Maarschalk Pétain
was held en fascist
Liever abortus dan voorbehoedmiddel
Feiten Meningen
Onthullingen over hulp VS
aan Irak nadelig voor Bush
Smakelijk eten
re 1
DINSDAG 28 APRIL 1992
Museumplan verhit de gemoederen in Frankrijk
„Maarschalk Pétain was een held. Hij heeft Frankrijk tot
tweemaal toe gered en zichzelf totaal opgeofferd. Hij
kreeg stank voor dank. Natuurlijk heeft hij fouten ge
maakt. Maar voor mij blijft hij een van de grootste man
nen uit de Franse geschiedenis."
cauchv-a-la-tour hans gertsen tijd voor heftige discussies. Voor
veel Fransen is en blijft Pétain
het symbool van een regime dat
onverbloemd fascistisch was,
dat jacht maakte op verzetsstrij
ders, joden en communisten.
Een regime dat een zwarte smet
werpt op de glorieuze geschie
denis van het vaderland.
Voor veel anderen is Pétain ech
ter vooral een slachtoffer van de
geschiedenis. Een oude oorlogs
held die meende dat hij Frank
rijk kon redden door het op een
akkoordje met de Duitsers te
gooien. De misdaden waaraan
net regime van Vichy zich
schuldig heeft gemaakt, waren
het werk van anderen.
De jaarlijkse bedevaart naar
Cauchy-a-la-Tour heeft zich ja
renlang in een vrijwel volstrekte
anonimiteit voltrokken. Dit jaar
ligt dat anders. De discussie
over Vichy-Frankrijk is opnieuw
in volle hevigheid losgebarsten
nadat drie rechters onlangs oor
deelden dat de Franse oorlogs
misdadiger Paul Touvier zich
niet schuldig heeft gemaakt aan
misdaden tegen de mensheid.
Vichy' zou immers geen hege-
monistische of racistische ideo
logie hebben gehad.
Terwijl de polemiek over de
rechterlijke uitspraak nog volop
gaande is, lekte vorige week uit
dat de Pétain-vereniging het ge
boortehuis in Cauchy tot een
soort museum wil maken. „Bi
zar, onacceptabel, walgelijk", zo
luidden de commentaren in de
Franse pers. „Het idee om een
museum voor Pétain te openen,
is een regelrechte provocatie",
de naam van de meent nazi-jaagster Beate
Klarsfeld. En veel Franse anti-
correspondent
De naar schatting 70-jarige be
wonderaar van maarschalk Phi
lippe Pétain is een van de ruim
tachtig leden van de 'Vereniging
ter verdediging van maarschalk
Pétain' die net afgelopen week
einde in het Noordfranse ge
hucht Cauchy-a-la-Tour de ijzi
ge wind en regen trotseerden
om hulde te brengen aan hun
miskende held.
Al jaren maakt de vereniging op
of rond de 24ste april, de ge
boortedag van de maarschalk,
een soort bedevaart naar zijn
geboortehuis in Cauchy-a-la-
Tour. Hier, in een bescheiden
boerderij, zag Philippe Pétain in
1856 het levenslicht. Pétain, de
man die de totaal gedemorali
seerde Franse troepen in 1917
bij Verdun wist op te peppen en
naar de overwinning voerde.
Maar ook de Pétain die in 1940
een wapenstilstand sloot met
Hitler Duitsland en die op 84-
laiige leeftijd president werd
van het collaborerende Vichy-
Frankrijk.
De oorlogsheld uit de Eerste
Wereldoorlog, in Frankrijk nog
altijd La Grande Guerre' ge
noemd, werd in 1945 ter dood
veroordeeld wegens landver
raad, samen met een aantal an
dere kopstukken van het foute
Frankrijk. Hen straf die op grond
van zijn leeftijd werd omgezet
in levenslang. De gevallen held
overleed in 1951, op 95-jarige
leeftijd, in gevangenschap.
Ruim veertig jaar later zorgt het
maarschalk in Frankrijk nog al-
fascisten vrezen dat het muse
um een bedevaartsoord wordt
voor extreem-rechts.
Geschrokken door de plotselin
ge aandacht van de media pro
beert secretaris Yann Clerc het
museumplan te bagatelliseren.
„Het gaat niet om een museum,
maar om een besloten herden
kingsplaats. We hebben hele
maal geen plannen om het ge
boortehuis van de maarschalk
open te stellen voor het pu
bliek", zo houdt hij de ongeveer
twinti^naar Noord-Frankrijk
getogen journalisten voor.
