Arafat herrijst steeds
als feniks uit zijn as
Problemen Zuid-Afrika komen nog
Sok Nang is bezorgd, maar vooral gelukkig
Feiten &Meningen
WOENSDAG 8 APRIL 1992
TOM JANSSEN
Drie Cambodjaanse
sisophon teresa poole
the independent
Met hun blauwe uitreispasjes in
de hand geklemd en hun groe
ne nylon reistassen met noe
dels, suiker, zeep en een tan
denborstel, zijn 527 Cam
bodjaanse vluchtelingen eind
vorige week naar huis gegaan.
Terug naar een land dal velen
sinds 1979 niet meer hebben
gezien. Het begin van het repa
triëringsprogramma van de Ver
enigde Naties voor 380.000
Cambodjaanse vluchtelingen in
kampen in Thailand wordt
slechts verstoord door berichten
over toenemende gevechten
tussen de Rode Khmer en rege
ringstroepen.
De 527 die zijn teruggekomen,
zullen worden gehuisvest op
een stuk land dat ze zelf hebben
uitgekozen, jn de buurt van de
west-Cambodjaanse stad Siso-
phon. Na drie of vier dagen in
het nieuwe ontvangstcentrum
krijgt ieder gezin 20.000 vier
kante meter grond zonder mij
nen. een huis en landbouw
werktuigen. In de eerste gewen-
periode van hun nieuwe leven
passeren Malaysische soldaten van de VN-vredesmacht op weg naar hun nieuwe woonplaats, in de buurt van de Cambodjaanse stad Sisophon. foto epa
sprake zou zijn van een rege
ringsoffensief.
Het schenden van de wapenstil
stand is het meest directe pro
bleem voor de vredestroepen
van de VN, die dit jaar een be
gin hebben gemaakt met statio
nering in Cambodja. Sergio
Viera de Mello, hoofd van de re
patriëring van de VN, zegt:
„Verwacht niet onmiddellijk
vrede na twintig jaar oorlog-
De terugkeer van de vluchtelin
gen is een krachtige boodschap
aan degenen die in de verlei
ding komen de wapenstilstand
te schenden." De gevechten
zullen waarschijnlijk de repa
triëringsplannen in de andere
regio's niet vertragen.
Iedereen moet voor eind januari
volgend jaar terug zijn in Cam
bodja, nog net op tijd voor de
verkiezingen. Maar andere za
ken kunnen dat schema in de
war sturen. Van de 84 miljoen
dollar (160 miljoen gulden) die
de VN nodig hebben, is slechts
45 miljoen binnengekomen en
het grootste deel is al uitgege
ven. En er is slechts voor 5500
van de 75.000 gezinnen genoeg
land dat vrij is van mijnen.
krijgen zij voor tenminste een
jaar voedsel.
Eerder verdwaasd dan zichtbaar
emotioneel zeiden zij blij te zijn
vrijwillig terug te gaan. ,,Ik ben
gelukkig", zegt Sok Nang (37),
die de terugtocht ondernam
met zijn vrouw en vier kinde
ren, die allemaal in kampen aan
de grens zijn geboren. Bijna de
helft van de mensen in de kam
pen is jonger dan 15 jaar en
heeft geen herinnering aan
Cambodja. Zoals zovelen die te
rugkeren, gaat het gezin van
Sok Nang naar familie die in
Cambodja was achtergebleven.
Hij denkt vlakbij de ouders van
zijn vrouw te gaan wonen, ten
noorden van Sisophon. „Maar
ik maak me zorgen over mijn
ouders in KompongThom",
voegt hij eraan toe.
De vluchtelingen keren terug
naar een land dat tot aan het
vredesakkoord van afgelopen
oktober werd verscheurd door
een burgeroorlog tussen drie
facties in het grensgebied en de
door Vietnam gesteunde rege
ring in Phnom Penh. Sinds be
gin dit jaar wordt de wapenstil
stand steeds vaker geschonden
en op dit moment wordt in de
provincies Kompong Thom en
Preah Vihear hevig gevochten
tussen regeringstroepen en sol
daten van de Rode Khmer.
