'Nu zie je hoe mooi ze zijn
Het dubbeltalent: wat is er
nu eigenlijk zo bijzonder?
Leven en dood van mus tot mens
Cultuur&Kunst
Computer
verdeelt
kaarten
VRIJDAG 22 ME11992
redactie «ceesvanhoore*
Bezoekersrecord Lisztconcours
utrecht Het derde Internationaal Franz Liszt Pianoconcours
1992 gaat zijn eindfase in: de finale wordt vanavond en morgen
avond gehouden in het Utrechtse muziekcentrum Vredenburg.
De kandidaten van vanavond zijn (in volgorde): Zbigniew Raubo
uit Polen, Naoyo Seino uit Japan en Sergey Pashkevich uit Rus
land. Morgenavond treden op: Evelina Borbély (Rusland), Tho
mas Haberlah (Duitsland) en Evelina Vorontzova (Rusland). Elke
finalist zal een groot werk met orkest van de naamgever van het
concours moeten spelen, alsmede een grote parafrase van een
Verdi- of Wagner-opera. Het Radio Symfonie Orkest staat op
beide avonden onder leiding van Jan Stulen. De NOS zal op Ra
dio 4 en Nederland 3 rechtstreeks uitzendingen verzorgen. Ruim
6700 belangstellenden hebben de beide voorronden en halve fi
nale van het derde Liszt-concours al bijgewoond. Een nieuw be
zoekersrecord.
Open huis popmuzikanten
leiden «Ter gelegenheid van de 'Dag van de Muziek' is er mor
gen open huis bij de Leidse Vereniging van Popmuzikanten. Alle
muziekliefhebbers kunnen in het Verenigingsgebouw M 123 aan
de Middelstegracht een kijkje nemen. Het programma vanaf
11.00 uur bestaat onder meer uit een popworkshop, een gitaar-
clinic door Chris Koenen, en een repetitie van de band Barefoot
Rabbit. In de geluidsstudio worden demonstraties van opnamen
gegeven. De dag wordt feestelijk besloten met een pop-demon
stratie van As The Eye.
Open dag 'De Zonneboom'
leiden Vrijkunstzinnig Centrum De Zonneboom houdt morgen
een open dag. Van 11.00 tot 16.00 uur is er een tentoonstelling
van werk van het afgelopen jaar. De open dag wordt gehouden
in De Laat de Kanterstraat 5. Tevens is er gelegenheid een be
zoek te brengen aan de smederij op de Oude Varkenmarkt 4.
Concert kamerkoor Hathor
leiden Het kamerkoor Hathor onder leiding van Marchien Leo
pold geeft zondag een concert in de Lokhorstkerk. Het koor
zingt werken van Byrd, Purcell, Walmisley, Vaughan Williams.
Medewerking verlenen: Margreet van Schie (blokfluit) en Anton
Doornhein (orgel). Aanvang 15.00 uur, Pieterskerkstraat 1.
Aquarellen Nellie van der Meijden
leiderdorp» Tot en met 1 juli zijn in verpleeghuis Leythenrode
aquarellen van Nellie van der Meijden te zien. Openingstijden:
dagelijks van 10.00 tot 22.00 uur.
Cursistenexpositie Dever
sassenheim De Vrije Academie Dever in Sassenheim sluit het
twaalfde lesseizoen af met een grote overzichtstentoonstelling
van werk van cursisten. In drie lokalen-zijn aquarellen, oliever
ven, gouaches, pentekeningen en acrylschilderijen te zien, als
mede een aantal beeldhouwwerken. De tentoonstelling, in het
gebouw van de Vrije Academie Dever, Wilhelminalaan 22, Sas
senheim, is van 31 mei tot en met 8 juni te bezichtigen. Ope
ningstijden: maandag t/m vrijdag 14.00-17.00 uur en 19.00-
21.00 uur. Zaterdag en zondag en tweede Pinksterdag is de Aca
demie van 14.00 tot 17.00 uur geopend.
Atelier medium 4
sassenheim Een groep van vier Sassenheimse kunstenaars, 'Ate
lier medium 4', exposeert tot 26 juni in het gemeentehuis in Sas
senheim. Tekeningen en schilderijen van Bobbie van Venetiën,
Margreet Maas, Marjo Go en Willij-An van Gooi zijn tijdens ope
ningsuren te bezichtigen.
De nieuwe programmagids voor
het theaterseizoen '92-'93 glijdt
in de loop van de volgende
week in 42.000 brievenbussen
in Alphen en omstreken. Behal
ve dat er meer voorstellingen
komen, wordt er ook een ander
verdeelsysteem gehanteerd.
Mensen die kiezen voor een
abonnement met populaire
voorstellingen hoeven niet meer
meteen de bon in te sturen. In
plaats van het principe 'wie het
eerst komt, die het eerst maalt',
gaat het Parktheater de kaarten
voor de populaire voorstellin
gen nu met behulp van een in
genieus computersysteem ver
delen.
