Voordelen van koken op gas
en elektriciteit gecombineerd
Vegetarische hap
voor hond en kat
V
Leven en wonen
De minikruidentuin
Buidêltas
zeer in
trek
Vallen
DINSDAG 7 APRIL 1992
J7.
TUIN
i
en tuin zonder
I - een hoekje met
Xm# een paar keu
kenkruiden is géén tuin.
Je moet toch op z'n minst
even naar buiten kunnen
sla.
Hier dan de minimale sa
menstelling van een krui
dentuintje: peterselie en
selderij. Die kunnen niet
gemist worden en doen
het op vrijwel elke grond,
op vrijwel elke plaats
goed. Mits ze niet naast
elkaar komen te staan. De
praktijk wijst uit dat het
twee ruziënde zusjes zijn,
die elkaar het leven zuur
maken. Vraag niet op wel
ke wijze. Ik ken alleen de
harde door velen be
vestigde praktijk. Zet er
dus altijd andere planten
Op het ogenblik kan men
op de markt en in spe
ciaalzaken gemakkelijk
voorgekweekte plantjes
kopen. Die doen het goed,
mits men ze uit de potjes
haalt en in een royaal
kuiltje, gevuld met goede
aarde zet. Even aangieten
en de rest komt vanzelf.
Zelf zaaien lukt ook mits
men rekening houdt met
het feit dat met name pe
terselie een trage kiemer
is. „Geuit tien keer naar
Sint-Pieter en terug eer hij
boven komt,"zegt de
volksmond. Zaaien in de
vensterbank in een war
me kamer lukt beter. Bies
look is meestal ook voor-
gezaaid je koop.
Zelf zaaien pakt meestal
goed uit, mits het zaad
vers is. Bieslookzaad van
meer dan een jaar oud
vertikte het om nog te kie
men. Geef dus zaad dat
over is weg. Bewaar het
niet tot volgend jaar. On
misbaar voor ieder die
van lekker koken houdt is
eenjarig bonekruid.
Zeg nu eerlijk: wat zijn
tuinbonen zonder bo
nekruid? En tomatensoep
wordt er ook lekkerder
door. Dus snel zaaien,
eventueel in potjes voor-
zaaien op de vensterbank,
anders meteen buiten.
Citroenmelisse is een
meerjarige plant die al
groter en groter wordt.
Wellicht heeft een kennis
een stukje van deze va§te
plant die van woekeren
houdt, maar heerlijk is in
salade en bij vruchtenge
rechten.
Tot slot nog: probeer eens
aan een zogenaamde
Egyptische ui te komen.
Die maakt mooie holle
stengels met een sterke
uiensmaak en de bloeiwij-
ze levert gek genoeg piep
kleine uitjes op. Op de
bloemstengels! Ze zijn
zeer pittig en kunnen ook
gebruikt worden om ge
plant te worden, zodat we
er steeds meer van krij
gen.
Er zijn nog véél méér krui
den die de moeite waard
zijn, maar we zouden het
over een minikruiden-
tuintje hebben. Dus stop
LEZERSVRAAG
Twee problemen heeft
INEKE REINALDA BEU
GELINK uitOVERVEEN.
Het eerste is ernstig, maar
te verhelpen, het tweede
kan ik slechts bij benade
ring oplossen. Ik ben na
melijk geen lijkschouwer
en wat die twee lijkjes in
haar brief zijn, kan ik
slechts gissen. Maar eerst
probleem één: emelten in
het gras.
Emelten zijn niets anders
dan larven van de grote
'muggen' die ook wel gla
zenwassers worden ge
noemd. Voor de mens to
taal ongevaarlijk want ze
steken niet. Ze leggen hun
eieren bij voorkeur in
grasland. Uit de eitjes ont
wikkelen zich dan de
emelten die van de wor
tels van de planten leven.
Niet zo best voor het gras
want dat gaat dood.