Tea Banh, minister van defen
sie, bevestigde vorige week dat
het leger 'strenge maatregelen'
heeft genomen tegen de Rode
Khmer. „Het is een gespannen
situatie, een kleine oorlog, ja",
r hij ontkende dat er vertaung luutje niemantsverdwiet
Symbool van de vrijheidsstrijd van de Palestijnen
I.ater, in 1974, zwoer hij het terrorisme af, nadat
hij er, onder meer na een mislukte poging om de
Jordaanse koning Hussein van de troon te stoten,
achter was gekomen dat geweld geen basis vorm
de voor overleg en erkenning. Ondanks die
handreiking en het feit dat PLO Israël in 1988 als
staat erkende, bleef hij in de ogen van de Israë
liërs de terrorist, de mens geworden duivel.
Zelfheeft Arafat altijd verkondigd niets te hebben
tegen joden, maaar wel tegen hun leiders. „Ie
mand is Arabier, niet omdat hij christen of isla
miet is, maar omdat hij dezelfde taal spreekt, de
zelfde kleding draagt, van dezelfde muziek houdt
en in dezelfde uitgebreide familie leeft. De joden
die uit de islamitische we
reld afkomstig zijn, gedra
gen zich als Arabieren.
Het jodendom is geen na
tionaliteit. De Arabische
joden zijn Arabieren, aan
gezien zij dezelfde levens
wijze hebben."
Die boodschap is bij Is
raëlische leiders als Begin
en Shamir echter nooit
overgekomen, zoals ook
zijn afrekening met het
terrorisme nooit is begre
pen door extreme Pales
tijnse facties als die van
Abu Nidal. In beide kam
pen is geprobeerd hem uit
de weg te ruimen, maar
Arafat heeft altijd de be
schikking gehad over een
speciaal soort alarmin
stallatie, die hem steeds
tijdig waarschuwde.
Zoals hij in de loop der ja
ren ook als leider uit
schier kansloze situaties
keer op keer wist terug te
komen. De man, die bijna
altijd onderweg was
(enerzijds voor overleg,
anderzijds om te overle
ven), slaagde er altijd
weer in om het prestige
van de Palestijnen te ver
spelen en weer terug te
Hij werd in 1970 met de
PLO uit Jordanië gegooid,
foto afp in 1982 door de Israëliërs
uit Libanon, maar versla
gen werd hij nooit. Hii koos gewoon andere
bondgenoten en voorkwam daarmee een rol in
de anonimiteit. Na verloop van tijd verzoende hij
zich gewoon weer met zijn oude vijanden, zoals
het geval is geweest met de Jordaniërs. Die elasti
citeit kenmerkte de onderhandelaar Arafat, die na
zijn echec in de Golfoorlog toch wist te bewerk
stelligen dat de Palestijnen (via de Jordaniërs) een
plaats aan de onderhandelingstafel tijdens de
conferentie over het Midden-Oosten.
Ondanks al zijn onhandigheid is de eigengereide,
autoritaire Arafat daardoor de bindende factor
gebleven in de altijd hopeloos verdeelde Pales
tijnse beweging, die zonder hem waarschijnlijk
definitief uit elkaar was gevalèen.
Yasser Arafat lijkt
over meerdere le
vens te beschik
ken. De leider van
de Palestijnse Be-
vrijdingsorgansa-
tie PLO werd van
morgen als ver
mist ,,en waar
schijnlijk dood"
opgegeven, maar
blijkt uiteindelijk
nog 'gewoon' in
leven te zijn. Zoals
hij in het verleden
keer op keer als
een feniks is her
rezen uit zijn as.
JOHANNESBURG P. VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
Vorige maand behaalde de
Zuidafrikaan se president De
Klerk de belangrijkste overwin
ning van zijn loopbaan. Ruim
68 procent van de blanke kie
zers steunde zijn hervormings
beleid. Twee weken lang heer
ste er optimisme bij blank én
zwart. Nu kon er vaart worden
gezet achter de onderhandelin
gen over een democratisch poli
tiek bestel. Als eerste vrucht van
de nieuwe eensgezindheid zou
een akkoord over een over
gangsregering met de zwarte
oppositie kunnen worden ge
oogst.
Maar deze stemming is inmid
dels omgeslagen in doffe berus
ting. Het geweld raast door het
land als nooit tevoren. Boven
dien zitten het ANC en de rege
ring, de belangrijkste onderhan
delingspartners, elkaar weer als
vanouds in de haren.
De impasse in de onderhande
lingen wordt vooral toegeschre
ven aan de regering en de Na-
sionale Party (NP) van De Klerk.
De onverwacht grote overwin
ning in het referendum heeft de
partij overmoedig gemaakt, zegt
Steven Friedman, directeur van
het gezaghebbende Centrum
voor Beleidsstudies in Johan
nesburg.
