De zoektocht van Jerry Brown
f (X m ra
Jrhfrt 1
itf ff
Leger sluit Dubrovnik langzaam maar zeker in
Duitsland en Polen ruziën
over gedumpte Trabantjes
Echte liefhebber gaat naar
huis met een pratende beo
Feiten &Meningen
Tsongas wil weer meedoen
aan race om Witte Huis
MAANDAG 6 APRIL 1992
r van Jerry Brown, verkleed als Uncle Sam, vermaakt In
het Newyorkse Manhattan jong en oud. In New York vinden morgen
voorverkiezingen plaats. Browns voornaamste tegenstander is Bill Clin
ton, die al bijna zeker is van de Democratische nominatie voor het pre
sidentschap. foto afp
WASHINGTON AP-Rtr
Paul Tsongas heeft
gisteren gezegd dat
hij zich misschien
weer in de Ameri
kaanse verkiezings
strijd stort als hij bij
de voorverkiezingen
in de staat New
York, morgen, een
behoorlijk aantal
stemmen haalt. De
Democratische kan
didaat trok zich vo
rige maand wegens
geldgebrek terug.
De Democratische
gouverneur van Ar
kansas, Bill Clinton,
en de Amerikaanse
president George
Bush zijn gisteren
als grote winnaars
uit de bus gekomen
bij de voorverkiezin
gen op Puerto Rico.
Bush behaalde
253.768 stemmen
(zijn rivaal Bucha
nan 950) en Clinton
sleept 60.611 sterri-
men in de wacht, te
gen Brown 1.010 en
Kerry 799.
Als er één centraal thema moet worden aangewezen bij
de huidige Amerikaanse presidentsverkiezingen, dan is
het dat de kiezers hun buik vol hebben van de gewone
politiek en van gewone politici. Je kunt je daar ook wel
iets bij voorstellen. Het gaat nog steeds niet echt goed
met de Amerikaanse economie, de werkloosheid neemt
toe, de misdaad neemt toe, wegen, bruggen en binnen
steden raken steeds meer in verval, het peil van het on
derwijs neemt jaar na jaar verder af.
daarom dat zoveel Democraten
bereid zijn hun stem te geven
aan de wel heel vreemde vogel
Jerry Brown.
WASHINGTON HENK DAM
CORRESPONDENT
Voor het eerst in lange tijd
wenkt ook geen zonnig per
spectief. Alle Amerikanen weten
dat hun land zijn centrale eco
nomische en politieke positie
aan het verliezen is, en dat dat
betekent dat hun kinderen het
vrijwel zeker minder goed zul
len hebben dan zij zelf.
En wie zijn daarvan de schuldi
gen? De leiders van het land na
tuurlijk: de president, zijn raad
gevers en het Congres. Het is
immers hun verantwoordelijk
heid om land en volk zo te be-
sturen dat zij het vandaag op
z'n minst redelijk hebben, en
dat het morgen nog beter zal
gaan.
Dat is dus niet meer zo. En daar
komt nog iets bij. Congres en
president hebben hun uiterste
best gedaan de kiezers van zich
te vervreemden door steeds
maar weer aan eigenbelang en
succesjes op de korte termijn te
denken, in plaats van het alge
mene belang en het welzijn van
het land op de lange termijn.
Het is daarom dat de woede bij
gewone Amerikanen zo intens
is als blijkt dat congresleden of
'big shots' in het kabinet van
Bush zich door belangengroe
pen laten fêteren of zichzelf
speciale voorrechten toeken
nen.
Zie je wel, wordt er dan van No-
me (Alaska) tot Key West (Flori
da) uitgeroepen: je stemt op ze,
je stuurt ze naar Washington,
en zodra ze daar zijn aangeko
men, vergeten ze ons en denken
ze alleen nog maar aan zichzelf.
Het is aan deze geestesgesteld
heid te danken, dat Bush bij de
voorverkiezingen tot nu toe
steeds maar tweederde deel van
de Republikeinse stemmen
heeft weten te krijgen. En het is
Gelachen
Toen de 53-jarige voormalige
gouverneur van Californië, Ed
mund Gerald Brown jr., zich
noemende jerry, eind vorig jaar
meedeelde mee te zullen doen
aan de race naar het Witte Huis,
werd daar door de politieke
kenners meesmuilend om gela
chen. Die gekke Jerry, moet zo
nodig weer eens in de publici
teit. Vindt het nodig om weer
eens op een egotrip te gaan.
