Kunstverkoop musea aan banden
Cultuur&Kunst
Erensprijs voor Komrij
Finalisten aangewezen
voor Liszt-concours
Kuipers laat toeschouwer bewegen
Bavo Galama loopt vast
Maarten 't Hart ziet af
van roman over AKO-jury
Directiekeet architect
J.J.P. Oud nagebouwd
Prado raakt
'Guernica'
van Picasso
toch kwijt
WOENSDAG 20 MEI 1992
REDACTIE •CEESVANwOORE*
Minister legt regels voor aan Tweede Kamer
RECENSIE WUNAND ZB 1ST RA
'Iets met een kist', sotoprogramma van en
door Bavo Galama Regie Peter Verburgt
Gezien 19/5, LexJse Schouwburg
Rijksmusea mogen alleen dure kunstwerken verkopen
indien ze met de opbrengst een betere collectie opbou
wen. I .outer verkoop voor het geld mag niet. Ook moeten
de te verkopen werken eerst aan Nederlandse gegadig
den worden aangeboden. Pas daarna komen buitenland
se aan de orde. Cultuurminister d'Ancona schrijft dat in
een brief aan de Tweede Kamer.
den haag gpd
De minister heeft op dit
niet altijd zeggenschap o\
dere overheden. Zij heeft even- kunstwerken werkopen
wel goede hoop dat die het van is vastgesteld dat die
Kindertekeningen uit Djokjakarta
delft Het Legermuseum in Delft toont van 23 mei tot en met
13 september ongeveer zestig kindertekeningen. Alle hebben als
onderwerp de bezettting van Djokjakarta door de Nederlandse
troepen. De tekeningen behelzen de periode van december 1948
tot eind juni 1949. De tentoonstelling is afkomstig uit het Dulla-
museum in Solo. Het vormt een unieke getuigenis van vijf Indo
nesische kinderen over de bezetting en bevrijding van Djokja.
Poëzie om naar te kijken
utrecht* Het Centrum Beeldende Kunst Utrecht presenteert van
23 mei tot en met 20 juni de tentoonstelling "Visuele Poëzie: 6
Nederlandse expressionisten'. De expositie omvat werk van Ka-
rel Appel, Eugène Brands, Ger Lataster, Lucebert, Jan Sierhuis en
Ad Snijders. Toegang 17,50 gulden.
'De Zucht' gaat niet door
leiden De solovoorstelling 'De Zucht', die Theo Frans van het
Muztheater vrijdag 22 mei in de Leidse Schouwburg zou geven,
gaat niet door. Theo Frans heeft zijn enkel gebroken.
Maastricht Gerrit Komrij (48), de in Portugal woonachtige Neder
landse schrijver, heeft van de provincie Limburg de driejaarlijkse
Frans Erensprijs gekregen. Dat is gisteren door een woordvoerder
i het provinciebestuur bekend gemaakt. De literatuurprijs is ver
noemd naar de Limburgse literator Frans Erens. De jury had Komrij
voorgedragen, omdat het werk van Komrij uitmunt in kwaliteit en
veelzijdigheid. Zij waardeert vooral zijn virtuoos taalgebruik, zijn te
gendraadsheid en zijn spitsvondigheid. De Frans Erensprijs, groot
tienduizend gulden, zal op 12 december aan Komrij worden uitge
reikt in het provinciehuis in Maastricht. Eerder kregen Kees Fens
(1986) en Anton Koolhaas (1989) de Limburgse prijs, archieffoto
loek zuyderduin
utrecht gpd
Het derde Internationaal Franz
Liszt Pianoconcours 1992 gaat
zijn eindfase in: de finale heeft
vrijdag- en zaterdagavond
plaats. Gisteravond, na het ein
de van de tweede speeldag van
de halve finale, stelde de jury
vast welke kandidaten tot de fi
nale in het Utrechtse muziek
centrum Vredenburg zijn toege
laten.
Vrijdagavond zullen dat zijn
(in volgorde): Zbigniew Raubo
uit Polen, Naoyo Seino uit Ja
pan en Sergey Pashkevich uit
Ruslafid. Zaterdagavond Evelina
Borbély (Rusland), Thomas Ha-
berlah (Duitsland) en Evelina
veel mogelijk zul-
rijksbeleid
len volgen.
