Weer onderzoek
bij Delfts bedrijf
Staatsgreep en ontvoering Drees gepland
Binnenland
IG
r
Pronk verwelkomt fietser
^'Kind hoort niet thuis
in rijtje auto en huis'
VN-militairen krijgen 'siangenles'
'Uitlokker' kunstroof
hoort 2,5 jaar cel eisen
fj /RIJDAG 15 MEI 1992
huis
VA-
ANP Aignrwm IMdnlMdl CPU OmeennhippdVeP
9i Alexander nieuwe VS-ambassadeur
'Z1 Washington President George Bush draagt de in Amsterdam
geboren financier Donald H. Alexander voor als ambassadeur
van de Verenigde Staten in Nederland. Alexander volgt C. How
ard Williams op. Dat heeft het Witte Huis gisteren bekendge
maakt. De 53-jarige Alexander heeft een beleggingsfirma. Don
H. Alexander Associates, in Kansas City.
Steeds meer bijdragen voor milieu
den haag Het aandeel van bedrijven en burgers in de kosten
voor milieubeheer zal toenemen van 66 procent in 1988 tot 82
jiSc procent in 1995. De belangrijkste reden daarvoor is de sterke
groei van milieuheffingen, zoals rioolrechten, afvalstoffenheffing
lil] en de heffing op brandstof. Dat heeft dr. H. de Groot, directeur
"jvan het Instituut voor Onderzoek van Overheidsuitgaven, giste-
Jljren gezegd tijdens een symposium. Het instituut heeft becijferd
dat de kosten voor verbetering van het milieu met een miljard
gulden per jaar zullen stijgen.
Pul
»r Voor 1,5 miljoen claims na F16-ramp
den haag Het ministerie van defensie heeft tot nu toe voor 1,5
miljoen gulden aan schadeclaims binnen gekregen na het neer
storten van een F16 op de Hengelose wijk Hasseler Es in februa-
ri. Defensie heeft inmiddels 400.000 gulden uitbetaald aan parti-
culieren. De mensen die in de vijf zwaarst beschadigde huizen
woonden, willen geen van allen terug naar de plaats van het on-
geval, aldus een voorlichter van de gemeente Hengelo.
Museum aangepast voor blinden
i pront.n Het museum voor Scheepsarcheologie in Dromen is
l sinds gisteren het eerste museum in Nederland dat zijn collectie
- met speciale aanpassingen toegankelijk heeft gemaakt voor vi-
sueel gehandicapten. Via een infrarood gestuurd systeem ont-
IKE vangen de blinden en slechtzienden door een koptelefoon infor-
g.17 matie over de objecten. Ook zijn er reliëftekeningen van de Zui-
jr derzee en het IJsselmeer. De bezoeker mag alles aanraken.
Eerste auto's op koolzaad-olie
Groningen» De Groningse gedeputeerde voor milieu en land-
gebitt bouw J. van Dijk gaat op 25 mei als eerste Nederlander op olie,
gemaakt uit koolzaad, rijden. Samen met enkele andere Gro-
510654 ningse bestuurders gaat hij in op de uitnodiging van Cebeco
849 Handelsraad de zogenoemde biodiesel te testen. Cebeco is van
o R|j plan in 1995 een fabriek voor biodiesel in de provincie Gronin-
irnio! Sen te bouwen met een capaciteit van 150.000 ton. Momenteel
worden onderhandelingen gevoerd over subsidie voor de fa
briek.
dakar» De Nederlandse fietser Frank van Rijn arriveerde gisteren
in de hoofdstad van Senegal, Dakar. Hij werd ontvangen door mi
nister Pronk van ontwikkelingssamenwerking die daar de jaarver
gadering van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank bijwoonde. Van
Rijn vertrok in september vorig jaar met zijn fiets uit Tanzania, foto
„n,Bisschoppente weinig aandacht
den haag/maarn carine neefjes
„Soms krijg ik het gevoel dat
■■een kind thuishoort in het rij-
tje 'een goede baan, een huis
en een auto'. Ouders hebben
alles en nemen er dan ook nog
!maar een kind bij. Die gedach
te is verkeerd. Een kind is niet
vergelijkbaar met materiële
genoegens. Het gaat hiér om
een levend wezen waar ouders
verantwoordelijk voor zijn".
