Makelaars:
Notarissen
te machtig
Kok haalt uit naar eigen fractie
Binnenland
Bonden in zorg vertrouwen
bod overheid 'voor geen cent'
Werken aan reconstructie van Batavia
En zo werd het toch
nog een leuk debat
Luitjens wil heropening
zaak oorlogsmisdaden
VRUDAG 8 ME11992
Niet beschonken, toch dronken rijden
alkmaar Veilig Verkeer Nederland (WN) beschikt sinds enige
tijd over een apparaat dat een groot publiek laat kennismaken
met het 'rijgevoel' van een beschonken automobilist. De simula
tor bestaat uit een cabine met het dashboard en de bestuurders
plaats van een auto. Op een beeldscherm worden verkeerssitua-
het
geprojecteerd. Een computer vertraagt de reactie
stuur, het gas- en rempedaal en de schakeling
beeld toont een beperkt gezichtsveld.
Van Agt als minister 'verschrikking'
den haag Oud-minister Jaap Boersma noemt oud-premier Van
Agt (CDA) een 'verschrikking', die „voor de politiek nooit uitge
vonden had mogen worden". De huidige directeur van de Am
sterdamse stadsreiniging zei dat vanmorgen in het RVU-radio-
programma 'Sporen in het verleden'. Boersma zat tussen 1973
en 1977 als ARP'er in het kabinet Den Uyl, waar ook Van Agt zit
ting in had. Volgens Boersma was de huidige EG-ambassadeur
in Washington 'lui en onbetrouwbaar'. „Ik begrijp niet waarom
hij zo populair is geworden. Ik heb niet gauw een hard oordeel
over iemand, maar voor Van Agt moet ik een uitzondering ma
ken."
Compromis Deetman'en fotografen
den haag De persfotografen hebben van kamervoorzitter Deet-
man grotendeels hun zin gekregen. De vermaledijde tien-minu
ten-maatregel van het presidium is van de baan. Die hield in dat
de fotografen gedurende de eerste tien minuten van elk agenda
punt in de zaal opnames mochten maken en vervolgens hun
biezen dienden te pakken. Gisteren is tussen beide partijen afge
sproken dat vijf fotografen ongehinderd door tijdslimieten
vanachter de voorzitterstafel mogen fotograferen, terwijl nog
een vijf collega's achter de regeringstafel hun werk kunnen
doen. Daarnaast mogen drie fotografen in het gedeelte voor de
voorzitterstafel, dat meer zicht biedt op de parlementariërs, ge
knield fotograferen.
'Leraar zonder
werk inzetten in
basiseducatie'
roermond anp
De overheid moet werkloze le
raren inzetten in de basiseduca
tie. De wachtlijsten voor die
cursussen, vooral Nederlands,
zijn nu zeer lang en kunnen op
die manier sterk worden bekort.
Bovendien daalt de werkloos
heid onder leraren. Dat voorstel
doet de Landelijke Vereniging
Directeuren Basiseducatie in
een brief aan minister Ritzen
(onderwijs) en de vakbonden.
Het voorstel van de vereni
ging omvat drie stadia. De le
raar begint met een stage-perio-
de van een half jaar. Als die be
valt, krijgt hij een leer-arbeids-
overeenkomst van twee jaar,
waarin een opleiding wordt ge
volgd. Daarna krijgt de leraar
een vaste baan.
De basiseducatie kampt met
lange wachtlijsten. Van de in
stellingen die deze cursussen
verzorgen, heeft 70 procent een
wachtlijst. Vorig jaar stonden
daar zo'n 12.000 mensen op.
Het gaat dan vooral om al
lochtonen die een cursus Ne
derlands willen volgen. In de
grote steden vullen zij 95 pro
cent van de wachtlijsten. Aan de
andere kant zijn er zo'n 16.000
werkloze leraren.
den haag gpd-anp
De vakbonden hebben ronduit
negatief gereageerd op het
nieuwe bod waarmee de rege
ring zegt te zullen komen om
uit het conflict over de cao's
voor de gezondheidszorg te ra
ken. Ze vertrouwen de overheid
„voor geen cent", waar het gaat
om de belofte van minister van
sociale zaken De Vries dat het
onttrekken van geld aan het
pensioenfonds PGGM te zijner
tijd zal worden goedgemaakt.
