'Ik ben aan het eind van mijn latijn'
Expositie over eigenaardige
verkiezingen in Indonesië
Cultuur Kunst
Koren en orkest op dreef
in 'Israël in Egypt'
Spaanse museum-oorlog om
'Guernica' van Picasso
Zoeterwoude Jazz:
terug naar de swing
Aanwinst voor collectie Lakenhal
WOENSDAG 13 MEI 1992
9
Margriet de Moor wint AKO-literatuurprijs 1992
'Theater op locatie'
leiden Kortom Produkties begint morgen met het project The
ater op locatie'. Het project duurt een maand. Het stuk dat
wordt gespeeld, heet 'Langsheen een brokkelig pad', en gaat
morgen in première.
De opvoering vindt plaats op een zorgvuldig geheim gehouden
plaats. Mensen die de voorstelling bij willen wonen, moeten in
café De Burcht verzamelen en worden vandaar naar de plek van
de voorstelling gebracht. Omdat er maar 25 mensen per keer bij
de voorstelling kunnen zijn, is het raadzaam zich van tevoren
aan te melden (tel. 140866). Totaal wordt 'Langsheen een brok
kelig pad' tien keer opgevoerd.
Judith Leysterprjs '92 voor Dora Dolz
Amsterdam De kunstenares Dora Dolz (1941) krijgt dit jaar de
Judith Leysterprijs voor haar hele oeuvre. De prijs, die voor de
derde keer wordt toegekend, bestaat uit een bedrag van 10.000
gulden en een overzichtstentoonstelling van haar werk. Dolz,
oorspronkelijk afkomstig uit Spanje, woont en werkt in Rotter
dam.
Zij kreeg bekendheid door haar landschapsschilderijen en haar
monumentale keramische sculpturen, aldus de Judith Leyster
Stichting. Van haar werk zegt de jury onder meer dat het een op
timale verbinding is van twee culturen, waarin nu eens niet de
grote schildertraditie van Nederland en Spanje het uitgangspunt
is, maar de keramiek.
Nederlander koopt 'zeldzaam' servies
Amsterdam Een 186-delig servies, dat rond 1774 bij de porse
leinfabriek Meissen werd vervaardigd voor Jacob Reepmaker, in
1787 burgemeester van Rotterdam, is gisteren bij Christie's in
Amsterdam voor 460.000 gulden geveild. Een Nederlandse parti
culiere verzamelaar in het buitenland werd de nieuwe eigenaar.
Het servies is, na een korte periode van bruikleen aan het Rot
terdams Historisch Museum Schielandhuis, sinds de 18de eeuw
in het bezit van de familie Reepmaker geweest.
Afgemat door het literaire circus rondom haar nominatie
nam schrijfster Margriet de Moor gisteravond de AKO-li-
teratuurprijs 1992 voor haar roman 'Eerst grijs dan wit
dan blauw' in ontvangst. Juryvoorzitter Wim Duisenberg
overhandigde haar in het Amsterdamse hotel The Grand
de oorkonde en het aan de prijs verbonden geldbedrag
van 50.000 gulden.
Margriet de Moor in gesprek met juryvoorzitter W. Duisenberg. FOTO ANP
muziek
recensie udy van der spek
Concert: 'Israël In Egypt' van G.F. Handel,
door de Chr. Zang en Oratoriumvereni
ging Soli Deo Gloria en het Vocaal Ensem
ble Ricercare o.l.v. Marcel den Duik,
m.m.v. Renate Arends en Claire Munting
(sopraan), Esther Been (alt), Marten Sme
ding (tenor), Anton Saris en Pieter Hen
driks (bas), Hans de Jong (orgel) en het
Randstedelijk Begeleidingsorkest. Ge
hoord 12/5, Grote of Jeroenskerk,
Noordwijk Binnen.
In zijn oratoria laat Handel
zich door vele voorbeelden in
spireren. Van Carissimi in Italië
nam hij het principe over het
koor een werkelijk dramatische
functie in de handeling te laten
spelen. De manier waarop hij
de koorpartijen componeerde is
beinvloed door de rijke Engelse
koortraditie, met name door
Purcell. Ook elementen uit de
Duitse protestantse kerkmuziek
zijn te horen en op instrumen
taal gebied maakte Handel ge
bruik van de kleurrijke Franse
orkestklank: Handel was niet
voor niets een cosmopoliet.