Een voorstelling van zaken die
strijdig is met een aankondiging
in het verenigingsblad Le Maré-
chal. In het laatste nummer van
het blad roept Clerc de leden op
massaal naar Cauchy te komen
om bij wijze van voorpremière
alvast een kijkje te kunnen ne
men in het museum in wording.
Luchtje
Het museum zelf stelt nog niet
al te veel voor. In vijf blauw ge
schilderde kamers staan her en
der wat souvenirs uitgestald.
Granaten en hulzen uit de Eer
ste Wereldoorlog, een helm, een
kopie van de overlijdensakte
van de maarschalk en vooral
heel veel portretten. Portretten
met een luchtje, want hoewel
de vereniging zegt eerherstel te
willen voor de held uit La Gran
de Guerre, laten de meeste
staatsieportretten en schilderij
en de andere Pétain zien. Tekst
of uitleg ontbreekt.
„Hier is Philippe Pétain gebo
ren. Maarschalk van Frankrijk
en staatschefzo vermeldt een
plaquette op de binnenplaats
van de boerderij, waar de aan
hangers van de maarschalk nog
wat nakeuvelen na een herden
kingsdienst in het Latijn. Me
rendeels bejaarden, maar ook
een aantal fanatieke jonge leden
van het extreem-rechtse Front
National.
„Ik ken de details van Vichy
niet, maar ik weet wel dat Pé
tain een groot man was. Hij
probeerde de meubels te red
den toen het huis in brand
stond", zegt een pakweg 20-ja-
rige aanhanger van Le Pen. Óp
de vraag of het deporteren van
duizenden joden 'een detail' is,
antwoordt hij niet. „Terwijl an
deren vluchtten, besloot hij te
blijven. Daar is meer moed voor
nodig dan om naar Londen te
gaan en te wachten op de
komst van de Amerikanen."
Tussen de genodigden en jour
nalisten heeft ook een histori
cus kans*gezien om binnen te
sluipen. „Ik was benieuwd welk
beeld van Pétain ze hier schet
sen", zo legt hij uit. „Mijn bang
ste vermoedens zijn bevestigd.
De Pétain die hier wordt her
dacht, is volstrekt eendimensio
naal. De held, de staatschef. Er
is geen enkele verwijzing naar
het inktzwarte Vichy. Ik zou
mijn leerlingen hier niet mee
naar toe durven nemen", aldus
de geschiedenisleraar.
De meeste bewoners van het
nog geen 3000 zielen tellende
Cauchy hebben geen enkel be
zwaar tegen de komst van een
Pétain-museum, zo lijkt het.
„Het zijn geen lastige buren en
we zijn er trots op dat de held
van Verdun hier geboren is",
zegt een buurvrouw.
Zelfs de communistische burge
meester van Cauchy-a-la-Tour,
Eugène Fontaine, heeft weinig
moeite met een museum voor
maarschalk Pétain. Op voor
waarde dat alleen hulde wordt
gebracht aan de Pétain van La
Grande Guerre.
washington dpa
De steun die de Verenigde Sta
ten eind jaren tachtig aan het
regime van de Iraakse dictator
Saddam Hussein hebben gege
ven, blijkt veel groter dan offi
cieel werd toegegeven. Boven
dien was Washington al jaren
op de hoogte van het misbruik
dat Irak maakte van de groot
schalige voedselhulpprogram
ma's van de VS. Het lijkt erop
dat de stroom aan onthullingen
hierover een serieuze politieke
bedreiging gaat worden voor de
positie van president George
Bush, die juist dank zij de oor
log tegen Irak een ongekende
mate aan populariteit bezat.
Bijna dagelijks wordt meer be
kend over de geheime overeen
komsten die de regering-Bush
sloot met de Iraakse dictator.
Het gaat vooral over akkoorden
in de jaren na de oorlog tussen
Irak en Iran {die eindigde in
1988) en voor de Iraakse invasie
van Kuwayt, augustus 1990.
Gisteren werden notulen open
baar van een overleg op het mi
nisterie van landbouw in okto
ber 1989. Daaruit blijkt dat
ambtenaren op de hoogte waJ
ren van het gebruik door Irak
van Amerikaanse kredietgaran
ties, bedoeld om voedselaanko-
pen te financieren, voor de aan
schaf van wapens.Alles wijst
erop dat gegarandeerde fond
sen en/of middelen door Irak
zijn overgemaakt aan derde
partijen in ruil voor militaire
apparatuur", melden de notu
len. Tijdens het overleg werd
ook opgemerkt dat sommige
landbouwkredieten door Irak
werden gebruikt voor de aan
schaf van „gevoelige nucleaire
technologie".