Teveel mensen moesten in
het verleden worden teleurge
steld. Voor sommige voorstel
lingen kwamen meer dan drie
keer zoveel aanmeldingen bin
nen als de 250 plaatsen die het
theater rijk is. Door het compu
terprogramma is het niet meer
mogelijk dat de een acht voor
stellingen van zijn eerste keuze
kan zien en de ander niet één.
Directeur Jansen van de
stichting Parktheater, die giste
ren het eerste exemplaar van de
programmagids aan de wethou
der van cultuur G. Brussen
overhandigde, heeft over be
langstelling dus niet te klagen.
Hij vindt daarom dat het aantal
voorstellingen moet worden uit
gebreid. In het seizoen '93-'94
wil hij 120 voorstellingen op het
programma hebben. Dat is bij
na een verdubbeling vergeleken
met de 70 van het komende sei-
Aan de invulling van het pro
gramma wil het Parktheater niet
zoveel veranderen. Ook voor
het komend seizoen houdt het
vast aan het principe van een zo
breed mogelijk aanbod vast.
Doordat het Parktheater nog
steeds het enige theater in Alp
hen is - het 'Zeemantheater'
laat nog steeds op zich wachten
- moet het ook voorstellingen
die eigenlijk voor een grotere
zaal zijn bedoeld, herbergen.
Het Parktheater handhaaft
ook de zogeheten tientjesvoor
stellingen. Welke voorstellingen
dat worden, is nog onbekend.
Deze serie wordt pas op het
laatst geprogrammeerd, om het
actuele karakter ervan te bewa-
RMO zet verzameling 'bronzenin het zonnetje
Etruskische jongen met eend. Italië (Montecchio), vijfde e
Christus. Hoogte 32.5 cm.
Brons, een mengsel van koper en tin, wordt al 5000 jaar
voor het maken van kunstvoorwerpen gebruikt: al in de
vroege oudheid ontdekte men dat het daarvoor een ide
aal materiaal was. Alle grote culturen in Egypte, het na
bije Oosten, Griekenland en Rome maakten dan ook
ruimschoots gebruik van brons. Het Rijks Museum van
Oudheden (RMO) heeft in zijn 170 jarig bestaan een col
lectie van meer dan 1000 'bronzen' opgebouwd. Dat daar
wondertjes van schoonheid bij zitten, blijkt uit de ten
toonstelling 'Brons uit de Oudheid', die vanaf vandaag in
het RMO is te zien.
Voorwerpen uit het oude
Egypte, het Nabije Oosten, de
klassieke wereld en provinciaal-
Romeins Nederland uit uiteen
lopende periodes tussen 3000
voor chr. en 300 ema, staan op
de tentoonstelling schijnbaar
achteloos door elkaar. Een
prachtig everzwijn dat rond 525
voor chr. in Italië is gemaakt,
staat bij voorbeeld vrolijk naast
een paardje uit Noordwcst-lran
uit 1000 voor chr.
Toch zijn de voorwerpen niet
echt lukraak in de vitrines gezet.
Er is een indeling in vier catego
rieën gemaakt: het openbare le
ven (monumenten en militaire
voorwerpen), het dagelijks le
ven, het religieuze leven, plus
twee vitrines met vervalsingen.
Die laatste categorie móest er
van Akkermans bij. „Want juist
bij de vervalsingen zitten hele
mooie exemplaren."
Slechts twee grotere beelden
staan buiten vitrines. Ze stellen
allebei de Egyptische koning
van het dodenrijk, Osiris, voor.
Een van de twee beelden
marjolein van rotterdam
Met de tentoonstelling heeft het
museum geen enkele andere
bedoeling dan laten zien dat die
bronzen zo mooi zijn. „De ten
toonstelling heeft geen opvoed
kundig doel", zegt conservator
Peter Akkermans, „Je hoeft er
niet heen om iets te leren over
een cultuur of een stijl. Het is de
bedoeling dat je puur van de
schoonheid van de beeldjes ge
niet."
De tentoonstelling bestaat
daarom uit alleen maar figura
tieve bronzen, afbeeldingen van
mensen, dieren en goden.
„Want die zijn naar het leven
gemaakt en gewoon het mooist.
Vooral de religieuze beelden
hebben vaak prachtige vormen
en kleuren. Op de geschenken
aan de goden, het ceremonieel
gerei en de afbeeldingen van
die goden zelf deed men duide
lijk het meest zijn best. En die
zie je dus op de tentoonstelling
goed", licht de^
restaureerd. het andere nog
niet. Samen staan ze op een
ronddraaiende schijf, waardoor
ze in en uit het licht draaien.
