Familie op zoek naar de waarheid
Feiten Meningen
Vlucht volgens het boekje
had ramp kunnen voorkomen
Onrust Thailand keerpunt Aziatische leiders
WOENSDAG 20 MEI 1992
2
Onduidelijkheid over dood Britse militairen in Golfoorlog
Om tien uur 's avonds
werd bij Terry Satchell
aangeklopt. Voor de deur
stonden een man en een
vrouw in militair uniform.
I oen de vrouw zei dat ze
slecht nieuws brachten,
vroeg Terry onmiddellijk:
„Is Stephen gewond ge
raakt?" „Nee", antwoordde
de vrouw. „Het spijt me,
het is nog erger." Terry
draaide zich meteen om,
rende de trap op en riep
naar zijn vrouw:Ann,
Stephen is dood." En toen
hoorde hij alleen nog maar
haar gegil: „Mijn baby,
mijn baby!"
OXFORD CHARLES OULTON
THE INDEPENDENT
Stephen was net 18. Toen hij
naar de Golf afreisde, beloofde
zijn broer David, een 25-iarige
infanterist die ook naar de Golf
ging, dat hij op hem zou passen.
David deed zijn best. Maar toen
de broers op 26 februari 1991
op een paar honderd meter af
stand van elkaar in de woestijn
zaten, hoorde David over de ra
dio dat Stephens gepantserde
troepentransportwagen was ge
raakt en dat er soldaten waren
gesi
eld.
Vijftien maanden later valt het
de familie nog steeds zwaar te
accepteren dat ze Stephen nooit
meer zullen zien. I let feit dat hij
werd gedood door Amerikaanse
piloten die zijn voertuig voor
een Iraakse tank aanzagen,
maakt het geheel nog ondraag
lijker.
Toen familieleden van de negen
Britse soldaten die door friendly
fire (vuur uit eigen gelederen)
werden gedood in Oxford arri
veerden voor het onderzoek
naar de omstandigheden van
hun dood, hoopten ze eindelijk
duidelijkheid te krijgen over de
prcciese toedracht van de fatale
vergissing. Maar na het bewijs
te hebben gehoord, begrijpen
ze nog steeds niet hoe zo n tra
gische fout kon worden ge
maakt in een oorlog waar de
kans op het maken van fouten
dank zij de geavanceerde tech
niek leek te zijn geëlimineerd.
De familieleden zijn ervan over
tuigd dat de Amerikaanse lucht
macht en het Amerikaanse mi
nisterie van defensie essentiële
informatie achterhouden.
Peter Atkinson, de vader van
één van de omgekomen solda
ten, is het meest op de voor
grond getreden in zijn speur
tocht om de waarheid te achter
halen. Hij heeft een groot aantal
bij de zaak betrokken bestuur
ders aangesproken, zoals Geor
ge Bush, Dan Quayle, Tom King
De moeders van de omgekomen Britse militairen tijdens de bekendmaking v
rechts: Barbara Thompson, Patricia Atkinson en Ann Leech.
i de uitslag v
(de Britse minister van defensie
ten tijde van de Golfoorlog), Ar
chie Hamilton (de minister van
de strijdkrachten) en onlangs
kolonel Robert Bridge, de Ame
rikaanse adviseur die het Pen
tagon op de hoogte hield van de
resultaten van het gerechtelijke
onderzoek in Oxford. Atkinson
heeft zelfs met de Britse konin
gin Elizabeth en prins Charles
gesproken.
Toen Atkinson zich afgelopen
september in Washington tij
dens een receptie voor de nabe
staanden voorstelde aan presi
dent Bush, vroeg hij waarom de
piloten niet twee keer hadden
gecontroleerd of er zich in het
gebied dat ze gingen aanvallen
geen eigen manschappen be
vonden. I lij hield de president
voor dat de piloten de juiste
procedures niet hadden ge
volgd.
„Dat stond hem niet aan", ver
telt Atkinson. „Bush stelde mij
een tegenvraag: 'Volgden jullie
piloten dan wel de procedures?'
