijkse Erhart liet alle
vrouwen acnter zich. De beste
Nederlanders waren Anton
Maas en Elly Schippers, die bei
den zesde werden. De grote
sterren uit heden en (recente)
verleden waren er allemaal Mi
chel Perron bijvoorbeeld die bij
een eerdere gelegenheid dit
fraaie stukje tegenspel op tafel
HVB53
V109
A 8 6 3 V 9 7
"V7 4_r "B64
A 8 7 4 n-* *962
A V B 6 4 2
33
HB95
4-o "73
A V 10 7 5 4
8753
5
H 10 9 8 5 2
legde (diagram 1)
Zuid (NZ kwetsbaar) opende
lHa, noord 2Ru, zuid 3Ha,
noord 3Sch. zuid 4Ha, einde.
Oost die vrijwel zeker wist alle
ontbrekende plaatjes te hebben,
koos voor een diabolische start:
Sch3. Een zekere downstart ook.
want zelfs als zuid in dummy
SchH zet is daarmee de entree
naar de vrij te spelen ruiten-
kleur verdwenen. Zuid evenwel
was niet helderziende en speel
de Sch2, waarop Chemla als
oost voor het blok zat. Ook hij
kon zich niet voorstellen dat
west onder SchA uitkwam en
legde Sch9, hetgeen een blij ver
raste zuid de eerste slag bezorg
de met SchlO. Zuid speelde
tweemaal troef en Ru 10 na Per
ron nam en speelde doodkalm...
Sch6. Wie zal het zuid euvel
duiden dat hij SchB probeerde?
Chemla nam de vrouw, beter
laat dan nooit, incasseere HaB
en speelde klaveren na: een
down.
Paul Chemla was in Parijs ui
teraard ook van de partij en dat
ook hij een aardig kaartje kan
leggen bewees hij in dit spel uit
V108
a 107432
k 108532 H94
9 532 7
V 10 6 4 B 9 8 5 2
k 9 Z A V B 8
de Franse selectiewedstrijden
(diagram 2)
Noord (allen kwetsbaar)
opende lHa, oost 3Rti, waarop
zuid het afmaakte op 4Sch. De
verdediging begon met ruiten
voor het aas, K1A en klaveren
na. De meeste leiders speelden
nu troef en sneuvelden op een
klaveraftroever. Zuid realiseerde
zich dat gevaar, omdat oosts te
genspel erop wees dat west
SchA had Hij vervolgde daarom
met ruiten getroefd. Ha 10. har
ten naar de 1)00 CD 1 blI I si
haalde de angel uit het tegen-
spH.
Oost troefde (anders gooit
zuid klaveren af) en zuid troefde
over. Nu pas volgde troef. West
kwam aan slag maar oosts in
troever was inmiddels in rook
opgegaan. Simpel en doeltref
fend. mail nléttetnln dooi fa
dereen gemist,
Benito Garozzo kwam spe
ciaal over uit Amerika. Als eer
bewijs aan deze grote speler het
spel, waarmee hij bij zijn de
buut wereldberoemd werd en
waarvan de pointe later vaak is
gebruikt in probleemspelen
(diagram 3)
Tegen 4Ha kwam west uit
met K19. Oost nam K1A. speelde
K1V terug en Garozzo dekte niet!
Dm km hei contract veffig
Dekt zuid wel. dan troeft west
en speelt schoppen na voor een
down. West troefde nu de derde
klaveren, maar nu kon zuid na
iroeftrekken een klaveren in de
hand «roeven Dat maakte de
vijfde klaveren hoog waarop de
verliezende schoppen ver
dween.
