'Ik heb het koud als ik
schrijf dat het sneeuwt'
Cultuur&Kunst
VERBIJSTEREND
Leiden opent zondag
architectuurestafette
Erotische schoonheid op pakpapier
Plan voor superbioscoop in Capelle
'Hallo Venray' hinkt op twee gedachten
WOENSDAG 22 APRIL 1992
9
redactie cees v
Wandel- of fietstocht langs gebouwen
Madonna best betaalde artieste
Washington Madonna voegt zich bij Michael Jackson als best
betaalde artiest nu zij een zeven jaar lopend supercontract is
aangegaan met de Time Warner groep. Madonna, haar manager
en Time Warner zullen een multi-media entertainmentbedrijf
opzetten dat haar over de looptijd minimaal 60 miljoen dollar
(rond 110 miljoen gulden) oplevert. Het bedrijf gaat zich bezig
houden met zaken als de produktie van platen, films, televisiese
ries, kabeltelevisie, muziekvideo's en boeken. Het volgende al
bum van Madonna, dat in het najaar zal verschijnen, geeft vol
gens de geruchten een terugkeer naar de disco-muziek uit het
begin van haar carrière te horen. Tevens wordt een luxueus boek
met erotische foto's van Madonna verwacht.
Forum: één orkest Oost-Nederland
enschede Het muziek- en operagezelschap Forum in Enschede
wil met Het Gelders Orkest (HGO) onderhandelen over samen
werking. Uitgangspunt is dat er voor Gelderland en Overijssel
één philharmonisch orkest komt dat daarnaast de taak krijgt
Opera Forum te begeleiden. Het plan van Forum is bedoeld om
de kwaliteit op peil te houden van zowel de symfonische concer
ten in het oosten des lands als de voorstellingen van het Neder
lands reisoperagezelschap Forum. Tevens bevordert zo'n orkest
de werkbaarheid. Dit in tegenstelling tot het advies van de Raad
voor de Kunst om het orkest van Forum op te heffen en Opera
Forum door meer orkesten te laten begeleiden, zo stelt Forum.
Prijs voor documentaire
amsterdam De in Nederland wonende Duitse cineaste Rosema-
rie Blank heeft met haar film 'Transit Levantkade' op het veer
tiende Internationale Filmfestival van Cretiel in Frankrijk de
prijs voor de beste artistieke documentaire gewonnen. De prijs
werd haar toegekend door de Franse organisatie voor vrouwelij
ke joumalistert. De documentaire gaat over het Oostelijk Haven
gebied in Amsterdam en is daar ook in haar geheel opgenomen.
Zee krijgt ook zuurstof toegediend
alkmaar De Stichting Cargo, die bij wijze van nationaal ge
schenk aan de zee een hoogspanningsmast met 20.000 broden
wil laten zinken voor de kust, is bereid ter plaatse eveneens
5.825 kilo zuurstof in de zee te injecteren. Dat is bedoeld als
compensatie voor de zuurstof die de 20.000 broden zouden ont
trekken aan het zeewater. Dat schrijft de stichting naar de direc
tie Noordzee van Rijkswaterstaat. Cargo bestrijdt dat het project
aantoonbaar schadelijk is voor het zeemilieu. De berekening van
de benodigde hoeveelheid zuurstof is volgens de stichting echter
juist en daarom is zij bereid Rijkswaterstaat op deze manier te
gemoet te komen.
Cd 'Joodskapje' uit de handel
Hilversum Uitgever Polygram neemt de cd van de Nederlandse
zanger Dingetje met daarop het nummer 'Joodskapje' uit de
handel. De cd wordt daarna zonder dit liedje opnieuw uitge
bracht. Dit is de uitkomst van overleg tussen het Centrum voor
Informatie en Documentatie Israël (CIDI) en Polygram. Direc
teur drs. R.M. Naftaniel van het CIDI beschuldigde Frank Paar-
dekoper, beter bekend als Dingetje, van antisemitsme. De zan
ger en zijn platenmaatschappij hebben tegenover het CIDI ver
klaard dat zij te goeder trouw hebben gehandeld en dat zij nie
mand hebben willen kwesten.
