Extra activiteiten
museumweekeinde
'Scapino meets Dap' voor 30 en ouder
Cultuur Kunst
Ex Animo brengt mooie
Matthaus Passion
Veilig vrijen bij Heijermans
Opdrachtfotografie is na
jaren volwassen geworden
Erasmusprijs voor Wiesenthal
en Archivo General in Sevilla
Filmprijs voor jong talent
WOENSDAG 15 APRIL 1992
9
redactie cees van hoore
Avond rond bloemlezing Idema
Amsterdam In Theater De Balie in Amsterdam is op 28 april een
avond rond de door W.L Idema samengestelde en vertaalde
bloemlezing Spiegel van de klassieke Chinese poëzie. Prof. Ide
ma is hoogleraar modem Chinees in Leiden. De bloemlezing
geeft een overzicht van de Chinese poëzie in al haar verschei
denheid. Anton Korteweg, Maghiel van Crevel en Lloyd Haft ge
ven ieder een reactie op de bloemlezing. De avond eindigt met
een forum onder voorzitterschap van Tom van Deel. Aanvang
20.30 uur.
Ontslag directeur Hoofstad Operette
amsterdam Het dagelijks bestuur van de Stichting Hoofdstad
Operette heeft haar directeur Ph. Hamel op non-actief gesteld.
Het bestuur ziet liever de huidige adjunctdirecteur op die
functie. Hamel, die zijn functie door ziekte bijna een jaar lang
niet heeft kunnen uitoefenen, heeft het dagelijks bestuur in kort
geding voor de rechter gedaagd om de maatregel aan te vechten.
Het kort geding dient op 27 april voor de Amsterdamse recht
bank.
Meeste musea gratis toegankelijk
Vierhonderd Nederlandse musea zijn gratis of goedkoper
toegankelijk tijdens het twaalfde Nationale Museum-
weekeinde op zaterdag 25 en zondag 26 april. De meeste
musea organiseren speciale exposities en activiteiten.
tips
r de
muziek
recensie udy van der spek
Matthaus Passion van J.S Bach, door de
Chr. Oratoriumver. 'Ex Animo', m.m.v.
Lenie van den Heuvel (sopraan), Rita
Dams (alt). Harry van Berne (tenor), Timo
thy Neill Johnson (tenor), Joep Bröcheler
(bas), Aerde Kuiper (bas), Joop Brons (or
gel), Freek Borstlap (gamba), Aart Berg-
werff (orgel; continuo), het Jongenskoor
'Ex Animo' en het Randstedelijk Begelei
dingsorkest, het geheel onder leiding van
Wim de Ru. Gehoord 14 april in de Stads
gehoorzaal. Leiden
Er blijft een onvermoeibare trek
naar de Matthaus Passion in
Nederland: niet alleen door
luisteraars maar ook door zan
gers. Voor 't eerst dit jaar had
'Ex Animo' speciaal voor deze
passie een ledenstop. Zingend
Leiden popelt om mee te doen.
Die ledenstop lijkt me onver
mijdelijk en heel verstandig,
want het wordt voor Wim de
Ru, mede door het grote surplus
aan dames, echt moeilijk om
z'n gigantische koor fluister-
zacht of berustend te laten zin
gen.
Toch was De Ru ook dit jaar
weer in staat om een stijlvolle,
zeer barokke illustratieve Passie
tot leven te wekken. Volgens mij
had het Randstedelijk Begelei
dingsorkest méér moeite met
zijn extra bezetting dan Ex Ani
mo. Meermalen, met name in
het eerste deel, vielen er steken
bij de strijkers: maar de eerste
violist Pleun van der Linden
maakte veel goed met zijn
schitterend gespeelde solo bij
het 'Erbarme dich'.
Het sterkst is De Ru wanneer
het volk (de turbae) emotionele
uitspraken doet. Het 'Sind Blit-
zen, sind Donner' is voor velen
een der indrukwekkendste tur
bae en meestal een gemeen
plaats om er iets over te zeggen,
maar deze keer overtrof De Ru
met zijn koor in overtuigings
kracht en 'heilige toom' alle an
dere keren; hij zette hier een
verbijsterend monument neer.
Ook de koralen werden stuk
voor stuk voorbeeldig en veel
zeggend gezongen. Ik vraag me
wel af, waarom koren zoals
'Herr, wir haben gedacht' zo
fors en zwaar gezongen moeten
worden. Zacht maar venijnig lij
ken mij zulke zinnen overtui
gender.
