Couveuse voor
jonge plantjes
Stand van Zaken
Katwijkse reclamemakers
mikken op de locale ether
NIJMAN
HETCtMBACHT
Grootste peensorteerder
WOENSDAG 23 APRIL 1992
19
nefabriek Compas uit Hoorn ont
wikkelde sorteerder gaat daarbij
onderbouds-, energie- en ge
luidsarm te werk.
Van der Marei is in Nederland
een van de grotere verwerkers
van peen. Het bedrijf teelt zelf
peentjes, maar voert ze daarnaast
in grote hoeveelheden aan. Be
halve in wassen en sorteren is
Van (Jer Marei ook gespeciali
seerd in het verpakken van peen.
Het bedrijf ziet in de'aanschaf
van de machine een nieuw bewijs
dat het geenszins 'een aflopende
zaak is'. Niek van der Maiel: ,,De
gemeente wil op het Katwijker
broek woningen bouwen. Omdat
wij toch geen opvolgers zouden
hebben en met verouderde ma
chines zouden werken, konden
wij wel weg hier. Maar het Is echt
te dol dat geprobeerd wordt om
florerende bedrijven hier weg te
vagen. Dat ik met een verouderd
machinepark zit kan mij In elk
geval niet meer worden verwe
ten."
FOTO DtCK HOGCWONINC
Lokale en regionale televisie- en
radio-omroepen mogen bin
nenkort reclame maken, maar
de deskundigheid om een flit
sende commercial te maken
ontbreekt bij de meeste ether-
pioniers in de polder. De recla
mebranche heeft het gat in de
markt inmiddels ontdekt. Zo
verzorgt het nieuwe Katwijkse
bedrijf Kreatieve Produkties
Holland (KPH) de spotjes voor
de VLOK, de lokale omroep
voor Katwijk en Valkenburg.
Het driemansbedrijfje behartigt
sinds enkele weken alle com
merciële belangen van de om
roep. Pas wanneer het Commis
sariaat voor de Media officieel
toestemming geeft, zal KPH
vanaf 1 mei de reclame voor
VLOK verzorgen. Tot die tijd
blijft het podium waarop het
jonge bedrijf zich kan presente
ren beperkt tot de Amsterdamse
stadskabei, waar de eerste com
mercial van KPH momenteel is
te zien.
Manager M. van der Beek stu
deerde vorig jaar af als inge
nieur informatica, maar nij
werkt al tien jaar in de automa
tisering. ..Ik wilde na zoveel jaar
iets anders. Ik heb twee hob
by's, muziek en informatica.
Mijn compagnon heeft 'beeld'
als liefhebberij, dus dat viel
mooi te combineren." Met een
broer als verkoper ontstond zo
het driemansbedrijf Kreatieve
Produkties Holland.
Het Katwijkse bedrijf heeft
het eerste kwartaal er inmiddels
op zitten, maar een dik belegde
boterham leverde dat nog niet
op. De jonge ondernemer heeft
echter een originele stok achter
de deur om KPH tot een succes
te maken: „Na de zomer moet
het draaien, want dan werkt
mijn vrouw niet meer."
Behalve commercials voor ra
dio en televisie maakt KPH be
drijfsreportages. Van der Beek
noemt als voorbeeld de onroe-
rend-goed markt. Zo lanceerde
hij het idee voor makelaars een
audio visueel bestand te ma
ken. „Mensen die op zoek zijn
naar een koophuis kunnen zo
via de televisie een voorselectie
maken."
KPH heeft het materiaal om
beeld- en geluidprodukties. te
maken zelf in huis. Het bedrijf
beschikt over een audiostudio
en een videostudio met monta
geruimte. De prijs voor een re
clameboodschap van een halve
minuut bedraagt ongeveer
3.500 gulden.
Olivetti werkt mee aan
Europees computernetwerk
heidsinstellingen in de F.G zul
len steeds nauwer met elkaar
moeten samenwerken met de
komst van één EG-markt per 1
januari volgend jaar. Computer
netwerken kunnen daar een po
sitieve bijdrage aan leveren. De
drie computerfabrikanten be
schouwen de overheidsdiensten
als de meest aantrekkelijke
markt voor informatietechnolo
gie in de jaren negentig
Olivetti, Buil en Siemens-
Nixdorf hadden al een geza
menlijk programma voor de
ontwikkeling van projecten op
het gebied van uitwisselbare in
formatiesystemen. Hiervoor zijn
onderzoekscentra opgericht in
München. Parijs en Pozzuoli
De drie Europese computercon
cerns Buil, Siemens Nixdorf en
het aan de Leidse Plesmanlaan
gevestigde Olivetti gaan samen
werken bij de ontwikkeling van
een computernetwerk ten be
hoeve van de overheidsinstel
lingen in de Europese (iemcen-
schap. De drie hebben bekend
gemaakt de oprichting van de
zogepoemde Trans European
Information Systems (TEIS) te
zien als een eerste stap in on
derzoeksprojecten ten behoeve
van aan elkaar te koppelen in
formatiesystemen op basis van
bestaande programma's.
