Spaarlampen zijn
niet aan te slepen
Het 'Daf-gevoel' is weer terug in Eindhoven
Economie
Moeder en kind
Economie VS trekt verder aan
Nieuw model CPB toont
sneller effect van beleid
Jonge gangsters dreigen 9echte
maffia de baas te worden
DONDERDAG 14 ME11992
Olivetti lijdt voor het eerst verlies
milaan Het Italiaanse computerconcem Olivetti heeft vorig jaar
voor het eerst in zijn geschiedenis verlies geleden. Het concern
boekte een negatief saldo van 459,8 miljard lire (676 miljoen gul
den) tegen een winst van 60,4 miljard lire (89 miljoen gulden) in
1990. De omzet daalde met bijna vijf procent tot 8,6 biljoen lire
(12,6 miljard gulden). Het dividend over 1991 wordt gepasseerd.
Olivetti sprak geen winstverwachting uit voor het lopende boek
jaar.
Buitenlanders welkom in Rusland
moskou Buitenlanders zijn welkom bij de privatisering van
Russische staatsbedrijven, die volgend jaar begint. Ze moeten
echter wel meer geld neertellen dan de Russen om te voorko
men dat het Russische bedrijfsleven voor een prikje in buiten
landse handen valt. Minister Tsjoebais, die verantwoordelijk is
voor de privatisering, zei gisteren dat de toegang voor buitenlan
ders moet worden beperkt tot bepaalde sectoren óf dat ze een
toeslag moeten betalen op elk aandeel dat ze kopen.
Winst SI IV met kwart gestegen
utrecht De concernwinst van SHV Holding is vorig jaar met
bijna een kwart gestegen van 408,8 tot 508,4 miljoen gulden, ter
wijl de omzet van 15,7 naar bijna 18 miljard ging. Dat blijkt uit
het jaarverslag over 1991. De „voortreffelijke resultaten" van het
afgelopen jaar maken de directie voorzichtig met het uitspreken
van verwachtingen voor 1992, maar zij hoopt op een „goed re
sultaat". Aandeelhouders wordt voorgesteld het dividend te ver
hogen van 19,81 tot 25.
TNO gaat agressiever de markt op
delft» De onderzoekorganisatie TNO streeft naar een verstevi
ging van haar orderportefeuille. Daarom zal het verwerven van
opdrachten agressiever worden aangepakt, zo staat in het zojuist
verschenen Middellange-Termijnplan 1992-1996. Nog meer dan
voorheen zal de organisatie zich op de markt richten, ook in het
buitenland. Uit buitenlandse opdrachten moet in 1996 een
kwart van de omzet komen.
Rijksrecherche onderzoekt zaak Baars
Maastricht De procureur-generaal in Den Bosch heeft de rijks
recherche opdracht gegeven een onderzoek te verrichten naar
de betrokkenheid van Limburgse ambtenaren en bestuurders bij
het als de 'Baars-affaire' bekend staande omkopingsschandaal.
De Klimmense wegenbouwer J. Baars heeft de Fiod verteld ton
nen aan smeergelden te hebben uitgekeerd aan Limburgse
ambtenaren, wethouders en burgemeesters. Baars wordt ook in
verband gebracht met een schandaaltje bij het chemieconcern
DSM in Geleen. Dat zou Baars via directeur Geerards jarenlang
hebben bevoordeeld bij de verstrekking van opdrachten.
SNS Groep voert winst flink op
den bosch De spaarbanken van de SNS Groep hebben de winst
het afgelopen jaar flink opgevoerd. Het nettoresultaat steeg met
24 procent tot ruim 41 miljoen gulden. Het balanstotaal nam
met bijna anderhalf miljard gulden toe tot 12,6 miljard gulden.
Dat blijkt uit het vandaag verschenen jaarverslag van de spaar -
bankgroep. De hypotheekportefeuille steeg vorig jaar met 10
procent tot 5,7 miljard gulden. Het consumptief krediet nam
met 6 procent toe. De toevertrouwde spaargelden stegen met 3,8
procent iets minder hard, tot een bedrag van 7,9 miljard.