Minister De Vries, zijn collega
d'Ancona van volksgezondheid
en haar staatssecretaris Simons
hebben de werkgevers in de ge
zondheidszorg en het welzijns
werk gisteren iets meer ruimte
gegeven voor hun onderhande
lingen over de cao's in hun sec
toren. In plaats van 3 procent
mogen ze hun werknemers een
salarisverbetering toezeggen
van (op jaarbasis) 3,56 procent,
net als bij ambtenaren.
Een woordvoerder namens de
bonden AbvaKabo en CFO was
gisteren uitermate negatief over
het voorstel: „Het kabinet blijft
helaas van oordeel dat dejïnan-
ciering van de cao voor het
overgrote deel uit de pensioen
fondsen moet komen. Maar dat
is de spaarpot voor de toe
komst. Met dit resultaat gooit
het kabinet olie op het vuur."
Ook NU'91, de bond voor ver-
plegenden en verzorgenden,
noemde het resultaat „volstrekt
onaanvaardbaar".
De vakbonden verwachten
dat het kabinet de werkgevers
nu andere mogelijkheden geeft
om de vakbonden een reëel
loonbod te doen, anders zullen
de acties in de zorg doorgaan en
zich volgende week verharden.
De bereidheid om met acties
een betere cao af te dwingen,
lijkt overigens niet overal even
groot. Zij varieert van 'zeer
groot' in de ene regio tot 'rede
lijk' in een andere^en 'bijzonder
minimaal' in een derde. In een
enkele instelling moet zelfs nog
een actiecomité worden ge
vormd of zijn voorgenomen ac
ties afgeblazen. Dat leert een
rondvraag langs een aantal
zorginstellingen in het land.
lelystad Tegen de achtergrond van een PTT-straaltoren werden op de Bataviawerf in Lelystad gisteren
de zogeheten fokkesteng en vlaggesteng bevestigd op de fokkemast van de reconstructie van de Oost-ln-
diëvaarder Batavia. foto anp paul vreeker
ANP Algernon Nedert»n<h Penburau GPO GemeemcK»ppe*»he Pr-vSroU
Ook Eigen Huis voor meer concurrentie
Er moet een einde komen aan de monopoliepositie van
de notaris bij de koop van een woning. Dal vinden de
Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) en de Ver
eniging Eigen Huis. Op een NVM-congres in Groningen
uitten beide organisaties gisteren felle kritiek op de rol
van de notaris.
Volgens directeur Van Herwij
nen van Eigen Huis is de ver
plichte gang naar de notaris in
toenemende mate overbodig. In
de praktijk komt het er volgens
hem op neer dat de aspirant
koper twee keer betaalt: één
keer aan een makelaar bij de
opstelling van de koopakte en
daarna aan de notaris voor het
vastleggen van die transactie in
het kadaster. De laatste stap is
wettelijk verplicht.
Eigen Huis \indt dat het nota
riaat zich de afgelopen jaren
daarbij gesteund door zijn mo
nopoliepositie weinig gele
gen heeft laten liggen aan de
verbetering van de rechtspositie
van de consument. De vereni
ging wil daarom af van de mo
nopoliepositie van de notaris.
De NVM deelt die kritiek.
Beide organisaties zijn ver
heugd over het besluit van het
ministerie van economische za
ken om de tarieven van de no
tarissen met ingang van 1 janu
ari 1993 los te laten, waardoor
in elk geval onderlinge concur
rentie kan ontstaan.
De Koninklijke Notariële
Broederschap wees de kritiek
van de hand. Volgens voorzitter
Klinkenberg worden de belan
gen van de minder draagkrach-
tigen juist opgeofferd als de ta
rieven niet langer vaststaan, of
als anderen met de notaris mo-
De NVM maakte rasteren be
kend dat de gemidaelde koop
prijs van woningen in de eerste
drie maanden van 1992 is geste
gen loi 186000gulden, een sin
ging van ruim 7 procent ten op
zichte van het eerste kwartaal
van 1991. VolgBdS de NVM
blijkt de lichte prijsstijging die
rond de jaarwisseling werd ver
wacht veel forser uit te vallen.
Kopers blijken echter niet be
reid op te hoge vraagprijzen te
reageren. Zij bdsluiten in die ge
vallen van aankoop af te zien.
De vraag naar koopwoningen
is verder toegenomen. De NVM
verklaart dat door de grotere
belangstelling van huurders
voor koopwoningen. Volgens de
NVM is dat geen onbegrijpelijke
stap. gezien de huurverhogin
gen en de dreigende vrijgeving
van huurprijzen.