De minister kan wel ingrijpen
andere overheden
Nederland onmisbaar en niet te
vervangen zijn. Over een verbod
tot verkoop door de minister
wordt in dat geval een eindoor
deel geveld door de Raad van
State.
De minister heeft inmiddels
een commissie van de Raad
voor het Cultuurbeheer bereid
gevonden om eventuele ver-
koopvoorstellen van andere
overheden te toetsen. Particu
liere musea die een voor Neder
land onmisbaar en niet te ver
vangen werk naar het buiten
land willen verkopen, kunnen
ook niet zomaar hun gang gaan.
De minister kan aan de hand
van een spoedprocedure het
betreffende werk op een lijst
van beschermde kunstwerken
zetten en zo alsnog verkoop te
genhouden.
De Vereniging van Neder
landse Gemeenten (VNG) gaat
in grote lijnen akkoord met
voorstel van d'Ancona, zij het
zonder enthousiasme. Volgens
de VNG is de discussie tussen
de Kamer en de mïhister niet
nodig omdat in de praktijk blijkt
dat de problematiek gering is.
De gevallen waann plannen van
lagere overheden bestonden om
dure kunstwerken te verkopen
naar het buitenland zijn op de
vinger van een hand te tellen
geweest, aldus de VN( i.
De VNG concludeert hieruit
dat de gemeenten en provincies
blijkbaar zelf heel goed in staat
zijn om verantwoorde besluiten
te nemen. In tegenstelling tot
de minister vindt de VNG dat
het rijk ook de consequenties
moet trekken wanneer het heeft
geoordeeld dat een kunstwerk
niet naar het buitenland mag
worden verkocht. Het rijk moet
zo'n kunstwerk dan zelf aanko
pen. aldus de VNG. De minister
wijst dat af.
De kwestie kwam vorig jaar in
de belangstelling toen directeur
Rudi Fuchs van het Gemeente
museum in Den Haag het plan
lanceerde om twee werken van
Picasso te verkopen. Enkele ja
ren geleden wilde het gemeen
tebestuur van Hilversum een
werk van Mondriaan verkopen
om de begroting te spekken. De
toenmalige cultuurminister
Brinkman hield dat tegen.
Expositie perspex objecten in Art Acrylaat
beeldende kunst
recensie martine ballast
Expositie: perspex objecten van Han Kui
pers Te zien tot 14 juni, wo tot za van
12 00-17.00 uur en de 1ste zondag van
de maand. Galerie Art Acrylaat, Nieuw -
straat53a, Leiden.
Om de perspex objecten van
Han Kuipers goed te zien, dien
je je als toeschouwer te ver
plaatsen in de ruimte. Als je
links voor het transparante ob
ject Blauw/geel/roze staat en je
kijkt naar rechts, dan zie je roze
vlakjes afgewisseld met gele
vlakjes. Ga je rechts voor het
zelfde object staan en je kijkt
naar links, dan zie je blauwe
vlakjes afgewisseld met gele.
Deze beweeglijkheid wordt
van de toeschouwer geëist. „Hij
dient te bewegen, een onder
deel van het kunstwerk te zijn.
De paradox te ondergaan", al
dus Han Kuipers.
Het object Blauw/geel/roze is
drie fneter lang en smal. Het
hangt horizontaal aan een
muur. Het perspex is geslepen
waardoor speciale optische ef
fecten ontstaan. Op een ingeni
euze manier zijn de kleuren
aangebracht. Het is moeilijk te
ontdekken waar ze zich nou
precies bevinden.
Water
Het object Geel/blauw staand is
iets makkelijker te doorgron
den. In de twee meter hoge
rechthoekige, doorzichtige zuil
zijn twee wanden schuin op el
kaar gezet. Als je recht voor de
zuil staat, zie je links een gele en
rechts een blauwe wand. Ook
hier dien je je als toeschouwer
te verplaatsen om het werk vol
ledig te doorgronden. Van elke
kant af bezien heeft het werk
een totaal eigen karakter. De
zuil is gevuld met water dat een
spiegelend effect geeft.
Het intrigerende in het werk
van Kuipers zit in de tegenstrij
digheid. De tegenstrijdigheid
van het gebruik van een materi
aal als perspex in combinatie
met papier, water en condens.
