Jeltsin benoemt zichzelf
tot opperbevelhebber
Malawi heeft genoeg van dictator Banda
Buitenland
Gevangenisopstand Lima duurt voort
Rellen in Rio de Janeiro
Tadzjikistaanse oppositie neemt macht over
Honderdduizenden banen weg in wapenindustrie
Serviërs en Kroaten eens
over verdeling Bosnië
VRIJDAG 8 MEI 1992
7
Rusland heeft nu eigen strijdmacht
De Russische president Jeltsin heeft zichzelf gisteren per
decreet uitgeroepen tot opperbevelhebber van de Russi
sche strijdio-achten. Jeltsin had zichzelf eerder al be
noemd tot minister van defensie.
moskou hans geleunse
correspondent
Een tweede presidentieel de
creet verordonneert dat Rus
land vanaf nu een eigen strijd
macht heeft. Daaronder vallen
niet alleen in Rusland gelegerde
onderdelen, maar ook de troe
pen in andere republieken en
de eenheden die worden terug
getrokken uit Duitsland, Polen
en de Baltische republieken.
Volgens het persbureau Tass,
dat het decreet gisteravond
aankondigde, blijven de strate
gische strijdkrachten, inclusief
de nucleaire, onder commando
van GOS-opperbevelhebber
Sjaposjnikov. De nieuwe Russi
sche strijdkrachten zullen vol
gens regeringsfunctionarissen
in omvang ongeveer een derde
zijn van het voormalige bijna 4
miljoen man sterke Sovjet-leger.
Jeltsins decreten (in een der
de promoveerde hij parachutis
tenkolonel Gratsjev tot generaal
en onder-minister van defensie)
komen vlak voor de viering van
Victoriedag: op 9 mei wordt in
Rusland de overwinning op Hit
ler i iiritsland herdacht. Rustend
heeft tot het laatst toe gewacht
met de formering van eigen
strijdkrachten, omdat Jeltsin en
het legercommando de voor
keur gaven aan een gemeen
schappelijke GOS-strijdmacht.
Door het dwarsliggen van Oek
raïne is dit onmogelijk gewor
den.
Jeltsins decreten formaliseren
een al in gang gezette ontwikke
ling: nadat hij een Russisch de
fensieministerie opzette, be
krachtigde het parlement vorige
maand een ontwerpwet die het
opzetten van een onafhankelij
ke Russische strijdmacht regelt.
De Russische stap werd gisteren
gevolgd door president Nazar-
bajev van Kazachstan, eveneens
tot op het laatst een voorstan
der van gemeenschappelijke
strijdkrachten. Nazarbajev ver
ordonneerde de oprichting van
een Kazachstans ministerie van
defensie.
Volgende week staat een pre
sidentiele top van het GOS in de
Oezbekistaanse hoofdstad Tasj-
kent gepland, die naar verwacht
vooral zal handelen over de de-
fensieproblematiek. Naar ver
wacht zal de Russische stap lei
den tot nog fellere discussies
met vooral Oekraïne over wie
welk deel van de voormalige
Sovjet-strijdkrachten zal erven.
MGM volledig in
handen van
Crédit Lyonnais
NEW YORK KRF-ANP
De Franse staatsbank Crédit
Lyonnais is gisteren eigenaar
geworden van de noodlijdende
filmmaatschappij MGM/Pathé
Communications. Op een wi
ling in de Amerikaanse staal
Delaware kocht de bank 98.5
procent van de aandelen MGM
voor 483,48 miljoen dollar (889
miljoen gulden rédit I.yon
nais had de aandelen in onder
pand in ruil voor een lening aan
de omstreden Italiaanse zaken
man Giancarlo Parretti
Sinds vorig jaar probeert de
bank Parretti uit de filmmaat
schappij te werken. Dat is nu
gelukt, want het idee de aande
len te veilen is afkomstig van
Crédit Lyonnais die zelf de aan
delen weer heeft opgekocht.