Spuit elf wil ook een beetje
modder geven.
Maar zo wordt nu niet meer ge
dacht. Want Brown is gaande
weg op stoom gekomen. De
laatste twee voorverkiezingen
(in Connecticut en Vermont)
waren voor hem, en de peilin
gen zeggen dat hij bij de be
langrijke voorverkiezing die
morgen in de staat New York
wordt gehouden, een redelijke
kans heeft de Democratische
koploper Bill Clinton opnieuw
te verslaan.
Brown for president? Nee, zo
ver is het nog lang niet, en zo
ver zal het vrijwel zeker ook niet
komen. Want Brown heeft een
enorme achterstand op Clinton
waar het gaat om gedelegeer
den die hij aan zich heeft weten
te binden.
En gedelegeerden, daar draait
het allemaal om. Zij zijn dege
nen die op de Democratische
conventie in juli de presidents
kandidaat zullen aanwijzen.
Voor die nominatie heeft men
2145 gedelegeerden nodig. Clin
ton heeft er al 1018. Brown
heeft er 159.
Het gevaar dat Brown voor Clin
ton vertegenwoordigt, is dus
niet dat de ex-gouvemeur hem
gauw in aantal gedelegeerden
zal passeren. Maar hij zou Clin
ton wel net van de meerderheid
kunnen afhouden. Bovendien,
als Brown zou winnen in New
York en in juni ook nog eens in
Amerika's grootste staat Califor
nië (Browns thuis-staat tenslot
te), dan zou het prestige van
Clinton ernstig zijn beschadigd.
Dat zou de Democratische con
ventie in dat geval terecht
bang dat Clinton het tegen Bush
zal moeten afleggen ertoe
kunnen brengen om zich mas
saal achter een andere, speciaal
opgeroepen kandidaat te scha
ren. De algemeen geachte sena
tor Lloyd Bentsen uit Texas bij
voorbeeld, of gouverneur Mario
Cuomo van New York.
Rol
Zo groot is dus de rol die Brown
is gaan spelen. En als je je af
vraagt hoe dat komt, dan is het
antwoord: omdat Brown met
zoveel succes campagne voert
als anti-establishment kandi
daat, als de man die tegen de
officiële politiek, tegen 'Was
hington', strijdt.
Toen hij met zijn campagne be
gon, had hij eigenlijk maar één
programmapunt. Brown zei dat
hij alleen maar campagnebij-
dragen van 100 dollar of minder
zou accepteren, in plaats van de
maximaal toegestane 1000 dol
lar. Meer had hij in het begin
niet te vertellen.
Maar het was een programma
punt met een krachtige symbo
lische waarde. De ex-gouver
neur maakte ermee duidelijk
dat hij degene was die tegen de
belangenverstrengeling van de
politiek en het grote geld zou
vechten.
In zijn eigen woorden: „De
waarheid is dat kiezers niets
meer te vertellen hebben. Ze
worden gemanipuleerd. Kandi
daten krijgen al dat geld en ge
bruiken het om peilingen te
houden, en op basis daarvan
maken ze dan commercials
waarmee ze de mensen voor de
gek houden. Maar er is geen in
houd, geen werkelijke zorg voor
de gewone mensen."
Die boodschap is simpel, maar
hij slaat aan bij de Democrati
sche kiezers. En dat geldt te
meer, omdat Clinton de eni
ge die naast Brown nog in de
race is zo ongeveer het pro
totype is van de 'homo politi
cus'. Hier wat beloven, daar wat
krediet opbouwen, elders gede
tailleerde beleidsposities uitzet
ten, en dat alles in een net pak
en met geföhnd haar, dat is Bill
Clinton.
Nee, dan Brown. Hij spreekt de
massa's toe in een witte coltrui.
Hij laat zich rondrijden in een
minibusje, in plaats van een li
mousine, zoals zijn opponent.
En beleidsposities? Brown ver
zint ze waar zijn toehoorders
bijstaan. Hij verwerpt ze des
noods een dag later weer, en
zegt dan: ik ben verder ge
groeid.
Hekel
Een duikje in Browns verleden
maakt duidelijk waarom hij
zo'n merkwaardige kandidaat
is. Zo startte hij een carrière in
de politiek omdat hij zo'n hekel
aan de politiek heeft, een aver
sie die sinds zijn jeugd was op
gebouwd dankzij z'n moeizame
relatie met zijn vader, gouver
neur Pat Brown.