De twee koren Soli Deo Goria
en Ricercare onder leiding van
Marcel den Duik waagden zich
dit jaar gezamenlijk aan 'Israël
in Egypt', een oratorium wel
niet zo beroemd als 'Messiah'
maar ook een hoogtepunt in het
oeuvre van Handel. Het werk is
dubbelkorig, soms vier-, soms
achtstemmig. De overigens
schaarse aria's en duetten zijn
gevoelvolle reflecties op de
tekst. In de manier waarop
Handel zijn koren componeer
de is de beeldende weergave
van de affecten een van de op
vallendste kenmerken.
zoeterwoude
Zoeterwoude Jazz staat dit jaar
in het teken van de 'swing en de
versnapering'. Tijdens het festi
val, dat zaterdag voor de derde
keer in het dorp wordt gehou
den, wordt minder luistermu-
ziek ten gehore gebracht en er
staan meer eettentjes in de Kla
verhal.
In de plaatselijke sporthal
maken zaterdagavond tussen
20.00 uur en 01.30 uur een paar
nationale jazz-vedettes hun op
wachting. Jaap Dekker bijvoor
beeld. De boogiespecialist is op
speciaal verzoek gecontrac
teerd, „omdat alles swingt als
hij begint te spelen", aldus Wim
van Leeuwen, beheerder van de
hal en een van de organisatoren
van Zoeterwoude Jazz.
Ook op het programma: de
Willick Square Jazzband, die
van elk optreden 'een geweldige
show' maakt, en de Frits Lan-
desbergen Big Band. Die beken
de Leidse formatie zorgt voor de
traditionele swing tijdens Zoe
terwoude Jazz, waar ook Ellen
Strang en The Little Steamband
zich presenteren.
The Litte Steamband is een
drie-persoons formatie uit Lei
derdorp. bestaande uit vader en
zoons. De ster van Ellen Strang
is de laatste jaren sterk geste
gen. Ze stemt haar repertoire af
In 'Israël in Egypt' vindt men
niet alleen duidelijke woord
schilderingen, die soms geestig
zijn, maar ook zeer indrukwek
kende passages zoals bij 'The
people shall hear'. Beide koren
zongen onder de voorbeeldige
leiding van Den Duik deze tekst
zeer betekenisvol, diep en waar
dig, evenals het monumentale
slotkoor 'The Lord shall reign
Schitterend maakte Den Duik
ook van die woordschildering
gebruik zoals in 'the horse and
his rider', 'the waters overwhel
med their enemies', 'wrath
which consumed them as stub
ble' en 'fearful in praises'. Soli
Deo Gloria is duidelijk uit een
dal opgestaan: er werd veel ho
mogener en overtuigender ge
zongen dan op de vorige uitvoe
ring. Opvallend was de goede
articulatie en helderheid van
beide koren. Den Duik had
goed gebruik gemaakt van de
verschillen in bezetting en de
mogelijkheden van beide koren
uitstekend uitgebuit.
Ook het Randstedelijk Bege
leidingsorkest toonde grote
klasse, het 'schilderde' realis
tisch kikkerkoren, steekvliegen,
tastbare duisternis en andere
Egyptische plagen. De belang
rijke orgelpartij werd pittig ver
tolkt door Hans de jong. De
over het algemeen jonge solis
ten zongen met een goede dic
tie, vol overgave. Twee zou ik er
willen noemen: de sopraan
Renate Arends met haar stra
lende volle klank en de enige rot
in het vak Marien Smeding, die
de veeleisende aria 'The enemy
said' buitengewoon indrukwek
kend en overweldigend geweld
dadig neerzette.
op de omgeving waarin ze
speelt: zo verzorgt ze romanti
sche achtergrondklanken, po
pulaire deuntjes of swingende
jazz.
Dat laatste brengt ze zaterdag
ten gehore in de Klaverhal, waar
wordt teruggegrepen op de for
mule van de eerste editie van
Zoeterwoude Jazz. Van Leeu
wen: „Dat was een succesfor
mule. Vorig jaar was het festival
ook wel geslaagd, maar toen
was de muziek meer gericht op
de luisterende liefhebber. Nu
mikken we weer op de bezoeker
die gezellig komt swingen."
Kaarten 17,ï>0 verkrijgbaar
bij De Klaverhal, de filialen
van de Rabobank Stompwijk-
Zoeterwoude, kadoshop Berg
in de Dorpsstraat in Zoeter
woude en bij het Leidsch Dag
blad. Telefonisch reserveren
na 19.00 uur. Tel 01715-2427.