Nadat Parretti MGM enkele
jaren geleden overnam, is het
snel bergafwaarts gegaan met
de maatschappij, die momen
teel in leven wordt gehouden
met kredieten van de bank.
lima» Politieagenten houden bij de ingang van de
Canto Grande-gevangenis in de Peruaanse hoofd
stad Lima familieleden van gedetineerden tegen.
In de gevangenis, waar vooral veel leden van de
terreurorganisatie Lichtend Pad gevangen zitten,
brak woensdag een opstand uit. Daarbij zijn tien
gevangenen en twee politiemannen omgekomen.
Volgens de laatste berichten wordt er in het com
plex nog steeds geschoten. De politie heeft de
stroom- en watertoevoer afgesneden, foto epa
Rusland geeft prijs Vodka vrij
moskou De Rusische regering heeft gisteren de prijs van vod-
ka, de nationale drank, vrijgegeven. Aleksej Oeljoekajev, econo
misch adviseur van president Jeltsin, zei dat de beslissing vooral
is bedoeld om het de zwarte markt moeilijk te maken. Vodka
was een van de weinig goederen die nog betaalbaar zijn voor de
Russen. De drank kostte slechts 47 roebel (ongeveer 75 cent) per
halve liter.
Mandela verhuist naar blanke buurt
Johannesburg» Nelson Mandela, de voorzitter van het Afrikaans
Nationaal Congres (ANC) gaat verhuizen. Hij verruilt het zwarte
woonoord Soweto voor een van de blanke voorsteden van Jo
hannesburg. ANC-Woordvoerder Macozoma wilde niet precies
zeggen in welke buurt Mandela gaat wonen. De nieuwe woning
is door het ANC aangekocht en wordt nu opgeknapt, zei hij!
Mandela en zijn vrouw Winnie maakten onlangs bekend uit el
kaar te gaan.
Ruimteveer Endeavour gelanceerd
cape Canaveral Het Amerikaanse ruimteveer Endeavour is van
morgen om 9.40 uur Nederlandse tijd vanaf Cape Canaveral in
Florida gelanceerd voor zijn eerste vlucht in de ruimte. De Ende
avour heeft een zevenkoppige bemanning aan boord, die tijdens
de zeven dagen durende reis onder meer een ontspoorde satel
liet weer op de juiste koers moet brengen.
BP boekt forse winstdaling
londen De oliemaatschappij British Petroleum (BP), een van
de grootste ter wereld, heeft de winst in het eerste kwartaal van
1992 sterk omlaag zien gaan. Lage olieprijzen en de recessie
zorgden voor een daling van de nettowinst van 521 miljoen
pond (1,71 miljard gulden) tot 95 miljoen pond (313 miljoen gul
den). BP is somber gestemd over de komende maanden en
vreest onder meer voor een overproduktie door de Opec-leden.
Vermiste Exxon-topman is ontvoerd
new york» Een groep met de naam Rainbow Warriors heeft top
man Reso van de Amerikaanse olie-multinational Exxon ont
voerd en eist een losgeld voor zijn vrijlating. Dat heeft de Ameri
kaanse krant New York Post gisteren bericht. Hoeveel geld de
groep precies eist is niet bekend. Volgens een politiewoordvoer-,
der moesten functionarissen van Exxon op instructie van de ont
voerders al op 30 april naar een winkelcentrum toe om een
briefje op te halen. Daarin stond de opdracht om ,,een hoop
geld gereed te houden", aldus de krant. Exxon ontkent iets van
het briefje af te weten.
Fujimori aangeklaagd
sanjose» De Peruaanse president Fujimori is gisteren bij het In-
teramerikaanse Hof voor de Mensenrechten in San Jose (Costa
Rica) aangeklaagd wegens schendingen van de mensenrechten.