Uiteindelijk zei de president: 'U
wilt de feiten weten? Goed dan,
u krijgt de feiten. l.aat uw naam
en adres maar achter bij de Brit
se ambassadeur'."
Geruime tijd daarna viel bij Atk
inson en de acht andere fami-
De zaak van de negen Britse militairen die tijdens de Golfoor
log per abuis door Amerikaanse piloten zijn doodgeschoten, is
gesloten. Er is van Amerikaanse zijde geen verdere actie te
verwachten. Dat heeft het Amerikaanse ministerie van defen
sie gisteren meegedeeld. De negen Britse militairen kwamen
om het leven toen twee Amerikaanse piloten raketten afvuur
den op de twee pantservoertuigen waarin zij zaten.
De hoogste Britse openbare aanklager, Barbara Mills, daaren
tegen heeft gisteren aangekondigd een onderzoek in te stellen
naar de dood van de militairen. Een raadsman van de nabe
staanden riep gisteren op tot gerechtelijke vervolging van de
twee Amerikaanse piloten. „Dit was meer dan een ongeluk, dit
waren Amerikaanse piloten die in het wilde weg op Britse
troepen schoten", aldus advocaat Mark Stephens.
lies een rapport met de Ameri
kaanse versie van de gebeurte
nissen in de brievenbus. Hoe
wel het rapport de verklaringen
van de Amerikaanse piloten be
vatte, liet hun verslag vele vra
gen onbeantwoord. De Verenig
de Staten betoonden weliswaar
hun 'oprechte medeleven met
de familie en de geliefden van
deze dappere soldaten die het
leven lieten voor de goede
zaak', maar er werd met geen
woord gerept over mogelijke
verantwoordelijkheid van de pi
loten. Voor Atkinson was het of
ficiële verslag van de gebeurte
nissen „begonnen met een klei
ne leugen, die steeds groter
werd". De 'kleine leugen' is de
benaming die de families heb
ben gegeven aan de condolean
ce-brieven van de hertog van
Kent, kolonel van het Koninklij
ke Korps van Fuseliers, die be
weerde dat de strijd had plaats
gevonden tijdens een zand
storm, en luitenant-kolonel An
drew Larpent, de bevelhebben
de officier van het derde batal
jon van het korps, die zei dat de
mannen 'in de hitte van de
strijd' waren omgekomen.
Anne Leech ontdekte pas dat de
ware toedracht anders was,
toen haar zoon Mark terugkeer
de uit het Golfgebied. Hij vertel
de hoe haar andere zoon Kevin
was gestorven. Het was goed
weer geweest, de aanval had tij
dens een luwte in de strijd
plaatsgevonden en Kevins voer
tuig stond op het moment van
de aanval stil.
Barbara Thompson zei dat ze
altijd al het akelige voorgevoel
had gehad dat haar zoon Lee
niet levend zou terugkeren. Al
les wat ze nu nog heeft, zijn
haar herinneringen en een en
velop met de bezittingen die
haar zoon bij zich droeg op het
moment van zijn dood. Op de
envelop staat geschreven: 'Be
wijsstukken Thompson'. In de
envelop zitten een ring van
Lee's oma, die zes maanden
voor Lee was gestorven, en een
rode roos die Lee's vriendin
hem voor Valentijnsdag had ge
stuurd. De roos is verschroeid,
een levendige herinnering aan
de manier waarop de jongen
stierf. L
De familidf hadden gehoopt na
de afsluiting van het onderzoek
de draad van hun leven weer op
te kunnen pakken. Het onder
zoek heeft echter niet tot duide
lijke conclusies geleid en voor
de families gaat de speurtocht
naar de waarheid gewoon door.
VERTALING MARGREET HESLINGA
OXFORD CHARLES C
THE INDEPENDENT
Op die ochtend van 26 februari vorig jaar voerde
majoor Kenneth Schow jr. boven de Iraakse
woestijn een vlucht uit volgens het boekje. Negen
Britse soldaten waren nu nog in leven geweest,
als twee andere Amerikaanse piloten in hetzelfde
gebied zijn voorbeeld hadden gevolgd.