Ministeries en andere over-
Energiebcfr paringen
zijn van die zaken die om
IN ij in a n Kiekt roleeliniek
vragen
Vruy ilr uil(rhr>*i)tr hmf hufr aan
Ni,man KU-klOutWr* I4S.
MmtSJfcaMI NNwha
IVMnaOO IHM InM IMH
ELEKTROTECHNIEK
De entliou.HiuhU* experts
Extra werk
sociale dienst
valt mee
mqo eric jan wmwncs
Sociale diensten in de leidse re
gio zijn niet bang per 1 augus
tus te veel hooi op hun vork te
moeten nemen. Vanaf die da
tum zijn ze wettelijk verplicht
alle ten onrechte uitgekeerde
bijstand terug te vorderen, ook
de kleine bedragen. Tot nu toe
hebben sociale diensten alleen
de bevoegdheid om ten onrech
te uitgekeerd geld terug te vor
deren.
Veel sociale diensten voeren
al jaren een actief 'terugvorde
ringsbeleid', zodat er niet veel
zal veranderen. Woordvoerders
van de diensten in Alphen aan
den Rijn. Katwijk en leiden ver
wachten dan ook niet dat voor
hen de werkdruk sterk zal toe
nemen. Alleen als het Invorde
ren van kletne bedragen meer
kost dan het oplevert laat de
dienst een vordenng wel eens
lopen. Het gaat dan om bedra
gen van 'hooguit enkele tiental
len guldens'.
Van den Akker naar Export Combinatie
leiden/soest. voorzitter is Fokkema veertig jaar aan de NEC
verbonden geweest.
Verder worden per 1 juni als NEC" bestuurslid
benoemd M.A. Rademaker, president directeur
van Machinefabriek Rademaker te ulemborg. en
H. Zevenhui/en. directeur van Goedhart te Sint
Maartensdijk.
De VToegere president-directeur van Fasson Eu
ropa te leiden, G.j. van den Akker, wordt per 1 ju
ni voorzitter van de Nederlandse Export (Combi
natie (NEC) te Soest. Op die datum treedt de hui
dige voorzitter L. Fokkema af. Als oprichter en
Zakelijk
Onder deze titel verschijnt elke
week op deze pagina een over
zicht van kort zakelijk nieuws
uit de regio's Leiden, Alphen
en de duin- en bollenstreek.
Stuur uw berichten voor deze
rubriek naar het Leidsch Dag
blad, Postbus 54, 2300 AB, Lei
den, t.a.v. 'Zakelijk'.
Architectenbureau
LEIDEN - Het architectenbu
reau Van der Velde en Van Oos
ten heeft een kantoor geopend
in Leiden. Deze vestiging houdt
zich onder leiding van H. Boe-
hlee en M. van Rhijn bezig met
'bouwmanagement'. Het kan
toor in Nieuwerkerk aan de IJs-
sel concentreert zich op archi
tectuur. Centraal corresponden
tie-adres is de Leidse vestiging,
gevestigd aan de Gerrit Kastein-
straat.
Foto-service
NOORDWIJK - De foto-afdeling
van de Hema in Noordwijk
biedt vanaf morgen 23 april een
nieuwe één-uur-service. Foto's
worden binnen een uur ontwik
keld en kunnen dan worden op
gehaald bij een aparte nieuwe
balie. Tot nu toe is de fotoser
vice ondergebracht bij de klan
tenservice.
Resultaat Brill
LEIDEN - De Leidse uitgeverij
E.J. Brill N.V. heeft in 1991 een
netto resultaat behaald van
526.000 gulden, ruim 200.000
gulden meer dan in 1990. Het
bedrijfsresultaat steeg met twin
tig procent (1990 21 procent).