Clownsdrama met humor
leiden Circus De Blauwe Eend treedt zondag 26 april op in de
voormalige bioscoop Rex. Het programma heet 'De Eed van
Hotseflots'. Het is een theaterachtige presentatie van technieken
als jongleren en acrobatiek, vol spanning en humor. Het is een
voorstelling voor jong en oud, kinderen vanaf zes jaar zijn wel
kom. De voorstelling begint om 15.00 uur in het pand Haarlem
merstraat 52. Kaartverkoop vanaf 14.00 uur.
leiden jan rijs dam
De bond van Nederlandse Ar
chitecten (BNA) viert zijn 150-
jarig bestaan. Ter gelegenheid
daarvan is op tien achtereenvol
gende zondagen een architec
tuurestafette door Nederland
uitgezet langs interessante oude
en nieuwe gebouwen. Elke zon
dag zijn er twee etappes. De es
tafette begint aanstaande zon
dag in Leiden eri Leeuwarden
en eindigt op 28 juni in Maast
richt.
In Leiden voert de wandel- of
fietstocht langs een achttien ge
bouwen. ,,In Leiden is de keuze
bepaald door het water", vertelt
de Leidse architect S. Loomans.
„Water heeft in Leiden altijd
een belangrijke rol gespeeld.
Bouwkundig heeft dat fraaie
sporen nagelaten. Langs de sin
gels is de afgelopen jaren ook
veel gebeurd op het gebied van
stadsvernieuwing en restaura
tie. De aard van de bebouwing
herinnert eigenlijk steeds aan
de historische relatie die Leiden
met het water heeft. Of het nu
de gerestaureerde Stadstimmer-
werf uit 1612 is, een onopval
lend rioolgemaal uit 1935, of
een onlangs opgeleverde kan
toor- en woningencomplex op
de hoek Rijnsburgersingel-
/Schuttersveldweg.
Een aantal van de gebouwen
is ter gelegenheid van de archi-
tectuurestafette open voor het
publiek. In de meeste gevallen
worden er door architecten
rondleidingen verzorgd. Belang
stellenden kunnen onder meer
een kijkje nemen in het al ge
noemde kantoor- en woningen
complex, in de Vrije School Ma-
reland aan de Maresingel 19, in
de Universiteitsbibliotheek aan
de Witte Singel en het er tegen
over gelegen Centrale Facilitei
tengebouw van de universiteit,
in het oud^kantoorgebouw van
het Leidsch Dagblad (ook aan
de Witte Singel) en in het wo
ningencomplex aan de Langeg-
racht/3e Binnenvestgracht. In
het Centrale Faciliteitengebouw
is tevens een tentoonstelling te
bezichtigen met werk van vijf
tien architecten uit Leiden en
omgeving.
Prijsvraag
De architectuurestafette bestaat
in totaal uit zo'n twintig routes
door stad of streek, die elk een
eigen thema hebben. Zo toont
de route door Zeeland hoe ar
chitecten worden geïnspireerd
door de bijzondere Zeeuwse
lichtval en voert de route door
Amsterdam langs gebouwen die
door de jaren heen van functie
zijn veranderd.
In een televisieserie van de
AVRO wordt wekelijks aandacht
geschonken aan de route. Mor
genavond wordt de etappe door
Leiden en Leeuwarden toege
licht (Ned. 1, 00.20 uur). Met
dat late tijdstip zijn de Leidse
organisatoren niet erg gelukkig,
maar de aflevering wordt op za
terdagmiddag om 16.00 uur
herhaald.
Voor elke etappe is ook een
vouwblad beschikbaar met een
routekaart, foto's van de gebou
wen, tekeningen en een toelich
ting op het thema. De vouwbla
den zijn te koop bij VW-kanto-
ren. Een gebundelde uitgave
van de twintig vouwbladen is,
uitgebreid met de brochure
'Bouwen in de Regio', in de
boekhandel te koop.
Op het Stationsplein in Lei
den staat zondag 26 april de
Witte Fietsen Wagen gereed,
een project van de ANWB en de
Nederlandse Hartstichting.
Deelnemers aan de estafette
kunnen hier tussen 11.00 en
14.00 uur gratis een fiets lenen
om de route door Leiden te rij
den. Kinderen tussen de zes en
veertien jaar kunnen tijdens de
architectuurtocht door Neder
land ook nog meedoen aan een
prijsvraag. Onder de goede in
zenders worden prijzen verloot.
