Grove verfilming van verfijnd boek
Cultuur&Kunst Films
Havoscholier speelt de
jonge Rudi van Dantzig
Een vrolijke film over
een serieus onderwerp
Klein vrouwtje steelt show van Stallone
DONDERDAG 21 ME11992
'Een heel extreme, emotionele rol'
Maarten Smit probeert zo nor
maal mogelijk te blijven, maar
moeite kost dat natuurlijk wel:
de 15-jarige Groninger havo
scholier volgde nog geen half
jaar lessen bij de plaatselijke
Vooropleiding Theater of hij
stond al op de set van een heu
se bioscoopfilm. In een hoofd
rol van "Voor een verloren sol
daat' welteverstaan.
Op verzoek van regisseur
Roeland Kerbosch en de ouders
van Maarten Smit vindt het ge
sprek met de kersverse filmac
teur plaats in aanwezigheid van
Josja Hamann, de oprichter en
leider van de Groninger Voor
opleiding Theater. Hamann was
ook aanwezig bij de opnamen,
als 'dialogue coach' zoals Maar
ten Smit in zijn beste Engels on
langs bij Sonja meldde, tot hila
riteit van het publiek.
'Ontieglijk gaaf vindt Maar
ten 't toen hij hoorde dat hij de
hoofdrol gekregen had, een eer
die hij naar later bleek mede te
danken had aan Rudi van Dant
zig zelf die videobanden met
kandidaten voor de hoofdrol
had bekeken.
Maarten Smit als de jonge Van
Dantzig. foto gpd
De ware aard van de verras
sing drong aanvankelijk nauwe
lijks tot Smit door. De jeugdige
acteur: „Pas toen ik de film voor
het eerst zag, besefte ik een
beetje wat er gebeurd was, dat
het een echte hoofdrol was."
Smit en zijn ouders zeiden
overigens niet direct ja toen de
hoofdrol werd aangeboden. De
tamelijk explicitete seksualiteit
in de autobiografische roman
van Van Dantzig schrok hen af.
Smit: „Ik had gehoord wat voor
boek het was en dacht: dat zal
wat wezen! Ik schrok er wel een
beetje van. En als ik letterlijk
had moeten spelen wat er in het
boek beschreven staat, dan
weet ik niet of ik het wel gedaan
had. En ik denk ook niet dat
mijn ouders dat goed gevonden
hadden. Maar Roeland Ker
bosch heeft ons toen gerust ge
steld, dat het meeste gesugge
reerd zou worden en dat het
niet te grof zou worden."
Toen het jawoord eenmaal
gegeven was, ging Maarten Smit
met Josja Hamann aan de slag
om de rol onder de knie te krij
gen. Smit: „Ik moest uitpluizen
wie dat jongetje was, ik moest
zijn gevoelens door krijgen."
Met het karakter van de rol had
hij verder niet veel moeite. De
acteur: „Ik vond het juist een
heel leuke rol, heel emotioneel,
extreem toch ook wel, maar het
is juist leuk je daar in te verdie
pen."
Zijn omgeving reageert overi
gens niet altijd even volwassen
op de duidelijke homoseksuele
geaardheid van zijn personage.
Smit: „Er zijn mensen die lullig
doen, die identificeren je met
zo'n homorol. Die gaan roepen
dat ze het altijd wel van je ge
dacht hadden. Echt lastig vind
ik dat niet, hoor"
Kerbosch schiet clichébeelden in Voor een verloren soldaat
Das Schreckliche Madchen
OVERZICHT WILFRED SIMONS
Das Schreckliche Madchen, vr. 22/5 t/m
ma. 25/5, 20.00 en 22.15 uur in het Kijk-
huis, Vrouwenkerksteeg, Leiden.
Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen, Lido-
Het Kijkhuis vertoont volgende
week Das Schreckliche Mcidchen
van Michael Verhoeyen. Deze
Duitse regisseur heeft al een
lange staat van dienst; in 1983
had hij groot succes met het se
rieuze verzetsdrama Die Weisse
Rose. De hoofdpersoon van die
film, Lena Stolze, schittert nu in
Das Schreckliche Madchen als
Anja Rosmus, een lief, ijverig,
katholiek Beiers meisje. Anja
staat bekend als een 'zeer
lovenswaardige' leerlinge, die
de proefwerkopgaven tevoren
in mag zien, omdat haar ouders
allebei docent zijn en omdat
haar oom een vooraanstaande
geestelijke in het bisdom is.