Ex Animo had voor deze Pas
sion veelal nieuwe solisten ge
kozen. Tot de paar opvallende
details behoorden de goede
combinatie Rita Dams (alt) en
Lenie van den Heuvel (so
praan). De stemmen kleurden
goed bij elkaar, niet alleen in de
duetten. Maar de interpretaties
van Joep Bröcheler en Harry
van Beme lagen ver uiteen. Een
beeldend voorbeeld is wel het
overweldigend dramatische 'Eli,
Eli, lama sabachthani' van Brö
cheler tegen het licht stamelen
de 'Mijn God, mijn God waar
om hebt Gij Mij verlaten' van
Beme. Timothy Neill Johnson
zingt zijn aria's, vergeleken bij
andere jaren, steeds mooier en
lijkt veel meer betrokken bij de
tekst.
Een mooie uitvoering. Voor
velen een avond Bach op zijn
best, voor enkelen een geloofs
belijdenis.
Het Leidse Museum Boerhaave
geeft op de zaterdag gratis
rondleidingen door de vaste
presentatie. Op zondag wordt
een voorstelling met een tover
lantaarn uit 1870 gegeven 'Ter
lering ende vermaak' van mede
werkers van de stichting La-
tema Magica.
In het nationaal Natuurhisto
risch Museum worden demon
straties prepareren van dieren
gegeven, terwijl in de Pieters
kerk rondleidingen, een 'koek
en zopie', een transbeklimming,
een orgelbespeling en bezichti
ging van een tentoonstelling op
het programma staan.
Het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde houdt een informa
tiemarkt over reizen naar indo-
Gordel van Smaragd, de indo-
nesische keuken, films en dia's,
muziek, schminken van kinde
ren en een keur aan indonesi-
sche hapjes behoren daar tot de
mogelijkheden.
In het Rijksmuseum van Oud
heden treedt voordrachtskun
stenaar Carool Popelier op.
Haar voorstelling heet 'Griekse
mythen in een modem jasje'.
Voor kinderen geeft Y. Zwaai
een soortgelijke voorstelling.
In Lisse kan het publiek dat
naar het bloemenbollencorso
komt kijken in de sfeer blijven
door een bezoek aan het Muse
um voor de Bloembollenstreek.
Daar wordt de expositie 'De
Tulp verbeeld' gehouden waar
17de eeuwse tulpenboeken en
aquarellen te zien zijn.
Het Anatomisch Museum,
normaal nooit voor publiek ge
opend, zal traditiegetrouw ooi:
tijdens dit museumweekeinde
de deuren openen. En het Leids
Gemeentearchief is op zaterdag
en zondag eveneens toeganke
lijk. Daar kan het publiek de
vaste collectie over het verblijf
van de Pilgrim Fathers in leiden
(1609-1620) komen bekijken.
Verder is het in diverse musea
gratis koffie en thee drinken ge
blazen en zijn er talloze activi
teiten voor kinderen.
De deelnemende musea zijn
te herkennen aan een speciale
vlag. Het Nationaal Museu-
weekeinde trekt meestal tussen
de 600.000 en 900.000 bezoe
kers.
Het weekeinde wordt dit jaar
overigens geopend in het Natio
naal Schoolmuseum in Rotter
dam, met de bekendmaking
van de winnaar van dc landelij
ke opstelwedstrijd met als the
ma 'Het griezeligste wat ik ooit
in een museum meemaakte'.
theater
recensie conny van der zande
'De wijze kater" van Herman Heijermans.
bewerkt en geregisseerd door Frans Boe
len. Decor en kostuums John Bogaerts,
met onder anderen Paul Rottger, Carol
van Herwijnen. Michiel Kerbosch. Hymke
de Vries Gezien 14/4 Leidse Schouwburg.
Een boosaardig sprookje voor
volwassenen, zo wordt De Wijze
Kater genoemd. Het stuk dat
Heijermans vlak na de Eerste
Wereldoorlog schreef gaat over
een sprekende kater. Deze kater
gaat een koning, die geteisterd
wordt door een rattenplaag, van
zijn lijden verlossen. De troon
opvolger en de hofhouding zijn
hier niet zo blij mee. Zij doen er
alles aan om de plaag in stand
te houden omdat zij hopen dat
hun vorst op die manier waan
zinnig wordt en troonsafstand
doet. De wijze kater slaagt er in
hun bedrog en hypocrisie te
ontmaskeren en de rattenplaag
te verdrijven.
