Band universiteit
staat op de tocht
'Een Vietnamese loempia? Dat woord
kennen we in onze taal helemaal niet'
'Meer controle op werk arts'
Regio
Talenstudies Leiden
goed aangeschreven
Negende fusiepartner bij tuinbouwscholen
VRIJDAG 3 APRIL 1992
Door Indonesische weigering ontwikkelingsgeld
Volgens cijfers van het Nuffic,
de Nederlandse organisatie
voor internationale samenwer
king in het hoger onderwijs,
studeren 1250 Indonesiërs in
Nederland. Het ministerie van
ontwikkelingssamenwerking
zou een vijfde deel daarvan be
talen. Ongeveer vijftig Neder
landers werken in Indonesië, de
meesten op basis van een lange
termijn contract in het onder
wijs.
De Leidse universiteit werkt
op verschillende gebieden sa
men met Indonesische instel
lingen, onder andere op me
disch, juridisch, godsdienstig en
letterkundig terrein. Niet alle
projecten worden exclusief gefi
nancierd door het ministerie
De samenwerking van Nederlandse universiteiten met
Indonesië wordt bedreigd nu de Indonesische regering
niet langer prijs stelt op Nederlands ontwikkelingsgeld.
Ook projecten van de Leidse universiteit zouden worden
bedreigd.
,rir>r., van ontwikkelingssamenwer-
king. Ook het ministerie van on
derwijs betaalt mee, terwijl de
universiteit ook een eigen bud
get voor projecten heeft.
Een van de belangrijkste is de
Raad voor Juridische Samen
werking Nederland-Indonesië.
Dit samenwerkingsverband
werd enige jaren geleden opge
richt om de rechtsstaat in Indo
nesië te versterken. Een belang
rijke actviteit van de raad is het
bijscholen van Indonesische
rechters in Nederland. Door de
eeuwenlange Nederlandse kolo
niale aanwezigheid in de gordel
van smaragd is het Indonesi
sche juridische systeem sterk
geënt op het Nederlandse.
Het budget van de Raad
wordt voor het overgrote deel
door het ministerie van ontwik
kelingssamenwerking betaald.
Hier en daar heeft de com
missie kritiek. Ze vindt bijvoor
beeld de rapporten die de vak
groepen zelf hebben opgesteld,
vrij armzalig. Ook de informatie
die de studenten over hun stu
die krijgen, kan beter: wat ze
aan het einde'van hun studie
moeten kunnen, wordt niet al
tijd duidelijk gezegd.
Verder maakt de commissie
zich over een aantal zaken, on
der meer over de positie van het
personeel, ernstig zorgen. De
commissie vindt het bijvoor
beeld onverantwoord dat Lei
den maar één hoogleraar Duits
heeft.
Ook het aantal studenten dat
de studies weten te trekken,
verontrust de commissie in een
paar gevallen. Soms zijn het er
zo weinig dat dringend iets
moet worden ondernomen. In
sterke mate geldt dit voor de
vakgfoep algemene taalweten
schap: in Leiden doen in totaal
nog maar 42 studenten deze
studie (ter vergelijking: Spaans
heeft 203 studenten).
Volgens een woordvoerder van
de dienst in- en externe betrek
kingen van de Leidse universi
teit wil dat niet zeggen dat dit
project automatisch ter ziele is.
„Daarvoor is de situatie nog
veel te onduidelijk". Ook de
eerder door de Raad voor Juridi
sche Samenwerking gedane
suggestie om geld van ontwik
kelingssamenwerking over te
hevelen naar het ministerie van
onderwijs en wetenschappen is
volgens deze woordvoerder
'nog niet aan de orde.
Volgens woordvoerder Van
Dijk van het Nuffic wil Indone
sië bestaande projecten zoveel
mogelijk voortzetten, maar is
nog niet duidelijk uit welke
bronnen het geld daarvoor ge
haald moet worden. Wel staat
vast dat 'niet alle' Indonesische
studenten Nederland per sé
binnen korte tijd moeten verla
ten. Ook bestaat er volgens Van
Dijk een goede kans dat voor
het probleem van de Nederlan
ders in Indonesië een oplossing
wordt gevonden.