Omzet en bedrijfsresultaat ko
men vrijwel geheel voort uit de
uitgeverij. Brill concentreert
zich geheel op de internationale
uitgeverij. Daartoe werd on
langs het aan de Nieuwe Rijn
gevestigde antiquariaat afgesto
ten. De directie stelt voor een
dividend van tien procent con
tant op gewone aandelen uit te
keren.
Meer stekken en zaden blijven leven
Het Leidse bedrijf Nijssen bv is er na vijf jaar experimen
teren in geslaagd een soort couveuse voor planten te ont
wikkelen. In de jcouveuse' kunnen effecten van weer en
klimaat volledig worden uitgeschakeld. Hierdoor kunnen
stekken en zaden met meer kans op succes worden ge
kweekt. Bovendien kost het vermeerderen van planten of
het verbeteren van zaad zo minder erlergie en zijn nau
welijks bestrijdingsmiddelen nodig.
LEIDEN MARJOLEIN VAN ROTTERDAM
De vijf klimaatcellen die de fir
ma voor de proeven gebruikt,
lijken aan de buitenkant enor
me koelcellen. Het zijn grote
witte dozen van 5 bij 5 bij 3,5
meter. De cellen hebben dikke
wanden, en een zware deur die
doet denken aan een vooroor
logse koelkast.
In de cellen is het warm, maar
niet zo vochtig als in een gewo
ne kas. „Dat is het bijzondere
van ons systeem", zegt direc
teur C. Nijssen, „wij hebben iets
bedacht waardoor een hoge
vochtigheidsgraad bereikt kan
worden, zonder dat vocht op de
plantjes neerslaat. En boven
dien hebben we een speciale
lamp ontwikkeld, waardoor ex
tra licht niet automatisch ook
meer warmte oplevert. Want
dat maakt klimaatbeheersing zo
lastig: als je meer licht wilt, krijg
je ook meer warmte. En meer
warmte zorgt weer voor een da
ling van de luchtvochtigheid en
dat willen we nu juist voorko
men."
Onder die omstandigheden
blijft een veel groter aantal stek
ken inleven. In de gewone kas
gaan veel stekken dood als ge
volg van temperatuurwisselin
gen, bijvoorbeeld veroorzaakt
door de zon. Dat gebeurt in de
cellen van Nijssen niet meer.
Ook kunnen planten nu het he
le jaar door worden gekweekt.
Hierdoor kan veel nauwkeuriger
op de vraag worden ingespeeld.
Een tuinder, die uit concur-
rentie-overwegingen zijn naam
en de plantesoort die hij teelt
Na vijf jaar
experimenteren
door Nijssen
liever geheim houdt, denkt dat
het nieuwe systeem hem veel
geld kan besparen. „Na twaalf
jaar experimenteren blijft 60
procent van de stekken in leven.
Dat is voor deze plant al heel
behoorlijk, maar uit de proeven
met de nieuwe manier van ver
meerderen komt dat percentage
op 90 tot 95 procent. Dat
scheelt dus nogal wat. Als u be
denkt dat elk stekje een gulden
kost, kunt u wel nagaan wat het
uitmaakt."
Behalve goedkoper voor de
tuinder, is het systeem volgens
Nijssen ook beter voor het
milieu. „In een kas krijg je eer
der last van schimmels, waar
door je met bestrijdingsmidde
len moet gaan werken. Dat
hoeft nu niet meer. En doordat
de cellen verwarmd worden
met restwarmte van het sys
teem, met warmte van de venti
latoren, de pomp en de lampen,
is geen extra brandstof nodig."
Een ander voordeel van de
klimaatcellen is, dat ze een
enorme ruimtebesparing kun
nen opleveren. Doordat in de
cellen op. meer verdiepingen
stekken worden gekweekt, kun
nen vele vierkante meters kas-
ruimte worden bespaard. Dat
scheelt de tuinders uiteraard
ook nog eens in hun portemon
nee.
Als de 'plantenfabrieken' op
grote schaal ingevoerd worden,
kan de tuinbouw er heel anders
uit gaan zien. „Dit gaat het ge
zicht van de tuinbouw verande
ren", zegt de tuinder dan ook.