Als toeschouwer wil je begrijpen
hoe de ingenieuze objecten in
elkaar zitten en hoe de effecten
ontstaan. Als spannende puz
zels die je per se op wilt lossen.
Kamertjes
Han Kuipers was in 1968 met
zijn opleiding klaar. Wat hij
daarvan vooral onthield was het
begrip 'zicht hebben op'. Van
daaruit ontstonden grote beel
den met een zichtbaar kamertje
in hoofd of hart. De kamertjes
werden hoofdzaak en de figura
tie verdween. In het nieuwe
materiaal perspex verdwenen
de objectieve informatie en
werden eendagsvliegen duur
zaam gemaakt. Een stuk papier
bijvoorbeeld werd ontdaan van
zijn tijdelijke waarheid door het
in perspex objecten te verwer
ken.
Kortom intrigerend werk, de
moeite van het bestuderen
waard.
van de voorstelling hangt des
ondanks voor het grootste deel
af van de kwaliteit van het ver
haal zelf. En die laat nu juist te
wensen over.
Na een enigzins mat begin
werkt de verteller naar een ont
knoping toe die verrassend had
moeten zijn. Het is een variant
op het thema van identitcitsver
warring. Iemand anders geeft
zich voor Bavo Galama uil. en
zelf wordt hij door niemand
meer (niet door zijn vrouw, zijn
vrienden, zijn moeder enz.) als
zodanig herkend: behalve door
zijn - wegens zijn matige pianis
tieke kwaliteiten Pieter van Vol
lenhoven genoemde - cavia.
Om dat alles achteraf als
droom af te doen. ia een al te
gemakkelijke truc Dat zag Ga
lama zelf ook wel in. en hij zegt
het zelfs met zo veel woorden
tijdens de voorstelling. Helaas
heeft hii zich met en in dit ver
haal klem gezet. Nauwelijks
heeft hij namelijk een alterna
tief te bieden - hij wil ons laten
geloven: misschien denken jul
lie als toeschouwers wel ten on
rechte dat je een hele avond
naar een zekere Bavo Galama
hebt zitten kijken. Tja. bij zo'n
ontknoping zakt de hele voor
stelling tenslotte als een kaar-
tendoosje ineen, en ie voelt je
niet eens op een leuke manier
bij de neus genomen.
Ook de tweede theatersolo van
Bavo Galama valt onder de noe
mer 'cabaret'. Dat kan zonder
meer. omdat 'cabaret' de laatste
jaren een zeer weids begrip is
geworden, en een verhaallijn als
structuurelement van een caba
retprogramma eerder regel dan
uitzondering was.
Voor alle duidelijkheid echter
is lets met een kist' van Bavo
Galama beter met solotoneel te
vergelijken. Hij houdt dan wel
conference-achtige terzijdes en
maakt hier en daar een toespe
ling op de actualiteit, al vallen
een opmerking over het hondje
van de koningin en andere flau
witeiten daar eigenlijk buiten.
Het sterkst daarentegen is
Galama als verhalenverteller, en
het spelend vertellen van zijn
verhaal staat ongetwijfeld op de
voorgrond. Moeiteloos zet hij
binnen dat gegeven in een han
domdraai enkele personages
neer. Een prachtig vooibeeld Is
het Marsmannetje dat met be
hulp van een groen lichtje per
fect overkomt.
Al speelt en vertelt Bavo Gala
ma nog zo boeiend en profes
sioneel. de overtuigingskracht
leiden cees v
De objecten van Han Kuipers hebben van elke kant af geziei
eigen karakter. Het Intrigerende zit in de tegenstrijdigheid.
man over dit onderwerp is dus
van de baan."
„Wat ik erg aardig vond, is dat
we in de kluis van de Neder-
landsche Bank hebben zitten te
vergaderen. Die Duisenberg -
dat is een slimme en handige
Voorzitter. Daar heb ik respect
Medejurylid F.lrud Ibsch
toonde zich vorige week nogal
gepikeerd over t Harts uit
spraak dat in geen geval een
Belg de AKO-prijs zou mogen
winnen, 't Hart: „De inzendin
gen uit België waren niet zo
goed. Dus dat speelde helemaal
niet. Maar ik vind wel dat wc de
Belgen erg verwennen, Moet Je
eens kijken hoeveel Nederland
se prijzen naar Belgen gaan.