Schow, formatieleider van een groepje van vier F-
16's, liet niets aan het toeval over toen een Britse
verbindingsofficier hem de coördinaten van zijn
doel gaf. Om zich ervan te verzekeren dat ze»klop-
ten, voerde hij een reeks controles uit. Om dubbel
zeker te zijn, checkte hij de coördinaten nog eens
bij de piloot van één van de twee Amerikaanse A-
10 straaljagers, die al met het doel „aan het werk
waren". De A- 10-vlieger gaf hem een beschrijving
van het terrein, en vertelde dat hij een voertuig in
het doelgebied in brand had geschoten.
Toen Schow het gebied vanuit het zuid-westen
naderde, zag hij inderdaad een rookpluim uit een
brandend wrak opstijgen. Zijn navigatie-compu-
ter gaf echter aan dat de F-16 op dat moment nog
zo'n dertien kilometer van het eigenlijke doel was
verwijderd. Iets meer dan tien kilometer verder
noord-oostwaarts zag Schow een tweede rook
pluim.
„Toen we het gebied binnenvlogen, vroeg ik de
verbindingsofficier nog eens te bevestigen dat on
ze formatie doelen mocht aanvallen in het gebied
rond de tweede rookpluim", zei Schow in een
verklaring onder ede. De F-16's 'bewerkten' het
gebied vervolgens ongeveer een kwartier.
'Perfect'
De vlucht van Schow werd tijdens het maandag
afgesloten speciale onderzoek naar de dood van
Britse militairen door friendly fire (vuur uit eigen
gelederen) 'perfect' genoemd. De jury werd ge
vraagd het optreden van Schow te vergelijken
met dat van de twee A-10-piloten in het gebied.
Vervolgens mocht de jury uitmaken hoe het
kwam dat de A-10's niet dezelfde procedures
volgden, en als gevolg daarvan twee Britse troe
pentransportwagens onder vuur namen. Negen
Britse soldaten lieten daarbij het leven.
De A-10's moesten van het noorden naar het zui
den op 'doelgebied A030' aanvliegen. Vervolgens
moesten zij 'linksaf slaan' en oostwaarts verder
vliegen, naar een woestijngebied met de code
naam Tungsten. Uit getuigenissen tijdens het on
derzoek blijkt dat de A-10's inderdaad richting
A030 vlogen en naar het oosten afbogen. Vervol
gens vielen zij echter zonder enige toestemming
een Iraakse vrachtwagen aan in een gebied met
de codenaam Steel. Dat lag op enige afstand van
het doelgebied in Tungsten.
In verklaringen onder ede zeiden de piloten dat
ze zo'n vijftig voertuigen noordwaarts zagen rij
den, waarvan zij veronderstelden dat het Iraakse
T54- of T55-tanks waren. De piloten zeiden er ze
ker van te zijn dat ze zich binnen de cirkel van
tien kilometer bevonden, waarvan de Britse
luchtverkeersleiding zou hebben gezegd dat er
zich geen bevriende troepen ophielden. Vervol
gens vuurden de A- 10's elk een raket af op de
voertuigen, waarvan later bleek dat ze Britse sol
daten vervoerden. Het waren voltreffers.
Tragedie
Toen luitenant Fergus McSkimming van de lucht
verkeersleiding de vliegers vroeg wat de coördina
ten van het doel waren, gaf de bevelhebbende pi
loot hem 'PT418518' door. Op grond daarvan wist
McSkimming meteen dat de Britten een tragedie
stond te wachten. Hoe konden de piloten hun po
sitie zo fout beoordelen? De bevelhebbende pi
loot beweerde in zijn verklaring dat de Britse
luchtverkeersleiding hem geen coördinaten had
gegeven. McSkimming spreekt dat tegen, hoewel
hij toegeeft even te hebben betwijfeld of de piloot
de instructies wel had ontvangen.