De thematiek van het stuk, de
onmenselijkheid van de
machtswellust, is ook nu nog
actueel. Regisseur Frans Boelen
heeft het stuk met een modem
sausje overgoten om het voor
een breed publiek toegankelijk
te maken. Met filmmuziek wor
den de spannende momenten
krachtig aangezet, maar dat le
vert eerder lawaaioverlast op
dan spanningsverhoging. De
moderniseringen die hij in de
tekst aanbracht, zijn echter wel
succesvol en maken het stuk
meer van deze tijd. Een koning
die zijn onderdanen op het hart
drukt veilig te vrijen: dat zou in
de eerste helft van deze eeuw
niet gekund hebben. Toen wa
ren het hermelijnen mantels en
een mooie troon die de aankle
ding van het stuk vormden, ter
wijl in deze enscenering licht
blauwe kostuums en ijzeren
stoelen domineren. Dit dient
om de kille sfeer aan het hof te
benadrukken.
In de spelregie is gekozen
voor een groteske speelvorm en
het is jammer dat dit bij veel
spelers leidt tot overacting. Al
die blikken en gebaartjes, het is
te veel van het goede. Paul Rott
ger moet het in zijn rol van wij
ze kater vooral hebben van zijn
katachtige motoriek. De toon
zetting van zijn rol is in aanleg
goed, met prachtige scherpe
klanken, maar helaas weet hij
dit niet de hele avond vol te
houden. Ster van de avond is
dan ook niet de titelheld, maar
de koning, gespeeld door Carol
van Herwijnen. Met zijn prach
tige stem en energieke speelstijl
draagt hij het stuk.
Foto uit de serie: Nederlanders/Igualmente Holandeses (1991).
FOTO o/aa/a BlOK
amsterdam franccxse lede boer
rotterdam martin bukerk
'Ik wil de kinderen van Holland
weer laten lachen'. Onder dit
ontroerende motto richtte Hans
Snoek vlak na de oorlog haar
kinderdansgroep Scapino op.
Het huidige Scapino Ballet Rot
terdam doet hard zijn best dit
verleden uit te wissen. De Ame
rikaanse gastchoreograaf Daniel
Ezralow maakte een dansstuk
waarin de geest van Scapino te
rugkeert op het toneel. „Mijn
'Scapino meets Dap' is gemaakt
voor kinderen van 30 jaar en
ouder."
Daniel Ezralow staat bekend
om zijn sportieve stijl en con
stant vitale tempo, wellicht een
erfenis van zijn Amerikaanse
universitaire sportverleden. Na
een danscarrière bij Newyorkse
gezelschappen als Pilobolus en
de Paul Taylor Dance Company
werd hij één van de centrale fi
guren in Momix, maar verliet
dit gezelschap om met drie an
dere afvalligen de dansgroep
'I'm so optimistic' (ISO) op te
richten. Een gezelschap dat
naast dansvoorstellingen ook
veelvuldig optreedt in video
clips en popconcerten.
Daarnaast maakt Ezralow veel
gastchoreografieën voor allerlei
gezelschappen in de internatio
nale moderne danswereld. Zijn
onorthodoxe manier van cre-
eren deed bij veel dansers de
zenuwen in de benen slaan. Zo
ook bij Scapino: „De eerste drie
dagen zeg ik niets, ik kom bin
nen, ik draai allerlei muziek en
laat de mensen er op dansen,
zonder opdracht of voorbeeld.
Alles wordt op video's opgeno
men die ik 's avonds bekijk. Zo
zie ik wat er leeft bij die men
sen, en daar wil ik hen dichter
bij brengen."
„De dingen die mij opvallen
in die video's werk ik in de
daaropvolgende dagen uit met
opdrachten, ik blijf ondertussen
alles opnemen. Ik wil hun
authentieke, hoogstpersoonlijke
materiaal zien en daarmee wer
ken, de essentie van het dans
stuk komt voort uit hun eigen
natuur. Dansers zijn vaak zo ge
drild in het functioneren als wil
loos instrument van de choreo
graaf, dat ze zijn vergeten waar-
Het Rotterdamse centrum voor fotografie Per-
spektief heeft de Beurs van Berlage voor de mani
festatie 'Fotowerk, fotografie in opdracht 1986-
1992' ingericht als een doolhof van gangen en
kleine kijkkamertjes. De verlichting in de gangen
is gedempt, waardoor het werk van de 57 geselec
teerde fotografen in de kamertjes vanzelf extra
aandacht krijgt. Zo wordt duidelijk dat fotografen
die in opdracht werken kcnneli|k nn<m BItUieke
compromissen hoeven te sluiten: de kwaliteit is
zonder uitzondering goed tot zeer goed.