In 1976 schrijft zij voor een
Europese opstelwedstrijd een
verhaal over 'Vrijheid in Euro
pa'. Moeilijk is dat niet, alleen
bij 'Griekenland' heeft zij wat
problemen: daar is in dat jaar
nog het kolonelsregime aan de
macht. De leraar helpt haar
echter door te suggereren dat
Griekenland 'de bakermat van
onze democratie' is. Met dit op
stel wint Anja de eerst de prijs
en het hele stadje is trots op de
ze slimme burgeres.
Anja krijgt de smaak te pak
ken en besluit om een volgend
opstel te schrijven over 'Mijn
stad tijdens het Derde Rijk.' Na-
ief als ze is, verwacht ze niets
dan heldendaden van haar
stadgenoten. Vooral de voor
aanstaande rol van de katholie
ke kerk tegen de nazi-terreur wil
ze nadrukkelijk belichten.
Jeroen Krabbe heft de ar
men en zegt op geëxalteer
de toon dat hij op zoek is
naar een expressie van het
begrip 'bevrijding'. De lo
catie is een balletzaal, het
jaar 1980, Krabbe speelt
een choreograaf op zoek
naar zijn herinneringen.
RECENSIE JOS DE PUTTER
Voor een verloren soldaat Regie Roeland
Kerbosch Te zien: in Movies Amsterdam,
Tuschinski Amsterdam.
Die herinneringen
basis voor een dansstuk
legenheid van de huldiging
ge-
Dit keer krijgt Anja niet veel
medewerking van haar stadge
noten. De archivaris doet alle
mogelijke moeite om de archie
ven voor haar gesloten te hou
den. Als Anja na jarenlange
moeite en zelfs een rechtszaak
uiteindelijk toch de gewraakte
stukken te lezen krijgt, blijkt de
stad niet zo heldhaftig te zijn
geweest: er was een concentra-
tiekanmp en verschillende gees
telijken blijken joden te hebben
aangegeven.
Als dit bekend geworden is,
keert de stad zich tegen de
voormalige voorbeeldige leer
linge; ze wordt bedreigd, stenen
en bommen vliegen door de ra
men naar binnen en de pers be
gint een hetze tegen haar...
Das Schreckliche Madchen is
een vrolijke film over een seri
eus onderwerp. Verhoeven
heeft een frisse, losse vorm voor
de film gekozen en benadert het
onderwerp alsof het een
sprookje is. Toch wordt de wer
kelijkheid niet losgelaten; de
ondertoon blijft serieus. Lena
Stolze speelt de rol van Anja
Rosmus voortreffelijk. Ze weet
het juiste midden te houden
tussen dromerige argeloosheid
enerzijds en scherpzinnigheid
en vastberadenheid anderzijds.
In het Lido-theater is nog
steeds Sneeuwwitje en de Zeven
Dwergen te zien. Met deze film
toonde Walt Disney in 1937
aan, dat een tekenfilm niets
minder hoeft te zijn dan een ge
wone film. Om zijn ideaal wer
kelijkheid te doen worden, ver
zamelde hij een grote groep
schrijvers, tekenaars en compo
nisten om zich heen. Ongeloof
lijk veel energie werd besteed
aan de animatie: het vermogen
om de figuurtjes levensecht te
laten bewegen. Het resultaat is
na 45 jaar nog steeds de moeite
waard.
Canadese soldaten die Neder
land bevrijdden. Genoemde
scène is een verwijzing naar
choreograaf Rudi van Dantzig,
auteur van de (autobiografi
sche) roman Voor een verloren
soldaat, die nu is verfilmd door
Roeland Kerbosch.
Van Dantzigs boek, over zijn
puberteit in een pleeggezin tij
dens de oorlogsjaren, werd door
de literaire kritiek goed ontvan
gen. Men prees de auteur om
het gevoel voor detail en de
subtiliteit waarmee hij zijn jon
gensjaren op een Fries onder
duikadres had beschreven.