Minder verlies
voor Mogen
Het kan geen kwaad aan de uni
versiteit van Leiden westerse ta
len te gaan studeren. Het ni
veau van de opleidingen Neder
lands, Frans, Duits, Italiaans,
Spaans, algemene taalweten
schappen, algemene literatuur
wetenschappen en Nederland-
kunde is goed.
Dit stelt de commissie die de
verschillende studies aan de
Nederland.se universiteiten be
oordeelt, de zogeheten visitatie
commissie, in een rapport dat
vandaag aan de voorzitter van
de vereniging van samenwer
kende Nederlandse universitei
ten (VSNU) is overhandigd.
De zestien professoren uit
binnen- en buitenland die in de
commissie zitten, zijn vooral
enthousiast over de invulling
van de studies ingespeeld wordt
op veranderende behoeften van
de maatschappij en van studen
ten zelf. Studenten leren tegen
woordig bijvoorbeeld meer over
landen, volken en culturen.
Het verlies van het planten-
technologische bedrijf Mo
gen is vorig jaar afgenomen
van 2,2 miljoen tot 1,3 mil
joen gulden. De directie ver
wacht dat de inkomsten zich
verder positief zullen ontwik
kelen. In totaal is al voor 1,5
miljoen aan licentie-over
eenkomsten gesloten, waar
van het merendeel in 1992.
Deze inkomsten zullen over
meerdere jaren aan de resul
taten worden toegekend.
Daarom verwacht de directie
dat het resultaat over 1992
opnieuw verbetert.
Mogen sloot 1991 af met een
positief resultaat voor af
schrijvingen van 1,3 miljoen.
De totale inkomsten stegen
van 5 naar ruim 6 miljoen.
De inkomstenstijging was
het gevolg van een toene
ming van inkomsten uit sa
menwerkingscontracten. De
ze gingen van 2,7 naar 4,4
miljoen. Bovendien zijn vorig
jaar de eerste inkomsten ver
kregen uit licenties, bijna een
Truong Van Binh: „Als ik v
i woord een goede vertaling heb gevonden, heb ik een hele dag plezier."
fOTO HKLCO KUlPfRS
Woordenboek van Truong Van Binh moet landgenoten helpen Nederlands te leren
„Woorden als zuurkool of ha
ring zijn nu eenmaal onvertaal
baar. Dus zetten we in het
woordenboek een omschrijving
van wat het precies is en hoe
het wordt gegeten. Zo gaat dat
ook met bijvoorbeeld het woord
gezellig. Dat is zó typisch voor
de Nederlandse cultuur, dat er
geen Vietnamees woord voor te
vinden is. Ik probeer het door
het geven van een serie voor
beelden toch duidelijk te ma
ken."
De heer Truong Van Binh,
Vietnamees en werkzaam bij de
vakgroep talen en culturen van
Zuid-Oost Azië van de Rijksuni-
Leiden, is inmiddels
gevorderd tot de letter F van
deel I van het eerste Vietnamese
woordenboek in Nederland. Vo
rig jaar juli is hij aan het unieke
project begonnen en over twee
jaar moet zowel het Neder-
lands-Vietnamees als het Viet-
namees-Nederlands af zijn.
„Het is een monnikenwerk.",
zegt Truong, „Maar aan de an
dere kant is het ook heel leuk: je
doet iets wat nog nooit eerder is
gebeurd, en waar bovendien
een heleboel mensen behoefte
aan hebben. En als ik voor een
woord een goede vertaling heb
gevonden, heb ik een hele dag
plezier."
Het idee voor een Vietnamees
woordenboek kwam van de
stichting Projecten Opvang
Vluchtelingen (POV). Deze
stichting organiseert voor (met
name Vietnamese) vluchtelin
gen, opvangprogramma's. Een
belangrijk onderdeel van die
opvang is het leren van het Ne
derlands: als de vluchtelingen in
Nederland komen moeten ze,
verplicht, een cursus Neder
lands van 400 uur volgen. Zon
der woordenboek is dat heel
lastig. ,Als ze thuis naar de tele
visie kijken, kunnen ze de woor
den die ze niet kennen niet eens
opzoeken.", zegt G. Reesink, die
Truong Van Binh bij het maken
van het woordenboek helpt.