Maar wij zien hiër nooit iets van
een Belgische prijs. Tegenwoor
dig kunnen de Belgische schrij
vers ook aanspraak maken op
het Nederlandse Fonds voor de
Letteren. Het zou interessant
zijn om in de gaten te houden
hoeveel Nederlandse schrijvers
straks iets krijgen van het Belgi
sche letterkundige fonds."
Maarten 't Hart ziet af van zijn
voornemen een roman te
schrijven over zijn werkzaam
heden als jurylid van de AKO-
Literatuurprijs 1992. De schrij
ver kondigde anderhalve week
geleden aan dat er wel stof voor
een roman in de wederwaardig
heden van de jury zou zitten.
Tijdens de prijsuitreiking, vorige
week dinsdag in het Amster
damse hotel The Grand, ont
brak hij opvallend.
De schrijver heeft zich verke
ken op de bruikbaarheid van
zijn ervaringen als jurylid. „Het
was jammer dat er na onze be
slissing zo weinig gekrakeel ont
stond, zoals dat in 1991 wel het
geval was. In de praktijk is het
eigenlijk allemaal van een leien
dakje gegaan. Iedereen was het
achteraf met onze keuze voor
Margriet de Moor eens. Dat was
dus niet spectaculair. En ik had
ook echt barstende koppijn tij
dens de avond van de uitrei
king, maar niemand schijnt dat
te geloven. Maar goed, de ro-
BOUWKUNST'
Vorontzova (Rusland). Elke fi
nalist zal een groot werk met or
kest van de naamgever van het
concours moeten spelen, als
mede een grote parafrase van
een Verdi- of Wagner-opera.
Het Radio Symfonie Orkest
staat op beide avonden onder
leiding van Jan Stulen. De NOS
zal op Radio 4 en Nederland 3
rechtstreeks uitzendingen ver
zorgen.
Bestuursvoorzitter Eugène de
By deelde gisteravond mee dat
in totaal 6700 belangstellenden
de beide voorronden en halve
finale van het derde Liszt-con
cours hebben bijgewoond. Een
nieuw bezoekersrecord, zo con
stateerde hij monter.
In Sassenheim is een re
constructie opgeleverd
van de uit 1923 daterende
directiekeet van architect J.J.P.
Oud (1890-1963), één van de
grootste architecten uit de eer
ste helft van deze eeuw. AKZO
Coatings heeft, ter gelegenheid
van het 200-jarig bestaan van
de verffirma Sikkens, architect
Wytze Patijn gevraagd om, aan
de hand van originele bouwte
keningen en kleurenschema's,
een replica te bouwen van het
in 1938 verdwenen gebouwtje.
De keet op het bedrijfsterrein
van Sikkens krijgt een functie
als documentatiecentrum voor
de Sikkens Foundation. Deze
stichting, in 1959 in het leven
geroepen, kent onder meer prij
zen toe aan kunstenaars vanwe
ge hun kleurgebruik.
Het originele 'keetje van Oud'
stond in Rotterdam, in de wijk
Oud-Mathenesse, waar archi
tect Oud zijn zogeheten Witte
Dorp realiseerde. De opvallend
gekleurde bouwkeet geldt als
representatief voor de opvattin
gen van het Nieuwe Bouwen en
de kunstenaarsgroep De Stijl.
Geometrische vlakken en vor
men, en het toepassen van pri
maire kleuren (rood, geel en
blauw) zijn kenmerkend voor
deze beweging waarvan, behal
ve Oud, ook Theo Van Does
burg, Gerrit Rietveld en Piet
Mondriaan deel uitmaakten.
Oud was goed bevriend met
Theo van Doesburg. Ze kenden
elkaar uit Leiden waar Oud
woonde voor hij naar Rotter
dam vertrok. In 1917 richte Van
Doesburg, in Leiden, het tijd
schrift De Stijl op. In het eerste
nummer (1917) schreef Oud:
„Op nachtelijke wandelingen
door Leiden bespraken Van
Doesburg en ik tot in het onein
dige de problemen van de nieu
we stromingen in de kunst. Hij
schilderde en dichtte. Als archi
tect interesseerde ik me voor al
les wat er op het gebied van de
moderne kunst aan de gang
was, omdat ik aanvoelde dat er
op het gebied van de architec
tuur ook zoiets te gebeuren
stond."