Hoewel hij daar meteen aan
toevoegt dat er weieens gekkere
plannen zijn geweest. „Het is
eerder geprobeerd om in de
hoogte te werken in de tuin
bouw. Ooit is zelfs een soort
reuzenrad gemaakt, waarin de
bakken met stekken langs de
lichtbron draaiden. Daarmee
vergeleken zijn deze deze kli
maatcellen niet eens zo specta-
katwuk De grootste en waar
schijnlijk modernste peensorteer-
machine van Europa staat sinds
een week bij J. van der Marei
Tuinderij BV aan de Valkenburg-
seweg in Katwijk. Het gevaarte
van 2.60 bij 12 meter groot
weegt 3,5 ton en is in staat om
zeven maten peentjes tegelijker
tijd te scheiden. De door Machi
„Er is echt geen enkele man die het leuk vindt om
kaal te worden, uitzonderingen daar gelaten natuurlijk.
Als ze de eerste verschijnselen krijgen, komen ze vaak
al hier. Veel jongelui, in de leeftijd van 20 tot 40 jaar, die
zich een haarstukje laten aanmeten. Kale vrouwen, die
er ook heel veel zijn, nemen meestal een hele pruik.
Verder komen hier veel kankerpatiënten die door be
stralingen hun haar tijdelijk verliezen. Die groep vormt
een groot deel van ons werk. We gaan bijna dagelijks
naar het ziekenhuis."
„Klanten die voor een haarstukje komen krijgen eefst
een soort malletje op hun hoofd. Dat is een soort na-
maakhuidje. Het wordt op de kale plek gelegd en dan
wordt gekeken hoe het pruikje er uit moet zien. Ik praat
trouwens liever over 'haaraanvulling'. Zelf heb ik geen
moeite met het woord pruik, maar klanten vinden het
meestal niet prettig klinken."
„Wij maken het haar er niet zelf op. Vroeger had je
wel haarwerkers in Nederland, ook in Leiden. Maar dat
handwerk is hier te duur geworden. De arbeidslonen
zijn verschrikkelijk hoog. Het maken van het haarstukje
gebeurt meestal in Korea. Het huidje sturen we op, sa
men met een paar plukjes eigen haar."
„Het haar dat voor de stukjes wordt gebruikt is
meestal echt haar gemengd met synthetisch haar. Het
Door mechanisatie en arbeidsverdeling lijken
ze verdwenen, maar niets is minder waar.
Nog steeds maken in Leiden en omgeving
ambachtslieden hun vaak bijzondere
produkten en daarover vertellen ze in deze
serie. Vandaag de Leidse pruikenmaker Hans
van Tongeren, van het gelijknamige Haarhuis
aan de Breestraat.
echte haar komt vooral uit arme Aziatische landen.
Mensen laten hun haar groeien en verkopen het. Het is
meestal zwart haar dat eerst wordt geprepareerd en
dan blond gemaakt. Daarna wordt het ingekleurd in
Europese kleuren.
„Als het haarstukje na zo'n zes weken wordt terugge
stuurd moeten wij het bewerken. Knippen en eventueel
permanenten. Dat is nog een hele klus. De stukjes wor
den'met kleine klemmetjes aan het echte haar vastge
zet."
„We doen ook veel reparaties. En als iemand grijs
wordt moeten we de haarstukjes aanpassen. Gemid
deld komen klanten hier eens in de twee maanden
langs om hun haarstukje bij te laten werken, of hun
echte haar te laten knippen."
„De haarstukjes kosten minimaal 900 gulden, maxi
maal 2500 gulden. Hele pruiken zijn goedkoper: onge
veer 500 gulden. Vrouwen kopen ze vaak. Als ze kaal
zijn of naar een feestje gaan. Ook handig als je óp va
kantie gaat. Zon, zee, zwemmen; 's avonds bind je je
haar bij elkaar en gesp je er een haarstukje aan. Dan zit
je haar weer goed en kun je naar de disco."
„Kankerpatiënten krijgen wc heel veel. Door bestra
lingen zijn ze vaak zo'n half jaar hun haar kwijt. Dat
vinden de meesten heel erg, vaak nog erger dan de
kwaal die ze hebben. Ie moet je voorsteilen dat je door
zo'n behandeling ineens een heel kaal bolletje hebt."
„Er zijn steeds meer mensen die een haarstukje ne
men als ze kaal worden. Het is meer geaccepteerd dan
vroeger en de kwaliteit van de pruiken is sterk verbe
terd ten opzichte van twintig jaar geleden toen er een
echte pruikenrage was. Toch is er altijd sprake van
drempelvrees. Als mensen het overwinnen krijg ik vaak
te horen: 'had ik het maar vijf jaar eerder gedaan.
Tetat Erna Straatwna
Foto Hlelco Kuipers