Reesink bepaalt welke Neder
landse woorden in het woor
denboek terecht komen. Dat
moeten er ongeveer 15.000 wor
den. Hoe vaker een woord ge
bruikt wordt en hoe meer nut
het heeft, hoe groter de kans dat
het in het woordenboek komt.
„Vooral hetgeen te maken heeft
met gezondheid, familie, onder
wijs en werk komt er in,", aldus
Reesink. ..Dus baaidag, baby
foon en baarmoeder staan er in.
maar baardgier bijvoorbeeld
niet."
De meeste Vietnamezen spre
ken geen enkele Westerse taal.
Voor 1975 leerden ze nog wel
Frans of Engels op school, maar
nadat de communisten aan de
macht kwamen, bleef de talen
kennis van een gemiddelde
Vietnamees beperkt tot het Chi
nees of het Russisch.
Daarom is het voor een Viet
namees behoorlijk moeilijk om
Nederlands te leren. Vooral om
dat de grammatica zo anders is.
Truong Van Binh: „Wij kennen
bijvoorbeeld geen meervoud.
Huis is bij ons altijd huis. ook al
zijn hel er twee."
Buiten het grammaticale pro
bleem. is het Nederlands moei
lijk omdat het Vietnamees een
tonentaal is. en het Nederlands
niet. Dat leidt soms tot misver
standen en soms tot gegnifTel
bij de Vietnamezen. Truong:
„Als iemand de naam Jacob met
een langgerekt en laag 'jaa' uit
spreekt, hoort een Vietnamees
niet Jacob, maar huid van een
tijger', bijvoorbee'd."
Maar Nederlanders maken als
tegenprestatie gelukkig ook fou
ten. „Vietnamese loempia is
een foute term.", zegt Truong.
„Loempia is Indonesisch, dus
dat woord kennen wij helemaal
niet. Wij moeten het woord
loempia ook gewoon uit het
woordenboek halen."
Leidse hoogleraar Thomeer pleit voor kwaliteit
ACHTERGROND
PAUL VAN DER KOOU VALKENBURG/DEN HAAG
'Valkenburgmoet op breder platform
N WESTERLAKEN
Een chirurg die een operatie
heeft uitgevoerd moet worden
gecontroleerd of de kwaliteit
van die ingreep goed is. Anders
gezegd: is de behandeling ge
slaagd? Voorbeeld: een patiënt
is aan een hernia geopereerd.
Na de operatie heeft hij nog al
tijd pijn. Dan kan de vraag wor
den gesteld of de diagnose goed
was of dat er iets is misgegaan
tijdens de ingreep.
Die kwaliteitsvraag stelde prof.
dr. R. Thomeer vanmiddag aan
de orde in zijn rede bij zijn be
noeming als hoogleraar neuro
chirurgie aan de Rijks Universi
teit Leiden. De controle op het
medisch handelen kan volgens
hem beterJDit kan worden be
reikt door uitbreiding van de
nascholing, beoordeling door
collega's en kijken naar de re
sultaten van een behandeling.
Thomeer vindt, dat de vereni
gingen voor specialisten hierin
een centrale rol moeten spelen.
Ziektekostenverzekeraars kun
nen hun steentje aan een betere
kwaliteitszorg bijdragen. Ze
moeten de arts voor dit extra
werk betalen.
Controle is er wel, aldus Tho
meer. Sociale controle. „Met je
collega's praat je over een ope
ratie. Elke dag opnieuw. Je doet
suggesties hoe een ingreep
moet worden uitgevoerd of hoe
het ook zou kunnen. Zo contro
leer je elkaar. Maar", voegt hij
er onmiddellijk aan toe, „het
gebeurt niet altijd. Op onze af
deling in het Academisch Zie
kenhuis Leiden is het normaal.
Ik weet dat er ziekenhuizen zijn
waar men gewoon langs elkaar
heen werkt."