VS: Sancties tegen India en Rusland
Washington De Verenigde Staten hebben economische sant
ties aangekondigd tegen de ruimte-organisaties van India en
Rusland, uit protest tegen de verkoop van Russische raketmoto-
India. India zegt de motoren nodig te hebben
ruimteprogramma. Volgens de VS kunnen de motoren echter
ook voor militaire doeleinden worden gebruikt. Moskou en New
Delhi ontkennen dat. De betrokken instanties, Glavkosmos in
Rusland en de Indiase Organisatie voor Ruimte-Onderzoek, zul
len daarom twee jaar lang geen technologie mogen uitwisselen
met Amerikaanse bedrijven.
'Kleinnood' helpt 1.500 bedrijven
den haag Ruim 1.500 ondernemers in het midden- en kleinbe
drijf vonden vorig jaar de weg naar de Stichting Kleinnood, on
geveer evenveel als in 1990. De stichting beschikte eind vorig
jaar over 169 consulenten, gepensioneerde directeuren of top
managers, die belarigeloos hun diensten aanbieden aan kleine
ondernemers. Dat wierp in 89 procent van de gevallen vruchten
af, aldus het jaarverslag van Kleinnood. De meeste ondernemers
vonden de weg naar Kleinnood via een Kamer van Koophandel.
CAREL GOSEUNG
Beleidsmaatregelen van het ka
binet hebben veel sneller een
positief effect op de werkgele
genheid dan tot nu toe gedacht.
Bovendien komt de banengroei
hoger uit. Dat blijkt uit een
nieuw model dat het Centraal
Planbureau (CPB) heeft ontwik
keld. Het model, met de fraaie
benaming FKSEC, wordt over
enige tijd officieel geopenbaard.
In politiek-Den Haag heeft de
afkorting CPB een bijna magi
sche klank. Kabinetten baseren
hun beleid op berekeningen
van het planbureau, ministeries
laten er plannetjes doorrekenen
en politieke partijen wijzigen
verkiezingsprogramma's omdat
het CPB aangeeft dat de uit
komsten negatiever zijn dan ge
dacht. Bij al zijn berekeningen
hanteert het planbureau zelf
uitgedachte computermodellen.
Tot nu toe ging het planbu
reau er in zijn modellen altijd
van uit dat het Nederlandse be
drijfsleven als het ware één ge
heel is. Men veronderstelde dat
de reactie op een beleidsmaat
regel, bijvoorbeeld loonstijgin
gen, overal hetzelfde zou zijn.
Nu is dat nog niet zo'n ramp
als de Nederlandse economie
zich stabiel ontwikkelt. Maar in
tijden van grote veranderingen
wordt werken met gemiddelden
In de Verenigde Staten zijn gis
teren gunstige cijfers gepubli
ceerd over de ontwikkeling van
de economie in april. Die lijken
erop te duiden dat de Ameri
kaanse economie aantrekt zon
der dat de inflatie noemens
waardig wordt aangewakkerd.
De groei van de omzet van de
detailhandel was aanzienlijk
groter dan verwacht. Die nam
in april toe met 0.9 procent,
vooral dankzij een flinke ver
koop van auto's en bouwmate
rialen. Economen hadden
slechts een groei van 0,3 pro
cent verwacht. De Amerikaanse
consumentenprijzen stegen vo
rige maand met 0.2 procent na
een stijging van 0.5 procent in
maart Dat was een iets gunsti
ger cijfer dan de verwachte 0.3
procent. Zonder de zeer veran
derlijke prijzen van levensmid
delen en energie steeg het in
dexcijfer met 0.3 procent. De in
flatie over de eerste vier maan
den van dit jaar bedroeg 3,3
procent op jaarbasis. Dinsdag al
waren de gegevens over de ont
wikkeling van de producenten
prijzen in april bekendgemaakt.
Die stegen eveneens met slechts
0.2 procent
new york» Het Newyorkse warenhuis FAO Schwarz is vooralsnog de enige winkel waar deze zwangere
pop te koop is. De buik van de Barbie-achtige creatie is afneembaar zodat het kind zichtbaar wordt De
pop, de eerste in haar soort, heeft een positiejurk, makkelijke schoenen en een trouwring. De 8-jarige
Betsy Crouch ging meteen op onderzoek uit. foto ap marty lederhandler
Prijsdaling 'zeer wel mogelijk
Spaarlampen zijn niet aan te slepen. Dankzij de geza
menlijke acties van de producenten (Philips en het Duit
se Osram) en de energieproducenten, is de zuinige lamp
zó populair geworden dat de vraag het aanbod overtreft.