Zonnetje
Veel van de 270 tentoongestelde
voorwerpen staan normaal ook
in het museum, maai vallen
dan niet zo op. Ze zijn vrij klein
en worden door grotere stukken
verdrongen. Bovendien is de
collectie bronzen van het RMO
onlangs opgeknapt. Daardoor
zijn veel stukken nu in topcon
ditie, wat voor het museum ook
een reden was om ze eens in
het zonnetje te zetten.
i ge-
Dat zonnetje moet t|
letterlijk worden opgevat. De 28
vitrines worden allemaal door
bijzonder kleine halogeen spot
jes verlicht, waardoor het net
lijkt of het zonlicht langs de
voorwerpen glijdt. Het is een
fraai gezicht. ,.De bron/en ItD-
men zo het best tot hun recht.
Nu de je pea et hl hoe mooi ze
zijn", zegt Peter Akkermans dan
ook tevreden.
Het museum Is geopend van
dinsdag tot en met zaterdag
van 10.00 tot 17.00 uur en op
zondag van 12.00 tot 17.00
uur. 'Brons uit de Oudheid' 1»
tot 5 oktober te zien. Naar aan
leiding van de tentoonstelling
heeft het RMO een hoek uitge
geven, dat ook 'Brons uit de
Oudheid' heet, en waar veel
aanvullende informatie in
staat. Het kost fl. 27,50.
ARNHEM Het GELDERS OR
KEST is bereid te fuseren met
het huidige Forum Filharmo
nisch, maar wel onder bepaalde
voorwaarden. Zo zal minister
d'Ancona de voorgestelde sub
sidie aan het nieuwe orkest
(13,2 miljoen gulden) moeten
verhogen met minimaal 1,5 mil
joen. Daarnaast zal het uit 145
musici bestaande orkest Arn
hem als standplaats moeten
krijgen. Het nieuwe ensemble
gaat zowel symfonische concer
ten (135) in Oost-Nederland
verzorgen als begeleidingen van
de reisopera (vijf produkties per
jaar), die in Enschede wordt ge
vestigd.
P.C. Hooftprijs uitgereikt aan Anton Koolhaas
In het Letterkundig Museum in
Den Haag is gisteren de P.C.
Hooftprijs 1992 voor Letterkun
de uitgereikt aan Anton Kool
haas (79). 'De vreemde eend in
de bijt van de Nederlandse let
teren' kreeg de literaire prijs,
bonden van 75.000 gulden toe
gekend voor zijn verhalend pro
za. De jury bestond uit Kees
Fens, Ton Anbeek, Kester Fre-
riks, Charlotte Mutsears en Piet
Calis.
Juryvoorzitter Kees Fens
roemde het proza van Koolhaas
dat volgens de jury „een onge
woon lyrische kracht heeft. Zijn
dierenverhalen zijn uniek in de
Nederlandse, en in de wereld
literatuur."
De in 1912 in Utrecht gebo
ren schrijver is vooral bekend
geworden om zijn verhalen en
romans waarin buitengewoon
'menselijke' dieren de hoofdrol
vervullen. „Voertuigen van
emoties", zo noemde hij zijn
dieren weieens. „Wanneer we
zijn oeuvre als eenheid be
schouwen dan kunnen we vast
stellen dat zijn personages,
mensen en dieren, hetzelfde lot
delen", aldus Fens. „Die vast
stelling kan tot de conclusie lei
den dat Koolhaas' werk maar
één onderwerp heeft: het leven.
En daarnaast natuurlijk die
vorm van leven die de dood is.
Leven en dood van mus tot
mens."
Naast zijn dierenverhalen
heeft Koolhaas ook een niet af
latende stroom andere publika-
ties geproduceerd: novellen, ro
mans, toneelstukken, filmsce
nario's en zelfs een ballet. Van
zijn romans is Vanwege een te
re huid' (1974, bekroond met de
Multatuliprijs) de bekendste.
'De nagel achter het behang'
(1973) werd bij het grote pu
bliek bekend als film van Bert
Haanstra, 'Dokter Pulder zaait
papavers', met Kees Brusse en
Dora van der Groen in de
hoofdrollen. Ook de bekende
Haanstra-film 'Bij de beesten af
is gemaakt naar een scenario
van Koolhaas.
Schrijver Anton Koolhaas kreeg de prijs waaraan een geldbedrag is verbonden van 75.000 gulden, uit handen
van mr.LJ. Pieters, voorzitter van de Stichting P.C Hooftprijs voor de Letterkunde. foto anp
gouda hans lutz
Dubbeltalenten fascineren
mensen. Misschien dat dit is,
omdat ze een vleug herinnering
oproepen aan de 'homo univer
salis', de in alle takken van we
tenschap en kunst uitblinkende
mens, waarvoor in deze tijd van
overspecialisatie geen ruimte
meer is.