Jerry Brown scoorde een per
soonlijke overwinning op zijn
overheersende vader door in
1974 zelf als gouverneur van
Californië te worden gekozen,
als opvolger van Ronald
Reagan. Acht jaar lang bleef
Brown die positie behouden.
Hij maakte in die jaren naam
als een ijverig man die veel voor
minderheden deed en avantgar-
distische, maar goede, ideeën
had op het gebied van het
milieu, maar ook als onprakti
sche dromer en tot op zekere
hoogte zelfs als een querulant.
Zo wilde hij dat Californië een
eigen ruimtevaartprogramma
zou volgen, reed hij rond in de
oudste, smerigste auto die hij
kon vinden en woonde hij in
een vies appartement in plaats
van het gouvemeurspaleis.
Aan sociale mores had hij ook
lak. Nooit zou hij eens mensen
bedanken die iets voor hem
hadden gedaan. Wie een af
spraak met hem had, moest al
tijd lang wachten. Vergaderin
gen en diners verliet hij zonder
ook maar iets te zeggen.
Zo bouwde hij vijanden bij de
vleet op, en toen hij in 1982 bo
vendien veel te laat iets deed
aan een ramp voor de land
bouw die het gevolg was van
een plaag met fruitvliegjes, ver
loor hij de verkiezingen voor
een Senaatszetel.
Wat Brown toen deed, was ka
rakteristiek. Hij trok zich terug
uit het openbare leven, ging
Spaans leren in een Mexicaans
dorp, sloot zich op in een Ja- i
pans Zen-klooster en ging Moe
der Teresa in Calcutta helpen.
Zes jaar lang duurde zijn tocht
door de woestijn. Toen keerde
hij terug in Californië, werd er
voorzitter van de Democrati-
sche Partij, flirtte met het idee
mee.te doen aan verkiezingen
voor een senaatszetel, en stelde
zich presidentskandidaat.
Passend
Het is passend dat hij nu ander
maal, net als aan het begin van
zijn carrière, vecht tegen de offi
ciële politiek. En met veel suc
ces ook, want Brown mag dan
een vreemd mens zijn, hij is ook
buitengewoon intelligent en hij
heeft een buitengewoon gaaf
gevoel voor wat de kiezers bezig
houdt.
Maar of die kiezers, als het echt
erop aankomt, ook bereid zijn
iemand te volgen die vooral aan
een soort adolescenterige zoek
tocht door het leven bezig lijkt
te zijn, dat blijft onwaarschijn
lijk.
DUBROVNIK PHIL DAVISON
THE INDEPENDENT
Niksa Benic was bezig zijn door
bombardementen beschadigde
café-bar een nieuw verfje te ge
ven toen hij geweervuur hoorde
en de radio aaVizette. De
nieuwsflits bevestigde wat hij al
vreesde. Het was de Mise Simo-
nischool, net buiten de oude
stadsmuren van Dubrovnik, die
onder zwaar machinegeweer
vuur van het federale leger was
komen te liggen.
Niksa's 13-jaar oude dochter
bevond zich in die school. Zij en
haar klasgenoten zaten opgeslo
ten en konden niet weg voor
half acht 's avonds. De kinderen
en hun leraren kwamen onge
deerd uit de aanval te voor
schijn, maar de bevolking van
Dubrovnik werd er levendig aan
herinnerd dat hun pittoreske
historische stad nog steeds
wordt belegerd.
Terwijl de Verenigde Naties vre
destroepen sturen naar andere
gebieden in Kroatië, voelen de
verdagen Inwoners van Du
brovnik zich vergeten en in de
steek gelaten. Net als de duizen
den vluchtelingen uit de ver
woeste Kroatische kustlijn, die
nog steeds bezet wordt gehou
den door het federale leger. Vol
gens de VN zijn hier geen vre
destroepen nodig, omdat Du
brovnik maar een handjevol
Serviërs heeft, niet meer dan 7
procent op 70.000 inwoners.
VN-waamemcrs hesen op 26
november de vlag op de oude
forten van de stati, in de hoop
dat het leger de bombardemen
ten zou stoppen. Zij hadden er
niet verder naast kunnen zitten.
De grootscheepse aanval van
het leger op 6 december met ra
ketten, mortier-, artillerie- en
machinegeweervuur, waarbij 29
mensen om het leven kwamen
en oude paleizen en nieuwe ho
tels werden vernietigd, heeft het
blijkbaar gestelde doel bereikt.