J. Niënhaus is hulpbisschop
van aartsbisschop Simonis in
Utrecht en speciaal belast met
het thema jeugd en jongeren.
De bisschoppen hebben 17 tot
25 mei uitgeroepen tot "Week
voor het leven', waarin de aan
dacht voor kinderen centraal
allet staat In de nieuwsbrief aan al
le parochies en de overheid ui
ten de zeven bisschoppen en
eflvier hulpbisschoppen hun zorg
over de motivatie om een kind
I te nemen.
De bisschoppen Vrezen dat
in sommige gezinnen, waar
beide ouders een drukke baan
-—hebben, kinderen te weinig
aandacht krijgen. Niënhaus:
„Begrijp me goed, dit Is geen
Verdachte Brielse
moorden wellicht
in Marokko
rotterdam gpd
Het Rotterdamse recherche-bij-
standsteam van de drievoudige
'Brielse' moorden, is op zoek
naar een eerder vrijgelaten ver
dachte in deze zaak. Samen met
een andere verdachte bevindt
de 24-jarige Turk zich vermoe
delijk in Marokko. Indien nodig
zal Nederland om uitlevering
vragen.
De verdachte werd op 12
maart, bijna een week nadat de
slachtoffers van de koelbloedige
liquidatie bij Brielle werden ge
vonden, door de politie aange
houden. De recherche was er
van overtuigd dat de verdachte
meer van de zaak afwist, maar
hij weigerde te praten en dus
moest de politie hem wegens
gebrek aan bewijs laten gaan.
Het onderzoek naar de afre
kening in het Turkse drugscir
cuit kwam deze week in een
stroomversnelling met de aan
houding vdn vier verdachten,
van wie drie uit Rotterdam. De
moordpartij vond begin maart
in een Turks restaurant plaats.
De slachtoffers werden naar het
pand gelokt, vermoord en later
in brand gestoken en onthoofd.
De politie vermoedt nog steeds
dat de opdracht tot de afreke
ning uit Turkije kwam.
soesterberg Nederlandse militairen van het UNTAC detachement 334-Squadron bekij
ken slangen, die zij kunnen tegenkomen op hun missie in Cambodja. Vijftig mensen van
de luchtmacht gaan naar het land, evenals een bataljon mariniers van achthonderd man
en 46 militairen van de landmacht. Ze moeten helpen bij de bewaking van de vrede in het
door (burger)ooriog totaal verwoeste land. foto anp» ton toimin
Eerst wegens illegale export naar Irak, nu naar China
Meer bevoegdheid
voor controleurs
Rotterdamse tram
rotterdam gpd
Delft Instruments, het bedrijf dat eerder wegens export
van nachtkijkers naar Irak werd aangepakt, hangt op
nieuw een procedure voor illegale export van strategische
goederen boven het hoofd. Justitie in Den Haag onder
zoekt of stappen tegen het Delftse bedrijf moeten worden
ondernomen in verband met het exporteren van strategi
sche goederen naar China.
verbaal van de Economische
Controle Dienst (ECD) wordt
onderzocht om te zien of naar
aanleiding daarvan een gerech
telijk vooronderzoek moet wor
den ingesteld.
De ECD geeft geen commen
taar. Over het algemeen, zo
meldt een zegsman, wordt pro
ces-verbaal opgemaakt nadat
aanval op de buitenshuis wer
kende vrouw. Maar wij vinden
dat ook de overheid meer re
kening moet houden met men
sen die kinderen hebben. De
afschaffing van inkomensvoor
delen voor kostwinners kan er
toe leiden dat beide ouders fi
nancieel worden gedwongen te
werken. Dat kan nare gevolgen
hebben voor een kind".
Niënhaus, die veel met kin
deren omgaat, denkt dat ze te
genwoordig meer aandacht
nodig hebben dan vroeger.