De piloot zei dat hij dacht het juiste doel aan te
vallen, omdat hij de brandende wrakken had ge
zien die Schow beschreef. De A-10's bevonden
zich echter niet boven Tungsten, maar boven
Steel. Het is daarom moeilijk in te zien hoe de
vliegers de wrakken zouden hebben kunnen ge
zien, ook al omdat majoor Alexander Bain, de be-
velffebber van de omgekomen Britten, heeft ver
klaard dat er in gebied Steel geen brandende
wrakken stonden.
Eén ding is tijdens het onderzoek duidelijk ge
worden: de piloten hadden het nooit op hun ei
gen beslissing mogen laten aankomen. Dat was
ook niet gebeurd aJs ze de coördinaten waar
van vijf Britse luchtverkeersleiders zeggen dat de
A-10's ze hebben gekregen correct hadden ge
bruikt en ze de gewone procedures hadden ge
volgd. Het 'uitgeklede' verhaal van de A-l O-vlie
gers in hun verklaringen lost het raadsel niet op.
Tenzij de piloten ooit besluiten hun zwijgen te
doorbreken en de volledige versie van het verhaal
vertellen, zal het ware verloop van de gebeurte
nissen op die noodlottige dag in februari wel
nooit duidelijk worden.
VERTALING PATRICK VAN DEN HURK
F-16's in actie.
MANILA KUNDA DIXIT
INTER PRESS SERVICE
De Aziatische middenklasse
staat op de barricaden. De pro-
democratische opstand in de
T haise hoofdstad Bangkok is
een nieuw teken van de politie
ke bewustwording van de groei
ende groep welvarende burgers
in de Aziatische steden, voor
wie betere levensomstandighe
den hand in hand gaan met po
litieke vrijheid.
Net als in Zuid-Korea, Taiwan
en Hong Kong zijn de burgers
van Thailand er de laatste jaren
materieel op vooruit gegaan. Nu
hebben ze duidelijk gemaakt
dat ze ook meer zeggenschap
verlangen over dé politieke be
sluitvorming. In andere
Oostaziatische landen, waar de
machthebbers politieke vrijheid
hebben opgeofferd aan econo
mische discipline en hoge
groeicijfers, zoals Indonesië.
Malaysia en Singapore, zou in
de nabije toekomst hetzelfde di
lemma kunnen ontstaan.
In Taiwan en Zuid-Korea heeft
de bevolking de afgelopen vijf
jaar door niet-aflatende protes
ten een einde gemaakt aan de
dictatuur. In Taiwan werd een
einde gemaakt aan de staat van
beleg, Zuid-Korea begon met
politieke hervormingen. In de
Britse kroonkolonie Hong Kong
sprak de bevolking haar vrees
uit voor de gevolgen van de
overdracht aan het communis
tische China in 1997: zij stemde
bij de lokale verkiezingen van
vorig jaar massaal voor de de
mocratie.
Het militaire bewind in Thai
land blijkt de hint niet te heb
ben begrepen. De machtheb
bers hebben zelfs niets geleerd
van Thailand's eigen verleden,
betoogt Thepchai Yong, redac
teur van een gezaghebbende
krant in Bangkok, Nation. „Het
was de opgekropte woede over
de constante interventie van het
leger in de politiek waardoor de
mensen de straat op gingen",
zegt Thepchai. Een vergelijkba
re opstand in 1973 bracht een
In Bangkok zijn duizenden demonstranten de afgelopen dagen gearresteerd en door leger en politie wegge
voerd. FOTO .AP
militaire dicta
tuur ten val die
ook de ogen
gesloten hield
voor de pro
testleuzen op
's stads muren.
De taferelen
die het straat
beeld sinds
zondagnacht
in Bangkok be
heersen, zijn
niet meer in
Azië vertoond
sinds het dra
ma in juni
1989 op het
Plein van de
Hemelse Vrede
in Beijing.
Benzinebom
men, verplet
terde motor-
Fietsen, solda
ten die hun
machinegewe
ren leegschie
ten op stenen
gooiende jon
geren. Dit had Beijing in 1989
kunnen zijn, maar ook Seoul in
1987 of Rangoon in 1988.