De federale strijdkrachten zorg
den voor een shock bij inwo
ners. Hun vlaggen zijn vanuit de
stad op iedere heuveltop zicht
baar. Slechts de dagelijkse veer
boten naar Rijeka en Split vor
men een uitweg, maar dat is,
een schrale troost als je hier je
huis, je land en je werk hebt.
I let schieten gaat de hele nacht
Archieffoto van een brandend Dubrovnik. Hoewel de strijd is geluwd, voelen de bewoners zich In de steek gelaten. Vanuit de heuvels wordt nog
steeds geschoten, maar volgens de VN zijn geen vredestroepen nodig. foto epa peter northall
door, en soms zelfs overdag.
Dinsdagavond werd vanuit de
heuvels zo'n 200 meter boven
ons hotel, het Argentina, precies
de plek waar ik in november
door schoten gewond ben ge
raakt, het machinegeweervuur
geopend. Zeker twaalf kogels
sloegen in. Eén ervan kwam te
recht in kamer 614 waardoor
een vluchtelingenfamilie op de
loop ging op zoek naar dekking.
Het was niet voor het uitzicht
dat ik had gevraagd om een ka
mer aan zee.
Bij een latere aanval buiten het
hotel raakten twee kogels een
witte jeep, die door EG-waarne-
mers werd gebruikt en duidelijk
als zodanig herkenbaar was.
Hel was puur toeval dat er nie
mand werd geraakt.
Zelfs de zee biedt weinig uit
komst. De dagelijkse veerboot
vaart met toestemming van het
leger. Maar ieder ander vaartuig
zou een gemakkelijk doelwit
vormen voor de schutters van
het leger op de heuveltop.
Waarnemers van de Europese
Gemeenschap zijn beschoten in
hun kleine plezierbootjes. En
dus blijven de vissers thuis.
Volgens berichten van een paar
honderd mensen die in het nog
steeds door het leger bezette
dorp Mokosica wonen, op de
noordelijke oever van de rivier
de Dubrovnik, zijn legerofficie
ren begonnen hun gezinnen
onder te brengen in verlaten vil
la's. Dergelijke berichten geven
de mensen nier weinig hoop dat
het leger van plan is zich spoe
dig terug te trekken.
De burgemeester van Dubrov
nik, Pero Poljanic, toont zich
optimistisch, maar dat gevoel
vindt weinig weerklank bij de
bevolking van de stad. „Ik hoop
dat we tegen de zomer hele
maal vrij zullen zijn", aldus Pol
janic. De meeste inwoners zijn
echter van mening dat het leger
de vruchtbare Dalmatische kust
niet zonder flinke internationale
druk zal verlaten. Zij vinden dat
de VN druk hadden moeten uit
oefenen op het federale leger
om zich terug te trekken in
Montenegro en vredestroepen
hadden moeten stationeren aan
de Kroatisch-Montenegrijnse
grens. Dan zouden de duizen
den vluchtelingen kunnen te
rugkeren.
Waar de inwoners van Dubrov
nik zich bijna evenveel zorgen
over maken als over het gere
gelde geweervuur, is het drin
gende probleem van het afval, i
Ingesloten door het leger, niet
in staat de grote stortplaatsen in
de heuvels achter de legerlinies
te gebruiken, stort de stad ton
na ton afval in de Adriatische
Zee. Een potentiële ecologische
ramp.
De Britse journalist Phil Da
vison. die vorig jaar november
gewond raakte in Dubrovnik en
in Groot-Brittannië is uitgeroe
pen tot Buitenlandse Correspon
dent van het Jaar, keerde on
langs terug naar de Adriatische
Parel van Kroatië.
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
BERLUN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Het leven in het voormalige Oost-Duitsland mag
dan totaal zijn veranderd, het land komt maar
moeilijk van zijn Trabantjes af. Tuften ze vroeger
geduldig achter elkaar de straat door, nu zijn die
straten vergeven van de Trabant-wrakken. Het
vroegere Oostduitse troetelkind is in ongenade
gevallen en wordt zonder pardon langs de kant
van de weg gezet. Zelfs een paar honderd mark
voor de sloop, hebben de eigenaren er niet meer
voor over.
De politie was het zat en kwam in actie. De eige
naren van de gedumpte autootjes werden opge
spoord, kregen een forse boete plus de rekening
van de sloper. De strijd ging echter door. De wa
gentjes werden vervolgens in brand gestoken.