Daardoor is een prijsdaling van vijftig naar rond de dertig
gulden zeer wel mogelijk, aldus C. Bruines van Osram
Nederland gisteren tijdens de presentatie van het jaar
verslag. De Nederlandse lampenfabrikant is dochter van
het Duitse Siemens-concern.
amsterdam
Bruines pleitte ervoor de spaar
lampenacties op Europees ni
veau te voeren. Hij betwijfelde
echter of het lukt 'Brussel' zo
snel voor een dergelijk plan te
winnen omdat niet alle EG-lan-
den energiebewust zijn. Vooral
in de Zuideuropese landen leeft
de idee van energiebesparing
nog niet echt. De zogenoemde
innovatieve verlichting, waartoe
ook de spaarlampen worden ge
rekend, is een doorslaggevende
factor geweest voor het succes
van Osram de laatste jaren. In
ternationaal steeg de omzet van
het bedrijf vorig jaar van 2,6
miljard mark tot bijna 3 miljard
mark. In Nederland bedroeg de
omzet 50 miljoen gulden, een
groei van ongeveer 14 procent
in vergelijking met 1990. In Ne
derland is Osram sinds 1981
werkzaam.
Bruines gaat voor de toe
komst uit van een 'doorgaande
groei'. Hij noemde onder meer
de 'positieve marktontwikke
ling' van innovatieve lichtbron
nen en het feit dat Osram een
overeenkomst heeft kunnen
sluiten met de grootste elektro
technische groothandel in Ne
derland, Technische Unie.
Daarmee heeft Osram toegang
gekregen tot een markt die tot
nu toe traditioneel was voorbe
houden aan Philips, de grootste
marktpartij met een aandeel
van 60 procent. Osram Neder
land schat zijn eigen marktaan
deel op dit moment op 20 pro
cent.
kyoto terry mccarthy
the independent
Een afspraak met het hoofd
van de grootste Yakuza (maf-
fiaclub) van Japan is een aan
bod dat je niet kunt weigeren.
Toen een tussenpersoon me
dan ook belde voor een af
spraak met Tokutaro Takaya-
ma, hoofd van het Aizu Ko-
tetsu-syndicaat, in Kyoto, 400
kilometer van Tokyo, stapte ik
meteen op de trein.
Toen ik het maffia-hoofd
kwartier in een achterafstraat-
je van Kyoto binnenkwam, was
het of ik een andere wereld be
trad. Jonge yczJcuza-leden met
stekelhaar in khaki-jumpsuits
met het Aizu Kotetsu-embleem
in goud op hun borst gebor
duurd, bewaakten de ingang,
de lift en de gang naar het kan
toor van hun baas. Elk groepje
dat we passeerden, boog en
siste „Oss" een teken van
respect.
Takayama's kantoor is zo
groot als een tennisveld. Er ligt
een groen tapijt met een putter
golf is een geliefd tijdver
drijf voor yakuza-bazen.
Takayama bekent glimlachend
dat zijn handicap drie is.
Tokutaro Takayama is, naar
zijn eigen opvattingen, een
eerbaar man. Als hoofd van de
4.000 leden tellende Aizu Ko-
tetsu doet hij er alles aan om
de eer van de Japanse onder
wereld te bewaren, en heeft hij
geen goed woord over voor de
genen die ingaan tegen de twee
traditionele waarden van de
yakuza's: de giri (verplichting
tot terugbetalen van gunsten)
en nirtjo (mededogen voor de
zwakkeren).
Takayama dreigt die strijd te
verliezen tegen zowel jongere
en minder gedisciplineerde
gangsters als tegen de politie.
In maart werd een anti-yakuza
wet uitgevaardigd, die de poli
tie toestaat de yakuza te be
stempelen als „gewelddadige
organisaties". De 88.000 yaku
za-leden kunnen, eenmaal ge
registreerd, worden onderwor
pen aan onderzoeken, arresta
ties op verdenking van afper
sing of andere pesterijen.
Takayama is fel tegen de wet.
„Wij zijn geen boryokiuUin (ge
welddadige organisaties), zoals
de politie beweert, maar yaku
za die giri en nlnjo belangrijk
vinden."