Die subtiliteit is in de film he
laas ver te zoeken. Hoewel re
gisseur Roeland Kerbosch in
middels in ettelijke interviews
heeft benadrukt dat het boek
van Van Dantzig hem zo aan
sprak aangezien hij zelf ook als
jochie uit Amsterdam naar het
Noorden werd geëvacueerd, is
van die lotsverbondenheid in de
film weinig terug te vinden.
Waar Van Dantzig een inge
houden toon kiest om zijn ver
wondering over het platteland
en zijn gevoelens van ontheem
ding uit te drukken, pakt Ker
bosch uit met cliché-beelden
van grimmige boeren in kerken
waar hel en verdoemenis wordt
gepreekt. De visualisering van
ontluikende homoseksuele ge
voelens is al even onbeholpen:
we zien simpelweg hoe de jonge
Jeroen Boman naar de billen
Jeroen Krabbé (als ouder Van Dantzig) praat met zijn jonge evenbeeld (Maarten Smit)
van z'n maatje loert, als die na
een zwempartij in de zon liggen
op te drogen.
Wanneer na ruim een half
uur Walt verschijnt, de Canade
se soldaat aan wie de titel refe
reert, behandelt Kerbosch de
liefdesgeschiedenis tussen het
jochie en de man op een ma
nier die doet denken aan een
doorsnee televisiefilm. De sol
daat is een stoere macho, com
pleet met zonnebril, kauwgom,
borsthaar en gouden kettinkjes
en hij werpt vele steelse blikken
op het jochie. De liefde ontluikt
in de duinen, waar een Duits
bord aangeeft dat het hier een
'Sperrgebiet' betreft.
Prompt schiet de Canadees
met z'n geweer het bord aan
spaanders; te vrezen valt dat
scenarioschrijver Don Bloch en
Kerbosch erg tevreden waren
met deze symbolische 'vondst',
zo omstandig wordt het samen
vallen van het eind van de be
zetting met de persoonlijke be
vrijding, de ontdekking van het
'anders zijn', benadrukt. Zo'n
scène is een van de talloze ma
len dat een gemakzuchtig be
denkseltje een werkelijk intiem
portret van een moeizame pu
berteit in de weg staat.
We zouden nog kunnen wij
zen op een belachelijke dou
chescène (waar vind je een dou
che in een Fries gehucht anno
1944?) waar het tot fysiek kon-
takt komt tussen de jongen en
de soldaat, of op de dialogen die
niet verder gaan dan 'jij bent
erg bijzonder'. Ook het gekun
stelde opzetje om Jeroen Krab
bé bij gebrek aan inspiratie voor
zijn dansstuk gesprekken te la
ten voeren met zichzelf als jo
chie mist elke dramatische wer
king, eenvoudigweg omdat er
geen onthullingen worden ge
daan die van wezenlijk belang
zijn voor dat dansstuk.
Zodat duidelijk wordt dat
Roeland Kerbosch op alle fron
ten de stijl en de inventiviteit
heeft gemist om filmisch recht
te doen aan de herinneringen
van Rudi van Dantzig.
Politieagent (Sly Stallone) wordt de les gelezen door zijn moeder (Estelle Getty) in Stop! Or my mom will shoot! foto c
BIOSCOPEN
FILMTIPS VOOR VOLGENDE WEEK
oslecht oomatig ooored'elijk oooogoed ooooouitstekend
OOOOOMII LER'S CROSSING KIJKHUIS
Perfecte gangsterfilm van de broertjes Joel en Ethan Coen Gangster Tom Reagan (Gabriel Byrne)
liegt, intrigeert en verraadt zonder gewetensproblemen en brengt daarmee zi|n ba
Fmney) in de grootste problemen. Sterke karakters en een prachtige vormgeving r
OOOOTHE DOORS LAK
Film van Oliver Stone geeft een indringend portret van de iaren '60 aan de hand v
rockgroep Zanger Jim Morisson (Val Kilmer) ziet vanaf de achterbank van de fam
doodgereden Indiaan langs de kant van de weg De ziel van de Indiaan neemt bez
lichaam en verandert diens leven totaal Niettemin blijkt dat Morrison een egoisti
OOOOURGA. KIJKHUIS
Film van Nikita Mikhalkov over het leven van de Mongolen op de steppe Sergei
wi|de vlakten gecontrasteerd met het rhoderne stadsleven De film is een lust voo
OOOBAstc INSTINCT. LI DO 1
Adembenemende thriller van Paul Verhoeven Inspecteur Nick Curran (Michael D
Catherine TrameM (Sharon Stone), die Curran lang/aam maar zeker om haar vmg<
melis seksuele intimidatie verandert Curran m een lichamelijk en geesteh|k wrak
OOOFREEJACK LUXOR
zond lichaam Met een tikmachine wordt tijdens een autorace - 1990 een ong<
RECENSIE HENK MAURITS
Stop! Or my mom will shoot Te zien in
Na Arnold Schwarzenegger
heeft nu ook zijn even zware
filmbroertje Sylvester Stallone
de komedie ontdekt als alterna
tief voor het lopende band-ge
weld van Rocky en Rambo. Na
een eerste, matig geslaagde po
ging in de gangsterkomedie Os
car vormt Stallone nu samen
met zijn 'moeder' een onver
slaanbaar duo in de politieko-
medie 'Sfop! Or my mom will
sboot'.