De aanklacht werd door een Costaricaanse advocaat ingediend
namens Maximo San Roman, die door het ontbonden Peruaan
se parlement tot president is benoemd. Inmiddels lijken de
meeste tegenstanders in binnen- en buitenland zich erbij te
hebben neergelegd dat Fujimori sinds 5 april met steun van het
leger regeert.
Verdachten van
aanslag missie
Israël vast
QUITO/WASHINGTON AFP/Rtr
Zes Iraniërs en een Italiaan,
die worden verdacht van de
bloedige aanslag op de Israëli
sche ambassade in Argentinië
maart dit jaar, zijn gearres
teerd. Zij zitten vast in de
Ecuadoraanse hoofdstad
Quito. Dat heeft de Ecua
doraanse politie meegedeeld.
Volgens de politie kwamen
de zeven verdachten uit Bogo
ta, de hoofdstad van Colombia.
Ze wilden, via tussenlandingen
in Ecuador en de Verenigde
Staten, uiteindelijk naar Cana
da.
De aanslag op 17 maart in
het hartje van de Argentijnse
hoofdstad Buenos Aires kostte
28 mensen het leven. Nog ze
ker drie mensen worden ver
mist en 252 mensen raakten
gewond.
De VS beschikken over „ster
ke aanwijzingen" dat Iraanse
diplomaten medewerking heb
ben verleend bij de bomaan
slag op de Israëlische ambas
sade in Buenos Aires. De aan
slag werd destijds opgeëist
door de terroristische organi
satie Islamitische Jihad, die
door Iran wordt gesteund.
Labour verliest
verkiezingen
gemeenteraad
LONDEtJCEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
De Britse Labour Party heeft
gisteren een gevoelige neder
laag geleden bij de gemeente
raadsverkiezingen. Labour ver
loor 364 raadszetels, de Conser
vatieven wonnen er 309. Inzet
van de verkiezingen waren
4.000 zetels in 200 van de 500
gemeenten.
Als er gisteren landelijke ver
kiezingen waren gewast, zou
den de Conservatieven 45 pro
cent van de stemmen hebben
gekregen. Dat zou 2 procent
meer' zijn geweest dan vorige
maand bij de parlementsverkie
zingen. Labour zou slechts 30
procent hebben verworven, 6
procent minder dan in april.
Belangrijkste voordeel voor
de Conservatieven was de zeer
lage opkomst, die werd toege
schreven aan 'verkiezingsmoe
heid'. Een lage opkomst is tradi
tioneel goed voor de Conserva
tieven, omdat vooral de Labour-
aanhang pleegt thuis te blijven.
Daarnaast is de afgelopen we
ken het nieuws over de Britse
economie, die in een langdurige
recessie verkeert, wat rooskleu
riger geworden.
Zeker 38 mensen zijn in Malawi de af
gelopen drie dagen omgekomen bij
ernstige ongeregeldheden. De rellen
braken uit nadat een staking van tex
tielarbeiders was uitgemond in demon
straties vóór democratisering. Vanuit
BI an tyre, het handelscentrum van Ma
lawi, hebben de rellen zich verspreid
naar andere steden, waaronder de
hoofdstad Lilongwe. Gistermiddag ver
zamelden zich 5.000 mensen voor het
paleis van justitie, waar oppositieleider
Chakufwa Chihana terecht stond op
beschuldiging van opruiïng. Geruchten
over een coup tegen president Banda
werden door diplomaten tegengespro
ken.
Hastings Kamuza Banda regeert Malawi
al bijna 30 jaar met ijzeren vuist. De
laatste tijd neemt de onrust tegen het
bewind van de ruim 90-jarige president
echter toe en de onlusten die deze week
op verschillende plaatsen in het Afri
kaanse land zijn uitgebroken zouden wel
eens het einde van zijn regime kunnen
inluiden. Al voor Malawi in 1964 onaf
hankelijk werd, verklaarde Banda dat er
onder zijn leiding geen ruimte zou zijn
voor democratie of medezeggenschap.