„Toen ik klein was, lag alles
vast. Het leven stond bol van
normen en waarden. Je moest
met twee woorden spreken en
je mond houden als grote
mensen spraken. Ook van God
had ik een duidelijke voorstel
ling. Dat was een grote, sterke
„Nu lijkt het alsof de lussen
In de tram, waar passagiers
zich tijdens het rijden aan vast
kunnen houden, zijn verdwe
nen. Kinderen hebben veel
minder houvast, maar ze heb
ben wel behoefte aan zeker
heid. Ze hebben gewoon meer
aandacht nodig
Volgens een artikel in het week
blad Vrij Nederland zou het
gaan om de export van 'tiental
len helderheidsbuizen' die in
tanks en bij de artillerie als
richtkijkers kunnen worden ge
bruikt. Justitie in Den Haag
heeft bevestigd dat een proces-
Biologische
tuinbouw is
in grote nood
den haag gpd
De biologische tuinbouw ver
keert in grote nood. Sinds vorig
jaar liggen de prijzen van de
biologisch gekweekte produk-
ten lager dan die voor normaal
gekweekte produkten. Toch
moeten de biologische kwekers
juist hogere kosten maken en
zouden zij daarom een hogere
prijs voor hun produkten moe
ten hebben.
Een en ander is een gevolg
van het feit dat de produktie
van biologisch geteelde produk
ten veel sneller is gestegen dan
de vraag. De tien grootste biolo
gische tuinders overwegen dan
ook te stoppen met hun milieu
vriendelijke landbouw. Ze kla
gen er onder meer over dat win
kels vrijwel geen voorlichting
geven aan het publiek. De telers
hebben geen geld voor een
voorlichtingscampagne.
Het ministerie van Land
bouw, Natuurbeheer en Visserij,
dat op aandrang van milieu
groepen, consumenten en de
Tweede Kamer probeert de bio
logische tuinbouw te bevorde
ren, zegt dat de telers slechts
een beroep kunnen doen op
een Europese subsidieregeling.
„De voorwaarden zijn echter zo
zwaar dat tot nu toe vrijwel nie
mand een cent uit die pot heeft
gekregenzegt een woordvoer
der.
In de voorstellen van de Ier
MacSharry voor de reorganisa
tie van de Europese land- en
tuinbouw zijn wel plannen op
genomen om de biologische
teelt te stimuleren. Nog voor de
zomervakantie hoopt het minis
terie van LNV met een notitie te
komen over de toekomst van de
biologische teelt.
De conclusie van de teloor
gang is dat - ondanks de wens
van het publiek - de huisvrouw
geen biologisch geteelde krop
sla wil kopen omdat er mis
schien een slakje in zit.
de administratie van een bedrijf
is ingezien en als de gegevens
„aanleiding geven om een na
der onderzoek in te stellen". De
onderzoeksgegevens worden
dan in een proces-verbaal over
gedragen aan het openbaar mi
nisterie.
Voor China gelden sinds de
studentenopstand op het Tien-
an-men-plein in de zomer van
1989 exportbeperkingen voor
onder andere strategische goe
deren. In EG-verband werden
deze beperkingen in oktober
1990 iets versoepeld maar ex
port van strategische goederen
bleef verboden. Delft Instru
ments heeft nog niet op de be
schuldiging gereageerd.
De controleurs van het Rotter
damse stadsvervoerbedrijf RET
krijgen meer bevoegdheden om
de agressie in het openbaar ver
voer te beteugelen. Ze zijn te
vreden over de toezeggingen
van de directie. „Aan onze
meeste wensen is tegemoet ge
komen," zegt woordvoerder
Bakker van de controleurs.
De tram- en buscontroleurs
willen meer bevoegdheden en
eisen dat ze worden uitgerust
met handboeien en een wapen
stok. Ze mogen van de directie
bekeuringen uitdelen aan reizi
gers die roken in de tram of zich
schuldig maken aan vernieling
of beschadiging, zoals het aan
brengen van grafitti. Op de mo
gelijkheid handboeien en wa
penstokken aan te schaffen,
zoals de controleurs willen, gaat
de directie nog studeren. Op dit
moment mogen controleurs
slechts boetes uitschrijven aan
zwartrijders. De agressie tegen
controleurs is de laatste vijf jaar
verzesvoudigd.
amsterdam
Wegens uitlokking van de roof
van drie schilderijen van Van
Gogh, Cézanne en longkind uit
het Stedelijk Museum in 1988.
heeft de procureur-generaal bij
het Amsterdamse gerechtshof
gisteren 2,5 jaar cel geëist tegen
een 48-jange Amsterdammer.