Tanith Lee, meesteres van de 'fantasy'
Al meer dan twintig jaar schrijft Tanith Lee over trollen,
gnomen, prinsen, zwaardvechters en eenvoudige herde
rinnetjes. De landschappen zijn woest, de kastelen groot
en spookachtig, de grotten diep en vol duister gevaar.
Bomen komen tot leven, dieren krijgen menselijke eigen
schapen en de weersomstandigheden zijn doorgaans
nogal akelig. Tanith Lee schrijft geen sprookjes, maar
'fantasy', een wonderlijke zijtak van de science-fiction
die in West-Europa en de VS de laatste jaren razend po
pulair werd.
rotterdam
peter slavenburg
Hoeveel boeken er van haar
hand over de toonbank zijn ge
gaan weet de Britse schrijfster
niet: ,,Ik kan niet rekenen. Ik
weet alleen dat het me in staat
stelt door te gaan met schrijven
en prettig te leven." En schrij
ven zal ze, uitsluitend op gelini
eerd papier en met zwarte inkt;
nog honderden verhalen en tal
loze helden zingen in haar
hoofd.
Tanith Lee heeft zelf wel iets
weg van een heks. Gedrongen
gestalte, rood haar, wit gezicht
met zwart aangezette ogen en
om haar schouders een zwarte
sjaal met spinnewebben en
doodshoofden. Dag mevrouw,
hoe is uw relatie tot bezemste
len en kan ik dit kopje thee wel
veilig opdrinken?
De schrijfster erkent met de
oprechtheid die ook veel van
haar roman-helden siert: „Ja, ja,
ik weet het. Er zijn wel meer
mensen die vinden dat ik op
een heks lijk. Ik kan het ook niet
helpen, ik doe het er niet om.
Kijk, die sjaal vind ik gewoon
mooi en van hekserij weet ik
verder niets. Als dat wel zo was,
zou ik jou, na zo'n opmerking,
uiteraard onmiddellijk in een
pad veranderen."
Strijd
Via uitgeverij Meulenhoff ging
er alleen al in Nederland een
kwart miljoen boeken van Ta
nith Lee over de toonbank. Eind
vorig jaar verscheen 'Het bloed
van rozen' en een week of wat
geleden verschenen een specia
le jubileumuitgave van de
'Stormgebieder-triologie' en de
zevende druk van 'Het geboor
tegraf.
De boeken van Tanith Lee
spelen zich af in een niet-be-
paalde tijd, hoewel er veel
vroeg-Middeleeuwse elementen
in zitten. Er is altijd sprake van
een heftige, langdurige strijd
tussen personen of groepen, er
zijn helden en heldinnen, de
grillige natuur speelt vaak een
doorslaggevende rol en brengt
zowel goede als demonische
krachten voort.
Het taalgebruik van Tanith
Lee is heel specifiek: breed, ba
rok, lyrisch en buitengewoon vi
sueel. Ze stopt in sommige boe
ken ook flink wat erotiek. Tanith
Lee: „Ik schrijf eigenlijk al sinds
m'n negende jaar. Verhalen die
toen nog niet gepubliceerd wer
den natuurlijk, dat gebeurde
pas zo rond m'n twintigste. Dat
waren kinderboeken, sprookjes
achtige verhalen. Ik weet dat ik
als kind schrijven al opwindend
vond. Dat is nooit meer veran
derd, alleen maar sterker ge
worden. Mijn moeder had een
rijke verbeelding. Zij vertelde
me prachtige verhalen en ik
moet wel aannemen dat daar
mijn interesse voor het fantasti
sche verhaal vandaan komt."
„Ik houd van science-fiction
waarin de aarde en aardbewo
ners nog een rol spelen. Verha
len die uitsluitend over inter
galactisch gereis gaan, interes
seren me niet zo. Het mooie
van SF is natuurlijk dat die ver
halen niet gebonden zijn aan de
regels van ons dagelijks be
staan. Ik zelf werk uitsluitend
met mijn fantasie; de grens
daarvan bepaalt de grens van
mijn verhalen."