En daar is hij nooit een duimbreed van
afgeweken. In april ontbond hij welis
waar het machteloze parlement en kon
digde hij aan dat er later dit jaar verkie
zingen zouden volgen, maar waarne
mers gaan ervan uit dat hij niet van plan
is de oppositie tegemoet te komen.
Even daarvoor had Banda tenslotte
nog gedreigd dat dissidenten die naar
Malawi zouden terugkeren als „voer
voor krokodillen dienen". Vakbondslei
der Chakufwa Chihana werd vorige
maand bij terugkeer naar zijn vaderland
dan ook prompt gearresteerd.
Onder Banda's leiding werd Malawi,
waar zo'n 8,5 miljoen mensen wonen,
een gesloten land, achterdochtig tegen
over buitenlanders, bang voor een vrije
informatiestroom. Banda controleert al
les. Hij is niet alleen president en leider
van de enige toegestane partij, maar ook
minister van landbouw, buitenlandse za
ken, openbare werken en justitie. Daar
naast is hij ook nog stafchef van het le
ger, eigenaar van het enige dagblad en
controleert hij een groot deel van het
economische leven. Iedere vorm van op
positie wordt onderdrukt en praten over
een mogelijke opvolger was, ook nadat
Banda de 80 al was gepasseerd, uit den
boze.
Wanneer Banda precies is geboren, is
niet bekend. Maar toen hij in 1958, na
een vrijwillige ballingschap van tiental
len jaren naar zijn land terugkeerde om
er de onafhankelijkheidsstrijd tegen de
Britten te leiden, moet hij al een jaar of
60 zijn geweest. Eén ding is zeker: hij
werd geboren in een afgelegen dorpje in
wat toen Brits Nyasaland was. Hij stu
deerde in Zuid-Afrika, de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië.
In 1958 keerde hij als „redder-' van het
vaderland terug. Hij nam de leiding op
zich van de onafhankelijkheidsstrijd, die
in 1964 leidde tot de zelfstandige staat
Malawi. Banda werd de eerste premier
en vervolgens de eerste president. Sinds
1971 is hij president voor het leven.
Banda maakte van Malawi een één-
partijstaat of misschien nog beter een
éénman-staat zoals een diplomaat
eens zei. De enige partij is de Malawi-
sche Congres Partij iMCP) en het lid
maatschap is verplicht voor alle volwas-
Banda onderdrukt alle politieke oppo
sitie. Hij aarzelt bijvoorbeeld niet leiclcrs
van buiten Malawi gevestigde oppositie
bewegingen te laten uitschakelen door
zijn veiligheidsdienst. Amnesty meldde
in maart dat marteling en mishandeling
dagelijkse praktijk zijn in de gevangenis
sen van Malawi.
Banda leidt een van de armste landen
ter wereld. Zijn grootste verdienste is de
opbouw van de landbouw. Onder het
motto „zonder voedsel betekent onaf
hankelijkheid niets'' trok zijn regering
geld uit om kleine boeren te helpen en
grootschalige buitenlandse projecten
aan te trekken. Hierdoor kan Malawi
doorgaans voldoende voedsel produce
ren voor de eigen bevolking. Dit jaar
heeft het land door de droogte in zuide
lijk Afrika echter ook te kampen met gro
te tekorten.
Ongeregeldheden
in Minneapolis
na schietpartij
minneapolis ap
In de Amerikaanse stad Minne
apolis heeft een woedende mr
nigte gisteravond de politie rtjet
stenen bekogeld De menigte
dacht dat de politie een 15-j«ri
ge jongen had doodgeschoten
in het noorden van de stad Tij
dens de gewelddadigheden
raakten twee mensen grwopd
en werden twee huizen in
brand gestoken.