„De Nasionalisten leggen de
uitslag van het referendum uit
als steun voor hun voorstellen,
en niet als steun voor het voort
zetten van de onderhandelin
gen, terwijl dat toch de inzet
was. De kiezers zouden zich,
met andere woorden, hebben
uitgesproken voor het delen van
de macht met het ANC, het fun
dament van het NP-beleid. Dat
botst met wat het ANC wil: een
meerderheidsregering. Voor het
huidige omstandigheden onbe
spreekbaar, aldus Friedman.
Het ANC-leger, dat overigens
niet groter is dan 5 a 6.000 man,
zal pas verdwijnen als zijn man
schappen in de Zuidafrikaan se
strijdmacht kunnen worden op
genomen.
„Umkontho is een van de be
langrijkste geschilpunten tussen
de regering en het ANC. Maar
het is nog steeds niet serieus
aan de orde gesteld. Het blijft
vermoedelijk een probleem dat
de relatie tussen het ANC en de
regering nog geruimde tijd zal
belasten".
Toch zal de overgangsregering
er komen, aldus Friedman, al
zal er nog fors gebakkeleid wor
den over de vorm en precieze
bevoegdheden. „De regering wil
graag een constructie waarin ze
het ANC kan dwingen zijn
handtekening te zetten onder
moeilijke besluiten. Het ANC
zegt nu bijvoorbeeld dat de re
gering het geweld niet echt wil
of kan aanpakken. Als het ANC
in de overgangsregering zit
zoals de huidige regering die
zich voorstelt, is het geweld ook
het probleem van het ANC. Het
is nog niet duidelijk of het ANC
aan zo n type overgangsrege
ring wil meewerken en, zo ja,
wat het in ruil daarvoor wil heb
ben".
Het voortdurende geweld zal
volgens Friedman de onderhan
delingen niet doen ontsporen.
„Dat zal pas gebeuren als de si
tuatie volledig uit de hand
loopt. Dat is nu niet het geval".
Hij vermoedt dat het terugdrin
gen van geweld jaren in beslag
zal nemen. „Er is in de zwarte
woonoorden een cultuur van
geweld ontstaan en dat veran
der je niet een twee drie. Dat
kan pas met een politie die door
de zwarte meerderheid wordt
geaccepteerd en niet wordt ge
zien als onderdrukker. Het leger
kan met de orde weltijdelijk met
ijzeren vuist herstellen, maar
voor een permanente oplossing
heb je een onomstreden politie
macht nodig. En die hebben we
momenteel niet".
Dat de regering via een sinistere
'derde macht' het geweld aan
wakkert om het ANC te onder
mijnen - zoals het ANC regel
matig beweert - gelooft Fried
man niet. „Daar heeft de rege
ring geen enkel belang bij."
Maar dat er bepaalde groepen
uit zijn op destabilisering staat
voor hem vast. „Dat hoeven
niet per se elementen uit de vei
ligheidsmachten te zijn. Elke
blanke man is hier in dienst ge
weest, heeft dus een militaire
opleiding gehad. En de wapens
liggen bij wijze van spreken
voor het oprapen. Maar als de
veiligheidsmachten er bij be
trokken zijn, is dat een enorm
gevaar. Dat betekent dat de re
gering ze niet meer in de hand
heeft. Maar bewijzen daarvoor
ontbreken vooralsnog".
Friedman waarschuwt tegen de
'naïeve' opvatting dat met de
installatie van een overgangsre
gering alles pais en vree zal zijn.
„Dat wordt een coalitie tegen
heug en meug. Beide partijen
hebben eigenlijk nog niet geac
cepteerd dat ze op elkaar zijn
aangewezen. De leiders praten
dan wel met elkaar, maar de
meeste blanken, ook die voor
De Klerk hebben gestemd in het
referendum, blijven bang voor
Mandela, terwijl de meeste
zwarten in De Klerk een vijand
blijven zien. Met een over
gangsregering, als er zaken
moeten worden gedaan over de
politie, over belastingverhoging
enzovoort, beginnen de proble
men pas echt".
Even zag het er vanmorgen naar uit dat het leven
van de 62-jarige Arafat tijdens een zandstorm in
het zuidoosten van Libië op even mysterieuze
wijze was geëindigd als waarop het is begonnen.