Linda Roodenburg van IVrspekticf ooit be
heerde zij een foto-galerie in Leiden wijst erop
dat maar weinig fotografen exclusief als beeldend
kunstenaar werkzaam zijn. Het merendeel zoekt
naar een breder publiek, waarbij meespeelt dat
het kleine kunstcircuit zelden genoeg brood op
de plank brengt. De meeste fotografen combine
ren daarom het maken van vrij werk met het ver
vullen van opdrachten voor overheden, musea,
non profit-instellingcn en bedrijven.
Tijdens de rondgang over de expositie komen
we veel bekende namen tegen met foto's die eer
der hun weg vonden naar andere tentoonstellin
gen. bedrijfspublikaties, catalogi, affiches en der
gelijke. Dat geeft niet, want dn hernieuwde ken
nismaking met het puiloe van de Nederlandse fo
tografen ontleent juist naar kracht aan dc geza
menlijke presentatie.
Een kwalitatieve keus maken tussen zulke ver
schillend-geaarde fotografen als Manie Bot, Ber
tien van Manen, Icun Ho» ks. I >iana Mink, I «I van
der Elsken, Erwin Olaf, Hannes Wallrafen, Inez
van Lams weerde of een van de andere deelnc
mers is onbegonnen werk. Zij presenteren geza
menlijk een spannende kaleidoscoop van beelden
die de kijker van een veelheid aan snel wisselende
emoties voorziet.
De nieuwe foto's die Michel Szulc-Krzyanoswki
van het leven van Henny maakte zijn bij voor
beeld ronduit beklemmend Henny is in 1977 16
jaar, werkt in een koekjesfabriek, gaat twee dagen
naar een vormingscent mm en wil niets liever aan
trouwen met Pedro. Pedro krijgt multiple sclero
se, Henny gaat bij hem weg en hertrouwt eind
1991 met Arie. Het beeld vers lag van SzuJc. met
begeleidende tekst van Angeline van den Berg. is
een schrijnende illustratie van de uitzichtloze po
sitie van kanslozen in onze maatschappij gewor
den.
De manifestatie 'Fotowerk' levert al met al het
overtuigende bewijs dal de opdrachifotoerafic is
uitgegroeid tot een volwassen loot aan de stam
van het culturele aanbod in ons land
De expositie in de Beurs van Berlage (Beurs
plein) duurt tot en met 3 mei De openingstij
den zijn van maandag tot en met zondag van
11.00 tot 17.00 uur.
Daniël Ezralow (links) temidden van zijn Scapino-dansers.
om ze in eerste instantie zijn
gaan dansen, namelijk omdat
ze gek zijn van beweging. Die
liefde wil ik erin terug brengen
door hun spontaniteit te gebrui
ken. Ik kan ze niets leren wat ze
niet al weten, ik kan ze daar
echter wel meer bewust van
maken. Ik hanteer ook geen
casting, als je wilt zit je er in."
Snuffelen
Het uitgebreid onderzoeken van
een dansgroep om later de ken
merkende eigenschappen terug
te brengen tot de schaal van een
dansstuk, geldt wat Ezralow
overigens niet alleen de dan
sers. Ook het instituut is uitge
breid besnuffeld: „De eerste da
gen kon ik niet met de dansers
werken omdat er nog voorstel
lingen waren. Toen ben ik door
alle ruimtes gegaan om de sfeer
van het instituut te proeven, de
studio's (veel spanning), de
ruimte voor de jongens van de
techniek (altijd het meest 'co
ol')."
„Ik trof oude affiches aan met
de Scapino-figuur er op en ben
verder in het verleden gaan gra
ven. Ik was diep geraakt door
dat schitterende motief waar
mee Hans Snoek indertijd de
groep heeft opgericht en ik snap
niet waarom dit verleden zo
krampachtig wordt vergeten.
Daarop besloot ik de Scapino-
figuur te doen herleven, om
hem alsnog de begrafenis te
gunnen waar hij recht op heeft.
Natuurlijk komt hij niet net als
toen voor het doek vertellen wat
men te zien zal krijgen, het is
geen reconstructie, het dans
stuk is van deze tijd en zijn rol
erin dus ook."
Weerzinwekkend
„Ik heb in een muziekwinkel
gevraagd naar kindermuziek die
iedereen kent en de verkoper
zei meteen Dikkertje Dap.