„Tijdens het schrijven denk ik
nooit aan lezers. Ik schrijf voor
mijn eigen genoegen, mijn ei
gen opwinding. Ik noteer een
vreselijke gebeurtenis en denk
dan: 'God, wat afschuwelijk'. Of
ik schrijf iets moois en echt, dan
voel ik me heel prettig. Zo leef ik
met mijn eigen tekst mee. Ik
ben dan wel de schrijfster, maar
ik ben ook de eerste lezer. Het
gaat zo ver, dat ik soms moet
huilen om een trieste ontwikke
ling en als het te spannend
wordt, moet ik stoppen en de
kamer verlaten."
.Alles wat ik noteer zie ik
eerst in beelden. Ik ben getuige
van die gebeurtenissen en maak
er verslag van. Ik maak zelf de
reizen die ik beschrijf; in mijn
fantasie, maar voor mijn erva
ring ook in werkelijkheid. Als in
Tanith Lee: „Er zijn mensen die vinden dat ik op een heks lijk."
fOTO CPD
mijn verhalen sneeuwt heb ik
het koud."
„Iedereen zegt dat schrijven
een eenzaam beroep is, maar
dat vind ik helemaal niet. Ik heb
al die karakters in mijn hoofd,
die net zo werkelijk zijn als
mensen op straat. Ze schreeu
wen en proberen voor te drin
gen. Ze roepen: Ik. ik ik eerst'
muziek
recensie hans keuzers
Concert: Hallo Venray en Daryll Ann Ge
hoord 18/4 in LVC, Leiden
In voorprogramma's spelen van
redelijk gevestigde Nederlandse
namen lijkt mij geen pretje.
Maar al te vaak spelen deze
bandjes voor een ongelooflijk
lauw publiek dat veel liever de
hoofdact al op het podium ziet
staan. Daryll Ann slaat zich
moeiteloos door dit supporting-
actprobleem heen. En dat is op
zichzelf vreemd. De debuut-cd
'Renko' mag dan vrolijke six-
tiespop bevatten, door een slap
pe produktie valt de groep in de
dertien-in-een-dozijn-categorie.
Live tapt Daryll Ann uit een
heel ander vaatje. De behoorlijk
volle sound met heerlijke door
lopende gitaarloopjes met tallo
ze verwijzingen naar groepen
als The La's en R.E.M.. Zeker de
zang van Bob Mould blijft bij
het publiek goed hangen. De
singlekandidaat 'Into the opea'
klinkt wat vlakjes, maar het ove
rige materiaal doet veel beloven
voor de toekomst.
De start van het concert van
'Hallo Venray' is ontegenzegge
lijk slap. 'The road', The sum
mer is gone' en de belegen
country-song 'Eugene' krijgen
een ééndimensionale vlakke
uitvoering. Venray slaat met
Tuck the man' keihard terug.
Zanger Henk Kroon vertolkt de
ze Neil Young-pastiche, met
een enorme dreiging en dito gi
taar ontlading, op onnavolgbare
wijze.
Het bedoeld rommelige 'Mr
Big Shot', met een verwijzing
naar de Velvet Underground en
met dezelfde gitaarlijn als 'So
mething better change' van de
Stranglers, is een andere sterke
uitschieter van de avond. Het
contrast tussen het laatste werk
van 'The more I laugh, the hor
nier due gets' an het eerdere
materiaal is live enorm groot.
Waar recent wefk uitblinkt in
subtiliteit en dynamiek, krijgen
oudere nummers als
'Jungletown' en 'Love and Ro
mance' de 'muur van geluid'
behandeling.
Pas aan het einde lukt het
met het mooi opgebouwde 'Las
Vegas'op de cd met een heer
lijk doorleefde saxsolo van Hans
Dulfer (wat jammer dat zo'n
man er zaterdag niet bij was),
de bezoekers bewonderend
muisstil te krijgen
'Hallo Venray' mag van het
publiek een aantal toegiften
doen. maar dan is al lang duide
lijk dat de groep uit Den Haag
te veel op twee gedachten hinkt.
beeldende kunst
recensie irene van beveren
Expositie werken op papier van Michel
Gardena. Te zien tot 27/4, do t/m za.