Hoewel veel over nem is geschreven, is het nog
altijd onduidelijk waar hij is geboren. Zelfheeft
hij altijd gezegd dat zijn wieg in Jeruzalem stond
en dat hij dus Palestijn van geboorte is. Anderen
beweren met evenveel zekerheid dat hij in Cairo
of in Gaza werd geboren, toen dat onder Egyp
tisch gezag stond.
Die kwestie heeft vaak een rol gespeeld als de
vraag ter sprake kwam of
hij als niet-Palestijn wel
de leider kon zijn van de
Palestijnen. De grote
kleine man van 1.62 me
ter met de onafscheide
lijke baard, de zwart wit
geblokte kefija en de
guerrilla kleding heeft
daar zelf nooit een punt
van gemaakt. Tegen de
verdrukking in is hij uit
gegroeid tot het symbool
van de vrijheidsstrijd van
de Palestijnen.
De onduidelijkheid over
zijn persoon heeft hij
echter nooit kunnen
wegnemen en is in feite
de laatste jaren alleen
maar groter geworden.
Als leider van de Pales
tijnse Bevrijdingsorgani
satie wedde hij keer op
keer op de verkeerde
paarden, nadat hij door
andere viervoeters al
lang was afgeschud. Hij
koos de zijde van de
Iraakse president Sad
dam Hussein in de Golf
oorlog. Vorig jaar augus
tus gokte Arafat op de
coupplegers in de Sov
jetunie en ook zijn be
wondering voor de Libi
sche leider Gaddafi heen
hij nooit onder stoelen
of banken gestoken.
Al die adhesiebetuigin- Yasser Arafat,
gen hebben hem en de
Palestijnen vpel goodwill gekost. Maar hoe tact
loos die keuzen ook zijn geweest, begrijpelijk wa
ren ze wel. De radeloos geworden PLO-leider zag
in de putchisten in Moskou, in Hussein en in
Gaddafi de mensen die eindelijk zijn ideaal van
een eigen Palestijnse staat zouden kunnen verwe
zenlijken.
Om die droom waar te maken, heeft Arafat zich
in zijn leven in allerlei bochten gewrongen. Aan
vankelijk was hij de man van de harde lijn die
met aanslagen probeerde om de Israëliërs van
'zijn' land te verwijderen. Hij wilde een einde ma
ken aan het onreent dat de joden hem en zijn
volk hadden aangedaan door de Palestijnen vaak
met geweld van hun grond te verjagen om zo een
eigen Israëlische staat mogelijk te maken.
referendum zag je ze naar el
kaar toe kruipen, maar dat is
voorlopig voorbij".
De verharding van het rege
ringsstandpunt blijkt ook uit de
nadruk op een aantal ten dele
oude, ten dele nieuwe eisen.
Een overgangsregering en een
overgangsgrondwet zijn pas
mogelijk als rust en orde 'in be
vredigende mate' zijn hersteld,
aldus de regering. Daarnaast
bracht zij haar oude eis op
nieuw in stelling dat het guerril-
laleger van het ANC, Umkontho
we Siswe, moet worden ont
bonden.
De eerste voorwaarde is onre
delijk, aldus Friedman. „Dat
veronderstelt dat het ANC als
enige verantwoordelijk is voor
het geweld in de townships. We
weten allemaal dat dat niet het
geval is. Het aandeel van Inka-
tha (de Zulubeweging van Chief
Mangosuthu Buthelezi, red.) is
minstens even groot en de poli
tie heeft ook geen schone han
den".
De tweede eis is redelijker.Als
je, zoals de regering, machtsde
ling voorstaat, kan je moeilijk
tolereren dat je regeringspart
ner er nog een guerrillaleger op
na houdt. Bij de NP wordt ge
vreesd dat het ANC Umkontho
zal inzetten om zijn positie te
versterken wanneer het slecht
zou gaan met die overgangsre
gering. Die vrees mogen we
overdreven vinden: Umkontho
is niet meer dan een papieren
tijger, maar het is wel een poli
tiek feit".
Het ANC heeft bijna twee jaar
geleden de gewapende strijd
opgeschort. Maar het ontbin
den van Umkontho is onder de
Militairen patrouilleren tijdens gewelddadigheden in een township in
Ciskei. foto »ap adil bradlow
n onder controle van de
KPLNF (Witte Khmer)
a ondercontrole van
de Fun Cln Pee
onder controle van de
Rode Khmer
Q strijd tussen leden Rode
Khmer en het Nationale leger
CAMBODJA
