MacSharry speelt op winst bij
hervormen landbouwbeleid EG
«mi
Niemand eet broccoli
Inheemse volken ontdekken Europa
Feiten Meningen
Nigeriaanse benzine goedkoper
dan gebotteld water of cola
ZATERDAG 16 MEI 1992
2
STANDPLAATS WASHINGTON
Het was een discussie die we
meer hebben gehad, maar deze
keer was ik er klaar voor. Er
stond broccoli op tafel, en mijn
achtjarige dochter Maria is
daar. zacht gezegd, geen lief
hebster van.
Ze liep het gebruikelijke rijtje
argumenten af. „Waarom moet
ik broccoli eten? Broccoli is vies.
Niemand eet broccoli. President
Bush houdt niet eens van broc
coli."
Dat laatste is waar. Dom genoeg
heb ik haar dat ooit zelf verteld.
Bush houdt niet van broccoli,
eet het daarom ook niet, en is
daar zo trots op dat hij het van
tijd tot tijd rond vertelt.
Bij conservatieve vrienden kan
ik van die kennis goed gebruik
maken door bij politieke discus
sies dingen te roepen als: „Kijk,
dat is nu precies het probleem.
Bush houdt niet van broccoli,
en daarom eet hij het niet."
Na die zin wacht ik altijd even.
Dan zeg ik: „Zo gaat hij ook om
met de armoe in dit land, met
de noodzaak tot belastingverho
ging, de verlopen binnensteden,
het zieke onderwijs. Dat vindt
hij niet fijn, en dus laat hij het
links liggen. Net als de brocco
li."
Maar bij Maria werkt zoiets
niet. De president is de baas, en
als die geen broccoli eet, waar
om moet zij dan wel? En boven
dien: broccoli is vies, en nie
mand eet broccoli.
Het argument 'vies' kan ik aan.
Het antwoord is: „Maar broccoli
is wel gezond, en als je je neus
dichthoudt, proefje het niet."
Maar met het argument 'nie
mand eet broccoli' kon ik nooit
veel beginnen.
Tot nu. Want wat staat er in het
onlangs verschenen Statistisch
Jaaroverzicht van het Bureau of
the Census, de Amerikaanse te
genhanger van ons Centraal Bu
reau voor de Statistiek? Er staat
in dat de consumptie van broc
coli de afgelopen twintig jaar
sneller is gestegen dan van wel
ke andere groente ook.
In 1970 at de gemiddelde Ame
rikaan nog maar een half pond
broccoli per jaar. Dat is nu 4,5
pond. Toen ik die wetenschap
aan Maria voorlegde, was ze stil.
Ze probeerde nog terug te ko
men met: „Maar niemand die ik
ken eet broccoli", maar dat
vond het hele gezin een zwakke
riposte. En dus at ze haar broc
coli. Mokkend, en met haar
neus dichtgeknepen.
Waarmee ik maar wil zeggen
dat het Statistisch Jaaroverzicht
een nuttig werkje is. Waarvan
acte, want stel nu eens dat de
redactie van me wil weten hoe
veel professionele rodeorijders
er nog in Amerika zijn? Het ant
woord staat in het jaaroverzicht:
3584, tegen 4038 in 1980.
Ook zou ik, zonder het boekje,
nooit hebben geweten dat in
1988 maar liefst 114.923 Ameri
kanen zich lieten behandelen
omdat ze zich hadden verwond
aan een drinkglas. Dat waren er
121.951 in 1985, en de conclusie
is dus dat Amerikanen de afge
lopen jaren voorzichtiger zijn
gaan drinken. Gouden kennis
toch?
Voor wie erover denkt in Ameri
ka op vakantie te gaan, maar
bang is voor misdaad: ga naar
Noord Dakota. Het Statistisch
Jaaroverzicht meldt dat daar in
1989 maar 60 gewelddadige
misdaden per 100.000 inwoners
plaatsvonden. Dat is, landelijk
gezien, het laagste cijfer. Ook
Montana en Vermont zijn veilig.