Daarnaast is er nog steeds te
weinig aanbod in de prijsklas
sen tussen 200.000 gulden en
250.000 gulden. Dit betekent
dat mensen die een aantal jaren
geleden een premie-A. B, of C-
woning hebben gekocht, nu
moeite hebben met het vinden
van een betaalbare woning.
Verder zette de relatief sterke
prijsstijging van 'meergezins
woningen'. zoals flats en appar
tementen, zich ook in het eerste
kwartaal van dit jaar door. De
gemiddelde prijsstijging be
droeg in die sector 9 procent.
gen gaan
den haag carel goseung
De moed zonk WD-kamerlid
Robin Linschoten gisteren even
in de schoenen. Nu had hij een
zorgvuldig voorbereid kamerde
bat over de wao-uitspraken van
zijn PvdA-collega Frans Leijnse
in Terborg, nu had hij PvdA-
staatssecretaris Elske ter Veld
(sociale zaken) uitgenodigd, nu
was door toedoen van Groen
Links zelfs vice-premier en
PvdA-leider Wim Kok aanwezig,
en dan nog presteerden beide
bewindslieden het om in ant
woord op vragen over Leijnses
opvattingen alleen standpunten
uit het verleden te herhalen.
Het was om moedeloos van te
worden. De liberaal was echter
te vlug in zijn oordeel. Hij on
derschatte zichzelf en over
schatte de standvastigheid van
Leijnse. En zo werd het toch
nog een leuk debat.
Linschoten had een motie in
de achterzak „om de PvdA dui
delijk te maken dat het menens
is. Óm aan te geven dat het niet
gaat om praatjes in het land,
maar dat de PvdA ook rugge-
graat heeft. Om waar te maken
wat er gezegd is." De motie-
Linschoten was eenvoudig: De
ingrepen in duur en hoogte van
de wao-uitkeringen mogen
geen gevolgen hebben voor hui
dige wao'ers. Ondertekend: Lin
schoten, Schimmel (D66) en
Brouwer (Groen Links). „Wat zit
er achter?", vroeg Leijnse van
achter de interruptiemicrofoon.
„Politiek waarmaken wat u in
het land zegt", luidde het ant
woord. Leijnse: „Ik bedoelde
niet het spelletje achter dé mo
tie, maar wat er achter de motie
zit."
De sociaal-democraat haalde
vervolgens een oud WD-stok-
paardje aan. In ruil voor het af
zien van ingrepen in de wao
voor bestaande gevallen, zou
den alle nieuwe wao'ers een ba
sisuitkering krijgen en zichzelf
maar moeten bijverzekeren.
Het mini-stelsel voor de wao,
dat Leijnse vertaalde met „het
einde van de wao."
„Dit voorstel is beperkter
verdedigde het WD-kamerlid
zijn motie. Om van Leijnse te
horen te krijgen dat hij 'spelle
tjes' speelde. De motie had een
veel verdergaande betekenis,
meende de PvdA'er. „U speelt
hier mooi weer", was zijn con
clusie dan ook. Linschoten rea
geerde als gestoken door een
wesp. „Nee, u speelt politieke
spelletjes. U wilt ergens onder
uit komenm. De motie dekt uw
woorden in Terborg. Ik daag u
uit die uitspraak ook hier te
doen. Maar u durft niet. U bent
geen knip voor de neus waard."
„Dit is een ongeloofwaardige
gelegenheidscoalitie. Wij doen
geen uitspraak op het moment
dat u dat wilt", stribbelde de
PvdA'er nog tegen. Om van zijn
WD-collega nageroepen te krij
gen: „Hoe heb ik het nu? U hebt
die uitspraak op 1 mei toch ge
daan?" Wie dacht dat het spel
nu uit was, vergiste zich. Leijnse
zelf beklom het spreekgestoelte
en legde nog eens omstandig de
PvdA-standpunten uit. „Waar
om ontstond dan al die com
motie? U wist dat u met politie
ke dynamiet speelde", riep Lin
schoten. „Of kwam het NOS-
journaal zo maar toevallig bij u
langs?"
Nee, zo moest ook Leijnse er
kennen. Dat er commotie zou
ontstaan had hij verwacht, maar
de fractie had nu eenmaal een
standpunt bepaald en het was
in het kader van de maatschap
pelijke discussie 'nodig en nut
tig' dat naar buiten te brengen.