Concert Clouseau
zoeterwoude
De Klaverhal bestaat in septem
ber tien jaar. Dat wordt gevierd
met een speciaal feestje. De Bel
gische groep Clouseau geeft in
november een concert in de
Zoeterwoudse sporthal.
amsterdam cees van hoore
In het juryrapport noemde hij
haar roman „hoogst origineel"
en een document „waarin de
schrijfster laat zien hoe mensen
als eenzame planeten in een
leeg universum om elkaar heen
blijven cirkelen, zonder ooit
echt contact te hebben." De ju
ry, die voorts bestond uit Elrud
Ibsch, Jos Borré, Maarten 't Hart
en Gerda Meyerink, kwam una
niem tot deze beslissing.
Margriet de Moor, die met
haar collega's Eric de Kuyper
('Grand Hotel Solitude'), Nico
Dros ('Noorderburen), Nelleke
Noordervliet ('Het oog van de
engel'), Jacq F. Vogelaar ('De
dood als meisje van acht') en
Joost Zwagerman ('Vals licht),
tot de zes genomineerden be
hoorde, was erg blij met de
prijs. „Maar sorry, ik ben ook
aan het eind van mijn latijn. Het
eerste dat ik ga doen is even
lekker vakantie houden. En dan
weer aan het werk. Interviews
geef ik voorlopig niet meer."
Maarten 't Hart schitterde tij
dens de prijsuitreiking door af
wezigheid. Hij bleek plotseling
getroffen door een aanval van
migraine. Voorzitter Duisenberg
toonde zich enigszins aange
brand over de recente kritische
uitlatingen van 't Hart in de Ne
derlandse pers. In vraagge
sprekken met De Telegraaf en
Elsevier vertelde 't Hart dat de
juryleden een groot aantal ro
mans die kans maakten op de
prijs niet hadden gelezen. Dui
senberg: „Ik heb die stukken
nog niet onder ogen gehad, ik
was in het buitenland. Maar
mede-juryleden hebben mij
op de hoogte gebracht. Dit is
hoogst ongelukldg. Ik vind niet
dat je zoiets kunt doen. Of hij
leiden De verzameling tekenin
gen in De Lakenhal is verrijkt met
een pasteltekening van de Engel
se kunstenaar Charles Howard
Hodges. Het portret van Amoldi-
ne Brantsen, dat rond 1800 ge
maakt moet zijn, is een gift van
de Vereniging van Belangstellen
den in De Lakenhal.
Amoldine Brantsen werd in
1751 in Arnhem geboren en
trouwde met de Leidse hoogle
raar Johan Cunaeus. In 1807
kwam zij om bij de buskruitramp
daarom afwezig is? Ik weet het
niet. Migraine kan inderdaad
zomaar ineens opkomen."
Hanneke, de vrouw van
Maarten 't Hart, liet weten dat
haar man erg naar de avond toe
had geleefd. Maar helaas, hij
was ziek geworden. „Nee hoor,
het heeft niets te maken met die
stukken in de pers. Hij is echt
ziek. Maar weet u wat u doet?
Belt u morgen nog eens terug."
Martin Ros, mede-directeur
van 't Harts uitgeverij De Arbei
derspers, viel haar, gezeten ach
ter een gulle cognac, bij. „Maar
ten houdt helemaal niet van dit
soort bijeenkomsten. Hij is geen
man van late avondjes. Na ach
ten kun je niet meer op hem re
kenen. Ik heb wel eens 's
avonds iets met hem afgespro
ken, en dan belde hij steevast af
met de mededeling dat hij de
schijterij had. Nee hoor, hier zit
helemaal geen kwade opzet
achter. Zo is hij nu eenmaal. Hij
houdt niet van verplichtingen."
Martin van Amerongen,
hoofdredacteur van de Groene
Amsterdammer, die zijn mede
werker en AKO-nominant Jacq
F. Vogelaar morele steun ver
leende, had de indruk dat Maar
ten 't Hart „zich binnen de jury
veel slaafser heeft opgesteld dan
hij in de pers heeft voorgewend.
Maar het gekke is dat je uit die
stukken nooit de waarheid zal
kunnen destilleren. Als er een
journalist op de stoep van
Maarten staat, gaat hij meteen
een show opvoeren."