Thomeer zegt dat er in de zie
kenhuizen moet worden geke
ken of de voorwaarden aanwe
zig zijn om kwalitatief goed
werk af te leveren. Hoe is de or
ganisatie, hoe het personeel,
hoe wordt er gewerkt? Als die
voorwaarden aanwezig zijn,
mag de patiënt verwachten dat,
in dit geval dg chirurg, zijn werk
naar behoren doet. „Waar het
om draait is dus controle op het
eindprodukt. In het bedrijfsle
ven beginnen ze al op de werk
vloer met die controle. Zo wordt
voorkomen dat er iets mankeert
aan de kwaliteit van dat eind
produkt."
Thomeer zei het al: de vereni
gingen waarbij de specialisten
zijn aangesloten, moeten het
andere ingreep. Een galblaas
operatie, bij voorbeeld. Nu be
slissen en over twee jaar kijken
hoe het met de kwaliteit is ge
steld. Elk ziekenhuis waar deze
ingreep wordt gedaan, moet
meewerken. Niemand weet
vooraf wat wordt onderzocht.
„Dan komt vanzelf naar voren
dat bepaalde dingen beter kun
nen en gaat het besef leven dat
het ook beter kan. De motivatie
om een betere kwaliteit te leve
ren moet uit de eigen cijfers ko
men", vindt hij.
Controleren op kwaliteit: kan
dat eigenlijk wel in de gezond
heidszorg? „Ik weet aat nog
niet", geeft Thomeer eerlijk toe.
„In het AZL gaan we dat op kor
te termijn uitzoeken. Twee af
delingen neurochirurgie en
intensive care werken eraan
Efficiënt
De nieuwe hoogleraar, die al
tien jaar neurochirurg in het
AZL is, stond ook stil bij het ver
beteren van de efficiëntie in het
ziekenhuis als geheel. Volgens
hem worden wachtlijsten nog te
veel gezien als een illustratie
van de werklast van een afde
ling. De efficiëntie van de be
trokken organisatie wordt niet
in ogenschouw genomen. Tho
meer denkt dat die efficiëntie
beter wordt als er meer samen
spraak is over het opnemen van
patiënten. „Wachtlijsten wor
den als regel gepresenteerd als
blijk van grote werkdruk op een
afdeling. Maar of er efficiënt
wordt gewerkt, nee, daar kijkt
niemand naar."
De rede van defensieminister Ter Beek over
de toekomst van het Nederlandse leger lijkt
er echter toe te leiden dat ook binnen het
ministerie van defensie een discussie over
Valkenburg op gang komt. Als er in de vele
Haagse wandelgangen gefilosofeerd wordt
over de taken die de defensie kan afbou
wen, wordt de Marine Luchtvaart Dienst
(MLD) vaak genoemd. En die dienst opc
reert vanuit slechts twee bases: op het
Texelse De Kooy heeft de MLD 22 Lynx-he
likopters staan en op Valkenburg 12 Orions-
vliegtuigen. Snijden in de Marine Lucht
vaart Dienst is dus al snel snijden in Val
kenburg, hoezeer men ook benadrukt dat
het vliegveld een steeds belangrijkere rol
krijgt als aan- en afvoerhaven van VIP's
(zeer belangrijke personen).
Ter Beek meldde in zijn speech dat er dit
najaar een prioriteitenlijst komt en brak al
vast een lans voor een hooggekwalificeerde,
technisch hoogwaardige, flexibele en snel
inzetbare krijgsmacht. Een leger dat moet
samenwerken met de legers van andere
landen: dat zich specialiseert op bepaalde
onderdelen en gebruikt maakt van de spe
cialisaties van NAVO-partners. Het is niet
uitgesloten dat die NAVO-bondgenoten de
taak van de MLD kunnen overnemen.
Bovendien lijken de oorlogstaken van de
Orions flink uitgehold. Waren de vliegtui
gen vooral bedoeld om boten en onderzee
ërs van de Sovjet-Unie te volgen. Na het
einde van de Koude Oorlog lijkt dat minder
noodzakelijk. Ook wanneer het weer gaat
vriezen in de wereldpolitiek, zal hun come-
Over de toekomst van marinevliegveld
Valkenburg werd tot nu toe alleen bui
ten het ministerie van defensie gespecu
leerd. Gemeenten en provincie wezen op
de milieu-overlast en de ruimte die het
vliegkamp biedt voor de hoognodige
woningbouw. Staatssecretaris Van
Voorst tot Voorst (defensie) meldde ech
ter steevast dat er over sluiting niet valt
te praten.
back nooit meer compleet zijn. Omdat de
Orions niet langer nucleaire dieptebommen
mogen gebruiken, zijn de nieuwste onder
zeeërs van onze oude vijand niet langer te
'pakken'. Ook wil defensie toe naar 30 pro
cent minder militaire vluchten, hetgeen het
meeste geld kan besparen bij sluiting van
een of twee bases.