Maar aan de hand van het motor- en chassis
nummer konden de eigenaren andermaal wor
den achterhaald.
De slimste „ossies" kozen echter voor een grens
overschrijdende oplossing. Zij reden met hun
Trabi of Wartburg de Poolse grens over en lieten
hun eens zo trouwe metgezel zonder wroeging
aan de kant van de weg staan of parkeerden hem
voor eeuwig in de bossen.
Ook Polen was het zat en kwam in actie. Nog
geen 48 uur nadat hun staatshoofd Lech Walesa
tussen Frankfurt aan de Oder en Slubice de vroe
gere Brug der Vriendschap had overschreden,
trokken ze aan de noodrem: de grens ging dicht
voor tweetactauto's. Alle andere grensposten
volgde dit Trabi-vijandige voorbeeld.
Even dreigde het Duitse ministerie van verkeer
als represaille de eigen grens voor Poolse twee-
tacters te sluiten, maar dat zou zo kort na het
succesvolle bezoek van Walesa wel erg bot zijn.
Buitenlandse zaken handelde heel diplomatiek
en wees de Poolse regering op het feit dat het in
ternationale wegverkeersakkoord van 1988 door
de maatregel werd geschonden.
De Polen maakten daar geen probleem van en
hieven de Trabi-ban op. En zaterdagmiddag
knetterden ze weer lustig de grens over. Het re
sultaat van dit mini-conflict: De Duitsers zullen
de Polen helpen de eigenaars van de achtergela
ten auto's op te sporen en Polen gaat Bonn hel
pen met het opsporen van in Duitsland gestolen
en naar Polen gesmokkelde luxe-wagens.
PUERTO PRINCESA RAMON ISBERTO
Voor tropische vogels in alle
soorten en maten, van pratende
beo's tot parkieten en kaketoes,
konden toeristen en handelaars
vroeger altijd terecht op de
markt van Puerto Princesa, de
hoofdstad van het zuidelijke Fi-
lipijnse eiland Palawan. Tegen
woordig zijn de kraampjes leeg.
De illegale handel in deze zeld
zame en beschermde vogels
wordt alleen nog ondergronds
gevoerd. Voor de liefhebber is
echter altijd wel iets te vinden.
De Filipijnen hebben samen
met 110 andere landen de Con
ventie voor Internationale Han
del in Beschermde Diersoorten
(Cites) ondertekend. Deze con
ventie verbiedt de handel in
diersoorten die zeldzaam zijn of
gevaar lopen uit te sterven.
Voor de handelaars in Puerto
Princesa kwam de grote omme
keer in 1989. Na maanden lob
byen wist Joselita Haribon,
hoofd van de Palawan-afdeling
van de Filipijnse milieugroep
Haribon, de leiding van de Fili
pijnse luchtvaartmaatschappij
PAL ervan te overtuigen dat zij
niet langer tropische dieren
moet vervoeren van Palawan
naar de hoofdstad Manila. Dus
leggen de vogels en de mie
reneters. de vlinders, de kevers,
de orchideeën en andere kleur
rijke vertegenwoordigers van de
natuurschatten van Palawan
de reis tegenwoordig per boot
af.
Door deze beperkingen is de
omvang van de handel iets af
genomen, maar geenszins ver
dwenen. Indien zij enige mate
van discretie betrachten, kun
nen toeristen nog steeds tropi
sche vogels op de markt in
Puerto Princesa kopen.
De eigenaar van een textielzaak
op het plein kon bijvoorbeeld in
een mum van tijd enkele inkt
zwarte pratende beo's leveren.
Voor ongeveer 30 dollar (55,50
gulden) was een jonge onge
trainde beo te krijgen, terwijl
een pratend exemplaar voor 120
dollar van de hand ging.
Pratende beo's zijn het meest
geliefd. Door een eindeloze her
haling van woorden kunnen zij
leren praten, of liever gezegd,
klanken nabootsen. Technolo
gie helpt daarbij een handje.
„Om tijd te besparen nemen wij
de zinnen die wij de vogel wil
len leren met een recorder op
en spelen we de cassette keer
op keer af', legde de winkelier
geduldig uit.
Op de markt zat een beo in een
kooi die niet te koop was. Hij
gilde voorbijgangers olijk 'Jij
bent lelijk' toe of bootste de eer
ste woorden van de popsong
We are the world' na. „Ik heb er
een aan een politicus verkocht",
grinnikt de man van de textiel
zaak. „Eentje die voordurend
'dief roept."