Ze zfjn er nog wel, de mannen
en vrouwen die behalve in hun
eigen vak ook op andere terrei
nen de aandacht trekken door
zich integer en met kennis van
zaken te manifesteren, maar
zelfs hun terreinen zijn beperkt.
Universeel is geen mens meer;
wie er naar streeft wordt al snel
een 'all-rounder' genoemd en
dat betekent voor velen, dat-ie
van alles wéinig en van niets
véél weet. Het meervoudig ta
lent is een uitstervend soort.
Dus de relatief weinigen, die op
meer dan één terrein presteren,
kunnen rekenen op bewonde
ring.
Wellicht dat dit de reden is
geweest voor het pr-bureau Van
Dantzig Lichtenveldt om t.g.v
het vijfjarig bestaan een ten
toonstelling van dubbeltalenten
te organiseren. Deze is tot en
met 2 augustus te zien in het
Catharina Gasthuis te Gouda,
de stad waar het bureau is ge
vestigd.
De keuze van de kunstenaars
is niet op de eerste plaats ge
richt geweest op het bij elkaar
brengen van bekende namen.
Het ging er de samenstelster
van de tentoonstelling, Marisa
Melcher, vooral om kunstenaars
te vinden die bereid waren te
vertellen hoe ze met hun talen
ten omgaan, kiezen. Dat ge
beurt op de tentoonstelling
door de catalogusteksten naast
de geëxposeerde werken te han
gen. Daarin laten de kunste
naars hun gedachten gaan over
vragen als: moet ie wel kiezen;
inspireren of prikkelen talenten
elkaar; is het één belangrijker
dan het andere.
Scheiding
Voor Moniek Toebosch en Hans
van Manen bij voorbeeld is er
duidelijk sprake van een schei
ding: als hun bezigheden als
muzikante en actrice of als cho
reograaf hen boven het hoofd
groeien trekken ze zich terug in
schilderen en fotografie. Ge
scheiden zijn ook voor Jan Wol
kers schrijven en schilderen. In
zijn schilderijen is het illustra
tieve voor hem uit den boze,
terwijl schilderachtige beschrij
vingen in zijn literaire werk zel
den voorkomen.
Voor sommigen is hun veel
zijdigheid geintegreerd in één
min of meer samenhangende
Expositie 'Keuzemomenten van dubbeltalenten'Table a Changef van Moniek Toebosch.
presentatie. t)at geldt bij voor
beeld Alex Vermeulen, die ob
jecten, tekeningen, gemonteer
de foto's en verhalen samen
voegt tot een 'filmboek' dat de
lezende en kijkende consument
een verhaal voortovert.
Samenhang is er ook voor jan
Cremer, die 'schrijft zoals hij
schildert', zoals hii zegt. Wat
niet wegneemt, dat beide activi
teiten in de tijd van elkaar afge
zonderd worden. Dat is ook net
geval bij kunstenaars als de fil
mer Frans Zwartjes, die zijn
film-activiteiten en zijn schilde
ren vindt passen in één grote
organisatie of voor de drummer
Wim Janssen, die zo lang de zon
schijnt schildert en 's avonds
drumt.
Veel duidelijker nog is de on
derlinge beïnvloeding in het ge
val van Hugo Claus, die de di
versiteit van zijn schrijfstijlen
lijkt te herhalen in zijn beeldend
werk. Bindend clement bij Her
man Brood, Wim T. Schippers
cn gitarist Peter Klashorst is het
publick: zij ervaren de aanwe
zigheid van publiek hij de uitin
gen van hun diverse talenten als
stimulerend; het geeft, zoals
Klashorst zegt, 'een nieuwe di
mensie aan de kunst'.
Bezienswaardig
Een nieuwe dimensie aan de
kunst? Dat moge zo zijn voor de
kunstenaar, aan de tentoonge
stelde werken is dat eerlijk ge
zegd niet af te zien. Het is ge
woon een bezienswaardige ex
positie, met interessante kunst
werken. Maar niet een tentoon
stelling die een nieuwe visie op
levert op het beeldend talent
van de betrokkenen.
Het meest interessant van de
expositie is de catalogus, waarin
de kunstenaars iets zeggen ohm
hun 'dubbeltalent'. Maar zelfs
die mededelingen leveren geen
opzienbarende gezichtspunten
voor allen fs dat dubbeltalent ei
gewoon. Niemand heeft het et
moeilijk mee; voor iedereen is
het vanzelfsprekend.
En dat is wellicht de enige
verrassing van de icntoonstêi
ling: wat is er zo bijzonder aan
een dubbeltalent?
Keuzemomenten van dub
beltalenten Is tc zien In het Ca
tharine Gasthuis, Oost haven.
Gouda; open: ma t?m za 10-17
uur, zondag 12-17 uur. Tot cn
met 2 a