Ernstiger is echter de „oor
log" met de politie. Tot nu toe
stond de yakuza op goede voet
met de Japanse politicmacht.
Ze hadden beide hun eigen
plaats in de maatschappij en
zo lang het met de yakuza niet
uit de hand liep, liet de politie
hen met rusL De politie ver
trouwde vaak op de yakuza bij
het handhaven van de orde in
de roerige achterbuurten van
de grote steden. Maar de men
sen lijken hun geduld met de
yakuza te hebben verloren. Ze
zijn het zat dat de maffia de
schuldderving en aandelen
markt beheerst, waarbij men
sen worden gedwongen hun
huis te verkopen om plaats te
maken voor nieuwe ontwikke
lingen. Takayama erkent dat
de yakuza met een imago-pro
bleem kampt, maar vindt wel
dat de negatieve aspecten sterk
worden overdreven.
Zijn sterkste argument tegen
de wet is dat hierdoor geweld
dadige elementen in de yaku
za-onderwereld zullen binnen
sluipen. „Veel yakuza's zullen
uitgestotenen worden, niet
meer zo goed bewaakt als
eerst. Ik verbied mijn groep
zich bijvoorbeeld in te laten
met heroïne, maar een uitge
stotene kan alles doen."
Vrachtwagenfabriek knokt met man en macht om te overleven
te grof. Vandaar FKSEC. In dit
model heeft het CPB onderne
mend Nederland verdeeld in
zes sectoren: bedrijven die te
maken hebben met internatio
nale concurrentie, ondernemin
gen die alleen met concurren
ten in eigen land te maken heb
ben, delfstoffenwinning, bouw,
woningbeheer en diensten.
„Dit model is vooral voor de
korte en middellange termijn -
zeg maar vier jaar - bedoeld. Je
kunt effecten van maatregelen
veel sneller zien. Dus kun je je
verhaal beter onderbouwen.
Daarnaast ontstaat er meer ver
trouwen in de getallen. Dat is
ook voor ons van belang, je ma
cro-berekeningen worden be
ter", aldus F. Huizinga, hoofd
van de afdeling die algemene
(macro) economische modellen
maakt.
Voormalig CPB-topman De
Ridder zei ooit dat maar 40 pro
cent van de CPB-voorspellingen
uitkomt. Hoe kijkt Huizinga.
daar tegenaan? „Er is een groot
verschil tussen voorspellingen
en het narekenen van voorspel
lingen van voorgaande jaren.
Als je naar de historie kijkt, heb
ben we het in de jaren tachtig
redelijk gedaan, je scoort nooit
100 procent, maar dat kan ook
niet bij tien cijfers achter de
komma."
eindhoven laurent heere
gpd
Aart van der Padt,
de Raad van Bestuur van Daf in
Eindhoven neemt deze week of
ficieel afscheid van 'zijn' bedrijf.
Hij gaat met pensioen op een -
voor zichzelf - onplezierig mo
ment. Daf zit diep in de rode
cijfers, moet het personeelsbe
stand inkrimpen en fors op an
dere kosten bezuinigen. Van der
Padt laat dus een bedrijf in last
na. Opvolger Cor Baan staat
voor de lastige taak een 'kleine'
vrachtwagenproducent in Euro
pa te laten overleven.
Het kan vreemd lopen. In
1987 werd het management van
Daf bejubeld omdat de (volgens
Europese normen) kleine Ne
derlandse vrachtwagenfabrikant
een gouden slag sloeg. De op de
afgrond balancerende fabrieken
van British Leyland konden
door Daf voor een appel en ei
worden overgenomen. In één
klap kreeg Daf daarmee een be
langrijk deel van de grote Britse
vrachtwagenmarkt in handen.
En ook nog eens een bestelwa
gen, een produkt dat de Neder
landse fabrikant tot dan toe niet
in het eigen pakket had.
Het gejubel werd nog luider
toen Daf de aandelenmarkt op
ging. Massaal kocht het perso
neel aandelen. Om vervolgens
samen met andere aandeelhou-
dèrs te constateren dat hun pas
verworven bezit in recordtijd in
waarde daalde.