Ook Woody Allen riep in 1989
al eens zijn 'moeder' tc hulp in
het filmdrieluik New Vork Sto
ries. In die film wordt de arme
Woody voortdurend vanuit de
hemel gecontroleerd door zijn
moeder. Ook de moeder van re
chercheur Joe Bomowski (Stal
lone) heeft het beste voor met
haar enige zoon. Vanaf het mo
ment dat zij bij hem op bezoek
gaat in Los Angeles, probeert zij
hem te behoeden voor de geva
ren waarmee je aJs rechercheur
in een grote Amerikaanse stad
nou eenmaal te
maken krijgt.
Maar 'Joey' is al
lerminst gechar
meerd van een
moeder die zich
met alles bemoeit:
met zijn huishou
den, met zijn lief
desleven, maar het
ergst van allemaal
ook met zijn werk.
In haar ohschuld koopt ze een
illegaal wapen voor hem. nadat
ze in haar schoonmaakdrift zijn
pistool heeft verknald met een
sopje. Toevallig is za
van een schietpartij
vastbesloten om die sa
haar zoon op te lossen.
Dat leidt onder meer tot een
woeste achtervolging door de
straten van downtown Los An
geles. waarbij ze met haar ver
rassende stuurmanskunst haar
stoere zoon de stuipen op het
lijf jaagt. Zoals ze hem c
r ook
t te v
Politieman
roept moeder
te hulp
getuigt'
rassen door plotse
ling een revolver uit
haar handtasje tc
trekken, nadat loey
zijn pistool heeft
leeggeschoten en
de boeven dreigen
te ontsnappen. Op
dat moment kan
Joe nog slechts ver
twijfeld uitroepen:
Stop! Or my mom will shoot.
De film bevat enkele geestige
momenten die vooral de ver
dienste zijn van hel spel van
Estelle Getty als Joey's moeder.
Na een succesvolle carrière in
allerlei Amerikaanse televisiese
ries (onder meer The Golden
Girlsspeelt zij nu met gemak
Sylvester Stallone van het doek.
Maar daar is als het echt op
acteren aankomt ook niet zo
verschrikkelijk veel voor nodig.
Stallone heeft absoluut niet het
komische talent van bijvoor
beeld een Arnold Schwarzeneg
ger en bovendien mist hij dienst
grappige Europese accent. Bij
Stallone heb je eerder de nei
ging hem een goeie logopedist
aan te raden, want hij is af en
toe compleet onverstaanbaar
met zijn diepe gorgelstem.
Gelukkig zijn cr dan de Ne
derlandse ondertitels en voor dc
rest is het verhaal zo simpel dat
wat ie zegt er eigenlijk niet toe
doet. Zijn sterkste tekst is trgo
lijk de titel van de film en voor
de rest is het vooral dat kleine
vrouwtje aan zijn zijde dat de
show steelt.
AMSTERDAM
Leidseplein tel. 6278806
De Noorderlingen 12 j, za zo
13.30, 16. 19.30 22. dag.
14. 19.30, 22
Hamlet a.l dag. 14, 18.45,
21.30, za zo 13, 15.30.