Er zijn diverse milieu
vriendelijke middelen om
de emelten halt toe te roe
pen maar in het gras
werkt slechts één middel:
maak het grasveld waar
de emelten zitten door en
door nat. Dek het dan af
met een stuk zwart plas
tic. Emelten zullen dan
onder het zwarte plastic
kruipen en elke dag kan
men er een paar vangen.
Maar al te lang mag zwart
plastic niet op gras blij
ven. Dan gaat het gras er
aan. Niet aaaemelten-
vraat maar aan gebrek
aan licht.
Eventueel kan men pro
beren om doorgesneden,
iets uitgeholde aardappels
in de grond te graven.
Emelten zijn gek op rau
we aardappel en zullen er
naar toe komen. Dus elke
dag controleren. Steek
desnoods een stokje in de
aardappel om te weten
waar deze in het gras zit.
Tot slot de goede raad:
van de herfst flink kalk
strooien op het grasveld,
tenzij die op kalkrijke
grond ligt. Dat is gezien
de emeltenplaag, niet aan
En nu de lijkschouwing:
de beestjes in en rond de
kuipplanten zijn kevertjes.
Wellicht de koperkever
wiens larve van dood
plantaardig materiaal leeft
of wellicht de lapsnuitke-
ver, maar dan zijn er hier
en daar in de bladeren
van de planten kleine sik
keltjes geknipt. Beide ke
vers zijn overigens niet
schadelijk, dus laat ze
maar lopen of zet ze bui-
Komt er bij u al tuinie
rend of wandelend in de
natuur een vraag op?
Greet Buchner zal probe
ren voor u het antwoord
te vinden. De vraag kunt
u opsturen naar Damiate
Dagbladen, Postbus 507,
2003 AP Haarlem t.a.v.
de redactie LEVEN EN
WONEN.
i J
U Iflóli
Een eenvlamskookplaat, speciaal
ontwikkeld voor het gebruik van
de wok. foto cpd
Een kookeiland achter het voorbereidingscentrum. Het eiland heeft drie domino-elementen, die van drie kanten te bereiken zijn. foto» c
De een kiest voor koken op gas, de ander voor elektrici
teit als energiebron. Beide systemen hebben hun voor-
en nadelen. Maar om van de voordelen van beide te pro
fiteren kan een combinatie van deze kookbronnen mis
schien een oplossing vormen.
cm, die tot kookeenheden van
60, 90 of zelfs 120 cm breed
kunnen worden gecombineerd.
Ze kunnen ook afzonderlijk
worden ingebouwd, wat bij
voorbeeld heel praktisch is voor
studenten in een eenkamerwo
ning met een minikeukentje.
THEA
Dat is tegenwoordig mogelijk
met zogeheten 'domino's',
smalle kookelementen in ver
schillende types. Siemens intro
duceert een programma domi
no's met een breedte van 30
Er is keuze uit de volgende ty
pes: een induciiekookplaat, ke
ramische grill, gaskookplaat en
een eenvlams-uitvoering voor
een wok. Passend in dit pro
gramma kan ook een vierpits
gaskookplaat worden geleverd,
desgewenst uit te breiden met
een gasdomino tot zes kook
bronnen.
Met domino's als bouwste
nen kan een kookcentnim met
een keur aan mogelijkheden
worden samengesteld. Het
hoeft niet allemaal naast elkaar.
Als de kookeenheid bijvoor
beeld in een eiland wordt inge
bouwd, dan kun je de domino's
achter elkaar installeren zodat
je er aan twee kanten bij kunt.
Zo kun je met z'n tweeën kok
kerellen zonder elkaar voor de
voeten te lopen.
De nieuwste mogelijkheid
van Siemens is een inductie
kookplaat die werkt met een
elektromagnetisch veld dat de
ijzeren panbodem verhit. De
plaat blijft daarbij koud. Er kan
dus geen wegspattend vet in
branden. Dit systeem werkt zeer
snel. Om water aan de kook te
brengen wordt het niet heter
dan 80 graden en bij het ver
warmen van olie slechts 155
graden.