Ondergang
Het personeel moest nog meer
slikken. De zo succesvolle scoop
op de Britse markt bleek bijna
tot de ondergang van het bedrijf
te voeren. Van de ene dag op de
andere kreeg Daf net als andere
vrachtwagenfabrikanten te ma
ken met een compleet wegval
lende Britse markt. De klap
kwam voor Daf het hardst aan
omdat intussen bijna de helft
van alle in Groot-Brittannië ver
kochte vrachtwagens het Daf-
logo droeg. Resultaat: een ver
lies van bijna 400 miljoen vorig
jaar. Bijkomend gevolg: Daf
ging fors bezuinigen.
In '89 had Daf in Groot-Brit
tannië 7.100 personeelsleden,
nu nog maar 5.800. De Neder
landse personeelsbezetting liep
terug van 6.600 tot 5.300 en de
Belgische van 2.000 tot 1.700.
De Britten kregen dus het meest
voor de kiezen. Maar ook Eind
hoven moest offers brengen.
„Er is gekankerd bij het leven.
Er moesten honderden mensen
uit in Eindhoven. We moeten
meer doen met minder men
sen. En ondertussen ging het
slecht met Daf. Naar de mensen
op de werkvloer werd te weinig
geluisterd", zegt Paul van der
Krabben, voorzitter van de Cen
trale Ondernemingsraad (cor)
van de Eindhovense vrachtwa
genfabrikant. Volgens hem
gloort er inmiddels echter hoop
aan het einde van de tunnel.
„Het vertrouwen is terug", zegt
hij. „En wat nog veel belangrij
ker: het Daf-gevoel is er weer.
We redden het."
Klein ploegje
„Het vertrouwen in de leiding is
deels teruggekeerd door de ma
nier waarop er afscheid is geno
men van het personeel. Tachtig
procent van de mensen die er
hier uit moesten, heeft weer
werk gekregen, vooral bij bedrij
ven waarmee Daf relaties heeft.
Een deel is vervroegd gepensio
neerd. Slechts een handjevol
mensen moet nog elders wor
den ondergebracht", aldus OR-
voorzitter Paul van der Krab
ben.
Op het moment dat de zo
rampzalige jaarcijfers van Daf
over 1991 (dit jaar) werden be
kendgemaakt aan woedende
aandeelhouders, verbaasde vak
bondsbestuurders en de pers.
werd in Eindhoven intussen
hard gewerkt aan een nieuw
fundament voor het bedrijf. „In
Op het moment dat de zo rampzalige jaarcijfers van Daf werden be
kendgemaakt aan woedende aandeelhouders, verbaasde vakbondsbe
stuurders en de pers, werd in Eindhoven intussen hard gewerkt aan een
nieuw fundament voor het bedrijf. foto gpc
Eindhoven was toen een klein
ploegje mensen hard aan het
werk met de voorbereidingen
voor twee nieuwe series trucks.
Dat moest uiteraard in het ge
heim gebeuren. Maar er worden
mensen weggehaald van lopen
de klussen om ergens in een
hoekje van de fabriek aan iets
nieuws te werken. Dat spreekt
zich rond. Er kwam weer hoop",
aldus or-voorzitter Van der
Krabben.
„Daf is een uniek bedrijf in
deze branche. Concurrent Mer
cedes zou de voorbereidingen
voor zo'n nieuw produkt heel
anders hebben opgepakt. Daar
zouden honderden specialisten
jaren aan het werk zijn. Bij ons
gaat dat heel anders. Daf is wat
dat betreft nog een familiebe
drijf. Het is wendbaar en speelt
snel in op de verlangens van de
markt. Zo'n project als de op
bouw van de Daf 75 en 85 (de
twee nieuwe trucks, red.) zin
dert door het hele bedrijf', al
dus een medewerker.
Het 'Daf-gevoel' blijkt van
hoog tot laag in het bedrijf aan
wezig te zijn. Bestuurder C.
Kruise van de Industrie en Voe
dingsbond CNV zegt dan ook
dat het personeel niet de wijk
nam toen het ene jaar nog
slechter werd dan het andere
„Daf-personeel kankert, maar is
door en door trouw aan het ei
gen bedrijf."
Dat kankeren heeft inmiddels
ook tot resultaat geleverd. „Daf
was de afgelopen jaren een bu
reaucratie geworden Een
ploegbaas mocht zelf helemaal
niets. Voor de verbetering van
het produkt moest hij allerlei
procedures doorlopen. Dat is op
den duur dodelijk. Zeker als je
een half jaar wagens over de
band ziet lopen, waarvan je
weet dat ze beter op een andere
manier kunnen worden ge
maakt", zegt Van der Krabben.