Volgens documenten die vorige
maand zijn vrijgegeven door de
voorzitter van een commissie
van het Huis van Afgevaardig
den, de Democraat Henry Gon
zales van de House Banking
Committee, en die worden be
vestigd door diverse publikaties
in de Amerikaanse media was
de regering-Bush ten minste al
twee jaar op de hoogte van het
feit dat Irak stelselmatig het
voedselhulpprogramma met
een waarde van vijf miljard dol
lar misbruikte. Maar zowel pre
sident Bush als zijn minister
van buitenlandse zaken lames
Baker weigerde in te grijpen.
Met behulp van een in de VS
gestationeerde tussenpersoon
kregen scheepsvrachten graan
die waren gekocht voor distri
butie in Irak een nieuwe be
stemming in Oost-Europa of
het Midden-Oosten. Volgens de
stukken van Gonzales verkocht
Irak het graan voor wapens of
baar geld. Zo financierde de
Amerikaanse regering onbe
doeld een groot deel van het
zware wapentuig van Irak dat
het later, in de operatie Desert
Storm, vernietigde.
Volgens Gonzales gebruikte Irak
een bank in Atlanta om de wa
penaankopen te regelen. Deze
bank, Lavoro geheten en voor
een groot deel in bezit van de
Italiaanse regering, was de be
langrijkste kredietverstrekker
van Irak. De bank financierde
Irak op basis van het Ameri
kaanse landbouvvhulpprogram-
ma en kreeg door aantrekkelijke
rentepercentages geld van an
dere banken. In augustus 1989
vielen agenten van de FBI de
bank binnen. Hun fraude-on
derzoek werd echter stopgezet
na protesten van Baghdad. In
oktober 1989 ontmoette Baker
zijn Iraakse ambtgenoot Tareq
Aziz die zich beklaagde over het
FBI-onderzoek, aldus een mi
nisterieel memo. Na het onder
houd vroeg Baker aan de minis
ter van landbouw. Clayton
Yeutter, de hulp aan Irak te ver
groten. Tot verbazing van de
ambtenaren op Yeutters depar
tement werd aan Irak vervol
gens nog eens voor 500 miljoen
dollar aan gegarandeerde lenin
gen overgemaakt.
Pas in 1991, na de Iraakse inva
sie van Kuwayt, zijn verscheide
ne mensen van de Bank Lavoro
in staat van beschuldiging ge
steld wegens miljoenenfraude.
De Los Angeles Times schreef
het afgelopen weekeinde dat
hoge Amerikaanse ambtenaren
in rnei 1990 op het Witte Huis
de groeiende vijandige houding
van Irak ten opzichte van Ku
wayt hebben besproken. Maar
de functionarissen besloten
geen waarschuwing te laten uit
gaan, de Amerikaanse hulp aan
Irak te continueren en vast te
houden aan de toenaderingspo
litiek van Bush en Baker.
De Amerikaanse columnist Wil
liam Safire beschuldigde de re
gering van president Bush giste
ren van „bezeten bevrediging"
ten opzichte van Saddam Hus
sein in de jaren vóór de invasie
van Kuwayt. Deze politiek werd
ook voortgezet toen de dreiging
voor Amerikaanse belangen in
Iran, Iraaks aartsvijand, al lang
was verdwenen. Safire riep op
tot een onafhankelijk onderzoek
van de 'cover up', het toedek
ken van de Amerikaanse vriend
schapspoli tiek ten opzichte van
'de slager van Baghdad'.
Houding van Roemenen moeilijk te veranderen
tie en Seksualiteit het bu
reau dat vorig jaar is opgericht
met geld van de Internationale
Federatie voor Gezinsplanning.
„De afgelopen 23 jaar was
abortus het enige alternatief.
Het is heel moeilijk om vrou
wen aan het verstand te bren
gen dat het gezonder en veili
ger is voorbehoedmiddelen te
gebruiken", zegt zij.
De mythen die in het tijdperk
van Ceaucescu gemeengoed
zijn geworden, zijn moeilijk uit
te bannen. Vraag vrouwen
waarom ze de pil niet slikken
en de meesten zullen je vertel
len dat je daar dik van wordt,
kanker van krijgt of voor haren
op je borst zorgt.