Voor dit op magnetisme be
rustende kooksysteem heb je
meestal wel vrij zware (gietijze
ren pannen nodig. Hoewel er
sinds kort oók een lichter alter
natief is, van Tefal. Die brengt
aluminium pannen met een
heel speciale bodem, geschikt
voor inductiekoken.
Voor het voorjaar-
zoen 1992 zijn in de tassen fan
tasie en stijl vermengd met de
trends in actuele kleu-
tas voor elke gele-
elke p
Bij de citytas, je
zeggen de tas voor dagelijks ge
bruik, groeit de belangstelling
voor sportieve modellen. Het is
vooral de buidel in tal van varia
ties. die de aandacht trekt. De
buidels zijn te koop in de kleu
ren: albaster (gebroken *wit),
nougat, whisky (twee bruintin
ten). marineblauw en zwart. De
jagerstas is in deze wat sportie
vere sfeer een goede tweede.
Klassieke tassen hebben vaak
weer een beugel en zijn ge
maakt in de stijl van de beugel
tas die Grace Kelly ooit bij Her
mes kocht.
Kipling introduceert speelse
en avontuurlijke ontwerpen.
Nylon speelt in op het jonge
thema 'Light' in vrolijke kleu
ren, zoals paars met appel
groen, rood met groene licht
puntjes en bruin met oranje de
tails. Een stoer thema is Res
cue'. In deze lijn hand- en
schoudertassen, schooltassen,
koffers of grote sporttassen en
plunjebalen, van waterdicht ge
coat rubber/nylon, geïnspireerd
op het robuuste zeemansleven.
Een ander gezicht van Kipling
is leer. Er zijn sportieve hand
tassen in de oranje, groene en
gele faded' strepen op ecru
achtergrond met decoratieve
bruinieren draagriemen. Stijl
volle handtassen zijn er ook in
mat leer met pastelkleuren,
zoals zacht blauw en kaki. Deze
tassen worden aangevuld met
portefeuilles, geldbeugels en
Een greep uit de collectie van I Santi.
sleutel-etuis.
Claudio Ferrici heeft de col
lectie uitgebreid met een
'milieuvriendelijke' lijn. Deze is
uitgevoerd in soepel kalfsleer
dat zonder chemische middelen
de kleuren en natuurlijke struc
tuur heeft behouden. De nieu
we modekleuren bij Ferrici zijn
taupe, mat zwart of mat zwart
met bruine afwerking.
Er zijn tassen voor de zaken
man en -vrouw met diverse
vakverdelingen voor calculators,
agenda's en notitieblokken.
Praktische weekeind tassen be
horen ook tot deze lijn. Ze heb
ben een dubbele functie: één
deel van de tas is gereserveerd
voor zakelijke documenten, het
andere voor privéspullen. Daar
naast zijn er kledingzakken,
vliegtassen. boardcases en toi
let-etuis.
'I Santi' is een Italiaanse col
lectie van modieuze tassen 'I
Santi' heeft voor de zomer '92
gekozen voor de kleine tassen
m pMÉkltt) en felle kleuren
(vooral rood). Ook zijn er diver
se bi-colormodellen in wit/bei
ge, rood/bruin, donker/lichtbei
ge en een blijver is de kleur ta
bak. Opvallend is dat veel
tassen een hoefijzervormige
sluiting hebben.
Honden en katten kunnen pri
ma leven zonder vlees: ze heb
ben genoeg aan groente, fruit,
granen en een speciaal vlees
loos supplement dat in de Vere
nigde Staten wordt geprodu
ceerd. Voor veel vegetariërs zijn
de supplementen een uitkomst.
Vaak is de voeding van hun
hond of kat hun laatste en on
gewilde band met het slacht
huis. ,,En die band kunnen ze
nu verbreken", zegt Cor Nouws
die de vegetarische supplemen
ten. Vegedog. Vegecat en Vege-
kit. uit de VS importeert. Nouws
is veganist, een streng soort ve
getariër.