Zinsbegoocheling
Tegen het moment van de prijs
uitreiking betrad minister Hedy
d'Ancona van WVC het Amster
damse hotel The Grand. Net op
tijd om te horen hoe de organi
satie van de AKO-prijs bekend
maakte dat Bemlef een proces
die een deel van de Leidse bin
nenstad in puin legde. De leven
digheid van het portret de fijne
kleurnuances en de soberheid
van de compositie wijzen, vol
gens De Lakenhal, onomstotelijk
naar Hodges als maker van dit
meesterwerkje.
Hodges werd in 1764 In Lon
den geboren en kwam in 1792
naar Nederland. Hij kreeg op
drachten van de stadhouderlijke
familie in Den Haag en het ste
delijk patriciaat van Amsterdam.
tegen de belastingdienst van de
gemeente Amsterdam heeft
aangespannen. Bemlef won in
1987 de AKO-prijs met zijn ro
man 'Publiek geheim' en daar
om meent de belastingdienst
nog steeds een vordering op
hem te hebben. De AKO-orga-
nisatie sprak ten overstaan van
minister D'Ancona de hoop uit
dat daaraan in de toekomst iets
zou kunnen gebeuren. De ge
meente Haarlem had wat dat
betreft al het goede voorbeeld
gegeven: Louis Ferron hoefde
na het winnen van de prijs in
1990 geen extra belasting te be
talen.
Uitgever Wouter van Oor
schot noemde de keuze van de
jury een rechtvaardige. „Jam
mer natuurlijk dat mijn debu
tant Nico Drost niet heeft ge
wonnen, maar ik heb met deze
uitslag wel vrede. Margriet de
Moor is een rasschrijfster. Ik
vind het alleen jammer dat de
andere kandidaten nu helemaal
niets krijgen. Ze hebben weken
lang meegedraaid in deze tom
bola en misschien was een
troostprijs toch wel op zijn
plaats geweest. Een gulden of
zesduizend de man lijkt me re
delijk. De AKO-literatuurprijs is
opgezet om de mensen tot
meer lezen te brengen, maar
dat zie ik niet zo zitten. De
naam AKO is bekender gewor
den en daar gaat het natuurlijk
allemaal om. Maar over een
grotere belangstelling voor lite
ratuur maak ik me geen illu-
De schrijver P.F. Thomése,
die vorig jaar de prijs won, zag
het allemaal vanuit de verte
aan. „Wat de AKO-literatuur
prijs voor mij heeft gedaan? La
ten we zeggen dat ik er meer
autoriteit door heb gekregen.
Als ik nu iets publiceer in een of
andere landelijke krant, denken
ze: o ja, dat is Thomése. Met
zijn mening moeten we reke
ning houden. Dat is wel een
aardig uitvloeisel, je wordt er
wat zelfverzekerder door. Maar
als ik dit hier zie is het toch één
grote zinsbegoocheling.
Haarlem en Leiden. Zo kon hij de
belangrijkste portrettist van Hol
land worden. Veel Nederlandse
musea bezitten werk van Hod
ges. Ook De Lakenhal heeft ai
zes doeken van hem In bezit
Het portret van Amoldine
Brantsen wordt, door zijn hoge
kwaliteit, als een belangrijke
aanwinst beschouwd voor de
collectie van het stedelijk muse-
rorow*
MADRID CPD
Tussen het wereldberoemde
Prado Museum en het eveneens
in de Spaanse hoofdstad geves
tigde Reina Sofia Museum voor
moderne kunst is onenigheid
ontstaan over het bezit van Pi
casso's meest bekende schilder
werk, de Guernica. Op dit mo
ment is het indrukwekkende
schilderij van Picasso nog in
een dependance van het Prado
in het Retiro Park te bewonde
ren. Maar de Spaanse minister
van cultuur, Jordi Sole Tura,
heeft besloten dat dat vanaf vol
gende maand afgelopen is.
Want dan zal het ruim een jaar
geleden officieel geopende Rei
na Sofia voor het eerst zijn ei
gen kunstbezit tonen en daar
valt volgens directrice Maria
Corral en de regering-Gonzalez
ook de Guernica onder.
Het morele eigendomsrecht
van de Guernica is in Spanje al
vele jaren een omstreden kwes
tie. Picasso schilderde de Guer
nica in 1937 voor het Spaanse
paviljoen van de Wereldten
toonstelling van Parijs. Hij had
de opdracht daarvoor gekregen
van de regering van de Tweede
Republiek, die toen in een bur
geroorlog verwikkeld was met
de latere dictator, generaal
Franco. Het schilderij is Picas
so's verbeelding van het bom
bardement op het Baskische
stadje Guernica door de Duitse
Luftwaffe. Bij dit bombarde
ment van 26 april 1937 kwamen
meer dan duizend mensen,
voornamelijk vrouwen en kin
deren, om het leven.