De geruchten dat de politie
betrokken was bij de achietpar
tij werden door ooggetuigen le
gengesproken. Zij zeiden dat
net jongetje was neergeschoten
door een man omdat hij over
diens gazon had gefietst pe
jongen is met meerdere schril
wonden in een ziekenhuis óp-
genomen. Zijn toestand is Kri
tiek.
Een tegenstander van het regime van president Nabijev zit met een zelfgemaakt wapen in de hand aandachtig te luisteren n
ders van de oppositie.
De laatste voormalige commu
nistische machthebber in het
Gemenebest van Onafhankelij
ke Staten (GOS) heeft gisteren
het veld moeten ruimen. In de
Centraalaziatische republiek
Tadzjikistan nam de anti-com
munistische oppositie de macht
Op de plaatselijke televisie
verklaarden vertegenwoordigers
van de liberale en islamitische
oppositie dat de 'Opperste Con-
sultatieraad' de controle heeft
over het parlementsgebouw.
Het parlement was het laatste
bolwerk van president Nabijev
en zijn aanhangers.
Kort voor hij uit het gebouw
vluchtte, verklaarde Nabijev dat
hij „de door het volk verleende
macht" niet zal opgeven. Hij
leek vast te willen houden aan
zijn deelname aan de Consulta-
tieraad, maar dat het zover
komt is onwaarschijnlijk gezien
de overwinning van de opposi
tie.
De oppositie weigerde giste
ren ratificatie van een eerder
gesloten akkoord over een coa
litieregering met Nabijev. De
president zou geheel van het
politieke toneel moeten ver
dwijnen.
Het is niet bekend waar Na
bijev zich bevindt. Hij verliet
aan het begin van de middag
het parlement samen met enke
le lijfwachten van de voormali
ge KGB. Talloze functionarissen
van regering en parlement ont
vluchtten de stad onder begelei
ding van troepen van het ex-
Sovjetleger naar Leninabad, 150
kilometer ten noorden van
Doesjanbc,
Eerder koos een groot deel
van de 250 Gardisten de zijde
van de oppositie, waardoor Na
bijev alleen kon terugvallen op
de oproerpolitie. Garde-gene
raal Said God die te OVBTgdo»
pen naar de oppositie krecR gis
teren van duizenden demon
stranten een luidkeels 'ja' te ho
ren toen hij vroeg of ze een isla
mitische republiek willen.
Bewoners van sloppenwijken in
het noorden van het Braziliaan
se Rio dc Janeiro hebben de
laatste 48 uur zo'n 13 super
markten geplunderd. De plun
deringen begonnen woensdag
ochtend toen honderden men
sen de ruiten van winkels in
gooiden en vervolgens leegroof
den. Ze gooiden stenen naar
politie agenten en passerende
autobussen. De politie verricht
te 30 arrestaties.
Volgens een woordvoerder
van die Associatie van Super
markten in Rio worden er sinds
7 april geregeld winkels geplun
derd. Sinds die datum zijn 23
supermarkten het doelwit ge
weest van vandalen. Hoe groot
de totale schade is, is nog niét
bekend.
De plunderingen komen voor
de Braziliaanse autoriteiten op
een zeerongustigtijdstip. Rials
immers met de organisatie t-ffn
de VN-milieuconferentie (Hn-
ced) van 3 tot 14 juni de hoofd
stad van de wereld.
Dc Amerikaanse president
Bush zaJ toch de milieuconfe
rentie bijwonen. Dit hebben of
ficiële bronnen In Washington
gisteren bekend gemaakt. Met
net bezoek zou Bush zijn status
als internationaal staatsman
willen verhogen. Met het besluit
Is een eind gekomen aan dc in
terne verdeelheid in het team
van deskundigen dat dc presi
dent over deze zaak heeft gead
viseerd.
De Westeuropese wapenindustrie, die door
het wegvallen van de Sovjet-dreiging veel
klanten heeft verloren, moet om het hoofd
boven water te houden intensiever samen
werken met concurrenten en honderddui
zenden mensen ontslaan. Dat staat in een
rapport van hét Internationale Instituut
voor Vredesonderzoek in Stockholm (Sipri),
dat gisteren openbaar werd gemaakt.