„Wij zeggen wat we zeggen.
Daar staan we voor. We werken
aan oplossingen. We proberen
met behoorlijke voorstellen te
komen vanuit de intentie die ik
geformuleerd heb", klonk het
droog uit Leijnses mond. Zon
der enige emotie, zouteloos en
afstandelijk.
„U speelt spelletjes en daar
moet u mee ophouden. Dit is
schandalig vluchtgedrag. U hebt
de wao'ers een worst voorge
houden. Door uw standpunt
niet hard te maken, brengt u de
politiek ernstig in diskrediet",
zei een belerende Linschoten.
„En u bent alleen bezig met
de tekst van uw motie. Het kan
u niet schelen, niet verdom
men, wat de betekenis ervan
is", blafte Leijnse, rood van
kleur. Dus toch wat meer
adrenaline in de aderen? Hij
was echter meteen weer terug
in de plooi na een vraag van
Brouwer. „Dit is geen vrijblij
vende discussie, maar dat is wel
iets anders dan ontijdig zaken
willen vastnagelen."
De conclusies logen er niet
om. Brouwer sprak van een
'dooie mus' die de PvdA de
wao'ers had aangeboden. Bies
heuvel (CDA) zei met gemeng
de gevoelens aan de 'Terborgse
rede' terug te denken. Het was
even slikken geweest voor de
christen-democraten. Men had
dit van de coalitiegenoot niet
verwacht.
GPV'er Schutte sloot het de
bat juist af. „Er ligt een nieuw
standpunt van de PvdA-fractie.
Hoe dan ook. Dat heeft politie
ke betekenis. De PvdA kan zich
niet meer veroorloven daarop
terug te komen. Er is ook nie
mand gebaat "bij een nieuw
rondje politiek worstelen in het
kabinet, deze zomer. Tenzij ie
mand die belang heeft bij de val
van het kabinet."
Leijnse zat toen echter al
weer relaxed achterover in zijn
zetel, vrolijk babbelend met zijn
CDA-collega Biesheuvel. Alsof
er niets aan de hand was. Maar
aan de stand op het scorebord
kon hij niets meer veranderen.
Linschoten - Leijnse: 4 - 0.
den haag gpd
De PvdA-fractie in de Tweede
Kamer moet niet denken dat de
PvdA-bewindslieden achter
haar aan gaan lopen zodra zij
op een fluitje blaast. Dat zei
vice-premier en PvdA-leider
Kok gisteravond voor de NOS-tv
over het geschipper van de
PvdA-fractie inzake de wao. Kok
gaf met name vice-fractievoor-
zitter Leijnse en fractieleider
Wöltgens een uitbrander.
Volgens Kok heeft de fractie
er zelfstandig en zonder overleg
met anderen voor gekozen te
gaan zwalken in de wao-zaak.
Leijnse had dat overleg niet mo
gen overslaan, voordat hij tij
dens een 1 mei-toespraak in
Terborg zei dat de fractie toch
alle huidige wao'ers wil ontzien
bij de korting op de arbeidson
geschiktheidsuitkeringen. De
fractie moet er dan ook niet ver
baasd over zijn dat ook de
PvdA-bewindslieden ook hun
eigen lijn kiezen, en vasthouden
aan het eerdere kabinetsvoor
stel over de wao, zo meende
Kok.
De consequentie is dan vol
gens de vice-premier wel dat er
washington ap
Nederlandse vrouwen die tij
dens de hongerwinter in de
baarmoeder zaten, hebben op
latere leeftijd een grotere kans
op schizofrenie. Dat blijkt uit
een Amerikaans onderzoek dat
gisteren werd gepresenteerd.
Volgens de studie is het risi
co van opname wegens schi
zofrenie voor vrouwen wier
moeders de eerste drie maan
den van haar zwangerschap in
de hongerwinter beleefden
twee keer groter dan voor
vrouwen voor wie dat niet
gold.
Er was geen verschil tussen
vrouwen wier moeders de
hongerwinter in het tweede of
derde kwartaal van de zwan
gerschap ingingen en wouwen
wier moeders niet aan onder
voeding blootstonden. Tussen
mannen werden geen aan-
twee zienswijzen naast elkaar
bestaan. Hij noemde dat „niet
bevorderlijk voor een eensge
zind en uniform optreden van
de PvdA". Dat is echter een keu
ze van de fractie, zo meende hij.