De bedrijfslop heeft intussen
verbetering beloofd. En de re
sultaten daarvan worden zo
langzamerhand zichtbaar Dat
ging overigens wel ten koste van
een paar honderd arbeidsplaat
sen in de indirecte sfeer. „Soms
zaten er wel zeven lagen tussen
de werkvloer en de top. Dat
aantal is intussen teruggebracht
tot drie of vier. Dat werkt aan
zienlijk beter", aldus een mede
werker.
Dat wil niet zeggen dat het al
lemaal op rolletjes verloopt. Een
typisch voorbeeld is de intro
ductie van de 75 en de 85. De
prototypes daarvan werden on
langs tijdens een vrachtwagen-
beurs in het Duitse Hannover
gepresenteerd. „Gelukkig duurt
het nog éen paar maanden
voordat de produktie daadwer
kelijk kan beginnen. Intussen
wordt het personeel geschoold
Maar bij het ontwerpen van die
nieuwe wagens is nog onvol
doende geluisterd naar advie
zen van de werkvloer. En daar
weten ze toch nog altijd het best
hoe je snel iets kunt monteren
of hoe je bepaalde handelingen
kunt voorkomen. De komende
maanden hebben we nog hard
nodig om de foutjes te repare
ren. Maar juist door de veran
derde opstelling van het mana
gement en het herwonnen ver
trouwen zal het lukken", aldus
OR-voorzitter Van der Krabben.
Andere leider
Het 'Daf-gevoel' komt volgens
een ingewijde mede terug door
het gegeven dat topman Aart
van der Padt deze week met
pensioen gaat. Van der Padt,
een technische man die het
stuur overnam van de laatste
overgeblevene Van Doorne, is
opgevolgd door Cor Baan. oud-
secretaris van de Partij van de
Arbeid. „Van der Padt heeft heel
veel voor het bedrijf gedaan, dat
staat buiten kijf. Hij heeft ervoor
gezorgd dat Daf nu een reeks
goede produkten heeft. Maar
bet is een techneut. Nu er nieu
we produkten zijn. heb je een
ander type leider nodig voor de
verkoop De wisseling van de
wacht komt wat dat betreft op
tijd", zegt een werknrmer.
Onzekerheid blijft evenwel
over de vooruitzichten op lan
gere termijn. Het besef is aan
wezig dat Daf slechts klein is in
vergelijking tot concurrenten als
Mercedes, Ford-lveco en Ren
ault-Volvo. De vrees bestaat nog
steeds dat het Britse avontuur
Daf zo veel geld heeft gekost dat
het bedrijf bij het aanhouden
van de huidige economische
malaise - niet voldoende reser
ves heeft om te overleven. Van
der Padt verklaarde vorige week
'niet voor niets nog steeds op
zoek te zijn naar nieuwe finan
Overleven
Of Daf zal overleven, is nog
steeds onzeker. ..Als een van de
grote concurrenten het concern
overneemt, wordt Daf net zo
snel uitgehold als het zelf bij
British Leyland heeft gedaan
Een japanse overname is het in
teressantst. De japanse vracht
wagen-industrie heeft geen vas
te grond ondeT de voeten kun
nen krijgen omdat japanse
vrachtwagens veel te vee! afwlj
ken van Europese produkten",
meent een ingewijde
De parallel tussen Nedcar (de
Nederlandse Volvo-fabriek) en
haar nieuwe partner Mitsubishi
dringt zich op. „Ach. japanners
en anderen komen ongeveer el
ke dag over de vloer. Als ik alle
intentieverklaringen voor sa
menwerking van de afgelopen
paar jaar zou gebruiken als bc
bang. zou er in mijn kamer
geen plekje meer over zijn voor
een schilderijtje", zegt iemand
uit het management.
Daf heeft voorlopig adem-
ruimte. Er slaat een compleet
nieuwe serie vrachtwagens in
de etalage. „Het valt voor ons te
hopen dat de introductie van de
li|di HM MO
crisis aan. dan gaat er een schit
terend Nederlands bedrijf naar
de knoppen", aldus een mede
werker