Het schilderij van Picasso is
sindsdien het artistiek symbool
van de strijd tegen Franco en
meer in het algemeen een mo
nument tegen elke vorm van
oorlogsgeweld. Omdat Spanje al
snel na de Wereldtentoonstel
ling van 1937 definitief in han
den van Franco viel. gaf Picasso
de Guemica in bruikleen aan
het Museum voor ^Moderne
Kunst in New York. Hij liet het
schilderij na zijn dood wel aan
de Spaanse staat na, onder
voorwaarde dat het niet voor de
dood van Franco naar Spanje
zou worden gebracht of dat de
democratie zou zijn hersteld. In
1981 was dat zo ver en werd het
schilderij vanuit New York naar
Madrid gebracht, hoewel de
Amerikanen zich daar slechts
met moeite in schikten.
Omdat er geen geschikte
plaats voor het schilderij was In
een van de bestaande musea in
Madrid, kwam het schilderij
voorlopig in een dependance
van het Prado Museum in het
vlakbij gelegen Retiro Park te
hangen. Het argument daarvoor
was dat Picasso van 1936 tot
1939 dus tijdens de burger
oorlog zelf directeur van het
Prado was geweest.
Maar met name de socialisten
van premier Felipe Gonzalez
hebben zich steeds op het
standpunt gesteld dat de Guer
nica een plaats moest krijgen in
een nieuw museum dat geheel
gewijd zou zijn aan de Spaanse
modeme kunst. Dit museum is
het Reina Sofia.
Ook buiten Madrid wordt
trouwens nog altijd gestreden
om het bezit van de Guernica.
Barcelona lange lijd de
woonplaats van Picasso en
het Baskische stadje Guemica
hebben evenmin de hoop opge
geven dat zij ooit nog hel meest
bekende scnUderij van Picasso
een plaats kunnen geven. Zeer
waarschijnlijk tevergeefs. Be
langstellenden moeten er maar
rekening mee honden dH d>
Guemica vanaf eind juni in het
Reina Sofia hangt
Daar zal ook 'De (.mie
Masturbador'. het absolute
meesterwerk van de Catalaanse
kunstenaar Salvador Dali. te
zien zijn. Ook al een schilderij
dat Barcelona met knarsende
tanden aan zich voorbij Yag
gaan.
Over krap vier weken moeten de Indonesische
kiezers naar de stembus om een nieuw parlement
te kiezen. Dat gaat heel eigenaardig, blijkt uit een
tentoonstelling van het Indoe, het Indonesisch
documentatie en informatiecentrum, die giste
ren is geopend.
Op de (Ideine) tentoonstelling, die tot 30 mei in
de hal van het stadhuis te zien is, hangen vooral
politieke spotprenten. Eén ding komt uit deze
cartoons heel sterk naar voren: verkiezingen in
Indonesië gaan niet bepaald democratisch. De
invloed die president Suharto voor en achter de
schermen heeft is bij voorbeeld heel groot. Op
een van de spotprenten is hii dan ook als een
enorm dikke koning afgebeeld, die welwillend
naar een aan zijn voet likkende onderdaan kijkt,
en ondertussen een minder enthousiaste volge
ling met een riek in de billen prikt.
Indonesië precies weer zonder bij de preside
slijmen kom je er niet Kandidaten uhh .1. drie
partijen die Indonesië 'rijk' is. worden van tevo
ren gescreend. Hierbij moeten ze een vragenlijst
invullen, waarop onder meer de vraag *Wic is de
door u OM bewonderd.- persoon?' staat. Van
zelfsprekend is het enige goede antwoord: presi
dent Suharto'.
Ook wordt niet het hele Indonesische parle
ment direct gekozen. Het volk best 400 parle
mentsleden en de overige 100 benoemt prrsiden!
Suharto zelf. Alle ambtenaren zijn verpik ht op dc
grootste van de drie partijen, de Golkar, te stem
men. De afgevaardigden van (ïolkar. steunen het
beleid MB Suharto jjfl is MÉMI hun N«fcp
ver onvoorwaardelijk- Voor Suharto, die in
)*n l door het pari. ment herkozen hoopt te wor
den, is dat uiteraard prettig, maar democratischer
wordt de Indonesia he politiek er niet van
RjgHKf