14 00-18 00 uur, zo 14 00-17 00 uur,
Galerie Stelling, Burgsteeg 14, Letden
God en de duivel bestaan niet,
vond de Engelse filosoof Ber-
trand Russel (1872-1970). Daar
voor in de plaats stelde hij de
natuurwetenschap en de liefde.
Tien jaar na Russels dood riep
Michel Gardena (1934) zijn ge
boortedatum uit tot het begin
van een nieuwe jaartelling.
Anno 1992 moet Gardena
zich nog steeds sterk aangetrok
ken hebben gevoeld door het
gedachtengoed van Russell, ge
tuige één van zijn schitterende
tekeningenreeksen die te zien is
bij Stelling. Gardena, Colom
biaan van geboorte, heeft dat
werk 'Patriarca despiadado' ge
noemd. Dat betekent zoveel als
'de genadeloze heerser'. Wie of
wat Gardena precies daarmee
bedoelt, is niet helemaal duide
lijk. Het werk lijkt over het ont
staan van het leven te gaan.
De zeven tekeningen, net als
het overig tentoongestelde werk
uitgevoerd in zwarte inkt op
pakpapier, lijken de opeenvol
gende stadia van de celdeling te
laten zien. Daarover kon de bio
logieleraar op school zo intrige
rend vertellen. Het ging over
chromosomen die zich bij de
ling vanuit een warrige massa
op één lijn formeren, dan uit el
kaar wijken, zich verdubbelen,
om uiteindelijk weer tot vorme
loze massa's te verworden.
Gardena's chromosomen zijn
echter niet de stakerige vorm
pjes die de biologieleraar teken
de, maar een mengeling van in
eengestrengelde organische
vormen die het midden houden
tussen bloemen en menselijke
lichaamsdelen. Dat geeft het
werk een sterk erotische lading.
In een verder stadium van het
delingsproces, op de vijfde teke
ning uit de serie, ontstaat te
midden van deze ronde vormen
een opening. Het lijkt op het
hart van een bloem, ook wel het
symbool van het vrouwelijk ge
slachtsdeel. Met deze 'menselij
ke celdeling' heeft Gardena heel
subtiel de wetenschap met de
liefde versmolten. Het zou een
hommage aan Russell kunnen
zijn.
Ook in Gardena's andere te
keningen lijkt het leven te wor
den wefbeeéd In Heffe ndÉ
en beweging. Tegenhanger van
of onlosmakelijk verbonden
met het leven is de dood. Door
Gardena weergegeven in een
serie van zes werken van mo-
mumentaal formaat. Hierop
zijn kwetsbare vormen te zien.
bedreigd door scherpe lichtflit
sen van onafwendbaar klinisch
geweld. Het zijn beelden om stil
van te worden.
CAPELLE AAN DEN USSEL GPD
Het filmconcern Warner Bros Holland heeft plan
nen om een groot bioscoopcomplex aan te leggen
in Capelle aan den IJssel. In dit zogenaamde mul
tiplex-theater zouden een kleine twintig zalen
moeten komen. De Nederlandse Bioscoopbond
steunt het initiatief.
Wanneer de plannen doorgaan is dat een ge
voelige streep door de rekening van Rotterdam
dat serieus denkt aan een vergelijkbare superbio
scoop op het Schouwburgplein.
Dit soort nieuwe bioscopen, gekenmerkt door
grote luxe en veel zalen, moet aan de rand van
grote steden verrijzen en goed bereikbaar zijn
met de auto en het openbaar vervoer. Volgens de
Bioscoopbond is er in de Randstad slechts plaats
voor twee van dergelijke complexen.
Handgeknoopt wolten tapift 'Chakla', exclusie! voor de &ienkorf vervaardigd
76 000 knopen p/m7 In een roest, blauwe en groene kleurencombinatie Tol en met
2 mei as ol zolang de voorraad strekt voor de verbijsterende prijzen van: Ca. I
200x300cm.Van2899.- Voor1999.-Ca. 170x240cm Van 1999.-Voor 1399.-
Niet in Utrecht verienjgbaar
U ontdekt elke keer een andere Bijenkorf
'Hallo Venray', slap begin van het concert in het LVC.