„In de VS heeft een aantal
wetenschappers onderzoek ge
daan naar wat honden en kat
ten aan voedingsstoffen nodig
hebben. Voor deze dieren blij
ken veertig tot vijftig verschil
lende voedingsstoffen van le
vensbelang. Met de resultaten
dit onderzoek zijn de voe
mlementen ontwikkeld
□zakelijke voedingsstof
fen die honden en katten onvol
doende of niet binnenkrijgen
via vegetarische voeding zijn in
de supplementen verwerkt."
„Vegetarische honden kun
nen alle noodzakelijke stoffen
zoals vitamines en aminozuren
opnemen of zelf aanmaken. Al
leen is het moeilijk te bepalen
of een hond er voldoende van
binnenkrijgt, waardoor het
supplement een handige aan
vulling is", zegt Nouws.
Maar voor katten is het
supplement pure noodzaak.
„Katten kunnen sommige stof
fen zelf niet aanmaken met de
bouwstoffen die ze binnenkrij
gen via vegetarisch voedsel. Zo
kan een kal de aminozuur tauri
ne niet maken. En zonder deze
stof kan het dier hartklachten
krijgen en blind worden. Tauri
ne is kant-en-klaar nauwelijks
dingssuppli
Alle nood/;
terug te vinden in plantaardige
produkten en wordt als synthe
tische stof toegevoegd aan Ve
gecat en Vegekit. Overigens
voegen ook de producenten van
gangbaar kattevoer de stof toe
aan hun voeding."
De voedingssupplementen
voor huisdieren zijn in de VS
ook door dierenartsen erkend.
Volgens Nouws is in de VS zelfs
vasi komen te staan dat vegeta
rische honden en katten gezon
der zijn dan de meeste andere
honden en katten. „Dat komt
doordat zij meer verse produk
ten krijgen dan de vleesetende
dieren die meestal niet veel
meer eten dan blik- en droog-
Honden en katten mogen
dan in de biologiehoeken als
carnivoren, vleeseters, worden
omschreven, ze kunnen best
zonder vlees. Maar tuvsen kun
nen en willen zit een groot ver
schil. De vraag is of huisdieren
hei nikken als ze ineens hun da
gelijkse portie vlees moeten
Nouws: „Het is het makkelijk
ste als je honden en katten van
af het begin vegetarisch op
voedt. Maar je kan een hond of
kat die gewend is vlees te eten
ook bijna altijd wel vegetarisch
leren eten Opvallend is dat
honden makkelijker zijn dan
katten. Honden bin je bij wijze
van spreken van de ene op de
andere dag een vegetarische
hap voorzetten Terwijl je een
kat stapje voor stapje moet la
ten wennen aan de vegetarische
leefwijze. En er zijn katten die
weigeren helemaal op vegeta
risch voedsel op te stappen
De prijzen van Vegekit. Vege
cat en Vegedog liggen rond de
respectievelijk HO, ƒ8,- en
15,- per maand. Voor meer in-
t( II m.ilic 085 L' 07 M
SPREEKUUR
Mevrouw Bocle was 76 toen ze struikelde
over een losliggende tegel. Ze viel. kwam
hard op haar rechterzij terecht en kon niet
meer opstaan. In het ziekenhuis bleek haar
heup gebroken te zijn. Vallen. Veel oude
mensen boezemt het angst in en niet ten
onrechte. Ouderen vallen sneller en vaker
dan jonge mensen en de gevolgen zijn vaak
ernstiger. Waarom zijn oude mensen op dit
gebied zoveel kwetsbaarder dan jongeren?
Naarmate wij ouder worden, verandert de
samenstelling van het lichaam. We leveren
spier en bot in en krijgen er vet voor terug.
Deze verandering is bij vrouwen meer uit
gesproken dan bij mannen. Vooral de ste
vigheid van het bot neemt bij vrouwen
sneller af. Na de menopauze verdwijnt het
hormoon oestrogeen. dat een beschermen
de werking heeft legen botafbraak. Het ge
volg is, dat de botten brozer worden, min
der kalk gaan bevatten. Deze afname van de
botmassa heet osteoporose.