18.45, 21.30
Urga 16 dag. 18.45, 21.30,
ma di ook 14
Sneeuwwitje en de zeven dwer
gen al, za zo 13, 15.30
Raise the red lantern 16 vr
14. 18 45. 21 30. za zo 13,
15.30, 18.45.21.30
ALHAMBRA
Weteringschans tel. 6233192
J.F.K. 12 .dag 14.20
People of the forest a.l dag.
13.45
The prince of tides 12 j., dag.
18 45, 21 30
BELLEVUE CINERAMA
Marmxstraat 400 tel.
6234876
Stop, or my mom will shoot
al .dag 14. 19 15. 22. zo
13 30. 16 15. 19.15, 22
CINERAMA
Cape fear 16 j., dag 14.
19 15. 22. zo 13 30. 16 15.
19.15, 22
CALYPSO
Marnixstraat 402 tel.
6234876
Basic Instinct 16 dag
13 45. 18 45. 21 30. zo
13 15. 16. 1845.21 30
Thelma Louise 12 dag
13 45. 18 45. 21 30. zo
13.15. 16. 18 45.21.30
CINECENTER-CINEMA CORALI-
NE
Lijnbaansgracht 236 tel
6236615
Urga 16 dag. 14.30, 17,
19 30. 22 15
CINECENTER-CINEMA PEPPE-
NAPPA
Trust 16 dag. 14.30, 17.
19 30, 22
CINECENTER-PIERROT
Mississippi Masala a I dag
14 30. 17. 19 30. 22 15
CINECENTER-CINEMA JEAN VI
GO
Delicatessen a I dag 14 30.
17.15. 1945.22
CINEMA INTERNATIONAL
August Allebèplem 4 tel
6151243
Basic instinct 16 dag
18 45. 21 30. za zo ook 14
Hook a I dag 20 15. za zo
ook 14 30
CINEMA OSCAR
Guilty by suspicion al vr za
I 20
Babar a I za ZO 14 30
1 CITY
Leidseplein tel. 6234579
Free Jack 16 dag 14»
18 45. 21 30. zo 13. 15.45.
1845.21 30
Beethoven a.l dag 13.45.
19, 21 30. zo 13 15. 15.45.
19. 21.30
The people under the stairs 16
I dag 14 16, 19, 21 30. zo
13.15. 15 45. 19. 21 30
Deceived!. i dtt
19. 21 30. zo 13.15, 15 45.
19.21 30
Freddy's dead 16 j dag
14 15. 19.21 30. zo 13.15.
15 45. 19.21 30
The last boy scout 16 i dag
13 45. 19.21 30. zo 13 15.
15 45. 19.21 30
Silence of the lambs 16).
dag 14 15. 18 45. 21 30. zo
13. 15 45. 1845.21 30
THE MOVIES
Haarlemmerdijk 161 tel
6245790
Voor een verloren soldaat, dag
17 30. 19 45.21 45. zo ook
15
Hamlet, dag. 19.15, 21 45,
zo ook 15
Raise the red lantern dag 1 7.
19 30. 22. zo ook 14 45
TUSCHINSKI
Reguliersbreestraat tel.
6262633
Basic Instinct 16
1845.21.30. zo 13 15. 16.
18 45,21 30
Voor een verloren soldaat a l..
dag 14. 18 45. 21 30. zo
13 15. 16. 18 45.21 30
Hook a I dag 14. 20
Father of the bride
14. 18 45. 21 30. ZO 13 15.
16. 1845.21 30
The lover 16 j dag 18 45,
21 30. vrmadiook 14
Sneeuwwitje en de zeven dwer
gen a l za 14. zo 13 15. 16
De Noorderlingen 12 j dag
14. 1845.21 30. zo 13 15.
16. 18 45. 21 30
TUSCHINSKI CINEAC
Beethoven a I dag 14.
18 45.21 30. zo 13 15. 16.
18 45.21 30
DE UITKIJK
Prinsengracht 452 tel.
6237460
Edward II 16 dag 20 15
Shadows and fog a I.dag
18 46. 20 30
Pippi zet de boel op stelten
a l za zo 15.J5
De gebroeders Leeuwenhart
a.l.. za zo 13