Daartegenover staat dat New
York de meest gewelddadige
staat is, met 1131 geweldsmis
drijven per 100.000 inwoners.
Nummer twee en drie: Florida
en Califomië.
Ten slotte vindt u het wellicht
nog interessant te vernemen
welk soort tijdschrift het duurst
en het goedkoopst is. Het
duurst zijn chemietijdschriften,
die gemiddeld 368 dollar per
jaar kosten. Het goedkoopst zijn
tijdschriften over filosofie. Een
jaarabonnement kost gemid
deld slechts 28,62 dollar.
HENK DAM CORRESPONDENT
De hervorming van de Europese landbouw zit er n
delingen plaats.
i anderhalf jaar touwtrekken nu echt a
Er is om hem gelachen, en
hij is uitgejouwd. De boe
ren demonstreerden, de
landbouwministers bezwo
ren dat het nooit zo ver zou
komen, en Brussel schudde
meewarig het hoofd. De
ideeën van Ray MacSharry
over de toekomst van de
Europese landbouw golden
anderhalf jaar als ronduit
belachelijk, en niemand
gaf een stuiver voor zijn
kansen. Maar het tij is ge
keerd ten gunste van de
Ierse landbouwcommissa
ris. Maandag valt in Brussel
het startschot voor de slot-
onderhandelingen over de
hervorming van het EG-
landbouwbeleid.
BRUSSEL PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
Het is hem niet aan te zien,
want alle cliché's over stijfkop
pige, rondborstige, ongepolijste
Ieren zijn van toepassing op de
54-jarige boer uit het stadje Sli-
go, of Sligeach, zoals de lokale
bevolking zegt. Toch heeft
MacSharry het best aangevoeld
welke subtiele psychologische
verandering is opgetreden in
het politieke klimaat van de EG.
Wat hij bespeurde was simpel
weg dit: regeringen en belas
tingbetalers van de EG, interna
tionale handelspartners en ge
wone boeren hebben allemaal
hun buik vol van het Brusselse
landbouwbeleid. Op de belan
genbehartigers na, is er nie
mand meer die z'n geld wil zet
ten op het voormalige parade
paardje van de EG.
Want het ooit zo gekoesterde
'gezamenlijke landbouwbeleid'
kost dit jaar 77 miljard gulden,
en de rekening blijft ondanks al
le kunstgrepen van de afgelo
pen jaren stijgen. Het brengt de
boeren weliswaar gegarandeer
de prijzen, maar ook een vol
strekt ontwrichte markt: buiten
landse concurrenten moeten
met dikke en hoge tariefmuren
worden weggehouden. De pak
huizen liggen vol: de EG heeft
momenteel 28 miljoen ton
graan in voorraad, met 12 mil
joen op komst. In 1990 bedroeg
de voorraad nog 11,7 miljoen:
Dure klucht
Het beleid is een, in de woorden
van de Duitse minister van eco
nomische zaken Möllemann,
„even krankzinnige als dure
klucht". „We financieren de
produktie van overschotten. We
financieren het opslaan van
overschotten. We financieren
het omzetten van hoogwaardige
produkten in minderwaardig
voedsel. We financieren de ver
nietiging van voedsel. We finan
cieren het onder dte prijs verko
pen van voedsel op de wereld
markt, waardoor we andere lan
den uit de markt prijzen. We fi
nancieren het uit de produktie
nemen van landbouwgrond. En
om de waanzin compleet te
maken, financieren we ook nog
de kunstmest waarmee de pro
duktie op bestaande grond weer
kan worden opgevoerd", zei
Möllemann in januari.
MacSharry wist dat al lang. De
ironie wil dat toen hij in 1989
naar Brussel kwam om de land-
bouwportefeuille te beheren, de
krant The Times dat omschreef
als „ee^ alcoholicus die leiding
geeft aan een brouwerij". Zou
de vroegere boer, die overigens
geheelonthouder is, de carrou
sel kunnen stoppen? MacSharry
deed de reputatie van Mac the
knife' (Mac het mes), die hij had
verworven als minister van fi
nanciën eer aan. Hij bereidde
niets minder voor dan een revo
lutie.