Bovendien nemen de reflexen af die ervoor
zorgen dat wij onze houding corrigeren als
we uit het lood dreigen te geraken. De re
flexen die overblijven worden trager. Een
bejaarde reageert dus niet meer zo snel hij
zijn evenwicht verliest en heeft ook minder
spierkracht ter beschikking om het vallende
lichaam op te vangen. Deze verschijnselen
zijn normaal: iedereen die een bepaalde
leeftijd bereikt, krijgt er mee te maken.
Helaas hebben we niét alleen met de nor
male veroudering te maken. Veel oude
mensen hebben een chronische ziekte die
op zichzelf oorzaak van een val kan zijn.
Een plotselinge daling van de bloeddruk,
bijv oorbeeld of een v oorbi jgaande beroerte
hebben al veel valpartijen veroorzaakt. Ook
medicijnen zijn berucht.
Een aantal jaren geleden is in Amerika on
derzoek verricht naar het voorkomen van
valpartijen onder bejaarden. Het bleek dat
een aantal risicofactoren een grote rol
speelde. Naarmate meer van deze risicofac
toren aanwezig waren, hadden omgevings
factoren zoals bananeschillen, losliggende
kleedjes en wippende straattegels vaker een
val ten gevolg. Ook vielen bejaarden met
veel risicofactoren zonder een aanwijsbare
oorzaak van buiten vaker om dan gezonde
leeftijdgenoten. De belangrijkste risicofac
toren waren: het gebruik van slaapmidde
len. verwardheid (bijvoorbeeld een begin
nende dementie) en problemen aan benen
en voeten: het bekende 'slecht ter heen'.
De gevolgen van een val zijn op oudere
leeftijd vaak niet gering. Mevrouw Boele
brak haar heup, eigenlijk niet de heup zelf.
maar de dijbeenhals en moest worden op
genomen en geopereerd. Zo'n 29 procent
van de bejaarde tuimelaars komt met ern
stig letsel in het ziekenhuis terecht, het me
rendeel met één of meer botbreuken. Drie
maanden later ligt ongeveer een derde van
deze patiënten nog steeds in het zieken
huis Hei bttjki dat in totaal 21 procent van
de ouderen drie maanden na een val niet
meer thuis woont.
De nare gevolgen van vallen bij ouderen
zijn eigenlijk niet te voorkomen Wel kun
nen we proberen overeind te blijven, lxrt
eens op de volgende zaken in uw huis of in
het huis van uw bejaarde venvan ten:
Ar De verlichting. Veel ongelukken gebeu
ren 's nachts bij toilet bezoek. Een goede
lamp op de overloop kan dat voorkomen.
A De vloer Losse kleedjes op een glim
mend gewreven vloer, vooral als ze omkrul
lende randen hebben, zijn levensgevaarlijk.
/Ms het gezie htsvermogen afneemt, kunnen
kleine, rondslingerende voorwerpen een val
veroorzaken, /org dus dat schoenen, slof
fen. kleren en het speelgoed van (achter -
)kJeinkinderen van de vloer zijn.
Ar De trap. Goede verlichting en stevige
leuningen aan beide kanten. F)e loper moet
vaadjMBn
A Zijn in de keuken alle pannen en scha
len makkelijk te pakken of staat u vaak op
de keukenstoel? Zorg in elk geval voor een
stevig keukentrapje
A Als u slecht ter heen bent, is het ver
standig in hadkamer en toilet handgrejien
aan te brengen.'Een douche-stoel en stroe
ve rubber matten op tegelvloeren kunnen
uitglijden tijdens het wassen voorkomen.
A I n tot slot de schoenen. Veel mensen
zijn niet geschoeid maar gesloft Als u hang
bent te vallen, kunt u het Wst schoenen
dragen die de v oet goed omsluiten en een
stroeve zool hebben Slippers en kousevnc-
len: slipHcvaar
^8 iU
MARIS KA KOSTER
arts