Voorlichting
Condooms zijn niet populair
bij mannen en spiraaltjes zijn
voor de meeste vrouwen onge
schikt omdat zij door de vele
abortussen snel infecties oplo
pen.
Maar voorlichting blijft het
grootste probleem. Het duurde
lang voor de regering iets deed.
Er was druk van de Wereld
bank voor nodig om haar te
overtuigen van de noodzaak
tot het opzetten van een minis
teriële werkgroep voor gezins
planning. De medische stand
heeft er soms belang bij het ge
bruik van voorbehoedmidde
len niet te stimuleren. „Veel
gynaecologen zijn niet gelukkig
met de verspreiding van infor
matie over voorbehoedmidde
len omdat zij aan abortus ver
dienen", aldus dr. Koo.
Totdat gemakkelijker aan voor
behoedmiddelen is te komen
en voordat een grootscheepse
vooorlichtingscampagne van
start gaat, zullen de rijen voor
de abortusklinieken zich blij
ven uitstrekken tot in de gan
gen van de Roemeense zieken
huizen.
Dr. Conteanu in het Titanen
ziekenhuis is praktisch inge
steld: „Wij hebben een begin
gemaakt. Maar twee jaar na de
revolutie zien we dezelfde
vrouwen terugkomen voor hun
derde of vierde abortus en ik
ben er zeker van dat we ze nog
wel een keer zullen terugzien."
pijnlijk en door haarzelf opge
wekt. „Ik deed het zelf en ging
dan naar het ziekenhuis en
vertelde daar dat het vanzelf
was begonnen", zegt zij.
Dr. Floren Conteanu. gynaeco
loog in het ziekenhuis: „Voor
de revolutie stopten vrouwen
allerlei dingen alcohol, zeep,
schoonmaakmiddelen, naal
den, van alles in hun baar
moeder om een abortus.op te
wekken en kwamen dan hier
heen voor hulp."
In een poging bij Roemenen
hogere geboortecijfers te cre-
eren dan bij etnische minder
heden, verordonneerde Ceau
cescu dat Roemeense vrouwen
ten minste vier kinderen moes
ten krijgen. Tegen de tijd dat
hij werd onttroond, was het
aantal geboorten echter weer
bijna even klein als in de perio
de voordat Ceaucescu aan de
macht kwam.
Deze daling kan niet worden
verklaard uit het gebruik van
voorbehoedmiddelen. Geboor
tebeperkende middelen moe
ten worden betaald in buiten
landse valuta en moeten het
land worden binnengesmok
keld. Voor de meerderheid van
de verarmde Roemenen was
dat niet weggelegd. De Roe
meense vrouwen moeten ille
gaal de miljoen abortussen
hebben gekregen die in 1965
legaal werden uitgevoerd.
De kosten in termen van men
selijke ellende waren verschrik
kelijk. Legalisering van abortus
heeft gezorgd voor een daling
van het aantal vrouwen dat
sterft tijdens de zwangerschap,
maar zet het systeem onder
druk. De ziekenhuizen in dit
arme land kampen vaak met
een gebrek aan verdovings
middelen en de apparatuur is
sterk verouderd.
Vrouwen ervan overtuigen dat
ze anti-conceptiemiddelen
moeten gebruiken is een hels
karwei. Na Ceaucescu be
schouwen velen de pogingen
om het gebruik van die midde
len te bevorderen als het vol
gende voorbeeld van medische
interventie. In het Titanenzie
kenhuis komt minder dan een
op de tien vrouwen die een
abortus ondergaan terug om
gebruik te maken van de gratis
voorbehoedmiddelen die wor
den verstrekt door westerse
hulporganisaties.
Dr. Barbara Koo is een Roe
meense die aan het hoofd staat
van de Maatschappij voor
Voorlichting over Anticoncep-
Het is 9 uur in de ochtend in
het plaatselijke ziekenhuis van
de Roemeense hoofdstad Bu-
karest. In een kamer aan het
einde van de gang waar de
operatiekamer is, rusten vier
vrouwen uit na een abortus. Zij
zijn minder dan een uur gele
den het ziekenhuis binnenge
komen en over nog een uur
zullen zij weer weg zijn.
De bedden waarop de vrouwen
liggen, zijn nodig voor de vol
gende ronde patiënten. Gedu
rende het verblijf in het zieken
huis hebben ze hun gewone
kleren aangehouden met daar
over schone maar armoedige
kamerjassen van het zieken
huis.