Zijn voorstel was simpel. Ver
laag de gegarandeerde EG-prij-
zen in de richting van de we
reldmarktprijzen en neem
grond uit de produktie. Dat ver
mindert de overschotten en de
internationale handelsproble
men. Geef boeren die het niet
langer kunnen rooien een toe
slag op hun inkomen of een
vut-uitkering. Investeer in na
tuurbescherming en platte
landsontwikkeling om te voor
komen dat het braakliggende
land helemaal wordt verlaten.
Dat klinkt aardig, en de EG-
commissaris liet de landbouw
ministers ruim een jaar praten
om aan de grondgedachten te
wennen. Het werd oeverloos ge
bakkelei, Brussel op z'n best.
Menens
Pas toen MacSharry de gedetail
leerde cijfers leverde, werd het
iedereen duidelijk dat het hem
menens was: een prijsverlaging
voor graan met 35 procent, voor
boter met 15 procent, magere
melkpoeder met 5 procent, en
rundvlees met 15 procent. Van
het graanland moet eenzesde
braak worden gelegd, de melk-
produktie moet met 4 procent
omlaag.
Winst- en verliesrekening: drie
honderd gulden winst voor een
gemiddeld gezin, maar ettelijke
miljarden verlies voor de EG-
schatkist doordat het beleid
wéér duurder wordt. En 600
miljoen verlies voor de Neder
landse boerenstand: een melk
veehouder met 45 koeien zou er
netto per jaar circa 14.000 gul
den bij inschieten.
De grootste tegenstand kwam
dan ook. zoals verwacht, van de
landen die het meest hebben
geprofiteerd van het oude be
leid: Nederland, België, Dene
marken en in hun kielzog Enge
land en Frankrijk. Hun efficiën
te boerenbedrijven hebben het
meest opgestreken van de pro-
duktie-bevorderende subsidies.
Landbouwminister Bukman
vocht verbeten tegen de princi
pes van de plannen. Daarin
werd de landbouw een 'open
luchtmuseum' en werd volgens
Bukman ontkend dat de boer
z'n inkomen moet verdienen
met produceren, in plaats van
via toelagen.
Finale
Bukman verweet MacSharry
steeds vaker „stijfkoppigheid"
en „hardhorendheid". Dat klop
te. Want MacSharry was vastbe
sloten en zoals een functionaris
ooit zei: „Wil je Ray tot andere
gedachten brengen, dan moet
je hem benaderen voordat hij
iets heeft besloten." Dat stadi
um was al gepasseerd. Niemand
wist een beter plan te beden
ken. Het was dan ook Bukman,
die de plannen verschillende
keren had getaxeerd als 'een
dood paard', die vorige maand
bakzeil haalde. Nu is het mo
ment aangebroken knopen
door te hakken. De slotonder-
handelingen beginnen maan
dag, maar hoe lang ze gaan du
ren durft niemand te voorspel
len. Wellicht volgt nog een her
kansing in juni. Want het pak
ket beslissingen is dik, en in de
finale komt het aan op details.
Voor de Nederlandse landbouw
is bijvoorbeeld de zuivelsector
van levensbelang, en de vraag is
of nu al een verlaging van de
melkquota wordt afgesproken
of dat daarover elk jaar opnieuw
onderhandeld wordt. En hoe
hoog moet die inkomenstoeslag
voor graanboeren worden? Hoe
lang gaat die duren? En moet de
EG inderdaad satellieten de
ruimte in sturen om de vee-be
zetting per hectare te meten?
Een slagveld zal zich voltrekken
rond de graanprijs, die richting
gevend is voor veel agrarische
produkten. Het is een politiek
mijnenveld: de machtige Duit
sers vinden een prijsverlaging
van 20 procent genoeg, en wil
len niets weten van MacSharry's
35 procent. Sommigen hopen
op een 'Belgische oplossing':
een compromis precies in het
midden. De Portugezen hebben
dat al geopperd: 25 procent.
MacSharry weigerde.