De harde kem van het Thaise
protest werd gevormd door op
positieleden, leraren en radicale
studenten die de bemoeienis
sen van de militairen met de
politiek beu waren. Honderden
burgers uit de middenklasse,
goed gekleed en soms gewa
pend met draadloze telefoons,
sloten zich vervolgens aan bij
de „sit-ins".
Toen premier Suchinda Kra
payoon terugkwam van zijn be
lofte om constitutionele hervor
mingen door te voeren, liepen
de aanvankelijk vreedzame be
togingen uit de hand. „De rellen
weerspiegelen de groeiende
frustratie van de bevolking over
Premier Suchinda van Thailand.
politieke am
bities niet
meer kunnen
worden gene
geerd.
Deskundigen
in Azië vrezen
foto afp dat hetzelfde
scenario zich
zou kunnen gaan ontrollen in
autoritaire staten als Indonesië,
Malaysia en Singapore, tenzij
hun leiders meer politieke vrij
heden toestaan.
De kleine, multi-etnische stads
staat Singapore heeft tot dusver
een eigen weg gekozen en alle
politieke instincten bij de bevol
king murw gebeukt door een
economische verdovingstactiek.
Dat heeft gewerkt. Maar ook
hier stemt de bevolking vaak
met de voeten: inwoners van
Singapore emigreren massaal
naar Australië of Canada.
De spanning begint ook op te
lopen in de hermetisch afgeslo
ten republieken Noord-Korea
en Myanmar (Burma). Hier
wordt met de grootst mogelijke
(militaire) inspanning elk teken
van oppositie in de kiem ge
smoord. Monniken, studenten
en de middenklasse demon
streerden in 1988 in Rangoon,
de Myanmarese hoofdstad. Er
vielen honderden dodelijke
slachtoffers.
In China hebben de machtheb
bers sinds de studentenprotes
ten van 1989 meer economi
sche hervormingen doorge
voerd, maar politiek is het regi
me nog net zo hardvochtig als
altijd. Peking is aan het experi
menteren met een systeem
waarin economische vrijheid is
gekoppeld aan politiek centra
lisme, maar China-deskundigen
zien hierin weinig heil.
In armere Aziatische landen als
Bangladesh. Nepal en Pakistan
heeft de dictatuur na tientallen
jaren plaats gemaakt voor een
meerpartijen-democratie. Maar
de bevolking in deze landen
heeft het vertrouwen in de ge
kozen leiders verloren omdat
die er niet in zijn geslaagd hen
betere levensomstandigheden
te geven. Daardoor is de kans
niet denkbeeldig dat de klok
wordt teruggedraaid, terug naar
een totalitair systeem.
In sommige landen kunnen de
gekozen leiders met een militair
verleden in de verleiding komen
„Ven Fujimori'tje te plegen",
naar analogie van de Peruaanse
president. Als gekozen leider
stelde hij begin april het parle
ment en de grondwet buiten
werking om meer grip op het
land te krijgen.
De Filipijnen bevinden zich net
in een overgangsfase naar een
nieuwe gekozen president, na
dat dictator Ferdinand Marcos
zes jaar geleden werd verdre
ven. Vorige week werden voor
het eerst sinds 22 jaar verkiezin
gen gehouden die een vredige
overgang naar een
sident moesten bewerkstelligen.
Maar ook hier heeft zowel de
economische als de politieke
elite zich verschanst en wach
ten de militairen aan de zijlijn
op hun kans.
En net als de campagne van de
Thaise oppositieleider Cham-
long Srimuang, is het populaire
en krachtige optreden van de
Filipijnse presidentskandidate
Miriam Defensor-Santiago een
teken van de onvrede van de
stedelijke middenklasse met de
traditionele intimidatie-politiek.
Met de onrust in Thailand is het
moment aangebroken dat de
Aziatische leiders, of ze nu ge
kozen zijn of niet, moeten be
slissen of ze de verlangens van
de Chamlong's en de Santiago's
(en het electoraat dat zij verte
genwoordigen) ter harte zullen
nemen of niet.
het leger, dekking hebben
foto afp
Een Thaise soldaat waakt over demonstranten, die in paniek over het schieten
gezocht op de grond.