Kok liet daar meteen op volgen
dat deze gang van zaken niet
zijn voorkeur heeft.
zienlijke verschillen waargeno-
Wetenschappers aan de fa
culteit psychiatrie van de Uni
versiteit van Columbia presen
teerden hun studie op het jaar
lijkse congres van de Ameri
kaanse Vereniging voor Psy
chiatrie. Zij baseerden zich op
een eerder onderzoek onder
Nederlanders die tiidens de
hongerwinter in de baarmoe
der zaten en op Nederlandse
gegevens over wie er tussen
1978 en 1989 in een psychiatri
sche inrichting werden opge-
Volgens eerdere onderzoe
ken zou het risico op schi
zofrenie bij kinderen mogelijk
hoger zijn als de moeder tij
dens de zwangerschap griep
had. bij complicaties tijdens de
geboorte of bij geboorte in be
paalde periodes van het jaar.
De partijleider weigerde
openlijk zijn vertrouwen in frac
tieleider Wöltgens uit te spre
ken. Volgens hem heeft Wölt
gens schade opgelopen door de
gang van zaken, maar hoeft er
van een blijvende deuk geen te
zijn. Hij noemde Wöltgens voor
de KRÓ-radio wel verantwoor
delijk voor de gang van zaken, -
die hij daar als ongelukkig be
stempelde. Wöltgens weigerde
gisteravond op de woorden van
Kok in te gaan.
De PvdA fractie moest giste
ren bij een door de WD aange
vraagd debat schoorvoetend re-
mgkomen op de uitspraken van
Leijnse. De sociaal democraten
willen niet verder gaan dan de
toezegging ..naar oplossingen te
zoeken" om het inkomen van
arbeidsongeschikten zonder
enige kans op een baan te vrij
waren van de bezuinigingen die
het kabinet op het oog heeft.
Een motie van de oppositie
waarin de bezuiniging op be
staande wao'ers wordt afgewe
zen. kreeg geen steun van de
PvdA. leijnse sloot zelfs niet uti
dat de PvdA uiteindelijk toch
nog het kabinetsvoorstel steunt.
WD-woord voerder Linschoten
verweet de PvdA daarop „gesol
met wao'ers" en „het weglopen
voor politieke verantwoordelijk
heid". Een dergelijk goed voor
bereide I-mei toespraak met
een lading van „politiek dyna
miet", moet waargemaakt wor
den in de Kamer, aldus Linscbo-
Vice-premier Kok. foto anp
Een eenzame demonstrant rust uit tegen een lantaarnpaal voor het
Tweede Kamer-gebouw, waar werd gesproken over de wao.
foto anp ed oudenaarden
Hongerwinter leidde bij
vrouwen tot schizofrenie
Rechtbank behandelt verzet deze maand
Oorlogsmisdadiger Jacob Luitjens (73) heeft verzet aangetekend
tegen net vonnis waarin hij In 1948 door een Nederlandse recht
bank tot de doodstraf werd veroordeeld. De straf werd later om
gezet In levenslang.
De behandeling van het verzet vindt plaats op 26 mei voor de
rechtbank in Assen Mocht het verzet gegrond worden verklaard,
dan moet de strafzaak tegen Diitjens opnieuw worden behandeld.
Dit heeft de Asscnse persofficier van justitie meegedeeld
Luitjens. in de oorlog beter bekend als de Schrik van Roden',
woont al tientallen jaren in (anada. De Nederlandse regering heeft
onlangs om zijn uitlevering gevraagd, nadat de Canadese regering
hem zijn staatsburgerschap ontnam. Volgens de federale rechter
heeft Luitjens het staatsburgerschap op onrechtmatige gronden
verkregen Zijn Canadese advocaat vecht dit besluit op het ogenblik
aan bij het Canadese Hooggerechtshof.
Luitjens heeft nu de Haagse advocaat mr Orie ingeschakeld voor
een verzetsprocedure tegen het vonnis van 44 jaar geleden As de
rechtbank in Assen Initjens' verzoek ongegrond vindt, dan blijft
het vonnis van kracht.
Op welke gronden 1-uitjens precies verzet aantekent, is niet dui
delijk. Mr. Orie was niet bereikbaar voor commentaar.