De 'vorst uit Sligo' zal in Brussel
buigen en sliicken, want zelfs
een Ierse stijfkop krijgt nooit
helemaal z'n zin. Maar ze zullen
hem er niet onder krijgen. Bij
het ingaan van de laatste ronde
ligt MacSharry voor. En hij is
vast van plan zich de winst niet
te laten ontglippen.
LAGOS KARL MAIER
THE INDEPENDENT
Hoe komt het toch dat uitgere
kend Nigeria, Afrika's grootste
olieproducent, benzinetekorten
kent die het verkeer in de grote
steden lamleggen en die de
laatste dagen overal in het land
tot onlusten hebben geleid?
Het is al zo ver gekomen dat Ni
geria. een vooraanstaand lid
van de Organisatie van olie-uit
voerende landen (Opec), twintig
procent van zijn dagelijkse olie
consumptie moet invoeren. De
nationale benzinemaatschappij
NNPC, een staatsbedrijf, heeft
de tekorten geweten aan pro
blemen bij drie van zijn vier raf
finaderijen en aan smokkel-
praktijken.
Onmiddellijk na de rellen heeft
de belaagde president Ibrahim
Babangida bij de betogingen
wordt zijn aftreden geëist
een onderzoekscommissie inge
steld. Het lijkt onnodig. Een
aanzienlijke hoeveelheid van de
Nigeriaanse benzine bevindt
zich op wegen in buurlanden
Benin, Cameroun, Tchad en Ni
ger.
Terwijl relschoppers in de voor
malige Nigeriaanse hoofdstad
Lagos huis hielden nadat de
prijzen van het openbaar ver
voer vanwege de tekorten met
500 procent waren verhoogd,
waren ruime hoeveelheden Ni
geriaanse benzine te koop in
flessen en plastic kannen langs
alle hoofdwegen in Benin.
Twee dagen later was de rij
voertuigen die Nigeria vanuit
Benin binnenreed zo lang dat
het twee uur duurde om de reis
van 100 meter over de grens te
volbrengen. De meeste bestuur
ders beweerden dat ze naar Ni
geria kwamen om benzine te
kopen en dat ze diezelfde dag
nog wilden terugkeren naar
Benin.
In Cameroun is zo veel Nigeri
aanse brandstof dat het staats-
oliebedrijf vorige week een van
zijn raffinaderijen sloot wegens
gebrek aan vraag naar zijn pro
dukten.
Benzinetekorten teisteren het
noorden van Nigeria al sinds
november. Niet dat er een te
kort is aan brandstof. Het is eer
der zo dat olietankers op hun
weg de benzinestations voorbij
rijden en hun lading leveren
aan louche verkooppunten
waar klanten wel tien keer de
officiële prijs moeten betalen.
De reden van al deze verwarring
ligt simpelweg in de economie.
De benzine is in Nigeria met
zijn 2,5 pence per liter het goed
koopst van de wereld, zelfs nog
goedkoper dan gebotteld water
of cola. In de buurlanden van
Nigeria liggen de prijzen veel
hoger. Het is dus heel aantrek
kelijk benzine over de grens te
smokkelen.
De meest voor de hand liggende
oplossing, het verhogen van de
prijzen, is echter onmogelijk ge
worden voor de militaire rege
ring. De rellen en de onrust zijn
al verergerd door een vliegende
inflatie en het achteruitgaan
van de levensstandaard.
VERTALING: MONIQUE EGGERMONT
HAARLEM JOLANDA OUKES
In Amsterdam wordt vandaag
het startsein gegeven voor de
ontdekking van Europa door
een groot aantal inheemse vol
ken uit alle delen van de wereld.
De ontdekking is uiteraard sym
bolisch. Want van het bestaan
van Europa en de Europeanen
zijn de inheemse volken al vijf
honderd jaar op de hoogte.