Volgens Sipri hadden wapenfabrieken in
Europese Navo-landen in 1985 zo'n ander
half miljoen mensen in dienst. Het instituut
voorspelt dat het aantal arbeidsplaatsen in
die landen in 1995 zal zijn gedaald tot
900.000. Tussen 1988 en 1990 zijn al
300.000 banen verloren gegaan en tussen
1992 en 1995 zullen nog eens 185.000 tot
350.000 mensen hun baan verliezen, aldus
Sipri. De noodzakelijke herstructurering
van de defensie-industrie wordt niet alleen
ingegeven door de politieke ontspanning in
Oost-Europa, maar ook door de stijgende
kosten van de ontwikkeling van nieuwe wa
pens, de aanstaande eenwording van de EG
en het afnemen van orders uit de Derde
Wereld.
Staakt-het-vuren alleen in Sarajevo
BELGRADO GPD/ANP/DPA/Rtr
Serviërs en Kroaten hebben
overeenstemming bereikt over
een vreedzame verdeling van de
republiek Bosnië-Hercegovina.
Zij bereikten het akkoord in de
nacht van woensdag op don
derdag tijdens een geheime bij
eenkomst in het Oostenrijkse
Graz. De moslim-bevolkings
groep was niet uitgenodigd.
In het akkoord wordt volgens
de Amerikaanse krant Washing
ton Post met geen woord gerept
over de etnische moslims in
Bosnië, hoewel deze groep on
geveer 44 procent van de bevol
king uitmaakt.
Krachtens het akkoord blijft
voor de moslims slechts een
kerngebied in centraal Bosnië-
Hercegovina over. De noord en
oostrand van de republiek
wordt volgens het akkoord ver
geven aan de Serviërs. De
Kroaten ontfermen zich over
het westelijk deel van Bosnië-
Hercegovina.
Kroatië en Servië hebben her
haaldelijk toegezegd de territo
riale integriteit van Bosnië te
respecteren. Heimelijk maken
de Serviërs en Kroaten er echter
geen geheim van dat zij vinden
dat bepaalde delen van de repu
bliek hun toebehoren. De Servi
sche president Milosevic ver
klaarde gisteren dat van een op
deling van de republiek geen
sprake kan zijn zonder goed
keuring van de moslims.
Het jongste staakt-het-vurcO
in de voormalige Joegoslavische
republiek Bosnië-Hercegoviné
hield gisteren stand in dé
hoofdstad Sarajevo. Elders werd
opnieuw zwaar gevochten.
Zeer hevig waren de gevech
ten in Mostar, in het zuidvvestetj
van de republiek. Al wekcq
wordt daar gestreden rond dc
militaire installaties bij de stad.
Dc aanvallen worden dooi hel
leger beantwoord met bombar
dementen op Mostar zelf.
Verder w erd gisteren vooral it)
het noorden van Bosnië ge
vochten, vooral rond de sleden
Derventa en Brcko. Een grom
deel van de bevolking van dir
laatste stad is op de vlucht ge
slagen voor het aanhoudende
geweld. Het Servische persbu
reau SRNA meldde gisteren dat
Derventa door dc Serviërs was
veroverd, maar dat werd door
Radio Sarajevo met klem ont
kend.
Inmiddels heeft de regering
van de Bosnië-Hercegovina be
kend gemaakt dat het loegosla
vische leger (JNA) in Bosnië
door de Serviërs in Bosnië zél
worden overgenomen. Dienst
plichtigen en officieren uit Ser
vië en Montenegro (zo n 20 pro
cent van alle aanwezige man
schappen) zullen naar huis wof
den gestuurd. Verder zullen alle
eenheden worden teruggefrok
ken op dat deel van Bosnië dat
inmiddels in Servische handen