Daarmee is de componist Tom
Willems. die ook veel maakt
voor William Forsythe. aan de
slag gegaan en heeft er een ei
gen compositie op gemaakt,
vandaar ook de titel Scapino
meets Dap
„Als je zo'n Scapinofiguur een
hedendaagse identiteit gunt,
met respect voor waar hij van
daan komt, heb je als gezel
schap volgens mij de sleutel in
handen van je eigen stem, en
hoef je je ook niet te meten met
Het Nationale Ballet en Neder
lands Dans Theater. Overigens
vind ik de opgeklopte pretenties
van die twee weerzinwekkend.
Bij het Scapino tref je veel meer
een sfeer die perfect is voor de
toekomst, de mensen zijn flexi
bel en staan veel meer open
voor vernieuwing en durven ri-
Scapino Ballet Rotterdam met
'Scapino meets Dap' van Da
niel Ezralow (wereldpremière),
PulcineUa van Nils Christe en
Perfect Skin. Tourneelijstje
'Scapino meets Dap': 18 april
Den Haag, 19 april Amster
dam, 20 april Enschede, 28
april Venlo, I mei Heerlen, 16
mei Haarlem, 18 mei Utrecht;
19 mei Ede; 25 mei Tilburg; 26
mei Alkmaar.
amsterdam anp
De Erasmusprijs 1992 is toege
kend aan het Archivo General
de Indias te Sevilla. Dat heeft dc
Stichting Praemium F.rasmia-
num gisteren bekendgemaakt.
Simon Wiesenthal krijgt de ex
tra Erasmusprijs. De prijs wordt
jaarlijks toegekend aan een per
soon of instelling die een voor
Europa buitengewoon belang
rijke bijdrage heeft geleverd op
cultureel, sociaal of sociaal-we
tenschappelijk terrein.
De prijs is aan het Archivo
General de Indias toegekend,
omdat het instituut als de be
langrijkste neutrale instelling
voor de bestudering van de ko
loniale geschiedenis wordt be
schouwd. Sinds de oprichting in
1785 heeft het instituut volgens
de stichting wezenlijk bijgedra
gen tot inzicht en begrip om
trent de relatie tussen Europa
en het Latijsamerikaanse we-
nkfcM
De prijs aan Wiesenthal
wordt toegekend wegens zijn
De filmprijs is een prijs die
echt wat voorstelt, ra liet jury
voorzitter en filmproducent
Matthijs van Heijningen bij de
presentatie weten. Ér mogen
dan in Nederland verschillende
andere 'leuke filmprijzen' zijn.
er zit maar zelden geld aan vast
En dat hoort toch eigenlijk wel,
vindt Van Heijningen De prijs
kan worden toegekend voor
prestaties op het gebied van ac
teren. regisseren, produceren,
scenario schrijven of het schrij
ven van filmmuziek.
De Enschedese bierbrouwer
Groisch heeft een prtya m hei le
ven geroepen voor aanstor
mend filmtalent. Het is met
15.000 gulden de grootste film
prijs in zijn soort in Nederland.
Dc prijs wordt elk jaar uitgereikt
op de slotavond van dc Neder
landse Filmdagen in Utrecht.
De winnaar wordt aangewezen
door een jury onder voorzitter
schap van filmproducer Mat
thiis van Heijningen. Er wordt
gekozen uit het aanbod dat op
de Filmdagen binnenkomt Het
bedrijf maakte dat gisteren be
niet aflatende inzet voor recht
en gerechtigheid In de loop der
jaren heeft zijn levenswerk, ge
baseerd op waarheidsliefde en
tolerantie, volgens de stichting
steeds meer aan waarde gewon
Beide prijzen In-staan uit een
geldbedrag van 200 000 gulden.
De extra Erasmusprijs zal ver
moedelijk in september aan
Wiesenthal worden uitgereikt
De prijsuitreiking aan het Archi
vo General de Indias zal moge
lijk in november plaatsvinden
Expo 92: weinig
belangstelling
Een weck voor de officiële ope
ning van de Wcrcldtcntoontcl
ling in Sevilla. lijkt het Nedet
landse publick nog niet echt in
di' ban van dc Lx po 92 Bi) de
Nederlandse reisorganisaties
valt het aantal hoekingrn over
de gehele linie tegen Tot op he
den hebben dc reisbureaus nog
geen enkele keer 'nee' hoeven
le verkopen aun potentiële be
zoekers van de Expo. Naar
schatting 70 procent van het
huidige aantal reserveringen is
afkomstig uit het bedrijfsleven.