Aanleiding tot de Europarcis
een initiatief van de in Amster
dam gevestigde Werkgroep In
heemse Volken is de ontdek
king van Amerika door Colum
bus. dit jaar vijfhonderd jaar ge
leden. In Spanje, Italië en de
Amerikaanse landen wordt dit
feit feestelijk herdacht. Maar
voor de inheemse volken waren
de ontdekkingsreizen het begin
van het einde. Eeuwenoude cul
turen vielen ten prooi aan de
kolonisatiedrang van de Euro
peanen. Van volken die uit mil
joenen mensen bestonden, zijn
nu soms maar een paar duizend
over. Andere volken zijn hele
maal van de aardbodem ver
dwenen.
Op dit moment wonen ver
spreid over de hele wereld zo'n
vijfduizend inheemse volken,
meestal onder erbarmelijke om
standigheden. Ze worden ver
volgd wegens hun afkomst, le
ven in bittere armoede op on
vruchtbare grond of raken hun
land kwijt omdat het juist rijk is
aan grondstoffen. In de steden
is het al niet veel beter: werk
loosheid. slechte scholing, huis
vesting en medische verzorging.
Tweederangsburgers in eigen
land.
Lijdzaam
Maar de jaren van lijdzaamheid
zijn voorbij. De inheemse vol
ken hebben het heft in eigen
hand genomen en willen nu zelf
beslissen over hun toekomst. Ze
hebben zich georganiseerd,
werken samen en komen jaar
lijks bijeen om samen met een
delegatie van de Verenigde Na
ties over hun problemen te pra-
Belangrijkste strategie in de
strijd van de inheemse volken is
echter informatie en dan vooral
aan de rijke, westerse wereld,
veelal de kolonisators van vroe
ger. Tijdens de ontdekkings
tocht door Europa (naast Ne
derland worden Duitsland,
Zwitserland en Italië aange
daan) zullen de inheemse verte
genwoordigers vertellen over
hun situatie, hun wensen en
plannen. Daarbij staat hun ma
nier van leven centraal.
Hoezeer de inheemse volken
ook van elkaar verschillen, de
liefde voor de aarde is in elke
inheemse cultuur terug te vin
den. De natuur moet in even
wicht blijven en mag niet wor
den uitgebuit. Daarmee lijken
zij het gelijk aan hun kant te
hebben. Want de op consump
tie en produktie gerichte wes
terse maatschappij leidt tot uit
putting van de voorraad grond
stoffen en verstoring van net
milieu.
VN-jaar
In totaal gaan achttien inheem
se volken uit zestien landen op
ontdekkingstocht door Europa.
Uit Latijns-Amerika Aymara
(Bolivia), Jicaque (Honduras),
Quichua (Ecuador), Shipibo-
Conibo (Peru), Pataxo enTiku-
na (Brazilië). Kalinja (Suriname)
en Sumu (Nicaragua), uit het
Afrikaanse Rwanda de Batwa,
uit Australië Aboriginals, uit de
Verenigde Staten Apache, uit de
Filipijnen Aeta, uit Malaysia Ke-
nyah. uit Rusland Jakoeten, uit
Canada Lil "Wat, uit Myanmar
(het voormalige Burma) Karen
en Kachin en uit Nieuw-Zee-
land Maori.
De ontdekking van Europa be
gint en eindigt in Amsterdam.
De Nederlandse etappe van de
reis leidt de vijftig inheemse
vertegenwoordigers naar Am
sterdam. Den Haag. Rotterdam,
Breda. Tilburg, Eindhoven, En
schede, Wageningen, Nijmegen.
Amersfoort en Apeldoorn. De
algemene thema's die aan de
orde komen,^ijn inheemse vol
ken. milieu, ontwikkelingen
vijfhonderd jaar inheems verzet.
Daarnaast zijn er muziek-,
dans- en theatermanifestaties.
De Europareis. die op 12 okto
ber eindigt, luidt tevens het VN-
jaar van de Inheemse Volken in.
genngsge-
bouw in de
hoofdstad
Quito. Daar
werd op dat
|1!S w moment ge-
sproken over
door india-
nenInge-
ïi diende land-
claims.
f t FOTO EPA
Archieffoto van de Port Harcourt raffinaderij in Nigeria.
FOTO