In de omgeving van Leiden
werkte Oud samen met Van
Doesburg aan zijn eerste, nog
tamelijk conventionele, projec
ten: het vakantiehuis De Vonk
in Noordwijkerhout en villa Al-
legonda in Katwijk. In 1918 trad
hij in dienst van de gemeente
Rotterdam. Ook het Witte Dorp
in deze stad was nog conventio
neel, al was het niet meer uit
bajesteen opgetrokken. Oud
haatte baksteen in die tijd.
„Baksteen is de dood voor alles
en verpest mij ieder uur van de
dag", schreef hij ooit aan Van
Doesburg. In het Witte Dorp
mocht hij gevelpleistering toe
passen en zijn streven naar hel
dere architectuur, zonder oma-
menten, gestalte geven. De
schuine daken waren de enige
concessie die hij moest doen.
Maar, aan het ontwerpen van
een directiekeet kon Oud pas
echt ziin hart ophalen. Voor het
eerst slaagde hij er in de zuivere
esthetiek van De Stijl in praktijk
te brengen: een puur kubistisch
gebouwtje, bestaande uit een
verzameling vlakken en volu
mes, strak en streng, in de
kleurschakering van Mondri-
Dorp en keet werden een mijl
paal in de geschiedenis van de
moderne bouwkunst. Een uni
cum is evenwel, en door de on
derhavige reconstructie min of
meer bezegeld, dat de bouwkeet
feitelijk van nog groter architec
tonisch belang wordt geacht
dan het Witte Dorp, dat enkele
jaren terug kon worden ge
sloopt.
De oorspronkelijke directiekeet
heeft het overigens ook niet
lang uitgehouden. In 1938 werd
het gebouwtje gedemonteerd
en tijdens de oorlogsjaren ver
dween het in de kachel. De re
constructie van het 'keetje van
Oud' op Sassenheim.se grond,
enkele jaren nadat in Rotterdam
ook al café De Unie werd nage
bouwd, wordt natuurlijk met
gemengde gevoelens bekeken.
Voor de één is het pure nep dat
bovendien niet thuis hoort in
deze contreien. Voor anderen is
het een passend eerbewijs aan
één van de grootste Nederland
se architecten in een regio waar
hij zijn eerste bijdragen leverde
aan de ontwikkeling van de mo
derne bouwkunst
FOTO HIEL CO KUIPERS
MADRID RUUD PI WTT
Het wereldberoemde schilderij
'Guernica1 van Pablo Picasso
komt definitief in het Ma
dffleene museum voor moder
ne kunst. Rcina Sofia, te han
gen Del heeft de raad van toe
zicht van het eveneens in Ma
drid gevestigde Prado Museum
gisteren besloten. Daarmee
komt een einde aan een lange
discussie over de uiteindelijke
bestemming van de 'Gucmica'
Nu nog hangt het schilderij
van Picasso in een dépendance
van het Prado Museum in het
Rctiro Park. maar «i«- |peinN
regering had al enkele jaren ge
leden laten weten dat cr naar
een definitieve bestemming
voor het kostbare schilderij zou
worden gezocht. Volgens minis
ter van cultuur, lordi Sole Tura
bekend, moet dat Reina Sofia
Museum zijn. Hoewel dit musw
um al bijna twee jaar open is,
zal pas volgende maand voor
het eerst hel eigen kunstbezit
worden getoond. F.n daartoe
bebooH ooi de XKionka'
meent de Spaanse regering.
tycasso schilderde het grote
doek in 1937 voor het Spaanse
paviljoen van de Wereldten
tonstelling van Parijs. Het is
zijn verbeelding van het bom
bardement op het Bavkischc
stadje Guernica door de Duitse
Luftwaffe. Bij dit bombarde
ment van 26 april 1937 kwamen
meer dan duizend mensen om
het leven.
Picasso gaf de Guernica daar
op m bramen en het Mum
um voof Moderne KunettnNi m
York. Wel liet hij het schilderij
aan de Spaanse staat na. maar
onder de voorwaarde dat hei
niet naar Spanje zou worden
overgebracht voordat de demo
cratie zou zijn hersteld.