De eis in hoger beroep kwam
overeen met de straf die de Am
sterdamse rechtbank eerder uit
sprak.
Het hoger beroep draaide om
de vraag of de Amsterdammer
er al dan niet was 'ingeluisd'.
Twee mannen, die inmiddels
voor hun aandeel in de roof zijn
veroordeeld, stellen dat hij het
voorstel voor de diefstal heeft
gedaan en de drie schilderijen
heeft aangewezen. Ook zou hij
kopers hebben geweten.
De Amsterdammer zegt dat
hij het slachtoffer is van wraak.
De twee veroordeelden zouden
zijn naam hebben genoemd
toen bleek dat hij de politie op
de hoogte had gesteld van de
mof. Toen iemand hem bena
derde met de vraag of hij de
schilderijen kon verkopen, zou
hii hebben ingestemd. Via een
advocaat opende dB IflMM
dammer onderhandelingen met
de gemeente. Hij wilde zo acht
ton tipgeld opstrijken Uiteinde
lijk werd de politie bij de deal
betrokfeen
Volgens afspraak zou een be
drag tussen de 100.000 en
150 000 gulden worden uitbe
taald als de schi)deri|cn terug
kwamen. Om dit te bereiken
werd een pseudokoper georga
niseerd. De Amsterdammer en
de twee veroordeelde mannen
werden eind mei 1988 aange
houden.
Advocaat mr. V. Kraal oor
deelde dat het Openbaar Minis
terie geen bewiis heeft voor de
uitlokking van de diefstal. Daar
bij zou de dagvaarding volgens
hem wegens onduidelijkheid
nietig moeten worden ver
klaard
Uitspraak maandag 25 mei.
Links en rechts probeerden naoorlogse democratie omver te werpen
den haag louis burgers
Plannen voor een staatsgreep
en ontvoeringen van ministers.
Bezwarende dossiers over pro
minenten verzamelen. Het ge
beurde in Nederland en nog
niet eens vijftig jaar geleden.
Zowel rechts als links probeer
de in die tijd de pas herstelde
democratie omver te werpen.
Een zojuist verschenen studie
van de politicoloog C. Wiebes
en de historicus B. de Graaff
werpt een nieuw Licht op de
gebeurtenissen tussen 1945 en
1950. Zo blijkt dat er een plan
bestond voor een staatsgreep
ln april 1946. Willem Drees en
minister Van Maarseveen
moesten ontvoerd worden. En
deelnemers aan de conferentie
over Indonesië zouden gif te
slikken krijgen.
Lou de long noemde Nederland
in die tijd 'een labiele democra
tie'. Naast de vreugde over de
vrijheid groeide de onvrede
over het herstel van het verkalk
te vooroorlogse politieke bestel.
Het was tijd voor iets nieuws,
vonden veel landgenoten. Er
waren communistische pogin
gen om West-Europa te over
heersen. Daarover is veel ge
schreven. Maar over rechtse ac
tiviteiten is heel wat minder be
kend. Toch waren die er ook.
Plannen ontstonden binnen
groepen van het binnenlands
verzet, maar ook onder terugke
rende Engelandvaarders. Ex-
collaborateurs konden zo hun
verbittering spuien over zuive
ringen en de naoorlogse rechts
pleging. Het was een periode
waarin samenzweringen en tal
loze particuliere geheime dien
sten konden bloeien.
In loonden groeide het gevoel
dat het politieke bestel na de
overwinning anders zou moe
ten zijn. Koningin Wilhelmina
had daarover heel duidelijke
opvattingen. Ze wilde geen «li
reet herstel van de partijstrijd,
oen kabinet van 'vernieuwde' fi
guren en een veel grotere - en
directe - invloed voor de mo
narch op het regeringsbeleid.
Onder haar invloed werd ook
besloten dat de Staten-Generaal
niet direct na de bevrijding zou
terugkeren. Wilhelmina wilde
zelf leiding geven aan de 'ver
nieuwing' van de Nederlandse
samenleving. Twijfelachtige
rechtse krachten verheelden
niet dat zij streefden naar een
autoritair bewind onder leiding
van Wilhelmina.