Voor Valkenburg staat daar tegenover dat
de Orions, die tot 2010 mee kunnen, steeds
meer vredestaken krijgen: milieu-inspec-
ties, visserijcontroles en het opsporen en
redden van schepen en mensen in nood. In
haar deel van de defensienota gaat de mari
ne dan ook uitgebreid in op de grote moge
lijkheden van het vliegtuig in vredestijd.
Voor het vliegveld Valkenburg wordt die lijn
doorgetrokken. Steeds vaker wordt bena
drukt dat het meer is dan alleen een thuis
basis voor Orions. Het is een Main opera-
ling base' voor de maritieme patrouille
vliegtuigen van de Navo-landen. compleet
met een zeer modern "mission support cen-
Ook werd de pers een keurig overzicht toe
gestuurd van de vele VIP's die vorig jaar het
vliegveld hebbpn aangedaan. Vroeger kwa
men die zeer belangrijke personen ook op
Ypenburg aan, maar na de sluiting van dat
vliegveld lijkt Valkenburg onmisbaar voor
VIP verplaatsingen. Zo melden woordvoer
ders van het kamp maar al te graag dat het
Rotterdamse vliegveld Zestienhoven, waar
van de toekomst overigens onzeker is, zeer
moeilijk te beveiligen is. En je kunt daar
toch moeilijk het hele luchtverkeer stil zet
ten omdat daar een VIP aan komt vliegen
laat staan dat je dat bij Schiphol zou kun
nen doen.
later dit jaar wil minister Ter Beek aange
ven wat de hoofdlijnen van nu in de prak
tijk betekenen. Tot die tijd blijven Kamerle
den en woordvoerders van de defensie in
hun officiële reacties op de vlakte, zeker
wanneer gevraagd wordt om een een regio
nale vertaling van grove schetsen Hooguit
wil CDA-woordvoerder Frinking over een
eventuele sluiting van Valkenburg kwijt dat
ook wanneer de Orions zouden verdwijnen,
het voor hem geen uitgemaakte zaak is dat
ook het vliegveld de poorten sluit
Voordat Ter Beek zijn prioriteitenlijst pre
senteert. moet een onderzoek naar de doel
matigheid bij de marine zijn afgerond Door
toedoen van Voorst tot Voorst zou sluiting
van Valkenburg geen deel uitmaken van die
studie. Na de rede van Ter Beek echter lijkt
defensie niet te kunnen voorkomen dat de
toekomst van vliegkamp Valkenburg ter
discussie komt te staan op een breder plat
form dan bij provincie en gemeenten.
REGIO/DEN HAAG*
i het Agrarisch Opleidingscentrum
Bij de acht lagere en middelbare tuinbouwscholen in Alphen.
Gouda, Boskoop, Ottoland en Gorkum heeft zich een negende fu
siepartner gemeld: de Rijksmiddelbare Tuinbouwschool in ïouda
Aanvankelijk verzette de openbare school zich fel tegen de fusie
met vooral christelijke scholen en het daarmee gepaard gaande
verlies aan identiteit. Nadat de ingeschakelde geschillencommissie
de klachten onderschreef, kwamen nieuwe onderhandelingen op
In een aanhangsel van de statuten is nu vastgelegd dat de vesti
gingen hun grondslag bewaren zolang ze meer dan 100 leerlingen
hebben Pas als ze drie jaar onder die norm zitten, kan de mede
zeggenschapsraad met vier vijfde meerderheid beslissen om in de
eerste klas van de vestiging geen leerlingen aan te nemen 'vanuit
de betreffende uitwerking van de grondslag'.