In Roemenië is op abortus
geen stigma geplakt. Het is nu
weer het belangrijkste middel
voor geboortebeperking, net
zoals voordat Nicolae Ceauces
cu in 1965 aan de macht
kwam. Tijdens de jaren duren
de nachtmerrie van zijn dicta
tuur gebruikte hij de vrucht
baarheid in zijn staatsbeleid.
Wetten die anti-conceptiemid
delen en abortus verboden,
werden met een barbaarse
wreedheid uitgevoerd. Nadat
hij bij de revolutie van decem
ber 1989 het veld moest rui
men, was de intrekking van die
wet een van de eerste daden
van de nieuwe regering. Maar
het is minder gemakkelijk de
houding te veranderen die de
Roemenen tegenover voorbe
hoedmiddelen hebben.
WIM STEVENHAGEN
STANDPLAATS BARCELONA
Net zoals de betere Nederland
se restaurants wachten de
Spaanse elk jaar weer met hoop
en vrees de nieuwe editie van
de gastronomische Michelin-
gids af. Een ster erbij, een ster
eraf of helemaal sterrcnloos kan
voor een restaurant het verschil
tussen status en hoon en vooral
tussen winst en verlies beteke
nen. Volgens de laatste, Spaans-
Portugese, editie van de gids
kent Spanje dit jaar maar twee
restaurants in de hoogste, drie
sterren categorie. Dat zijn Arzak
in '-..in Sebastian en /ulacaïn in
Madrid. Catalonië, de regio
eens buitenshuis eet, heeft drie
twee sterren-eetgelegenheden
en ook een paar trotse bezitters
Toch zijn er niet veel ster-res
taurants in Spanje. Vooral als
men er rekening mee houdt, dat
Spanje meer eetgelegenheden
telt per hoofd van de bevolking
dan welk ander land in Europa.
Ook hoeft het een kok - of moet
ik hier zeggen 'maitre de cuisi
ne' - voor zijn culinaire hoog
standjes aan niets te ontbreken:
verse vis in overvloed, uitste
kend vlees, goede ingrediënten
en prachtige groenten. En de
Spaanse wijnkelder mag er zijn.
Maar wie regelmatig in een
Spaans restaurant eet weet ook
dat de Spanjaarden er meesters
in zijn om al het heerlijks in hun
keukens te verknoeien.
Vaak is de paella te nat, zijn de
mosselen verbrand, is de cochi-
niUo (het speenvarken) te vet.
moeten de frites worden uitge
knepen en zijn de groenten ka
pot gekookt. Veel pijnlijker nog
is het gesteld met de kwaliteit
van de bediening in Spaanse
restaurants. Ie zit nog niet, of er
staat al een ober naast je tafel
die je vraagt wat je wilt bestel
len. Hoofdgerechten worden
opgediend, terwijl je je nog niet
door de eerste gang hebt heen
gewerkt.
De grootste schrik krijg je echter
in Spanje, als het op afrekenen
aan komt. Afgezien van de klei
ne volkszaakjes in de steegjes
van de grote steden en op net
platteland, menen alle restau
ranteigenaars (of ze nu nul, een,
twee of meer vorkjes voeren)
bedragen te kunnen vragen, die
je in Nederland slechts kwijt
bent in een restaurant met een
echte Michelin-ster.
ruud de wtt correspondent
Tegelijkertijd
Het Titanenziekenhuis voert gjlffil ïswS»®®* -iSfagBË
vijftig tot zestig abortussen per _v BHML.
dag uit. De enige manier om I v".-
dat aantal te halen, is door vier q MKr
of vi|f vrouwen tegelijkertijd te I A, 4
I loare. een 36-jarige fabrieks-
arbeidster met twee kinderen. 'W
is de meest spraakzame van de Y~XJhB
vrouwen in de rustkamer. Dit 4.- m V ''ffipTHT
is haar derde abortus. Zij vindt t ,f /sRi
het een idiote vraag of zij zich .t f
somber vocjt nu het voorbij is. -- i
Waarom zou ze, vraagt ze. De- 1 j - -J* f
ze keer is.ze naar een zieken- k il .3
huis gekomen en is de operatie »-
uitgeviht'.i niet een verdoving.
Ze is in de wolken. Haar eerste Onder Ceaucescu moest iedere Roemeense vrouw vier kinderen hebben, alvorens zij voorbehoedmiddelen
twee abortussen waren illegaal, mocht gebruiken. foto gpd
pe VEJ^HUIZlNlGt-
->i& 17» exr/M KA*!
JB B£ST
YfT...R00"
ueguotTiNC?
HAP IF 6OiT
wopiq