Bewind
De Jong (deel twaalf, eerste
helft) schrijft bijvoorbeeld dat al
op 13 juni 1945 een groep van
veertien commandanten van de
Binnenlandse Strijdkrachten
een beroep op prins Bern hard
deed om Wilhelmina aan te
sporen orde op zaken te stellen,
zodat een 'nieuw en sterk be
wind' het land weer tot bloei
kon brengen.
Tegen zijn biograaf zei Bom
hard het idee 'met beslistheid'
te hebben afgewezen. „Neder
land is geen Balkanland en de
Oranjes zijn geen oosterse des
poten", antwoordde de prins de
BS-mensen. Het is echter type
rend voor de sfeer van die tijd
dat hij de opmerkingen niet
heeft doorgegeven. De prins zag
ze als een uiting van ontevre
denheid die wel weer zou weg
ebben.
Wiebes en De Graaf baseer
den zich voor hun studie op tal
loze kranteberichten en de dos
siers van de officiële geheime
diensten. Zo onderzochten ze
de Stichting Opleiding Arbeids
krachten Nederland (Soan). vol
gens hen een van de belangrijk
ste particuliere diensten. Ver
schillende ministers waren van
het bestaan ervan op de hoogte.
Zelfs premier Beel verzette zich
niet tegen Soan. Aan het hoofd
van de stichting stond de direc
teur-generaal Arbeid en Twee
de-kamerlid dr. ir. A. Hacke. Hij
werd bijgestaan door de voor
aanstaande Rotterdamse ver
zetsheld Tj. Elsinga. Soan kon
beschikken over belangrijke fi
nanciële steun van Amsterdam
se en Rotterdamse banken en
grote bedrijven.
Soan bestreed het communis
me en stichtte cellen voor on
dergrondsc activiteiten in geval
van een communistische staats
greep. Verder hield Soan zich
bezig met effecten- en diaman-
tensmokkel voor de financienng
van hun activiteiten. Daarnaast
legde de groep bezwarende
dossiers aan over bekende Ne
derlanders. onder meer over
prins Bemhard. maar ook over
ministers, justitie- en politieper
soneel.
Einde
De overheid besloot in 1949 een
eind te maken aan de activitei
ten van Soan en vergelijkbare
organisaties. Dat gebeurde na
dat bleek dat leidende personen
betrokken waren bij verduiste-
nngspraktijken en oplichterij.
Mn dB oprichting van de RVD
verdween ook de noodzaak om
particuliere diensten te onder
steunen.
Bij het onderzoek naar de ac
tiviteiten van Soan kwamen de
Centrale Veiligheidsdienst (de
Voorloper van dB BI 11) en de
marechaussee ook op het spoor
van een groepering onder de
naam Nationaal Reveil.
Deze oud-verzetsmensen en
collaborateurs hadden plannen
ontwikkeld om premier Willem
Drees en minister Van Maarse
veen (Overzeese Gebiedsdelen)
te ontvoeren. De bedoeling was
de Ronde Tafel Conferentie
over de toekomst van Indonesië
te ontregelen. Ook werd over
wogen de deelnemers aan de
conferentie te vergiftigen.
Eind 1949 werd Elsinga gear
resteerd wegens verduistering.
I'm hu gndwruei kmm d tn
doende gegevens boven water
om Hacke te dwingen de stich
ting op te heffen. Maar hij bleef
tot 1958 wumiiua vn ae /n-
kenfondsraad. ondanks een ad
vies van Drees aan de betrokken
minister hem te ontslaan In
rr,i kret-g U dB In /i» h In
ren aantal krante artikelen in
de Nieuwe Haagschc Courant te
De door De Graaff en Wiebes
aangehaalde actfviteitrn van
verzetsmensen tastten de repu
tatie van het voormalig verzet
an I nkrlcn wvklrn aan ook
hun companen gewapender
hand bewyhn an aMfln not
m pc,II inn M.i; i- ;i v :i dr
pers. lustitie beschouwde de
dreiging met geweld vooral als
'veel geschreeuw en weinig
wol' In Nederland was dc nor
maliteit teruggekeerd.
Bob dc Graaff en Qvj IVfefas,
CAadio der iriie jon firm, ben
particuliere /geheime iJtentr in
Koude OortagKUd, SDU UUjt*
verif Den Haag, 124 pagina's
